بررسی امکان حلوفصل اختلافات فراروی کارگران و کارفرما در گفتوگو با حقوقدانان؛ صلح و سازش، موثرترین شیوه
گروه حقوقی - قانون کار مجموعه قواعد و مقرراتی است که سعی کرده تا به روابط سه جانبه کارگران، کارفرمایان و دولت سر و سامان دهد، از وقوع اختلافات پیشگیری کند و در صورت ایجاد اختلاف از بهترین راه آن را حل و فصل کند. حقوقدانان بر این عقیده اند که بهترین راهکار حل و فصل اختلافات قبل از ورود به مراجع قضایی، سازش است تا هم خیلی زود تکلیف پرونده معلوم شود، هم برای طرفین بار مالی نداشته باشد و هم از روی هم انباشته شدن پرونده ها در مراجع قضایی و شبه قضایی جلوگیری شود.
گزارش پیش روی سازش بین کارگر و کارفرما را طبق قانون کار جمهوری اسلامی ایران در گفت وگو با کارشناسان حقوق عمومی بررسی کرده است.
سازش؛ اولین راهکار
هرگونه اختلاف فردی بین کارگر و کارفرما که ناشی از اجرای قانون کار باشد، در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا نمایندگان آنها در شوراهای اسلامی کار، انجمن صنفی کارگران و یا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل و فصل خواهد شد.
یک کارشناس حقوق عمومی با بیان جملات بالا، ادامه می دهد: پس از این مراحل و در صورت عدم امکان صلح و سازش، موضوع از طریق مراجع حل اختلاف ادارات کار و امور اجتماعی قابل رسیدگی است. علی زمانیان تاکید می کند که بنابراین اولین گام در رسیدگی به اختلافات کارگری و کارفرمایی، سعی در حل و فصل آن از طریق صلح و سازش است. در حال حاضر شورای سازش این وظیفه را برعهده دارد.
صلح و سازش در روابط کارگر و کارفرما
این حقوقدان با اشاره به اینکه در کشور ما در حال حاضر بر اساس دستورالعمل چگونگی تشکیل جلسات و نحوه رسیدگی شوراهای سازش، رسیدگی به اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای مقررات قانون کار و سایر مقررات تبعی، قرارداد کارآموزی، موافقتنامههای کارگاهی یا پیمانهای دسته جمعی کار در «شوراهای سازش» انجام میشود. می گوید: رسیدگی در این شوراها سه3 ویژگی دارد:
- اختیاری بودن درخواست رسیدگی به دعاوی: کارگر و کارفرما برای مراجعه به این شورا و حل اختلاف خود از طریق صلح هیچ اجباری ندارند.
- الزامآور نبودن تصمیمات: تصمیمات شورای سازش الزامآور نیست به این معنی که اگر کارگر و کارفرما با رغبت آن را انجام نداند، به انجام آن اجبار نمیشوند.
- غیرتشریفاتی بودن رسیدگی: این مرجع برای رسیدگی خود مجبور نیست که تشریفات آیین دادرسی مدنی، کیفری یا اداری را رعایت کند. چنانکه مشاهده میشود، سختگیری در مراجعه به این شوراها و اجرای رای آنها وجود ندارد.
فواید صلح و سازش
این حقوقدان با اشاره به اینکه البته صلح و سازش در برخی موارد به صورت غیررسمی اتفاق می افتد ولی قانون کار راهکاری رسمی و از طریق شوراهای سازش برای آن درنظر گرفته به فواید کلی این موضوع پرداخته و تصریح میکند: این اقدام هم برای طرفین دعوا، هم برای دولت و هم برای جامعه مفید است. وی در ادامه به فواید صلح و سازش برای طرفین دعوا اشاره کرده و می افزاید: اصلی ترین فایده صلح و سازش از نظر شخصی این است که وقتی دو نفر اختلاف دارند برای خودشان هم مفید است که بینشان صلح صورت پذیرد به این دلیل که تمام دعاوی یک ریسک شکست دارند؛ هر چه قدر دلایل شما در دادگاه محکم باشد ممکن است در نهایت مواردی باشد که باعث شکست شما شود. به همین دلیل اگر صلح و سازش صورت بگیرد خطر آن برای شخص هم کم است.
