×

در اعماق زمین به دنبال نان

در اعماق زمین به دنبال نان

‌تکلیفی وجود ندارد که کارفرماها از منطقه جغرافیایی خاصی نیروهای خود را جذب کنند

در-اعماق-زمین-به-دنبال-نان وکیل 

‌تکلیفی وجود ندارد که کارفرماها از منطقه جغرافیایی خاصی نیروهای خود را جذب کنند

وقتی قرارداد سفیدامضا باشد، پس از رخ‌دادن مشکلی، کارگر با قراردادی رو‌به‌رو می‌شود که از مفاد آن اطلاعی ندارد

در قانون کار، اعتراضات کارگری به رسمیت شناخته شده است

مسئولان وعده داده‌اند که از ماه آینده بیمه بیکاری به کارگران تعلق بگیرد. البته ما به چنین وعده‌ای خوش‌بین نیستیم

تا زمان احقاق کامل مطالبات، کارگران دست به کار نخواهند برد

50درصد سهام معدن برای معدن‌کارهای بازنشسته و باقی برای یکی از بانک‌ها و بسیج مستضعفان بوده است

شنیدن صدای کارگران، شنیدن صدای محرومان، شنیدن فریاد احقاق حق از زبان کسانی که برای لقمه ای نان در اعماق زمین مرگ را به بازی می گیرند، هنر است؛ هنری وجدانی که گویا برخی از مسئولان از آن بهره مند نیستند. وقتی خبر انفجار معدن «یورت» در استان گلستان و کشته شدن تعدادی از کارگران در رسانه ها منتشر شد، دل ها به رنج آمد و نقدها بر سیاست گذاری های مدیریتی فزونی یافت اما هنگامی که خبر برخورد قهری و فیزیکی با معترضان معدن «آق‌دره» در شهر «تکاب» از استان آذربایجان غربی به گوش رسید، وجدان به آتش کشیده شد و فضیلت به خواب رفت. آری! حکایت جان برکفان معدن، ماجرای غم‌بار و تامل برانگیزی است. غم‌بار برای آسیب هایی که مایه ستاندن جان این مردم می شود و تامل برانگیز برای نوع برخورد مسئولان با مشکلات مردم. برخوردکنندگان با کارگران معترض آق‌دره، شاید بدانند که اعتراض اجتماعی یکی از مظاهر مدنیت است به نحوی که اصل27 قانون اساسی، راهپیمایی های آزاد را حق مردم دانسته است. این درحالی است که قانون خاص، یعنی قانون کار نیز بر این اصل صحه گذاشته است و اعتراض صنفی را برای کارگران در محدوده محل کارشان تایید کرده است. وقتی این حجم از قوانین بر حق مردم به عنوان ولی‌نعمتان حقیقی کشور تاکید دارند، عجیب است که برخی با هر عنوان یا سِمتی به بهانه امنیت با زحمتکش‌ترین قشر این جامعه برخورد فیزیکی می کنند. البته شاید آن ها ندانند که امنیت بدون آزادی محلی از اِعراب ندارد و شاید رکن مهمی از امنیت، آزادی مردم و اعاده حق‌شان باشد.

