خلاهای قانونی حفظ حقوق حیوانات
انتشار تصاویری از آزار و اذیت سگ های خیابانی در شیراز و اعتراض های مدنی پس از آن بار دیگر موضوع حقوق حیوانات و اهمیت آن را مورد توجه قرار داد
انتشار تصاویری از آزار و اذیت سگ های خیابانی در شیراز و اعتراض های مدنی پس از آن بار دیگر موضوع حقوق حیوانات و اهمیت آن را مورد توجه قرار داد.
برخورد قانون با نگهداری حیوانات اهلی و وحشی - قانون شکار و صید - نگاهی به قوانین و مجازات های کم اثر شکار حیوانات در ایران
برای دسته یی از افراد، در نگاه اول شاید حیوانات، موجودات بی خاصیتی به نظر آیند که چون قدرت تفکر و کلام ندارند، می توان هر بلایی که خواست، سرشان آورد. به عبارت دیگر در نگاه این افراد، حیوانات می توانند نباشند چون فایده یی ندارند. اما سرسوزنی اندیشه کافی است تا بدانیم حیوانات از اجزای پراهمیت محیط زیست اطراف انسان ها هستند که در خلقت هر یک از آنها تدبیری اندیشیده شده است.
«اشرف مخلوقات» بودن برای عده یی چنان به نظر می رسد، که به خود اجازه ی تصمیم گیری برای سرنوشت حیوانات می دهند و برای بودن یا نبودن آن ها اراده می کنند. همین چند روز پیش عده یی در شیراز تصمیم گرفتند که چند قلاده سگ، دیگر در این کره ی خاکی زندگی نکنند و در لباس انسانیت، مرگ را به بدترین شکل به سگی خیابانی هدیه کردند.
انتشار ویدیوی تزریق ماده یی نامعلوم به سگ های ولگرد در شیراز با هدف از بین بردن آن ها و جان دادن دلخراش این حیوان، از آن دسته اخبار پر سر و صدایی بود به سرعت انتشار یافت و با واکنش های جدی همراه شد.
بسیاری از فعالان حقوق حیوانات و محیط زیست و همچنین چهره های فرهنگی و هنری در تجمع های گسترده در شیراز و تهران نسبت به این اقدام ناراحت کننده واکنش نشان دادند.
حساسیت ها و واکنش های مردمی تا جایی پیش رفت که «معصومه ابتکار» رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز با ورود به این مساله، هرگونه حیوان آزاری در هر شرایطی را غیرقابل قبول توصیف کرد.
مسئولیت ناشی از نگهداری حیوانات در قالب قانون مجازات اسلامی بررسی شد - آئین نامه نحوه نگهداری حیوانات اهلی
*** لزوم حفاظت از حقوق حیوانات
«اخلاق زیست محیطی» موضوعی است که این روزها فعالان محیط زیست و دوستداران حیات وحش را به خود مشغول ساخته است. لزوم توجه به این عبارت در دنیای کنونی، روز به روز بیشتر می شود زیرا در مقابل رفتار توسعه گرانه ی بشر قرار می گیرد. توسعه ی بیشتر علم، فناوری و اقتصاد در جوامع تا اندازه ی زیادی با تخریب های زیست محیطی و دست درازی به محیط زندگی حیوانات ارتباط دارد.
همه ی مخلوقات زنده و غیر زنده ی مجموعه ی هستی، مخلوق خداوند و دارای ارزش و شایسته ی توجه اخلاقی هستند. به عبارت دیگر افزون بر انسان و حیوان، کوه، جنگل، دریا، خاک و گیاه همگی دارای حق و حقوقی بر روی کره ی زمین هستند.
در میان مخلوقات خداوند، حیوانات از مهمترین اجزای زیست بوم ها به شمار می روند که حقوق آن ها بیش از هر موجود دیگری مورد توجه فعالان و دوستداران محیط زیست قرار گرفته است.
این توجه تا جایی پیش رفت که بیانیه ی جهانی حقوق حیوانات در سال 1987 میلادی در شورای مرکزی سازمان سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) تدوین شد. این بیانیه ی 10 ماده یی بیانگر حق و حقوق حیوانات بر انسان و نحو ی رفتار و نگهداری از آنها است.