وی یکی دیگر از فواید صلح و سازش برای طرفین دعوا را یک فایده روانی و معنوی دانسته و در این باره اینگونه توضیح می دهد که یک فایده دیگر این اقدام برای شخص این است که آرامش خیال دارد. وی در این باره با این گونه توضیح می دهد: حتی اگر در پایان و در نتیجه صلح و سازش از آن چیزی که در بهترین حالت قرار بود در دادگاه نصیب شخص شود مقداری هم کمتر به او برسد باز هم ارزش آن را دارد که از استرس و فشار روانی حاصل از رفت و آمد به مراجع قضایی و شبه قضایی نجات یافته است. وی
در این باره این گونه نتیجه گیری می کند که به نظر استفاده از راهکار صلح و سازش به طور قطع بهترین راهکار برای طرفین خواهد بود.
مراجعه به شوراهای سازش
وی درباره چگونگی مراجعه به شوراهای سازش عنوان می کند: شوراهای سازش در محل کارگاههای مشمول قانون کار تشکیل میشوند، بنابراین دسترسی به آنها دشوار نیست. در این شورا، نماینده تشکل کارگری و نماینده کارفرما حضور دارد. اگر در کارگاهی تشکل کارگری نبود، کارگران همان کارگاه یک نفر را به عنوان نماینده خود انتخاب میکنند. علاوه بر کارگاه، شورای سازش ممکن است در ادارات کار و اموراجتماعی تشکیل شود.
ترتیب رسیدگی در شورای سازش
زمانیان با اشاره به اینکه رسیدگی به اختلاف در شورای سازش با درخواست کتبی کارگر یا کارفرما یا نمایندگان آنان شروع میشود، می گوید: همینکه درخواست ثبت شد، شورا طرفین را به سازش دعوت میکند و برای اینکار از روشی که خود صلاح میداند استفاده میکند.
وی خاطرنشان می کند که کل زمان رسیدگی به اختلاف از یک هفته بیشتر نخواهد بود. در صورتی که هر یک از طرفین در شورای سازش حاضر نشوند، این عمل آنها به معنی انصراف از سازش خواهد بود، پس رسیدگی در این مرجع منتفی خواهد شد.
این حقوقدان با اشاره به اینکه در انتهای رسیدگی سازشنامه تهیه خواهد شد، خاطرنشان می کند که متن آن در حقیقت همان توافق کارگر و کارفرما است که در شورای سازش حاصل شده است. وی می افزاید: سازشنامه دارای نام شورا، تاریخ انشا، مشخصات و امضای طرفین، موضوعات مورد توافق (در صورتی که توافق ریالی باشد با درج مبلغ با عدد و حروف)، اسامی اعضا، سمت و امضای آنهاست.
ابلاغ سازشنامه
وی درباره ابلاغ سازشنامه می گوید: از این سازشنامه؛ چهار نسخه تهیه میشود که به هر یک از طرفین در همان لحظه یک نسخه از آن داده میشود که نسخه در دفتر مخصوص شورای سازش بایگانی و یک نسخه نیز به اداره کار و اموراجتماعی محل ارسال میشود. وی ادامه می دهد: اما در قانون کار خبری از شورای سازش نبود بلکه صلح و سازش در شورای اسلامی کار یا انجمن حمایت از حقوق کارگران و کارفرمایان پیشبینی شده بود.
شورای اسلامی کار
یک کارشناس دیگر حقوق عمومی نیز با بیان اینکه از جمله وظایف شورای اسلامی کار، بررسی شکایتهای کارگران در مورد نارساییهای واحدی که در آن مشغول بکارند و پیگیری حقوق آنها بیان شده است ادامه می دهد: در آییننامه قانون شورای اسلامی کار که 17 مهر 1364 به تصویب رسیده، توضیحات بیشتری در خصوص این وظیفه شورای اسلامی کار داده شده است.
حبیب کیانی در این باره می افزاید: این شورا موظف شده است که به منظور ایجاد روحیه همکاری بین کارکنان، از طریق دریافت نظرات آنها و مدیریت و تشخیص مشکلات موجود در پیشرفت سریع امور واحد خود، فعالیت کند.
در ماده 20 به شورای اسلامی کار اختیار داده شده است که به موارد اخراج کارگران رسیدگی کرده و در صورتی که با اخراج هر یک از کارکنان مخالف باشد، نظر خود را رسما و کتبا به مدیریت اعلام کند مدیریت موظف است ظرف مدت پنج روز تصمیم نهایی خود را اعلام کند. در صورتی که مدیریت همچنان به تصمیم خود باقی بوده و شورا به این تصمیم معترض باشد، مراتب به مرجع صالح برای رسیدگی ارجاع داده خواهد شد. در طول مدت رسیدگی به این موضوع، فرد مورد نظر تعلیق از کار خواهد شد.