«مصطفی ترک همدانی»، حقوقدان و وکیل دادگستری در خصوص حقوق کارگران با محوریت کارگران معدن در گفت‌وگو با «قانون» گفت: «بر اساس قانون کار فعالیت‌ها تقسیم‌بندی شده است و کارهای سخت و زیان‌آور به موجب آیین‌نامه وزارت کار تعیین می‌شود. کار در معدن از آن دسته مشاغلی است که در زمره فعالیت‌های سخت تعریف شده است. چنین مشاغلی بر اساس آیین‌نامه مذکور دارای پایه حقوقی است که بر مبنای آن بیمه نیز مشخص می‌شود. در این حوزه ممکن است دوتخلف صورت گیرد؛ نخست آنکه گاهی اساسا کارگر بیمه نمی‌شود و کارفرما هر طور که بخواهد حقوق کارگر را پرداخت می‌کند و اصلا حق بیمه‌ای وجود ندارد و دوم، شرایطی است که در قالب بیمه‌ حقوق پرداخت می‌شود اما دستمزد واقعی به کارگر تعلق نمی‌گیرد. حمایت از کارگر و خانواده او برمبنای میزان پرداختی کارفرما به سازمان تامین اجتماعی ملاک عمل قرار می‌گیرد. چنین مشکلاتی همواره برسر راه کارگران وجود داشته است. اما در خصوص اعتراضات اخیر کارگران در معدن آق‌دره باید گفت که در قانون کار اعتراضات کارگری به رسمیت شناخته شده است. یعنی برای تجمع کارگران تا زمانی که به معابر عمومی و سطح جامعه کشیده نشود، ممنوعیتی وجود ندارد. زیرا اگر به طور مثال اعتراضی که در محوطه کارگاه یا کارخانه‌ای صورت گرفته است به خیابان سرایت کند، ممکن است تحت عناوینی چون اخلال در نظم بررسی شود. شنیده شد که با کارگران معدن آق‌دره برخوردهای امنیتی صورت گرفته است. اگر برخوردها و خشونت‌های انجام‌شده خلاف مقررات قانون کار باشد و کارگران نیز بر اساس قانون اعتراض کرده باشند، نیروهای انتظامی و کارفرما را می‌توان تحت تعقیب قرار داد و اگر برخورد طوری بوده باشد که صدمه‌ای به کارگری وارد شده باشد، کارگر آسیب‌دیده می‌تواند در دادسرای محل وقوع جرم طرح شکایت کیفری کند. البته گاهی پیش می‌آید که بعضی از مباحث با یکدیگر درهم آمیخته می‌شود. به یاد داریم که چندی پیش در پی اعتراضات کارگران معدن، حکم شلاق صادر شد. در آن خصوص باید بررسی کرد که چه اعمالی باعث ایجاد عنوان جزایی شده است. به‌طور مثال ضرورت دارد که توجه شود که حکم صادره مبتنی بر جرایمی همچون توهین یا قذف بوده است یا خیر. پس باید با دقت به مسائل نگریسته شود تا بتوانیم به درستی سره را از ناسره تشخیص بدهیم».

نوع قراردادهای کارگران

این حقوقدان در خصوص یکی از مشکلات رایج کارگران یعنی نوع قرادادهای‌شان افزود: «متاسفانه یکی از معضلاتی که در قرادادهای کارگران وجود دارد، این است که کارفرما قرارداد را به صورت سفیدامضا از کارگران اخذ می‌کند. وقتی قرارداد سفیدامضا باشد، پس از رخ‌دادن مشکلی، کارگر با قراردادی رو‌به‌رو می‌شود که از مفاد آن هیچ اطلاعی ندارد. چنین حالتی عنوان مجرمانه دارد و اگر کارگر بخواهد حقش را اثبات کند، ناچار به طرح شکایت کیفری است. به‌هرحال چنین فرآیندی به‌شدت سخت است و معمولا کارگران از حق خود می‌گذرند و کارگاه را ترک می‌کنند».

استخدام‌های محلی

این وکیل دادگستری درباره خواسته‌ای که برخی از کارگران معدن مبنی بر استخدام‌های محلی داشته‌اند، اظهار کرد: «ممکن است وزارت کار یا مجموعه دولت برای کارفرماها جهات تشویقی‌ای را در نظر گرفته باشند تا آن‌ها راغب به جذب کارگرهای محلی شوند. اما چنین حالت استثنایی دلیل بر الزام قانونی کارفرما نیست زیرا هیچ‌تکلیفی وجود ندارد که کارفرماها از منطقه جغرافیایی خاصی نیروهای خود را جذب کنند. در خصوص جذب کارگران بی‌مجوز و خارجی منع قانونی قرار داده شده است اما درباره کارگران ایرانی چنین ممنوعیتی وجود ندارد و کارفرما مختار به انتخاب میان هرایرانی است».

