تعریف فسخ قرارداد
از لحاظ قانونی و در اصطلاح حقوقی فسخ قرارداد به معنای پایان دادن حقوقی به قرارداد به وسیله یکی از دو طرف قرارداد یا یک شخص ثالث است.
با توجه به تعریفی که از فسخ ارائه شد، میتوان گفت که فسخ قرارداد می تواند توسط یکی از طرفین و به صورت یک طرفه انجام شود. به این معنا که یک طرف به طور مستقل میتواند حق فسخ خود را اعمال کند، بدون اینکه نیازی به رضایت طرف دیگر باشد که به این عمل ایقاع گفته میشود.
شرایط فسخ قرارداد
• قصد فسخ
کسی که قرارداد را فسخ می کند باید اراده و قصد عمل فسخ را داشته باشد.
• رضایت از فسخ قرارداد
فسخ کننده قرارداد باید از فسخ قرارداد راضی باشد و اگر مجبور به فسخ قرارداد شود ، فسخ قرارداد اعتبار قانونی ندارد.
• اهلیت فسخ قرارداد
کسی که می خواهد قرارداد را فسخ کند باید شایستگی و صلاحیت فسخ قرارداد را داشته و از نظر عقلی مشکلی نداشته باشد.
موارد قانونی فسخ قرارداد
حق به هم زدن معامله و فسخ قرارداد را "خیار" می گویند و هر یک از طرفین قرارداد می توانند در موارد زیر به کمک وکیل ملکی و با ارائه مدارک مبنی بر تحقق یکی از این موارد، قرارداد را فسخ نمایند:
خیار مجلس: طرفین قرارداد از هم جدا نشده باشند.
خیار غبن: اگر خریدار ملک یا مال خود را بیش از حد ارزان بفروشد یا فروشنده به قیمت بسیار گران تری از بازار ملک یا مال را بخرد اصطلاحا طرف دیگر مغبون شده است.
خیار شرط: طرفین در معامله مقرر کنند که تا مدت معینی هر دو یا یکی از آنان بتواند معامله را به هم بزند.
خیار تدلیس: فروشنده یا خریدار مال خود را بهتر از آنچه که هست، نشان دهد و طوری رفتار کند که قیمت مال در نظر طرف مقابل زیاد شود.
خیار تخلّف شرط: فروشنده یا خریدار شرط یا تعهدی نسبت به انجام یک کار داشته باشد و به آن شرط عمل نکند. در این صورت دیگری میتواند معامله را به هم بزند.
خیار عیب: در مورد معامله عیبی وجود داشته و خریدار از آن مطلع نشده باشد.
خیار شرکت: مقداری از مورد معامله متعلق به دیگری بوده و او از این معامله بی خبر و ناراضی باشد، خریدار میتواند تمام معامله را به هم بزند یا پول آن مقدار را از فروشنده بگیرد.
خیار رویت: فروشنده ویژگی هایی در مورد مال یا ملک به خریدار ارائه دهد و خریدار متوجه شود مورد معامله این ویژگی ها را ندارد. در این صورت مشتری می تواند معامله را به هم بزند.
خیار تأخیر: مشتری پول جنسی را که به صورت نقدی خریده است، تا سه روز پرداخت نکند و فروشنده نیز جنس را تحویل ندهد. اگر مشتری شرط تاخیر در پرداخت پول را مطرح نکرده باشد، فروشنده میتواند معامله را بهم بزند.
خیار حیوان: اگر مورد معامله حیوان باشد، خریدار تا سه روز میتواند معامله را به هم بزند.
خیار تَعذّر تسلیم: فروشنده قادر به تحویل مورد معامله نباشد. به عنوان مثال، اسبی که توسط فروشنده فروخته شده است، فرار کند یا بمیرد که در این صورت مشتری میتواند معامله را به هم بزند.
مواردی که فسخ قرارداد در آن امکان پذیر نیست
در مورد خیار عیب باید گفت در موارد به خصوصی چانچه خریدار متوجه عیبی در مورد معامله شود بازهم نمی تواند قرارداد را فسخ نماید. این موارد عبارتند از:
• هنگام خرید مورد معامله از عیب آن مطلع باشد.
• به عیبی که در مورد معامله وجود دارد راضی باشد.
• هنگام معامله شرط کرده باشد که در صورت وجود عیب، قرارداد را فسخ نمی کند.
• هنگام معامله فروشنده عیب مورد معامله را بیان کرده باشد و خریدار به وجود عیب رضایت دهد. اما اگر خریدار متوجه شود مورد معامله عیب دیگری به جز عیب مطرح شده دارد می تواند قرارداد را فسخ نماید.
شناسه : 736