بزرگداشت استاد دکتر الماسی
دکتر صفایی : “وقتی برگشتم، به بنده گفتند حقوق بین الملل خصوصی درس بده، بنده گفتم کتابهایم را در این زمینه فروخته ام، من به این رشته علاقه ندارم و گفتند استاد وقت ندارندو در آن موقع وزیر بودند و بنده مجبور شدم حقوق بین الملل خصوصی درس بدهم. یک مقدار کتاب از کتابخانه به امانت گرفتیم و یک مقدار کتاب هم خریدیم، به هر حال به قول معروف زحمت کشیدیم و مطالعه کردیم، پاره ای مقالات هم داشتیم که در یکی از مجموعه مقالات تحت عنوان مباحثی از حقوق بین الملل خصوصی چاپ شد. مجدد دکتر الماسی تشریف آوردند، بعد از ایشان یا قبل از ایشان آقای دکتر مرتضی نصیری تشریف آوردند، که دیگر نیاز به تدریس حقوق بین الملل خصوصی رفع شد و ما هم دیگر به رشته های دیگر پرداختیم یا به قول معروف: «ما را از مدارس بیرون میروم»، شد.
رساله حقوق – مرتضی فاطمی نژاد؛ صبح روز دوشنبه 14 اسفند 1391 تالار شیخ انصاری دانشکده ی حقوق دانشگاه تهران میزبان اساتید بزرگ حقوق کشورمان بود که در محفل بزرگداشت استاد دکتر نجاد علی الماسی گرد هم آمده بودند، محفلی که به همت گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده ی حقوق دانشگاه تهران برگزار گردید.
پس از مدح زیبای استاد توسط مجری بزرگداشت که از شاگردان استاد و نیز از وکلای محترم دادگستری بود، خانم دکتر الهام امین زاده معاون پژوهشی دانشکده ی حقوق دانشگاه تهران به نیابت از ریاست دانشکده ی حقوق به رسم میزبانی به حضار جلسه خیر مقدم گفته و نکاتی در باب تاثیر آثار دکتر الماسی در تصحیح قوانین گفت، سپس دکتر حسن محسنی دبیر بزرگداشت در باب ارج نامه ی استاد الماسی توضیحاتی بیان داشت،سپس دکتر سید حسین صفایی به ایراد سخن پرداخت و صفات عالم و متعلم را بیان داشت و به موعظه ی اساتید جوان پرداخت، سپس دکتر بهروز اخلاقی از هم دوره ای های دوره ی لیسانس استاد الماسی از خاطرات خویش با استاد الماسی گفت و سپس دکتر گودرز افتخار جهرمی در بزرگداشت استاد الماسی مطالبی بیان داشت، پس از ایشان دکتر عباس کریمی استاد دانشگاه تهران و عضو هیئت مدیره ی کانون وکلای دادگستری مرکز که از شاگردان دیروز استاد و همکار امروز ایشان بود خصائص اخلاقی استاد دکتر الماسی را بیان داشت و پس از ایشان دکتر قربان نیا چند دقیقه ای به ایراد سخن پرداخت.
سپس از استاد دکتر الماسی دعوت شد تا در جایگاه قرار گیرند و در محضر ایشان دکتر صادقی مقدم مدیر گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق دانشگاه تهران و سپس سرکار خانم دکتر لعیا جنیدی از شاگردان سابق استاد و استاد حال حاضر دانشگاه مطالب خویش را بیان داشتند. پس از پخش کلیپی که به همت دانشجویان تحصیلات تکمیلی ورودی 91 دانشکده حقوق تدوین شده بود استاد دکتر نجاد علی الماسی ضمن تقدیر و تشکر از حضار و برگزار کنندگان بزرگداشت از اساتید خویش گفت و با تقدیر از همسر و فرزندان خویش کلام را به پایان رسانید، سرکار خانم قاسمی همسر دکتر الماسی نیز از حضار و برگزار کنندگان این بزرگداشت تشکر کرد و سپس آقای شرقی از شاگردان استاد الماسی و نیز از شاگردان استاد شجریان چند بیتی از حضرت حافظ را با آوازی خوش تقدیم استاد کرد.