ساعت کاری کارگران

یکی از خواسته‌هایی که کارگران معدن مطرح کرده‌اند تبدیل ساعت کاری از 6 به 12 ساعت و زمان استراحت از 24 به 48 ساعت است. در حقیقت آن‌ها تمایل دارند که در طول یک روز، کار دو روز را انجام داده و زمان استراحت دوبرابر هم دریافت کنند. ترک همدانی در این زمینه گفت: «در مورد تغییر ساعت کاری کارمندان دولت در دولت قبل هم این موضوع مطرح شد که در نهایت مجلس شورای اسلامی آن را بر اساس قانون خدمات کشوری رد کرد. قانون در مشاغل سخت 6ساعت فعالیت روزانه را تعریف کرده است و قابلیت تغییر آن وجود ندارد زیرا هدف قانونگذار، توان جسمانی و کارایی کارگران بوده است. نمی‌توان پذیرفت که کارگری بگوید برای آنکه مسافت زیادی را طی می‌کنم، به قدر دوروز کار کنم. هدف از قراردادن 6ساعت، تضمین سلامت کارگران است و این موضوع به اراده اشخاص تغییر نمی‌کند».

تمایل‌نداشتن کارگران به فعالیت در معدن یورت

«غلام‌رضا طالبا»، دبیرِ خانه کار استان گلستان باور دارد که تا احقاق تمام خواسته‌های کارگران معدن یورت آغاز فعالیت منطقی نیست. او در خصوص چگونگی وضعیت خانواده‌های کارگران جان‌باخته و نیز شرایط دیگر کارگران به «قانون» گفت: «در حادثه انفجار معدن یورت در منطقه آزادشهر ،43نفر از کارگران معدن جان خود را دست دادند. پس از آن اتفاق تلخ مسئولان ذی‌ربط وارد عمل شدند و مستمری جان‌باختگان را برقرار کردند تا خانواده‌های‌شان قدری در آسایش زندگی کنند. در حال حاضر 142نفر از کارگران آن معدن هم بیمه بیکاری دریافت می‌کنند و وضعیت باقی کارگران همچنان مشخص نیست. طبق آخرین جلسه‌ای که با مسئولان داشتیم، اداره بازرسی کل کار مقرر کرد که کارگران تنها می توانند در قسمت تعمیرات و نگهداری و نه استخراج دوباره مشغول به کار شوند. آن‌ها برای تعمیرات ناشی از ریزش به حدود 60 کارگر نیاز دارند اما کارگران تمایل چندانی به انجام چنین فعالیتی ندارند. مشکل اصلی کارگران معدن یورت در عناوین شغلی‌شان است به نحوی که در لیست ارسالی به بیمه این عناوین دارای مشکل است و بر اساس ایرادات موجود، شخصی با 20سال سابقه بازنشست نمی‌شود. مسئولان در کنار این مشکلات به کارگرانی که وضعیت نامعلومی دارند، وعده داده‌اند که از ماه آینده بیمه بیکاری به آن‌ها تعلق بگیرد که ما به چنین وعده‌ای خوش‌بین نیستیم. از سوی دیگر کارفرما اصرار دارد که فعالیت از سرگرفته شود اما کارگران به فعالیت مجدد راقب نیستند زیرا باور دارند تا زمانی که خواسته‌های‌شان محقق نشود، شروع پروژه منطقی نیست. تا قبل از این اتفاق هیچ‌کس نمی‌دانست که مالک معدن چه شخص یا نهادی بوده است. پس از وقوع حادثه مشخص شد که 50درصد سهام معدن برای معدن‌کارهای بازنشسته و باقی برای یکی از بانک‌ها و بسیج مستضعفان بوده است».