این در حالی است که در احادیث، روایات و آموزه های دین مبین اسلام نیز بر لزوم مهربانی و نرمی رفتار با حیوانات بارها تاکید و از نسبت به آزار و اذیت حیوانات نیز هشدار داده شده است.
در همین زمینه «رضا جوالچی» دبیر «انجمن حمایت از حیوانات» در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا معقتد است: به دلیل اینکه انسان نسبت به سایر موجودات هستی از درک و شعور برخوردار است و خود را اشرف مخلوقات می داند، وظایفی در قبال سایر موجودات بر عهده دارد. این درست است که سایر موجودات زنده توانایی دفاع از خود را ندارند و نمی توانند مشکل هایی را که دارند، بیان کنند اما دارای احساسات، عواطف و ادراکی در سطح حیوانی خودشان هستند. انسان به دلیل برتری بر حیوانات باید از حقوق آن ها حمایت کند. در این میان جوامعی که از نظر فرهنگی در سطح بالاتری هستند، به حیوانات اهمیت بیشتری می دهند.
به گفته ی جوالچی، حفظ حقوق حیوانات با حفظ حقوق انسان، ارتباط عمیقی دارد چرا که بر اساس تحقیقات مستند، به طور معمول در دوران کودکی افرادی که در بزرگسالی مخل جامعه باشند و دارای رفتارهای نابهنجار در جامعه هستند، سابقه ی حیوان آزاری به چشم می خورد. بنابراین اگر رفتار نادرست آن ها در کودکی اصلاح می شد و در مسیر تربیت درست قرار می گرفتند، شاید در آینده مشکل هایی برای جوامع بشری ایجاد نمی کردند.
این فعال حقوق حیوانات می گوید: بر اساس پژوهش های انجمن حمایت از حیوانات در مهدکودک های تهران، کودکانی که نسبت به حیوانات رفتارهای پرخاشگرانه داشتند، نسبت به سایر کودکانی که با حیوانات مهربان تر بودند، با همکلاسی های خود نیز روابط دوستانه نداشتند و همین پرخاشگری به روابط انسانی آن ها نیز نفوذ کرده بود.
جوالچی در ادامه ی اظهارات خود، نقش سازمان های غیر دولتی و مردم نهاد را در اهمیت حفظ حقوق حیوانات بسیار موثر دانست و گفت: فلسفه ی وجودی سازمان های غیر دولتی و مردم نهاد در کاربرد نداشتن یا کم کاری سازمان های دولتی است. به طور معمول سازمان های مردم نهاد به دلیل اینکه از بطن جامعه برخاسته اند، از گسترش و استقبال بیشتری در جامعه برخوردارند و مردم به راحتی به آن ها اعتماد می کنند. وجود این نهادها مانند انجمن حمایت از حیوانات می تواند در فرهنگ سازی در این زمینه بسیار موثر باشد.
آئین نامه اجرایی قانون شکار و صید - قانون تفتیش صحی حیوانات
انجمن حمایت از حیوانات یک انجمن غیر دولتی و مردم نهاد زیست محیطی است که از سال 1377 شروع به کار کرده است. این انجمن تنها انجمن ایرانی رسمی و ثبت شده با هدف حمایت از حیوانات مورد آزار، بی پناه و در حال انقراض و تلاش برای ایجاد شرایط مطلوب تر زندگی برای حیوانات است.
امداد رسانی به حیوانات در سوانح و حوادث پیش بینی نشده و فراهم نمودن امکانات، تغذیه، نگهداری و معالجه آنان تا ایجاد وضع عادی، جلوگیری از تخریب زیستگاه ها و انقراض گونه های جانوری، جمع آوری و ساماندهی حیوانات ولگرد بدون صاحب، مبارزه با شکار بی رویه، قاچاق فروش غیر مجاز حیوانات از اقدام های این انجمن در جهت حفظ حقوق حیوانات است.