در پایان این بزرگداشت از مجموعه مقالاتی که به مناسبت بزرگداشت استاد الماسی جمع آوری شده بود رو نمایی گردید و سپس حضار هدایای خویش را تقدیم استاد نمودند.
در ادامه گزارش کامل نشست به همراه صوت و گزارش تصویری ببینید و بشنوید.
ابتدا مجری جلسه پس از خیر مقدم گویی به حضار، به زیبایی در مدح استاد گفت که نام این نوشته را الماس حقوق گذاشته بود ، وی مدح خویش را با این عبارات پایان داد که: «امروز باید دانستن بازنشسته شدن را بیاموزم، چگونه بازنشسته شدن، چگونه می شود نشست، پر بر زمین سپرد، شعر عاشقانه سرود اما بازِ نشسته ماند.(صوت آن را می توانید از لینک زیر گوش دهید)
خانم دکتر الهام امین زاده معاون پژوهشی دانشکده ی حقوق دانشگاه تهران به نیابت از ریاست دانشکده ی حقوق به رسم میزبانی به حضار جلسه خیر مقدم گفته و نکاتی در باب تاثیر آثار دکتر الماسی در تصحیح قوانین گفت.
سپس دکتر حسن محسنی دبیر بزرگداشت درباره ی بزرگداشت و ارج نامه ی استاد الماسی توضیحاتی بیان داشت، وی ابتدا مختصری در خصوص ارج نامه و ویژگی های آن گفت و به تبیین مقالات پرداخت؛ بسیاری از مقالات با ادبیاتی ناب و بدیع نگاشته اند که از منظر پژوهشی و علمی و هچنین شیوایی و فصاحت بیان سزاوار بهره گیری و تقلید است، در بخش مقالات رشته ی حقوق بین الملل خصوصی مقالات استادان دکتر کاتوزیان و دکتر صفایی که هر دو بزرگوار شمع جمع محفل بزرگداشت های پیشین بوده اند، جلوه ای خاص دارد، مقاله استاد کاتوزیان «تمیز قانون حاکم بر ارث» نام دارد و دکتر صفایی مقاله ی خود را با نام «قانون حاکم بر انتقال سهام با نام »نگاشته اند، دکتر اصغری و همکارش آفای عبدی با نوشتن مقاله ای با نام «تاثیر تحریم بر قانون منتقد طرفین ذر قراردادهای تجاری بین المللی خصوصی» به یکی از موضوعات روز پرداخته اند، استاد اسکینی و همکارش سرکار خانم افضلی مهر مقاله ای تحت عنوان «نظام استقلال تابعیت زوجین در ازدواج مختلط و تاثیر آن بر تابعیت فرزندان» نوشته اند، خانم دکتر جنیدی، دکتر مقصودی، دکتر حسن وند، دکتر دانش پژوه، دکتر مافی و خانم قادری با مقالات خویش ادبیاتی نو به حقوق بین الملل خصوصی افزوده اند.
مزیت جالب در بخش مدنی، به روز بودن محتوای مقالات است، تعهد طبیعی، عناصر و ویژگی های مالکیت در مایان اقوام ابتدائی، مالکیت خصوصی، گفتاری در حق خلوت خصوصی و مقالات دیگر نوشته ی دکتر ایزان لو، دکتر شکوهی زاده، دکتر آخوندی، دکتر پیلوار، دکتر جعفری تبار، دکتر شعاریان، دکتر ماندگار، دکتر صادقی مقدم و همکارش آقای شعبانی، دکتر کاظمی، دکتر اسکویی ، دکتر برزویی و دیگر عزیزان آنچنان جذاب است که خواننده را با اشتیاق وافری وادار به خواندن می کند.
