لیست بهترین وکلای قصاص ایران سال 1403، لیست 18 وکیل برتر

در قانون بسته به نوع جرمی که رخ می دهد ، مجازات های مختلفی نیز در نظر گرفته شده است . انواع مجازات اصلی در قانون ناشی از همین تقسیم بندی هستند . مجازات حدی ، مجازات تعزیری و دیه و قصاص هر کدام یک نوع مجازات اصلی هستند که در قواعد مربوط به هر کدام در قانون مشخص شده است . همه ما اصطلاح "قصاص" را شنیده ایم .

قصاص نیز یکی از مجازات های اصلی است که در قانون به آن پرداخته شده است اما اغلب مردم قصاص را با اعدام اشتباه می گیرند و تفاوت اعدام و قصاص را نمی دانند . از این رو ما در این مقاله به بررسی اینکه مجازات قصاص چیست و شرایط اعمال مجازات قصاص می پردازیم.

مجازات قصاص چیست

قصاص از ریشه کلمه " قص" به معنای پیگیری کردن چیزی است. در قانون کیفری ایران ، قصاص مجازات کسی است که طبق قانون به دیگری جنایتی وارد کرده است . اغلب قصاص با اعدام اشتباه گرفته می شود . اگرچه هر دو این مجازات ها ، مجازات بدنی هستند اما مجازات اعدام تنها برای سلب حیات از مجرم به کار گرفته می شود در حالی که حکم قصاص هم برای سلب حیات و هم برای اعضای بدن به کار می رود .

همچنین باید گفت که مجازات اعدام غیر قابل بخشش و مجازات قصاص حق اولیاء دم و قابل بخشش می باشد . به عبارتی می توان گفت قصاص عام تر از اعدام است . بنابراین می توان گفت قصاص دو نوع است : قصاص نفس و قصاص عضو .

قصاص نفس زمانی اتفاق می افتد که جنایتی منجر به مرگ کسی شود البته قصاص تنها مربوط به جرائم عمدی بوده و اگر کسی به صورت غیرعمد یا در دفاع مشروع از خودش باعث مرگ کسی شود ، قصاص نخواهد شد.
قصاص عضو مربوط به وقتی است که یکی از اعضا بدن براثر جنایتی آسیب ببیند.

ماهیت قصاص

برای تشخیص حق از حکم از سوی صاحب نظران اسلامی ملاک‌ها و ضوابط محتلفی ارائه شده برخی عقیده دارند برای تشخیص باید به آثار آن توجه کرد چنانچه این آثار قابل نقل و انتقال باشد این سلطه و توانایی حق است و در غیر اینصورت حکم است و برای تشخیص علاوه بر معیار فوق باید به امر دیگر که همان مفاد ادله است توجه کرد، چون حق و حکم هر دو نتیجه ادله شرعی و قانونی است گاهی ادله بیانگر این معنی است که اراده شخص در نتیجه حاصل از آن‌ها تأثیری ندارد و در اینصورت این نتیجه حکم است و در غیر اینصورت حق است و با توجه به اینکه قصاص از شئونات و اختیارات من له الحق است و شارع مقدس در قصاص حکم به جواز آن نکرده بلکه جعل سلطنت از برای صاحبان حق کرده است لذا می‌توان گفت که قصاص از مصادیق حق است و قصاص یک حق غیرمالی است، چون با اجرای آن نفع مادی و قابلیت تقویم به پول برای اولیای دم از بین می‌رود و حقی است که قابل اسقاط است و از حق الناس است.

در فقه امامیه دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد، در دیدگاه اول،  متولی قصاص کسی است که وارث اموال مقتول می‌باشد اعم از مرد و زن و خویشان بدون واسطه و حتی کسانی که بواسطه پدر یا مادر با مقتول مرتبط هستند تنها زن و شوهر علی رغم اینکه از اموال یکدیگر ارث‌ می‌برند حق قصاص ندارند این دیدگاه بین فق‌های امامیه مشهور است. دیدگاه دوم، حق قصاص فقط برای خویشان ذکور پدری بوجود می‌آید و خویشان مادری چه مرد و چه زن حق قصاص ندارند.

مشهور فق‌ها معتقدند که حق قصاص در اثر جنایت بوجود می‌آید و، چون جنایت بر خود مجنی علیه وارد شده است طبعاً حق قصاص برای خود او بوجود می‌آید لیکن، چون مقتول به سبب موت‌ نمی‌تواند این حق را استفاده کند این حق جزء ماترک بوده و به ورثه به ارث‌ می‌رسد و بین همه آن‌ها مشترک است و بر اساس سهم ورثه بین آن‌ها تقسیم می‌شودلذا شیعه معتقد است سهم الارث اولیای دم از قصاص بصورت انحلالی است یعنی هر کدام تک تک حق قصاص دارند و اگر فقط یکی خواستار قصاص باشد می‌تواند قصاص کند بعد از اینکه سهم بقیه را از دیه داده باشد.

شرایط اعمال مجازات قصاص

مجازات قصاص در شرایط به خصوصی اعمال می شود که در مواد قانون مجازات اسلامی سال 92 به آن پرداخته شده است . در اینجا شرایط اعمال مجازات قصاص را بیان می کنیم :

1- برای اعمال قصاص اولا باید دین مرتکب و قربانی یکی باشد . به همین دلیل مسلمانی که کافری را بکشد در قانون ما قصاص نمی شود.

2- دومین شرط اعمال قصاص این است که مرتکب جرم ، پدر یا جد پدری قربانی نباشد . این مجازات نسبت به پدر و جد پدری اعمال نمی شود.

3- سومین شرط این است که مرتکب ، در زمان اعمال جنایت عاقل بوده باشد .

4- مورد بعدی برای اعمال قصاص این است که اگر قربانی مهدورالدم باشد ( یعنی کسی که خونش هدر است ) مجازات قصاص متوجه مرتکب نیست .