همچنین «علی محمد سلطانی» وکیل انجمن حمایت از حیوانات و مسوول پیگیری پرونده ی سگ کشی در شیراز در مصاحبه با گروه پژوهش و تحلیل خبری با اشاره به ضرورت حفظ حقوق حیوانات گفت: همه ی موجودات روی زمین مخلوقات خداوند هستند و خداوند در قرآن به حیوانات متعدد اشاره کرده است. مانند سوره ی «کهف» و داستان به خواب رفتن اصحاب کهف که یک سگ نیز به عنوان حیوان همراه آن ها به خواب فرو رفت و پس از سال ها از خواب بیدار شد. عقل انسان در واقع حکم می کند که به حقوق حیوانات احترام گذاشته شود. همچنین انسان از بدو تولد و زندگی بر روی کره ی زمین همراه حیوانات بوده و از حیوانات استفاده کرده است. انسان در طول سالیان زندگی مسالمت آمیزی با حیوانات اهلی داشته است و حیوانات را رام کرده است. حیوان سگ به عنوان همدم و دوست همراه حیوانات به شمار می رفته است. به عبارت دیگر باید گفت زندگی بدون حیوانات امکان پذیر نیست و این در حالی است که حقوق حیوانات در ایران گرفتار بی توجهی شده است.
*** خلا قانونی مانع رعایت حقوق حیوانات
بررسی های قانونی نشان می دهد، یکی از دلایل رعایت نکردن حقوق حیوانات در ایران، خلاء های قانونی موجود و همچنین اجرای ناقص یا نادرست قوانین است.
معصومه ابتکار نیز در زمان حضور در جمع معترضان سگ کشی مقابل سازمان حفاظت محیط زیست از خلاهای قانونی موجود در حمایت از حقوق حیوانات سخن گفت.
به گفته ی وی، در خصوص حقوق حیواناتی مانند سگ و گربه قانونی مستقیم دیده نشده است از این رو سازمان حفاظت محیط زیست در تلاش است تا چارچوبی قانونی در راستای حمایت از حقوق حیوانات تعریف کرده تا در زمان وقوع چنین مواردی تکلیف روشن باشد.
دبیر انجمن حمایت از حیوانات هم معتقد است یکی از راه های حل مشکل های اجتماعی، فرهنگ سازی است.
جوالچی می گوید: اکنون، سطح فرهنگی جامعه به اندازه یی رسیده است که می داند نباید حیوانی را شکار کرد یا آسیبی به آن رساند. اما در این میان افرادی نیز وجود دارند که نمی توانند با شناخت فرهنگی جامعه کنار بیایند و به دنبال حرکت در مسیر خلاف جهت آن هستند.
وی با بیان ابراز تاسف در خصوص وجود خلاهای قانونی گفت: در برخورد با خاطیان حقوق حیوانات، قوانینی را می بینیم که مربوط به سال های دور است. برای مثال جریمه ی آویزان کردن مرغ از پا بسیار ناچیز است. همچنین جریمه ی شکار حیوان ارزشمند نیز نصف مبلغ فروش پوست آن حیوان است و شکارچی می تواند حیوان را شکار کرده و آن را از راه های گوناگون به سوددهی برساند و فقط یک پنجم آن را به عنوان جریمه پرداخت کند.
دبیر انجمن حمایت از حیوانات همچنین به حادثه ی ناگوار آزار و اذیت خرس ها در شهرستان سمیرم که چندی پیش رخ داد، اشاره و بیان کرد: به رغم پیگیری های این انجمن در خصوص برخورد با خاطیان، متهم پرونده به رغم محکوم شدن به 2 سال حبس تعزیری و محرومیت چند ماهه از شکار، دوباره اقدام به شکار غیرقانونی می کند و دوران محکومیت خود را در زندان سپری نکرده است.
همچنین وکیل انجمن حمایت از حیوانات و مسوول پیگیری پرونده ی سگ کشی در شیراز می گوید: بر اساس اصل 50 قانون اساسی، «هرنوع تخریب اقتصادی و غیر آن نسبت به محیط زیست و آلوده ساختن محیط زیست» به روشنی ممنوع اعلام شده است. محیط زیست شامل طبیعت، جنگل ها و مراتعی است که حیوانات اهلی و وحشی را نیز در بر می گیرد.
سلطانی می گوید: قانون صید و شکار نیز به روشنی، برای شکار حیوانات وحشی شامل کمیاب و غیرکمیاب و حفاظت شده مجازات تعیین و آن را ممنوع اعلام کرده است. کشتن یا آزار و اذیت حیوانات اهلی مانند مرغ و خروس که مالکی خاص داشته باشند نیز دارای مجازات بوده و ممنوع اعلام شده است. اما در مورد کشتن حیوانات خیابانی مجازات خاصی تعیین نشده است.