در بخش مقالات حقوق دادرسی که هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ عملی حائز اهمیت است ذکر عنوان مقاله ی « تبیین ماهیت ادله ی الکترونیکی از نگاه دیدگاه سنتی ادله ی اثبات » نوشته ی رئیس پیشین دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران آقای دکتر عباس کریمی و سرکار خانم کریمی شایسته است، همچنین مقاله ای با عنوان «متفرعات دعوی» نوشتهی دکتر نهرینی,«انصاف در رویه ی قضایی» نوشته ی دکتر عادل و دکتر دهقان، «بنیاد های اصل نسبیت رای» نوشته ی دو تن از قضاتی که از دانشجویان استاد بوده و هستند و همچنین مقاله ی حقیر با نام «مفهوم مرجع قضایی» در این بخش درج گردیده اند.
در فلسفه ی حقوق دکتر ایران پور به موضوع بسیار مهم «روش شناسی علم حقوق» که به طور عمومی کمتر سابقه بررسی دارد پرداخته اند، دکتر محمدرضا ویژه نیز به یکی از موثرترین مکاتب حقوقی یعنی «اثبات گرایی و آثار آن بر دولت و شهروند» پرداخته اند، که این هر دو مقاله در ادبیات حقوقی ما بدیع هستند. آقای دکتر خدابخشی با علاقه ی خاصی به موضوع بسیار مشکل و کم یاب و البته طاقت فرسای «انعکاس پاره ای از تحلیل های فلسفی و منطقی حقوق در رویه ی قضایی» پرداخته اند.
در بخش مالکیت فکری و حقوق عمومی نیز جناب استاد دکتر حبیبا رئیس محترم موسسه ی حقوق تطبیقی کاوشی انجام داده اند در «چالش های ناشی از آثار گمنام» قابلیت انطباق حقوق ایران با پیش نویس کنوانسیون بین المللی راجع به صلاحیت و شناسایی احکام دادگاه ها در مسائل مالکیت فکری اثر آقای دکتر صادقی و همچنین ترجمه ی متن موافقت نامه ی تریپس کار آقای دکتر محمد زاده و خانم موسوی مقالات بخش حقوق مالکیت فکری هستند، در بخش حقوق عمومی شاهد دو مقاله از دکتر عباسی و دکترگرجی و همکار ایشان خانم تقی دوست هستیم، زیر عنوان «تمایزات میان حقوق عمومی و خصوصی و نسبیت آنها» و نیز تحت عنوان «مبانی تبعیض مثبت و شیوه های اعمال آن».
ارج نهادن به مقام علمی استادان فریضه ای است که گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران توفیق آن را یافت که ثمره ی قریب دو سال کوشش استادان و همکاران دکتر الماسی را به پاس چهل سال خدمات علمی و آموزشی ایشان به ساحت وی تقدیم کند.
بر خود فرض می دانم تا از مدیریت شرکت سهامی انتشار جناب استاد محجوب و همکار ایشان آقای امیر راسخی نژاد که زحمات زیادی برای انتشار این ارج نامه متحمل شدند نهایت سپاس و تشکر را داشته باشم.
صوت، دکتر حسن محسنی
دکتر سید حسین صفایی صفات عالم و متعلم را بیان داشت و به موعظه ی اساتید جوان پرداخت؛
با عرض سلام و ادای احترام خدمت استادان ارجمند، حقوقدانان گرامی، وکلای محترم دادگستری و دانشجویان عزیز
تشکر می کنم از برگزارکنندگان این محفل، بخصوص دکتر محسنی که زحمات بسیاری را متحمل شده اند.
این برنامه ها بسیار خوب است و درواقع تجلیل از دکتر الماسی تجلیل از علم و معلم است. تجلیل از علم و معلم در فرهنگ ملی و مذهبی ما بسیار مورد توجه بوده است، سعدی گفته (دانا هرجا که رود قدر بیند و بر سدر بنشیند)، در قرآن ما، در روایات ما و اخبار ما چقدر در تجلیل از علم و معلم سفارش ها داریم. تجلیل از مقام استاد فایده اجتماعی هم دارد چون جوانان ما تشویق می شوند به دنبال علم بروند.
