تاریخچه شغل وکالت
گفته شده است که سابقه و تاریخ حرفه وکالت ، معادل قدمت تاریخ بشر است و قدمت تاریخ وکالت در امور مدنی ( Civil ) تاریخچه شغل وکالت: در حقوق اسلام به قریب 1400 سال می رسد .
به این ترتیب تاریخ نود ساله وکالت دعاوی در ایران را نمی توان سابقه ای طولانی وکهن تلقی کرد .
اما چیزی که با قاطعیت می توان گفت این است که ظهور حقوق جدید در ایران با بروز ” وکالت دعاوی “ به عنوان یک پدیده جدی و شناخته شده در جامعه توام بوده است .
بیش از انقلاب مشروطیت ( 1324 قمری ) که دعاوی به وسیله روحانیون و علماء دین حل و فصل می شد کسانی بدون مقید بودن به ضوابط و تشریفات و قوانین خاص ، به دفاع از حقوق افراد نزد دادگاههای شرعی اشتغال داشتند .
در 1287 قمری اولین ” کمیسیون تنقیح قوانین “ که کارش تدوین قوانین جدید و روز امد از طریق ترجمه قوانین خارجی بود در ایران تشکیل شد .
این کمیسیون در شوال 1332 قمری اولین فرمان راجع به وکلاء را صادر کرد که به موجب ان وکلاء موظف شدند در امتحانی شرکت کرده و گواهینامه بگیرند .
بررسی تاریخ وکالت در ایران نشان می دهد که سیر تحول قوانین و مقررات مربوط به این حرفه از وابستگی کامل به وزارت دادگستری به جانب استقلال بوده است .
این استقلال در 1331 در زمان نخست وزیری دکتر محمد مصدق با امضاء لایحه استقلال کانون وکلاء از جانب نامبرده تقریبا” کامل شد .
این لایحه را بعدا” پارلمان نیز تایید کرد . استقلال کانون وکلاء بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به مدت قریب به هیجده سال به حالت تعلیق درامد و از طرف دولت برای کانون سرپرست تعیین شد .
در سال 1376 با تصویب قانون جدیدی بار دیگر هیات مدیره کانون وکلاء انتخاب و دوران دیگری از فعالیت مستقل ان اغاز شد .
امروز در ایران دوازده کانون مستقل وکلاء وجود دارد که تعدادی قریب به دوازده هزار نفر وکیل و کار اموز وابسته ان هستند .
کانون های وکلای مرکز ، اذربایجان شرقی و اردبیل ، فارس و بوشهر و کهکیلویه وبویراحمد ، خراسان ، اصفهان ، اذربایجان غربی و کردستان ، گیلان ، مازندران و گلستان ، قزوین و زنجان ، کرمانشاه و ایلام ، خوزستان و لرستان و بالاخره کانون همدان .
مشکلی که اینک کانونهای مستقل وکلاء با ان مواجه هستند ، تصویب قانونی است که به قوه قضائیه اجازه می دهد راسا” نوعی پروانه وکالت صادر کند . کانونهای وکلاء بر این اعتقاد هستند که صدور پروانه از جانب قوه قضائیه و اینکه چنین پروانه هایی را همه ساله خود این قوه باید تمدید کند ، ازادی عمل را از وکیل سلب می کند . و اصولا” کانونهای وکلاء با این پدیده که افراد مامور تعقیب و صدور حکم و کسانی که دفاع از متهمان را برعهده دارند ، هر دو وابسته یک مراجع – یعنی قوه قضائیه باشند – مخالف هستند و ان را معارض ” حق دفاع “ مردم که در اصل 35 قانون اساسی ایران تضمین شده است ، می دانند . این بحث ادامه دارد .
کانون وکلاء . . . . امروز
وکلای دادگستری هیات مدیره کانون را با رای مستقیم خود انتخاب می کنند و هیات مدیره رئیس کانون را بر می گزیند .
هزینه های کانون وکلا را وکلای دادگستری می پردازند و این کانون هیچ کمکی از دولت دریافت نمی کند .
ورودیه این حرفه از طریق قبولی در ازمون ممکن است وقبول شدگان یک دوره کاراموزی هیجده ماهه را تحت نظر کانون و وکیل سرپرست می گذرانند و در نهایت در امتحانی که یکی از دشوارترین امتحانات ایران است شرکت می کنند .
در دوره کاراموزی نوشتن یک رساله و شرکت در جلسات سخنرانی و حضور در دادگاهها الزامی است .
تشکیلات کانون وکلاء
کانون وکلای مرکز از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که به طور خلاصه شرح داده می شود .
هیات مدیره که ارگان تصمیم گیرنده و اداره کننده کانون وکلاء است و از طرف وکلاء برگزیده می شود و رئیس کانون را انتخاب می کند .
دادستان ، دادسرا و دادگاههای انتظامی که وظیفه تعقیب و مجازات وکلای متخلف را بر عهده دارند . مجازاتی که تا حد ابطال پروانه وکالت هم پیش می رود .
