پیشگیری از تک فرزندی تا کلینیک های زناشویی
حدود 14ماه قبل بود که سیاستهای کلی جمعیت تدوین و در نهایت در 14 بند از سوی مقام معظم رهبری به رؤسای قوای سه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد گام بعدی ابلاغ آن به دستگاههای اجرایی بود که توسط معاون اول رییس جمهور صورت گرفت
حدود 14ماه قبل بود که سیاستهای کلی جمعیت تدوین و در نهایت در 14 بند از سوی مقام معظم رهبری به رؤسای قوای سه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد. گام بعدی ابلاغ آن به دستگاههای اجرایی بود که توسط معاون اول رییس جمهور صورت گرفت.
یک سوم خانواده های ایرانی تک فرزند هستند - حاصل 35 درصد ازدواج ها ، تک فرزندی یا بی فرزندی ! - راهنمایی برای انهایی که دلشان بچه می خواهد - پیش نیاز سیاست های افزایش جمعیت
در این سیاستها بر مواردی مانند ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیّت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده، افزایش فرزند و ... تاکید شده بود. سیاستهای مورد نظر در حالی ابلاغ شد که طبق پیش بینی سازمان ملل متحد در صورتی که نرخ رشد جمعیت ایران سیر نزولی فعلی خود را طی کند، در سال1460 جمعیتش به 46میلیون و در سال 1480 به 31میلیون نفر خواهد رسید. آمار و ارقامی که نباید به سادگی از کنار آن گذشت، زیرا عینیترین پیامد روند کنونی افزایش جمعیت مسن و کاهش تعداد نیروی جوان و فعال در کشور پیامدهایی خواهند بود که از سیر نزولی فرزندآوری و نرخ رشد جمعیت تاثیر میپذیرد.
تنها 2استان نرخ باروری بالای 2.1 دارند
این در حالی است که اکنون فقط 2استان نرخ باروری بالای 2.1دارند و این رقم در سایر استانهای کشور معادل 1.8 است. به طور دقیقتر میتوان گفت؛ این نرخ 2.1 فقط در استانهای سیستان و بلوچستان و هرمزگان مشاهده شده، حتی در بعضی از مناطق مانند استان مازندران، گیلان، اراک و اصفهان عدد مذکور کمتر از 1.8 است. با وجود همه این آمار و ارقام اما برخی از دلایل مانند مشکلات سلامتی نوزاد و مادر موجب شده تا محمد اسماعیل مطلق در کسوت مدیرکل دفتر سلامت جمعیت،خانواده و مدارس وزارت بهداشت و در قالب سیاستهای جدید جمعیتی وزارت بهداشت در سال 94، عنوان کند؛ استانهایی که نرخ باروری آنها بیش از 2.1 است باید روی سلامت مادر و نوزاد آنها بیشتر کار شود چرا که مرگومیرشان بیش از سایر استانها بوده است.
شورای نگهبان ایرادات طرح افزایش نرخ باروری را اعلام کرد - جرم انگاری در افزایش نرخ باروری کارساز نیست - طرح افزایش نرخ باروری منطبق با سیست های ابلاغی رهبری نیست
وزارت بهداشت چه برنامههایی دارد
در این میان یک سئوال مطرح میشود که درماههای باقی مانده از سال 94 برنامههای مرتبط با افزایش جمعیت در وزارت بهداشت چیست و این وزارتخانه که بزرگترین نهاد متولی سلامت افراد در جامعه است، چگونه میخواهد به پیروی از سیاستهای کلی جمعیت وظایف خود در این بخش را عملیاتی کند؟ این در حالی است که چهار بند از 14 بند سیاستهای ابلاغی رهبری مربوط به وزارت بهداشت است که شامل ارتقای سلامت، تکریم سالمندان، تحکیم بنیان خانواده، کاهش مرگ و میر گروه سنی نوزاد تا سالمند همچنین افزایش نرخ باروری به بالای حد جایگزینی یعنی 2.1 میشود. آن هم در شرایطی که تحقیقات انجام شده نشان میدهد 34 درصد جمعیت ایران یا فرزند ندارند یا تک فرزند هستند. عددی که شامل حدود یک سوم جمعیت کشور میشود که خود زنگ خطر سالمندی در نسلهای آینده را به صدا در میآورد، زیرا همانطور که زهرا سیاح، معاون پژوهشی شورای فرهنگی - اجتماعی زنان و مسئول سیاستهای جمعیتی امور زنان بیان کرده است؛ شاخص سالخوردگی در ایران به صورت پر شتاب در حال رشد است و به ازای هر پنج تا 10سال تاخیر در افزایش جمعیت، 6 تا یکمیلیون نفر جمعیت بالقوه از دست میرود. در صوت ادامه این روند در سالهای آینده کاری از کسی ساخته نیست.