معلم مقام دارد، معلم احترام دارد، علم مورد توجه دیگران است و جوان تشویق می شود به دنبال علم برود، الگو بگیرد از اساتید برجسته مثل دکتر الماسی، به خصوص استادان پیشکسوت که مورد احترام خاص اند. امروزه به نظر می رسد احترام به استاد کم شده است. ولی خوشوقتیم که با چنین جلساتی جبران مافات می شود. انتشار ارج نامه یا مجموعه مقالات، کاری بسیار مفید و مهم است که فرانسوی ها شاید این کار را از قرن 19 انجام میدادند که برای اساتید بزرگ، دوستان ایشان و شاگردانشان مقالات علمی می نوشتند و به آنها تقدیم می کردند و این مجموعه ها الان منتشر شده است. آنچه در فرانسه منتشر شده از آثار بزرگ علمی است که مورد استفاده محققین واقع می شود. خوشبختانه در ایران هم برای اساتید پیش کسوت رایج شده است.
راجع به دکتر الماسی نیاز نمی بینم که زیاد صحبت شود، ایشان را از 40 سال پیش می شناسم، از موقعی که ایشان وارد دانشکده شدند بنده با اشان آشنایی پیدا کردم و خدمت ایشان ارادت پیدا کردم، ارتباط خاصی هم بین ما و ایشان بود. بنده قبل از این بین الملل خصوصی درس می گفتم و داستانی دارد، موقعی که از فرانسه برگشتم، البته خیلی به حقوق بین الملل خصوصی علاقه نداشتم، درسی داشتم با باتی پل، کتاب بزرگ باتی پل را به اضافه درسی که با ایشان داشتم، خیلی زحمت کشیدم و درنهایت نمره خوبی هم نگرفتم، عصبانی شدم و کتابهایم را فروختم، گفتم این رشته را نمی خواهم و دنبال حقوق بین الملل خصوصی نمی روم، البته یک علت هم این بود که منابع این درس به اندازه کافی در ایران نبود و دانشجویان در این زمینه خیلی قوی نبودند و مبانی محکمی در زمینه حقوق بین الملل خصوصی نداشتند. از فرانسه که برگشتیم، استاد این درس دکتر محمد نصیری، که خداوند رحمتش کند – به نظر اولین استاد حقوق بین الملل خصوصی دکتر معظمی بوده است اما زمانی که ما آمدیم ایشان استاد بنده بودند – کتابی داشتند که درباره تابعیت وضع بیگانگان بود و جزوه ای هم درتعارض قوانین داشتند، جزوه در آن موقع چاپ نشده بود اما بعدا این جزوه همراه کتاب در یک جلد چاپ شده که از کتب ارزشمند حقوق بین الملل خصوصی است. در آن زمان جزوه ای که کامل هم نبود داشتند و ما از تعارض قوانین که مهمترین بخش حقوق بین الملل خصوصی است نداشتیم، وقتی برگشتم، به بنده گفتند حقوق بین الملل خصوصی درس بده، بنده گفتم کتابهایم را در این زمینه فروخته ام، من به این رشته علاقه ندارم و گفتند استاد وقت ندارندو در آن موقع وزیر بودند و بنده مجبور شدم حقوق بین الملل خصوصی درس بدهم. یک مقدار کتاب از کتابخانه به امانت گرفتیم و یک مقدار کتاب هم خریدیم، به هر حال به قول معروف زحمت کشیدیم و مطالعه کردیم، پاره ای مقالات هم داشتیم که در یکی از مجموعه مقالات تحت عنوان مباحثی از حقوق بین الملل خصوصی چاپ شد. مجدد دکتر الماسی تشریف آوردند، بعد از ایشان یا قبل از ایشان آقای دکتر مرتضی نصیری تشریف آوردند، که دیگر نیاز به تدریس حقوق بین الملل خصوصی رفع شد و ما هم دیگر به رشته های دیگر پرداختیم یا به قول معروف: «ما را از مدارس بیرون میروم»، شد.
