تاریخچه دادگاه ویژه روحانیت
سابقه ایجاد دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت به خرداد سال ۱۳۶۶ شمسی بر میگردد که رهبر فقید انقلاب حضرت امام خمینی (رحمةاللهعلیه)، حجت الاسلام علی رازینی را به عنوان حاکم شرع دادگاه ویژه روحانیت و حجت الاسلام علی فلاحیان را به عنوان دادستان دادسرای ویژه روحانیت منصوب نمودند. در سال ۱۳۶۹ آییننامهای شامل ۴۷ ماده و ۱۰ تبصره که توسط حجت الاسلام محمدی ری شهری تنظیم شده بود، مورد موافقت مقام رهبری قرار گرفت.
در ماده اول آییننامه مذکور چنین آمده است که: «به منظور پیشگیری از نفوذ افراد منحرف و تبهکار در حوزههای علمیه، حفظ حیثیت روحانیت و به کیفر رساندن روحانیون متخلف (جرایم و اعمال خلاف شان روحانیون و جرایم عمومی روحانیون)، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری با وظایف و تشکیلات و اختیارات زیر ایجاد میگردد.»
وظایف و احکام دادگاه ویژه روحانیت
الف) اقدامات لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات و جرایم در محدوده مسائل قضایی.
ب) ارشاد در امور خلاف شان.
ج) رسیدگی به جرایم روحانیون و پروندههایی که به نحو مؤثری با اهداف این دادسرا مرتبط است.
تنها ماده قانونی که در مجلس راجع به دادسرا و دادگاه ویژه در تاریخ ۱۳۷۹/۰۱/۲۱ تصویب شده است را ذکر میکنیم. (ماده ۵۲۸)
دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت که بر اساس دستور ولایت، رهبر کبیر انقلاب امام خمینی (رحمةاللهعلیه) تشکیل گردید، طبق اصول ۵ و ۵۷ تا زمانی که رهبر معظم انقلاب اسلامی ارائه کار آن را مصلحت بدانند به جرائم اشخاص روحانی رسیدگی خواهد کرد و پرداخت حقوق و مزایای قضات و کارکنان آن تابع مقررات مربوط به قوه قضائیه میباشد.
تشکیلات دادگاه ویژه روحانیت
۱- دادسرا: دادستان ویژه روحانیت از طرف مقام معظم رهبری منصوب میشود. وی مسئولیت، ریاست و نظارت همه دادسراها را بر عهده دارد و دارای معاون قضایی، سیاسی، اداری مالی و... میباشد عزل و نصب دادستانها و دادیاران دادسراهای ویژۀ شهرستان، به عهده دادستان منصوب است.
۲- دادگاه: حاکمِ شرع شعبۀ اول دادگاه از سوی مقام رهبری منصوب میگردد، سایر قضات دادگاه هم حسب مورد طبق نظر رهبری نصب میگردند. در آییننامه تمامی کشور به ۱۰ منطقه تقسیم شده است که عبارتند از: تهران، قم، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، ساری، اهواز، کرمان، همدان.
صلاحیتهای دادگاه ویژه روحانیت
طبق آییننامه رسیدگی به کلیه جرایم عمومی و اعمال خلاف شان روحانیون و کلیه اختلافات محلی مخل امنیت عمومی در صورتی که طرف اختلاف روحانی باشد، در صلاحیت این دادسرا و دادگاه میباشد. به علاوه در ماده ۱۴ تصریح شده است که: «دعاوی حقوقی و مدنی علیه روحانیون مطابق قوانین در دادگاههای مدنی و حقوقی رسیدگی خواهد شد مگر موارد خاصی که بر حسب ضرورت رسیدگی آن به نظر دادستان منصوب در دادگاه ویژه، اصلح باشد.»
وکالت در دادگاه ویژه روحانیت
در این باره مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوا با تصویب ماده واحده ای اینگونه در باره وکیل در دادگاه روحانیت مقرر می دارد:
ماده واحده – اصحاب دعوی حق انتخاب وکیل دارند و کلیه دادگاه هایی که به موجب قانون تشکیل می شوند مکلف به پذیرش وکیل می باشند.
تبصره ۱ – اصحاب دعوی در دادگاه ویژه روحانیت نیز حق انتخاب وکیل دارند، دادگاه تعدادی از روحانیون صالح را به عنوان وکیل مشخص می کند، تا از میان آنان به انتخاب متهم، وکیل انتخاب گردد.
همانطور که می بینیم کمی مقرره عجیب به نظر می رسد در دادگاه ویژه روحانیت محدودیت وکیل وجود دارد و افراد تنها می توانند کسانی را به عنوان وکیل انتخاب کنند که خود دادگاه آن را پیشنهاد داده باشد.
شناسه : 1478