کمیته حقیقت‌یاب در ماجرای معدن یورت

طالبا در پاسخ به این پرسش که علت دقیق انفجار و ریزش معدن یورت چه بوده است، اظهار کرد: «قرار بود که کمیته‌ای حقیقت‌یاب برای بررسی علل انفجار و ریزش معدن ایجاد شود. ما گفتیم اگر کمیته در تهران تشکیل شود، باید نماینده کارگران و اگر در استان برقرار شود باید نماینده کانون شورای اسلامی کار حضور داشته باشد. متاسفانه چندبار به استان‌ آمدند اما از نماینده قانونی کارگران دعوت به عمل نیاوردند. معدن یورت به میزانی غیراستاندارد بود که حتی یک سیستم تهویه مناسب نداشت و نیز راه ورود و خروج یکی بود. در یک آپارتمان پله اضطراری می‌سازند اما برای معدنی با عمق 1200متر زیر زمین، راه دومی برای خروج کارگران در نظر نگرفته بودند. ما به‌عنوان کارگران این مرز و بوم به صراحت می‌گوییم که اگر استانداردهای لازم ایجاد نشود، کار نخواهیم کرد».

خواسته‌های کارگران

دبیرِ خانه کارگر استان گلستان در خصوص مطالبات مشخص کارگران افزورد: «اولین خواسته کارگران این است که از از حالت پیمانکاری خارج و با کارفرما طرف شوند. درست هم هست زیرا دلیلی وجود ندارد که کارگرانی که در عمق 1200متری اعماق زمین کار می‌کنند، وضعیت‌شان پیمانکاری باشد. خواسته مهم دیگر این است که کارگاه‌های بالای 50نفر مشمول طرح طبقه‌بندی مشاغل شوند. ما می‌خواهیم تا زمانی که استانداردهای لازم ایجاد نشده است، فعالیتی در معادن صورت نگیرد. طبق بازرسی‌ها از 6معدنی که در این منطقه وجود، تمام‌شان غیراستاندارد هستند.مساله دیگر ساعت کاری کارگران معدن است. طبق قانون کار، فعالیت در معدن باید 6ساعت باشد، اما کارگران تمایل به رعایت این قاعده ندارند. آن‌ها می‌خواهند که به‌جای 6ساعت، 12ساعت کار و 48ساعت استراحت کنند. زیرا منطقی نیست که هرروز از بالای کوه به‌پایین بیایند. این درحالی است که مسافت تقریبی معدن تا محل سکونت کارگران حدود 20کیلومتر است. یعنی اگر قرار باشد کارگران روزی 6ساعت کار کنند، بخشی از انرژی‌شان صرف رفت وآمد می‌شود. در نهایت باید بگویم که مطالبات دیگری هم وجود دارد که تا زمان احقاق کامل‌شان کارگران دست به‌کار نخواهند برد».

در پایان باید گفت که هم در حادثه معدن یورت و هم در اعتراضات کارگران معدن آق‌دره، حقوق بی‌شماری از کارگران این مرزوبوم تضییع شده است. از این‌رو ضرورت دارد مسئولان امر به جای فرافکنی و برخوردهای سلبی و قهری، در پی ارائه پاسخی درخور و نیز رفع مشکلات کارگران باشند. از سوی دیگر احقاق حق کارگران، موضوع سیاسی یا امنیتی نیست که منافع حزبی یا جناحی عده‌ای را به خطر اندازد؛ بلکه موضوعی ملی است زیرا در صورت فعالیت مناسب از جانب کارگران، چرخ صنعت و توسعه خواهد چرخید. با این منطق اگر کسانی در مقابل حقوق حقه زحمتکشان این جامعه بایستند، گویی که در مقابل منافع ملی ایستاده‌اند.