از آن موقع به استاد الماسی ارادت پیدا کردم و به سجایای اخلاقی ایشان بیشتر واقف شدم، کارهای علمی ایشان هم بسیار با ارزش است و کتابی که نوشته اند نسبت به آن ادبیات زمان دانشجویی من قابل مقایسه نیست و تا حدی که می دانم بهترین کتابی که در تعارض قوانین نوشته شده، کتاب ایشان است. اینکه عرض می کنم، از روی بی اطلاعی نیست چون حقوق بین الملل خصوصی هم کار کرده ام، کارهای ایشان از بهترین کارهای حقوق بین الملل خصوصی است.مخصوصا در تعارض قوانین که زمینه ای بسیار دشوار است. فکر می کنم ایشان استاد به معنای واقعی کلمه و استاد برجسته به معنای واقعی کلمه است.
استاد چه صفاتی باید داشته باشد، استاد خوب باید:
اولا علم داشته باشد، معنایش این نیست که علامه دهر باشد و در همه زمینه ها وارد باشد، این بسیار روش غلطی است که بعضی از اساتید جوان ما در همه زمینه ها تدریس می کنند، امروزه دنیا دنیای تخصص است، در حقوق هم رشته های متعددی وجود دارد بنابراین نمی شود یک شخص در تمام رشته ها تخصص داشته باشد، استاد خوب استادی است که در رشته خودش مسلط باشد و تخصص کافی داشته باشد.
دوما اخلاق، در ادبیات ما تعبیر به عمل شده، به نظر من عمل همان اخلاق عملی است.
علم چندان که بیشتر دانی / چون عمل در تو نیست نادانی
چه محقق بود چه دانشمند / چهارپایی بر او کتابی چند
بنابراین اخلاق و عمل یا اخلاق عملی به نظر بنده مهمتر از علم است. استاد باید مظهر اخلاق باشد، خب درست، یعنی چه باید بکنیم؟
بنده فکر می کنم استاد باید رابطه خوبی با دانشجو داشته باشد و به دانشجو احترام بگذارد، تمام این صفات به دکتر الماسی هست. خوشبختانه و به همین جهت همه به ایشان ارادت داریم و ایشان را استاد واقعی و استاد مسلم می دانیم. رابطه حسنه، رابطه احترام آمیز با دانشجو باید داشته باشد. باید دانشجو را دوست داشته، به سوالات دانشجو پاسخ دهد، به مشکلات دانشجو توجه کند، نه فقط مشکلات درسی، که مشکلات غیردرسی دانشجو هم باید مورد توجه استاد قرار گیرد، رابطه حسنه بین استاد و دانشجو بسیار مهم است.
درس استاد باید زمزمه محبت باشد
درس معلم ار بود زمزمه محبتی / جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را
دیده اید بعضی از اساتید از ساعات درسی هم تجاوز می کنند، البته روش خوبی نیست – دانشجویان با کمال میل به فرمایشات استاد گوش می کنند، این زمزمه محبت است و این رابطه عاطفی بین استاد و دانشجو بسیار مهم است.
نکته دیگر استاد باید عدالت را رعایت کندو تبعیض بین دانشجویان قائل نشود و برای اینکه عدالت را رعایت کند، باید اوراق امتحان و تحقیقات را و رساله ها را با دقت بخواند، باید بین دوغ و دوشاب فرق بگذارد، استادی که وجبی نمره می دهد استاد خوبی نیست، البته امیدوارم یک چنین استادی وجود نداشته باشد ولی هستند کسانی که وقت نمی گذارند و تبعیض قائل می شوند، بر اثر اشتباه و بی دقتی و وجبی نمره دادن، نخواندن ورقه و نخواندن رساله باعث می شوند حق تضییع شود. استاد باید به هر دانشجو حقش را بدهد.
استاد باید منصف باشد، اگر مطلبی نمی داند بگوید نمی دانم، مگر استاد باید همه چیز را بداند، دانشجو سوال می کند، ممکن است استاد حضور ذهن نداشته باشد یا نداند، استاد نباید مغالطه کند، باید بگوید این را نمی دانم باید مطالعه کنم.