اداره معاضدت قضائی که وظیفه اش عرضه مشورت مجانی به کلیه مراجعان ( بدون توجه به وضعیت مالی انها ) و تعیین وکیل معاضدتی برای اشخاصی است که عدم توانائی مالی انها احراز شود . ( در امور مدنی )
کمیسیون کاراموزی که کارگزینش اولیه ، اموزش هیجده ماهه و بالاخره امتحان نهایی کاراموزان وکالت را تحت نظر دارد .
کمیسیون روابط بین الملل
کمیسیون روابط عمومی که از آن دو کمیته انفورماتیک و رفاه منشعب شده است .
کمیسیون وکالتهای تسخیری که وظیفه اش معرفی وکیل تسخیری برای متهمان بی بضاعت است ( اداره معاضدت قضائی همین کار را به گونه ای در امور مدنی انجام می دهد ).
کمیسیون حمایت از وکلاء که وقتی وکیلی به نوعی مورد اهانت یا حمله ناروا قرار می گیرد برای حمایت از او اقدام می کند .
کمیسیون امور حقوقی که به سوالات و اشکالات وکلا در مسائل حقوقی پاسخ میدهد.
کمیسیون استفتاات که پاسخگوی سوالات و ابهامات هیات مدیره است.
کمیسیون تحقیق و بررسی وضعیت اخلاقی وسوابق کار اموزان و داوطلبان ورود به حرفه وکالت ( قضات سابق ، کارمندان دارای سابقه کار حقوقی و افسران قضائی ) را پیش از صدور پروانه بررسی می کند .
کمیسیون نظارت و ماده 55 : نظارت بر عملکرد وکلا و کاراموزان پس از صدور پروانه وکالت و کاراموزی ومبارزه با متظاهرین به وکالت و واسطه ها و کسانی که بدون پروانه اقدام به دخالت در امر وکالت می کنند با این کمیسیون است .
کمیسیون انتشارات که کار انتشار مجله کانون و نشریه خبری داخلی ان و کتب و نشریات مربوط به کانون را انجام می دهد .
کمیسیون وام : پس از چندین سال بحث و پی گیری بالاخره در سال 1356 قانون تشکیل صندوق حمایت وکلاء تصویب و ایین نامه اجرائی ان نیز چند سال پیش تنظیم شد و پس از سالها وکلای دادگستری دارای نظام بیمه و بازنشستگی شدند ، که هر چند کافی نیست اما مفید است . این صندوق که کل ذخیره ان از طرف وکلای دادگستری تامین شده و می شود ، به وکلا برای تهیه و خرید دفتر یا در موارد فوری و ضروری وام می دهد . کمیسیون وام وظیفه تنظیم و مرتب کردن این وام ها را بر عهده دارد .
کمیسیون ترفیعات : بعضی موارد وکلایی به عنوان مجازات به تنزل درجه محکوم می شوند و صلاحیت دخالت در برخی دادگاهها را از دست می دهند . پس از چند سال این افراد می توانند تقاضای اعاده به وضع سابق را بکنند . همچنین برخی از وکلای نسل قدیم که پایه دو یا پایه سه هستند گاهی تقاضای ارتقاء درجه خود را می کنند . رسیدگی به وضع اینگونه افراد با کمیسیون ترفیعات است .
نوآوری ها
هیات مدیره فعلی کانون مرکز با توجه به تحولات اجتماعی و علمی و با در نظر گرفتن نیازهای روز اقدام به تشکیل کلاسهای اموزش زبان انگلیسی ، اشنائی با کامپیوتر و اینترنت و کلاسهای اموزش تخصصی حقوق در رشته هایی که امروزه بیشتر مورد توجه و نیاز است ، کرده که با استقبال وکلا مواجه شده است .
همچنین هیات مدیره سعی کرده علی رغم وجود اشکالات مالی و عملی مراودات بین المللی کانون را با مراجع مرتبط – نظیر IBA و کانونهای وکلای سایر کشورها – توسعه دهد .
رابطه با قوه قضائیه
هر چند کانون وکلا مستقل است اما از جهاتی با قوه قضائیه ارتباط نزدیک دارد :
تعیین تعداد وکلای لازم برای هر منطقه با کمیسیونی است که نمایندگان قوه قضائیه در ان اکثریت دارند .
تجدید نظر احکام صادره از دادگاههای انتظامی وکلا با دادگاه عالی انتظامی قضات است . همچنین صلاحیت کاندیداهای عضویت در هیات مدیره کانون را باید این دادگاه تایید کند . این دو مورد را بسیاری از وکلا قابل قبول نمی دانند ولی به هر حال فعلا” حکم قانون این است .
تغییر ایین نامه اجرائی لایحه استقلال کانون وکلا و قانون مصوب سال 1376 با قوه قضائیه است .
برخی مقامات قضائی حق تجدید نظر خواهی از اراء دادگاه انتظامی وکلا و نیز حق تقاضای تعلیق وکیل را دارند .
به هر حال ، مسلم این است که بین کانون وکلاء و قوه قضائیه حتما” باید ارتباط سازنده و مبتنی برحسن تفاوهم و به دور از سلطه جوئی وجود داشته باشد بدون اینکه این رابطه استقلال کانون وکلا و وکلای وابسته به ان را مخدوش کند .