وی ادامه می دهد: در صورتی که اخراج کارگر از واحد مربوطه قطعی شود، وی میتواند در مهلتهای تعیین شده در قانون به مراجع حل اختلاف مندرج در قانون کار که هیات تشخیص و حل اختلاف باشند مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح کند. در حال حاضر شورای سازش وظیفه برقراری صلح را در اختلافات کارگری و کارفرمایی برعهده دارد.
حل اختلافات در انجمن صنفی کارگران
این حقوقدان با اشاره به اینکه در ماده 157 قانون کار، ابتدا حل اختلافات از طرق صلح و سازش در شورای اسلامی کار پیشبینی شده است، می گوید: اما در صورتی که شورای اسلامی کار در واحدی وجود نداشته باشد، این رسالت برعهده انجمن صنفی کارگران خواهد بود که برای صلح و سازش بکوشد.وی در این باره ادامه می دهد: در اجرای ماده 131 قانون کار، به منظور حفظ حقوق و منافع مشروع و قانونی و بهبود وضع اقتصادی کارگران، کارگران مشمول قانون کار میتوانند مبادرت به تشکیل انجمن صنفی کنند. این انجمنها بر اساس آییننامهای با نام «آییننامه چگونگی تشکیل، حدود وظایف و اختیارات و نحوه عملکرد انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط» فعالیت میکند که هیات وزیران در سال 1384 به تصویب رسانده است. در آییننام چگونگی فعالیت انجمنهای صنفی کارگران، در خصوص چگونگی انجام وظیفهای که ماده 157 قانون کار برعهده این انجمنها گذاشته شده، سخنی به میان نیامده است تنها در قسمت وظایف و اختیارات این انجمنها به وظیفه آنها برای کوشش در جهت استیفای حقوق و خواستهای مشروع و قانونی اعضای صنف اشاره شده است.
مراحل سازش
با توجه به توضیحاتی که کارشناسان بیان کردند می توان مراحل سازش در اختلافات مربوط به کار را 5 مرحله به شرح زیر دانست.
مرحله اول: تقدیم درخواست کتبی به شورای سازش از سوی کارگر یا کارفرما که در محل کارگاه یا در اداره کار و امور اجتماعی تشکیل شده است.
مرحله دوم- دعوت شورا از طرفین اختلاف برای حضور در شورا برای صلح در مورد اختلاف.
مرحله سوم: صلح کارگر و کارفرما و تهیه سازشنامه که محتوای آن شامل دارای نام شورا، تاریخ انشا، مشخصات و امضای طرفین، موضوعات مورد توافق (در صورتی که توافق ریالی باشد با درج مبلغ با عدد و حروف)، اسامی اعضا، سمت و امضای آنها ست.
مرحله چهارم: تهیه چهارنسخه از سازشنامه و ابلاغ به هر یک از طرفین و دفتر مخصوص شورای سازش و اداره کار و اموراجتماعی محل.
مرحله پنجم: کارگر و کارفرما اجباری به اجرای مفاد سازشنامه ندارند. اگر اختلاف همچنان پابرجا بود، برای حل اختلاف باید به هیات تشخیص واقع در اداره کار و امور اجتماعی مراجعه کنند.
جرم توهین به کارمند دولت از نگاه قانون بسته حقوقی برای کسانی که می خواهند با شرکت های تجاری معامله کنند؛ فریب نام و نشان تجاری را نخورید
پست های مرتبط
اصلاح قانون کار امنیت شغلی کارگران رااز بین خواهد برد
اصلاح قانون کار امنیت شغلی کارگران رااز بین خواهد برد [...]
قرارداد در قانون کار جمهوری اسلامی ایران
قرارداد در قانون کار جمهوری اسلامی ایران [...]
تغییر کارفرما و آثار آن در رابطه کارگری و کارفرمایی
تغییر کارفرما و آثار آن در رابطه کارگری و کارفرمایی [...]
کارگران سفید امضا
کارگران سفید امضا [...]
قانون کار، امنیت شغلی و دیوان عدالت اداری
درسال 1384 زمانی که مستمع مذاکرات جلسات هیأت تشخیص و حل اختلاف بودم این سؤال ایجاد شد که در شرایطی ک [...]
بررسی تحلیلی جرم موضوع ماده 172 قانون کار
بررسی تحلیلی جرم موضوع ماده 172 قانون کار [...]
بیمه کارگران ساختمانی اختیار یا الزام قانونی؟
گروه حقوقی - ضرورت حمایت از کارگران باعث تصویب قوانین متعددی شده است که گل سرسبد آن ها قانون تامین ا [...]
اختلافات کارگر و کار فرما
با توجه به صنعتی شدن جوامع و لزوم پیشرفتهای اقتصادی در سایه افزایش کارهای تولیدی و همچنین ازدیاد جمع [...]