روش من این بوده که به دانشجویان می گویم، به خود دانشجو پرسشگر یا به دیگری می گویم در این زمینه مطالعه کند و هفته آینده نتیجه را برای ما بگو. خودم هم سعی می کنم در آن زمینه فکر و مطالعه کنم. دانشجو باید بداند استاد ممکن است حضور ذهن نداشته باشد یا چیزی را نداند و خود دانشجو برود مطالعه کند نه اینکه هر چیز را از استاد بخواهد و از استاد بخواهد فوری جواب هر سوالی را بدهد، مسائل حقوقی گاهی پیچیده است و نیاز به فکر دارد. مردم عادی که اطلاعات حقوقی ندارند وقتی سوال حقوقی مطرح می کنید فوری جواب می دهند، مسائل پزشکی هم همینطور، عادت داریم بی اطلاع سریع جواب بدهیم، فلان قرص را بخور، فلان کار را بکن، اما پزشک متخصصص فوری جواب نمی دهد، در مسائل حقوقی هم یک استاد ممکن است جواب فوری یک مسئله را نداشته باشد.
گاهی دانشجو به استاد اشکال میکند، استاد منصف حرف درست دانشجو را می پذیرد.گاهی دانشجویان با آن ذوق سلیم و فطرت پاکی که دارند گاهی اشکالاتی مطرح می کنند که به ذهن بنده نرسیده است، مانعی ندارد که بگویم بنده اشتباه کردم و معذرت می خواهم، حق با شماست. این یک نوع انصاف است که باید استاد داشته باشد.
استاد خوب باید با همکاران رابطه خوب داشته باشد، نباید از همکاران انتقاد کند، این بسیار صفت بدی است که استادان از همدیگر انتقاد کنند. ما که تعارض منافع با هم نداریم، هر استادی کار خودش را انجام می دهد، باید احترام بگذاریم، البته معنایش این نیست که بنده بانظر فلان استاد موافق باشم، ممکن است مخالف باشم اما با نهایت احترام از فلان استاد یاد می کنم، باید نقد علمی و سعه صدر را به دانشجویان خود بیاموزیم، دانشجویان بیاموزند تا حرف مخالف را گوش کنند، بپذیرند یا نپذیرند.
استاد خوب باید نظم و انضباط داشته باشد ، به موقع در کلاس درس حاضر شوند. همه این صفات را دکتر الماسی دارند و به همین خاطر این زوایا را می گویم ، تا معلوم شود ایشان استاد برجسته ای است. البته استاد اگر دیر سر کلاس برود یا زود کلاسی را تعطیل کند ممکن است دلایل موجهی داشته باشد اما اینها بدون دلیل نباید اتفاق بیافتد، نظم و انضباط اقتضا می کند استاد سروقت سرکلاس بیاید، البته چند دقیقه تامل ، بخشایش است، درحد متعارف، سروقت در کلاس حاضر شود و تا آخر وقت افاضه کند و کم فروشی نکند. . این بسیار مهم است و برای دانشجویان الگوست. استاد منظم باعث می شود دانشجو هم منظم شود. گاهی اتفاق افتاده که دانشجو تاخیر داشته، عذرخواهی می کند، البته بنده اجازه می دهم وارد کلاس شود، می گویم بفرمایید اما دیگر تاخیر نکنید، شما خیلی تاخیر کردید.
به هر حال نظم و انضباط در استاد برای دانشجو الگو می شود، نظم و انضباط برای پیشرفت جامعه هم بسیار مهم است. در سفارش حضرت علی علیه السلام به حسنین علیهما سلام، یکی از سفارشات نظم است. خیلی از گرفتاری های ما از بی نظمی است. واستاد خوب الگو نظم و انضباط است.
استاد خوب خلف وعده نمی کند، اگر با دانشجو قرار دارد سرقرارش حاضر می شود. استادی که سروقت سرقرارش حاضر می شود برای دانشجویان الگو می شود .