یکی از کارگران معدن آق دره در گفت و گو با «قانون»:

مسئولان به داد ما برسند

چند روز پیش در شهر «تکاب» از استان آذربایجان غربی کارگران معدن «آق‌دره» برای احقاق حقوق خود دست به تجمع اعتراضی زدند اما برخلاف انتظار، با ایشان برخوردهای قهری و فیزیکی انجام شد. برای شنیدن جزییات ماجرا، گفت‌وگوی کوتاهی با یکی از کارگرهای معدن آق‌دره انجام دادیم. به دلیل برخی معذوریت‌ها، این کارگر از ما خواست که نامش ذکر نشود.

بفرمایید که اعتراض رخ داده به چه دلیل بوده است و نحوه برخورد با شما چگونه بود؟

کارگرهای معدن آق‌دره به منظور درخواست شغل در داخل معدن‌ها چادر زدند تا اعتراض خود را به این نحو به گوش مسئولان برسانند که ناگهان نیروهای امنیتی وارد معدن شدند و باضرب‌و شتم، کارگرها را از معدن بیرون و چادرها را جمع کردند و کارگرها به سمت روستا فرار و به مسجد پناه بردند. اگر یادتان باشد چند سال پیش هم کارگران این معدن اعتراضاتی برای حقوق‌شان انجام دادند که در نهایت با حکم شلاق مواجه شدند. در آن ماجرا 9نفر شلاق خوردند، 6نفر جزای نقدی 500هزار تومانی پرداخت کردند و 11نفر به زندان افتادند.

اکنون وضعیت حقوق و بیمه شما به چه نحو است؟

وضعیت اسف‌باری است. حقوق‌ها کم است. البته باید صادق بود و گفت که حقوق‌مان سر موقع پرداخت می‌شود اما بسیار اندک است.

از لحاظ ایمنی کار چه شرایطی دارید؟

اکنون که با شما صحبت می‌کنم، دم منزل‌مان و روبه‌روی معدن آق‌دره هستم. باور کنید که فاصله خانه ما با این معدن را کمتر از 10دقیقه می‌توان طی کرد. در گذشته من در قسمت حفاری کار می‌کردم. زمین را به عمق 9متر می کندیم تا کارگران انفجار، کوه را با 20تن مواد، منفجر کنند. البته اکنون انفجارها با موادچهار الی پنج تن صورت می‌گیرد. آن قدر این انفجارها به روستا نزدیک است که کل روستا از بین رفت و بازسازی شد. حتی انبار علوفه ها هم نابود شد. در چنین شرایطی سخن‌گفتن از ایمنی، کاری خنده‌دار است.

یعنی پس از رخدادی که در معدن یورت اتفاق افتاد، برای معادن دیگر ازجمله معدن آق‌دره هیچ اقدامی نکردند؟

هیچ اقدامی نکردند. ما همچنان با وضعیت غیرایمن کار می کنیم.

چقدر حقوق می‌گیرید؟

در بهترین حالت شاید به 2میلیون و 500هزار تومان برسد.

قراردادهای شما به چه شکل است؟ آیا پیمانکاری کار می کنید؟

قبلا همه امور اعم از مسائل عمرانی، خدمات، ماشین‌آلات و... دست شرکت بود اما اکنون در اختیار پیمانکار است. ما باید با شرکت طرف حساب باشیم نه با پیمانکار و صحیح نیست که همچنان قراردادهای ما پیمانکاری باشد.

به عنوان سخن پایانی هرچه در دل دارید بگویید.

ای‌کاش نزدیک ما بودید و می‌آمدید تا در مقابل صاحبان شرکت همه این سخنان را می‌گفتم تا بدانید که به قرآن قسم، هیچ کدام از حرف‌هایم دروغ نبود. ما تنها و تنها توقع داریم تا مسئولان به داد ما برسند. حق نیست که ما در گوشه‌ای از این کشور برای لقمه ای نان جان بدهیم، وا... که حق نیست.

منبع : روزنامه قانون

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.