مسئول جبران خسارت ناشی از انفجار مواد منفجره به استناد قانون، وزارت دفاع است

تاریخ رسیدگی : 1388/5/3

مرجع رسیدگی : شعبه 31 دیوان عالی کشور

 

خلاصه جریان پرونده :

علی و محمدعلی و حسین شهرت هر سه «ع» به دادسرای نظامی ... شکایت کرده اند در سال 1366 که کودکانی 6، 10 و 12 ساله بوده و در حوالی روستای ... در زادگاه خود در حال چرانیدن گوسفندان بوده اند در محل اراضی استیجاری ... که به عنوان میدان تیر مورد استفاده قرار می گیرد و فاقد حفاظت فیزیکی مناسب مانند سیم خاردار بوده، شیء را پیدا کرده و در داخل آتش انداخته اند که علی برادر بزرگ سعی در بیرون آوردن آن از آتش کرده و قبل از آن منفجر شده و هر سه نفر جراحاتی در سر و شکم و پاها متحمل شده اند که بلافاصله توسط سپاه مستقر در منطقه به بیمارستان قائم منتقل شده اند و مورد معالجه قرار گرفته اند و هزینه اولیه را سپاه متقبل شده و پرداخت کرده است. نامبردگان اعلام کرده اند در آن تاریخ به علت خردسالی و عدم درک صحیح از موقعیت جسمانی خود شکایتی طرح نکرده اند. اینک به علت نقص عضو و عدم قدرت کار تقاضای رسیدگی کرده اند. سوابق بالینی نامبردگان از بیمارستان قائم استعلام فتوکپی مصدق سوابق بالینی حکایت از بستری بودن آنان در بیمارستان مرقوم دارد. که خلاصه آن در حدی که قابلیت خواندن دارد منعکس می شود در مورد «علی،ع» چنین گزارش شده که به علت اصابت ترکش مورد انفجاری از ناحیه چشم و شکم و هر دو ساق پا مجروح شده در حالت شوک کامل می باشد به تحریکات جواب نمی دهد شکم پاراتومی شده است هر دو ساق پا شکسته است در لاپاراتومی ترمیم پارگی کبد و بستن سوراخ شدگی معده ... قسمت قدامی را چپ ترکش خورده بود که ترمیم شده پوست سر پاره شده قسمت خلفی ران راست به طور سطحی پوست آن پاره شده شکستگی هر دو پا توسط دکتر «م» برش گذاشته شده انگشت دست راست زخم داشت که به احتمال پاره شدن تاندون پانسمان شده زخم سر نیز معالجه شده است. (صفحه دوم برگ شرح بیمار مربوط به پیرمردی که ظاهراً مشکل گوارش داشته است برگ 10 )

پدر شکات در آن تاریخ که در خدمت سپاه یا بسیج بوده موضوع را به سپاه ... منعکس کرده و یکی از مسئولان سپاه منطقه مذکور به نام آقای « م » دستور بررسی داده و تاکید کرده است اگر مجروحان تخلف نکرده‌اند مثل ورود غیرمجاز به منطقه نظامی کلیه هزینه های آنان را سپاه متقبل شود و بالاخره بهداری سپاه نامبردگان را به بیمارستان قائم معرفی کرده است تا به صورت رایگان مورد معالجه قرار گیرند مجروحان به پزشکی قانونی معرفی با بررسی پرونده بالینی صدمات وارده به « علی، ع » را : جائفه شکم توأم با پارگی بخشی از کبد و سوراخ شدگی معده که طی عمل جراحی ترمیم شده برای پارگی کبد و معده (علاوه برجائفه شکم) دو در صد دیه کامل مرد مسلمان به عنوان ارش، نافذه به قسمت قدام میانی ران چپ، متلاحمه ران راست، جراحت دامیه خلف بند اول انگشت پنجم، دامیه در ناحیه سر، خردشدگی و (شکستگی استخوان های ساق پای و چپ که بدون عیب بهبود یافته است) در مورد «محمدعلی،ع» جراحت ناحیه شکم و مچ و ساق پای راست و جراحت ناحیه چشم و خونریزی روی سفیده چشم چپ و درباره «حسن،ع» ورود پرتابه فلزی به داخل ناحیه شکم (جائفه و پارگی روده کوچک در سه نقطه ناحیه، جراحت کیسه بیضه ها و پارگی مجرای قدامی که تحت عمل لاپاراتومی و سیستوستومی قرار گرفته و به دلیل تنگی مجرا مجدداً جراحی شده دامیه ناحیه گردن نیز گزارش شده است. )

نماینده حقوقی لشکر ... با حضور در بازپرسی اعلام کرده است لشکر در آن تاریخ در ناحیه جنوب مستقر بوده و محل مذکور قبل از انقلاب و قبل حضور سپاه در آن محل، در اختیار نیروهای شهربانی، ژاندارمری، ارتش و کمیته انقلاب بوده است.