دیگر بیشتر نمی خواهم وقت استادان گرانقدر را بگیرم.
به هرحال استاد الماسی الگو هستند و صاحب این صفاتند، دیگران باید از این الگوها سرمشق گیرند و از رویه ایشان پیروی کنند.
دکتر بهروز اخلاقی از هم دوره ای های دوره ی لیسانس استاد الماسی از خاطرات خویش با استاد الماسی گفت؛
به نام خدا، خدمت خانم ها، آقایان، اساتید ارجمند، همکاران گرامی و دانشجویان آینده ساز دانشکده عرض سلام و خیرمقدم دارم. بنده هم به نوبه خودم از اینکه فرصتی شد تا در جلسه بزرگداشت دوست خوب و قدیمی و عزیز خودم، جناب دکتر الماسی شرکت کنم خوشحالم. از مسئولین محترم دانشکده که ابتکار برگزاری این جلسه را ترتیب دادند سپاسگذارم.
امروز با شوق و رغبت خاصی به دانشکده آمدم، 19 سالمان بود که وارد این دانشکده شدیم به اتفاق اساتید دکتر الماسی، دکتر آشوری، دکتر درودیان و دکتر عراقی، که البته با فاصله یکی دوسال دوره لیسانس طی کرده و با بورس بخش فرهنگی سفارت فرانسه عازم فرانسه شدیم، پس از پایان تحصیل و بازگشت به ایران در همین دانشکده مقدس از سال 1350 مشغول به کار شدیم و امروز 41 سال از آن تاریخ گذشته است. کارنامه درخشان دکتر الماسی نمونه بارزی است از استادی نمونه، محبوب و سرافراز، نه تنها در دانشکده حقوق دانشگاه تهران بلکه در تمام دانشگاه های کشور. ما چهار نفر افتخار داشتیم در دوره لیسانس در دانشکده حقوق از شاگردان مکتب آقا باشیم، به کسانی شاگردان مکتب آقا می گفتند که دانشجو استاد سنگلجی بودند . ما در زمان دانشجویی مان از برکت اساتید روحانی زیادی برخوردار بودیم از جمله استاد مشکات ، استاد شهابی ، استاد حسن امامی امام جمعه واستاد سنگلجی . ولی چرا شدیم شاگردان مکتب آقا ، بخاطر لطف بیش از حد استاد ، توجه به دانشجو ، حسن اخلاق ایشان و علاوه بر کلاس های درس ، کلاسهای اختصاصی در رواق که دانشجوها می رفتند در رواق و از محضر ایشان استفاده می کردند .از آن تاریخ شیوه اخلاق ورفتار و کردار این راد مرد بزرگ که روانش شاد باد ، همچنان تا به امروز بر ما باقی است و ما شاگردان سابق هر وقت دور هم می نشینیم به یاد این اساتید ارجمند هستیم و یاد و خاطرشان را زنده نگه می داریم . استاد سنگلجی و سایر اساتید روحانی ما ویژگی خاصی داشتند که در تجارت و مقام شرکت نمی کردند و زندگیشان صرف درس و بحث بود و ما شاگردان مکتب هم همان منش را پیش گرفتیم و در تمام دوران خدمت سعی کردیم آلوده در مقام و تجارت نشویم.
البته خاطرات زیادی از ایشان به خاطر داریم استاد سنگلجی بسیار با تواضع بودند و درعین حال کلاس هاشان توام با طنز و شوخی بود و همین باعث می شد، بچه ها به کلاس کشیده شوند. در درس فقه در یکی از کلاس ها به مناسبتی گفتند آقا جان – خطاب ایشان همیشه یا آقا جان بود یا احمق جان – استاد در این جلسه فرمودند آقا جان به حقیقت حق، اگر در نجف و کربلا، مدینه و مکه، سامرا و شام بگردید مثل سنگلجی پیدا نمی کنید البته اضافه می کردند بنده هیچ ابن هیچ ابن هیچ ابن هیچم، این رفتار جوان جذب می کرد.