این وکیل پایه یک دادگستری معتقد است به میزانی که حقوق حیوانات در جامعه حفظ شود قوانین وجود دارد اما در برخی موارد نیاز به افزودن ماده های قانونی است.
به بیان سلطانی، برای نمونه در خصوص کشتن حیوانات خیابانی، مجازات خاصی تعیین نشده است اما همانطور که بنا بر فتوای مراجع عظام تقلید، کشتن بی دلیل هرگونه حیوان غیرموذی جایز شمرده نشده است و همچنین بر اساس قانون اساسی ارتکاب فعل حرام در منظر عمومی جرم به شمار می رود، می توان گفت کشتن بی دلیل حیوانات در منظر عمومی جرم است. به عبارت دیگر ما خلاء قانونی برای رعایت نکردن حقوق حیوانات نداریم و در قوانین به صورت پراکنده بیان شده است اما بهتر است قانونی مدون در جهت حمایت از حقوق حیوانات از سوی کارشناسان تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارایه شود.
وی همچنین اجرایی نشدن قوانین را از دیگر دلایل زیر پا گذاشتن حقوق حیوانات برشمرد و گفت: متاسفانه این احتمال در برخی موارد وجود دارد که مجریان قانون، قوانین را به خوبی اجرا نکرده و یا به برخی از آنان اهمیتی ندهند. برای نمونه بند 15 ماده ی 55 قانون شهرداری ها، به روشنی، مبارزه با حیوانات خیابانی و ساماندهی آن ها را بر عهده ی شهرداری ها گذاشته است. اما به نظر می رسد این بند از بخشنامه مورد فراموشی واقع شده و شهرداری ها به رغم دریافت بودجه، به آن توجهی نمی کنند.
وکیل انجمن حمایت از حیوانات از اینکه موضوع حمایت از حیوانات دغدغه ی جامعه نیست، انتقاد کرد و گفت: درست است که سگ کشی مجازات مشخصی ندارد اما دادستان می تواند با توجه به اختیارات خود برای خاطیان قرار مجرمیت صادر کند و یا جرایم بازدارنده برای متهمان در نظر بگیرد. همچنین می توان پرونده های اذیت و آزاد حیوانات از مجازات های تکمیلی استفاده شود.
تدوین مجموعه قوانینی بر اساس امور فقه اسلامی و قوانین سایر کشورها، از زمان مجلس ششم از سوی انجمن حمایت از حیوانات در اختیار نمایندگان قرار گرفت اما توجه و تصویب این قوانین تا به الان از نگاه نمایندگان مجلس به دور مانده و مورد بی توجهی واقع شده است.
هم اکنون نیز خواسته ی بسیاری از حامیان حفظ حقوق حیوانات و کارشناسان زیست محیطی در این زمینه، تهیه و تدوین قوانین و به روز ساختن مجازات ها با قانون شکنان در برخورد با حیوانات است.
اکنون پرونده ی سگ کشی شیراز در دست فعالان حمایت از حیوانات است تا متهمان اصلی شناسایی شده و برخوردهای قانونی لازم با آن ها صورت گیرد.
بی شک این بار آخری نخواهد بود که از این دست اخبار خواهیم شنید. در کنار فعالان و نهادهایی که به دنبال ترویج فرهنگ حیوان دوستی و احترام به حقوق حیوانات هستند، عده یی نیز بدون توجه به اهمیت وجودی حیوانات و بر پایه ی بی اخلاقی پرورش یافته در دورن خود، به حیوان های بی دفاع آسیب خواهد رساند، اما در این میان امید است تا ضمن شناسایی متهمان اصلی پرونده ی آزار و اذیت سگ ها در شیراز، برخوردی بازدارنده با آنان صورت گیرد تا شاهد اتفاقاتی از این دست که باعث رنجش احساسات و عواطف عمومی می شود، نباشیم.
*از:فرشته ذبیحیان (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
منبع : ایرنا
نقاط مثبت و منفی طرح استانی شدن انتخابات از زبان یک حقوقدان ابوترابی فرد نگاه مجلس به نهاد ثبت احوال مثبت است