تمایل به فرزندآوری در 65درصد زوجهای جوان
با این وجود اما مطلق آمار و ارقام دیگری ارائه میدهد که در مقایسه با این توضیحات تاحدی امیدوار کننده است. اینکه بررسیهای انجام شده مشخص کرده است که 65درصد زوجهای در آستانه ازدواج تمایل به فرزندآوری بلافاصله پس از ازدواج را دارند و 35 درصد نیز اضافه شدن فرد سوم به خانواده را به زمان مناسب موکول کردهاند. علاوه براین افرادی که در آستانه ازدواج قرار داشتهاند و خواهان فرزندآوری نیز بودهاند، عنوان کردهاند که حدود 2 تا سه فرزند را ایدهآل زندگی خود میدانند.
تصویب کلیات طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت - هاشمی : طرح افزایش نرخ باروری خلاف آزادی انسانهاست
اجرای برنامه پیشگیری از تکفرزندی
براین اساس اجرای برنامه پیشگیری از تکفرزندی یکی از برنامههایی است که در فهرست برنامههای در دستور کار این وزارتخانه دیده میشود. توجه داشته باشید که میانگین فاصله فرزندآوری در کشور بیش از پنج سال است و با توجه به عوارض این امر وزارت بهداشت تلاش دارد با برنامه ریزیهایی که دارد، این فاصله را به کمتر از رقم مذکور برساند. به همین دلیل در سال گذشته راهاندازی کارگاههای مختلف با محوریت این موضوع را در دستورکار داشته تا امسال آن را در دانشگاههای کشور به عنوان بزرگترین مرکز آموزشی که تعداد زیادی از افراد در گروه سنی جوان را در خود جای داده است عملیاتی کند.
تشکیل کارگروه جمعیت
البته تشکیل کارگروه جمعیت در این وزارتخانه به ریاست وزیر بهداشت هم ایده دیگری است که قرار است روی ابعاد ارتقایی میزان باروری کلی به بالای 2.1، سلامت مادر و کودک کاهش مرگ و میر نوزادان و افراد 30 تا 70 سال و تکریم سالمند کار کرده و لوایح و قوانین لازم در زمینه افزایش میزان باروری به سازمانهای دیگر، دولت و مجلس ارسال کند.
ایجاد کلینیکهای زناشویی
البته این تدبیر زمانی میتواند کارساز باشد که زندگی مشترک در برابر گردباد مشکلات و اختلافات خرد و کلان دوام آورد و در میانه راه مسیر خود را از یکدیگر جدا نکنند. موضوعی که شاید این روزها به دغدغهای برای برنامهریزان و سیاستگذاران جمعیتی تبدیل شده است و وزارت بهداشت را نیز برآن داشته است تا به ایده ایجاد کلینیکهای زناشویی در 10 دانشگاه علوم پزشکی را تدوین و در دستور کار خود قرار دهد.
براین اساس همانطور که مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت بیان میکند، برای ساماندهی و پیشگیری از طلاق، طرح ایجاد کلینیکهای زناشویی به صورت پایلوت در 10دانشگاه علوم پزشکی آغاز شده است که شامل دانشگاههایی مانند اصفهان، گیلان، مازندران، شیراز و البرز میشود.
اجماع حقوقدانان بر تجدیدنظردر طرح افزایش نرخ باروری - حذف سیاست های تشویقی طرح افزایش جمعیت
هماهنگیهای بین بخشی برای ارائه خدمات مناسبتر
البته به گفته مطلق هماهنگیهای بین بخشی نیز در زمینه فعالیت این کلینیک صورت گرفته است که شامل حضور روحانی و حقوقدان در این کلینیکهای زناشویی می شود. اینکه با معاونت امور زنان ریاست جمهوری، وزارت ورزش و جوانان، قوه قضاییه، بهزیستی و شورای عالی انقلاب فرهنگی جلساتی برگزار شده است و براین اساس مقرر شده تا در این مراکز متخصصان زنان، داخلی، روحانی آشنا به مسائل خانواده، حقوقدان و متخصصی که به مسائل زناشویی آگاهی داشته باشد حاضر شوند. در قدم بعدی نیز در 57 دانشگاه علوم پزشکی و دانشکده که تخصصهای لازم را در حوزه ازدواج دارند آموزشهای لازم به جوانان داده میشود و دانشکدههایی که این تخصص را ندارند کارشناسان دانشگاههای دیگر به مدت یک تا 2 روز در آنها حاضر شده و مشکلات را حل خواهند کرد.
نکته مهم اینکه در بررسیها نشان میدهد که طلاق در سالهای اول و پنج سال ابتدایی بیشتربوده و براین اساس امید میرود بتوان با برنامهریزیهای علمی و دارای قابلیت اجرا این احتمال را کاهش داد. بنابراین به نظر میرسد باید منتظر ماند و دید در دومین سالگرد ابلاغ سیاستهای جمعیتی به عبارتی اردیبهشت ماه سال آینده آیا موفقیت تدابیرمذکور میتواند خبر خوشی برای جامعه ایران بوده و نگرانی کارشناسان وسیاستگذاران جمعیتی را درباره هرم جمعیتی رفع کند.
منبع : روزنامه حمایت
اولین قانون اصلاح سیاست های جمعیتی اجرا نشد بیانیه شورای نگهبان به مناسبت سالروز تاسیس این نهاد