آنچه هموطنان در مورد وکیل و وکالت باید بدانند
1- طبق اصل 35 قانون اساسی همه مردم حق دارند در همه دادگاهها وکیل داشته باشند و هر کس مانع از استفاده مردم از این حق شود قابل مجازات است.
طبق همین اصل, دولت مکلف است برای کسانی که قادر به پرداخت هزینه استفاده وکیل نیستند وکیل مجانی کند
2- در مسائل کیفری وقتی کسی به ارتکاب جرمی متهم می شود و قادر به پرداخت هزینه وکیل نیست دادگاه با هماهنگی کانون وکلا می تواند به او وکیل تسخیری بدهد. البته باید متهم این را از دادگاه تقاضا کند.
3- در دعاوی حقوقی(مدنی) اگر کسی قادر به دفاع از خود نبوده و قادر به پرداخت هزینه تعیین وکیل نباشد می تواند به اداره معاضدت قضایی کانونهای وکلای دادگستری مراجعه کنند.
اداره معاضدت قضایی پس از احراز پیش رفت داشتن دعوی و بی بضاعت بودن متقاضی برای او وکیل معاضدتی تعیین می کند. این وکیل از موکل معاضدتی حق الوکاله نمی گیرد. اما در صورت موفقیت در دعوی و صدور حکم به نفع موکل حق الوکاله خود را از طرف دعوی که محکوم شده است خواهد گرفت. البته متقاضی باید پول تمبر هزینه دادرسی و سایر هزینه های قانونی را بدهد و اگر نداشته باشد وکیل معاضدتی از روشهای قانونی که در این موارد وجود دارد مثل تقاضای اعسار استفاده خواهد کرد.
4- اگر در موقع مراجعه به کسی که خود را وکیل دادگستری معرفی میکند, در وابستگی او به کانون وکلای دادگستری تردید داشتید می توانید موضوع را مستقیماً. از طریق مراجعه یا تلفنهای 8887168 و 8887169 و 8789972 و 8887167 از کانون وکلای دادگستری استعلام کنید.
5- توجه داشته باشید که تعیین میزان حق الوکاله با وکیل و موکل است اما در مورد اشخاص ثالث(مثلاً طرف دعوایی که به پرداخت حق الوکاله وکیل طرفش محکوم می شود ) تعرفه ای حاکم است که در سال 78 از طرف قوه قضائیه تصویب شده و مفاد آن در پشت فرمهای وکالتنامه و قرارداد مخصوص وکلای دادگستری قید شده است که قبل از امضاء می توانید کلیه بندهای آن را مطالعه کنید
6- اگر از یک وکیل دادگستری( در اموری که مربوط به شغل او به عنوان وکیل می شود شکایتی دارید می توانید شکایت خود را به کانون وکلا اعلام کنید تا از طریق دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا رسیدگی وکیل خاطی در صورت اثبات تخلف مجازات شود. این مجازات بر حسب نوع تخلف تا حد ابطال پروانه هم می تواند پیش برود.
7- اگر کسی خود را به شما وکیل دادگستری معرفی کرد و بعداً متوجه شدید که دروغ گفته است می توانید به طور همزمان موضوع را به کانون وکلای دادگستری و دادسرای عمومی محل اعلام کنید چنین کسی طبق ماده 55 قانون وکالت به عنوان تظاهر به وکالت قابل تعقیب کیفری است, که در این خصوص دادسرای عمومی اقدام می کند و در عین حال کمیسیون نظارت و ماده 55 کانون وکلا پیگیر قضیه می شود.
توجه داشته باشید که گواهینامه وکالت وکلای دادگستری, که در آن محل اشتغال ایشان هم تصریح شده است, در دفتر ایشان, در محل دید مراجعان, نسب شده است ضمناً وکلای دادگستری مکلف هستند در مجامع رسمی و مراجع قضائی آرم کانون را به سمت چپ لباس خود نسب کنند( نمونه این آرم را در همین بروشور می توانید ببینید....ماههنامه انجمن که به زودی منتشر می شود....)
8- سخن آخر اینکه پیش از هر اقدامی که به نوعی بار حقوقی دارد و برای شما ایجاد تعهد می کنند مثل خرید و فروش یا اجاره خانه, ازدواج, ضمانت کسی را کردن, تشکیل شرکت شریک شدن با کسی برای ساختن ساختمان و امثال اینها, حتماً با یک وکیل دادگستری مشورت کنید که پیشگیری بهتر از درمان است.
رابطه حقوقی بانک و مشتری و بانک با بانک های دیگر در چک های وصولی قرارداد مشارکت در پرورش ماهی
پست های مرتبط
وکیل دادگستری وظیفه‌اش چیست و از چه دفاع میکند؟-قسمت دوم
محسن طاهری-قبول دارم که وکیل دادگستری در خلاء زندگی نمی کند ولی بهتر است تعارف و رودربایستی را کنار [...]
آسیب شناسی وکالت دادگستری-قسمت دوم
بهمن کشاورز-این بررسی را باید از آسیب هایی که مربوط به خود وکلاست آغاز کنیم [...]