با توجه به اینکه دستور لازم در مورد مکاتبات در تاریخ وقوع حادثه را آقای « ج » صادر می کرده نامبرده که از خدمت سپاه منفک و مدیر عامل شرکتی در ... است احضار و در بازپرسی از وی تحقیق شده و اظهار کرده است در شهریور ماه 1366 معاون رئیس ستاد منطقه ... بوده و محل مذکور در اختیار واحد آموزش نظامی سپاه منطقه ... بوده است که مسئول آموزش نظامی کوتاه مدت نیروهای بسیجی بوده ولی در اینکه نیروها برای آموزش رزم شبانه به ... رفته باشند مطلبی بیاد نیاورده است و قدر مسلم سپاه از محل مذکور برای آموزش نظامی بسیج و سپاه از آن اراضی استفاده می کرده است نماینده حقوقی سپاه مسئولیت این عمل را به عهده وزارت دفاع نه سپاه دانسته و متذکر شده باید وزارت دفاع پاسخگو باشد.

دادگاه با حضور شکات و نماینده حقوقی ... تشکیل جلسه داده پس از استماع اظهارات آنان در مورد سببیت سپاه در جراحت شکات (( با توجه به اینکه سپاه علیرغم استفاده از زمین موصوف به عنون میدان تیر امکانات لازم به منظور عدم ورود افراد پیش بینی نکرده و در نتیجه منجر به حادثه و مجروحیت شکات گردیده )) ادعای شکات علیه سپاه را وارد دانسته به استناد ماده یک قانون جبران خسارات وارده از انفجار مرمیات یا مهمات نیروهای مسلح 56/3/7 و مواد 3،4 و 8 آئین مصوب 56/12/15 و مواد ( 367 )، ( 442 )، (480 )، (481)، (482 ) و ( 483 ) قانون مجازات اسلامی، سپاه ... را به پرداخت دیات زیر: 1- یک فقره دیه جائفه شکم یک سوم دیه و نافذه ران چپ یک دهم دیه و متلاحمه ران راست یک و نیم در صد دیه دامیه انگشت دست راست یکصدم و دامیه سر دو صدم و خرد شدن استخوان پای راست که بدون عیب بهبود یافته چهار پنجم از ثلث از نصف یعنی چهار سی ام دیه و از لحاظ خرد شدن پای چپ که معیوب جوش خورده یک ششم دیه ثلث دیه یک پا چهار صدم دیه کامل مرد مسلمان از نظر پارگی کبد و معده در حق «علی، ع ».

2- پرداخت چهار فقره که هر کدام معادل یک دهم دیه کامله مرد مسلمان است و یک فقره دامیه زیر چشم چپ به میزان دو درصد دیه کامل، و دو نیم درصد کامل در مورد جراحت موضحه بند انگشت دست چپ و سه صدم دیه کامل در مورد دو فقره جراحات متلاحمه انگشتان دست چپ و ران چپ جمعاٌ سه صدم دیه کامل شش صدم دیه بابت ارش دو جراحت ایجاد شده در ناحیه شکم و سه هزارم دیه کامل در مورد خونریزی چشم در حق « محمدعلی، ع ».

3- پرداخت یک فقره دیه جائفه به مقدار یک سوم دیه کامل مرد مسلمان و یک فقره جراحت نافذه ران به مقدار یک دهم دیه کامل و یک صدم دیه از لحاظ ارش روده کوچک یکصدم دیه از لحاظ ارش جراحت کیسه بیضه، از لحاظ دو فقره جراحت ناحیه گردن جمعاً یکصدم دیه کامل از جهت ارش جراحت لگن نیم در صد دیه کامل و ارش جراحت کشاله ران یک و نیم درصد دیه کامل مرد مسلمان در حق « حسین، ع » محکوم کرده است.

نماینده حقوقی سپاه ... با ادعای اینکه محل واقعه پادگان آموزش نظامی یا منطقه مانور تاکتیکی نبوده و برای همایش های فرهنگی و تبلیغی و تمرینات پیمایشی مورد استفاده قرار می گید سپاه در دکترین دفاعی خود نارنجک جنگی ندارد و دادگاه خود را در مقام دادستان و مدعی العموم دیده و تحت تاثیر عواطف و احساسات قرار گرفته و در صورت تمسک به اصل حرمت دماء نفوس باید بیت المال عهده دار دیات مزبور شود و در این مورد وزارت دفاع و نیروهای مسلح مسئولیت دارد به دادنامه صادر شده اعتراض کرده است. پرونده به دیوان عالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع شده است.

هئیت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید، پس از قرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای ... دادیار دیوان عالی کشور اجمالاً مبنی بر تقاضای اتخاذ تصمیم شایسته را براساس موازین شرعی و قانونی می نمایم. نسبت به دادنامه شماره 561/87 تجدیدنظر خواسته مشاوره نموده، چنین رأی می دهد:

رأی

هرچند در تاریخ وقوع حادثه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با ترکیب و ساختار جدید تشکیل شده بوده است و تشکیلات استانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تابع وزارت و سپاه بوده اند و در تاریخ 1368/5/28 وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با ادغام دو وزارتخانه دفاع و سپاه تشکیل شده است و ماده یک قانون جبران خسارت ناشی از مرمیات و مواد منفجره مسئولیت خسارت را وزارت دفاع دانسته و در حال حاضر وزارتخانه مذکور پاسخگویی خسارت نیروهای مسلح است با رد اعتراض نماینده حقوقی سپاه از نظر ماهیت امر و ابرام دادنامه تجدیدنظرخواسته مقام پرداخت کننده خسارت را به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح اصلاح می نماید.