دکتر الماسی نسبت به دانشجویان رئوف و مهربان و خوش قلب بود من کمتر دیدم استاد عصبانی شوند در تمام این مدت 40 سال خدمت صادقانه در دانشکده هایی که عهده دار تدریس بودم از حسن اعتبار و شهرت و محبوبیت برخوردار است. البته به مصداق اینکه پشت هر مرد موفقی زنی ایستاده است باید قبول کنیم همسر مهربان، سخت کوش و یار و یاور ایشان در این موفقیت سهیم هستند بنابراین بنده این بزرگداشت را به ایشان و دختران نازنینشان نیز تبریک می گویم.
بنده را برای صحبت برای کارآموزان وکالت دعوت می کنند و آنجا گفته ام که بی شک بهترین رشته را در زمینه علوم انسانی انتخاب کرده اید، دیگر گذشت آن زمان که وکیل دادگستری در تابلو دفتر خود بنویسد وکیل در امور خانوادگی، جزایی، تجاری و … . گرایش امروز به تخصص است.
بنده از فرصت استفاده میکنم و در این فضای مقدس ضمن تبریک به دوست عزیزم استاد الماسی به پاس بزرگداشت 40 سال خدمات حقوقی و ضمن تبریک به تمام حاضرین، اجازه می خواهم برای ارواح پاک و طیب استادان عزیزمان که امروز در بین ما نیستند و همکارانی که با ما در این دانشکده شروع به کار کردند و امروز در میان ما نیستند طلب آمرزش و مغفرت کنم و برای همه سروران عزیزم آرزوی موفقیت و خوشبختی دارم. از اطاله کلام عذرخواهی می کنم.
دکتر گودرز افتخار جهرمی در بزرگداشت استاد الماسی مطالبی بیان داشت؛
ای خدا، ای فضل تو حاجت روا / با تو یاد هیچ کس نبود روا
این قدر ارشاد تو بخشیده ای / تا بدین، بس عیب ما پوشیده ای
قطره ای دانش که بخشیدی ز پیش / متصل گردان به دانش های خویش
خدمت اساتید ارجمند، دانشجویان گرامی، وکلای محترم دادگستری و همه حضار محترم عرض سلام و احترام دارم. تجلیل از استاد ارجمند جناب آقای دکتر الماسی، تجلیل از و احترام به فضیلت و تقواست. جناب اقای دکتر الماسی در طول مدت بیش از 40 سال به فرهنگ این مملکت، به دانش این مملکت و به جوانان این مملکت خدمت کردند و امروز روز بزرگداشت ایشان است.
دکتر الماسی و هم دوره ایشان نسل سوم اساتید حقوق دانشگاه تهران هستند. دانشکده حقوق دانشگاه تهران همیشه به عنوان سنگر بزرگ علم و دانش شناخته شده است اساتید نسل اول را درک نکرده ام در نسل دوم اساتید برجسته ای بودند که با علم و دانش و پاکدامنی و پارسایی و تقوا در اینجا تدریس کردند و دانشجویان بسیار خوبی تربیت نمودند، یاد همه آنها بخیر باد، چه آنها که اهل سیاست بودند نظیر مرحوم دکتر سنجابی و چه کسانی که اهل سیاست نبودند مرحوم استاد شهابی، همه بزرگان از بزرگان علم و دانش در این کشور بودند.
باید دید بعد از این اساتید برجسته، نسل سوم چه کار کردند؟ آیا نسل سوم توانستند جانشین خوبی برای نسل دوم باشند؟ به نظر من بلی، نسل سوم در این دانشکده، استاد کاتوزیان، استاد صفایی، استاد عراقی، استاد آشوری، استاد آزمایش، استاد اخلاقی و بالاخره استاد الماسی بودند. اینها به حق جانشینان بسیار خوبی بودند، به خوبی تدریس کردند و شاگردان خوبی را پرورش دادند، از نسل چهارم می خواهیم که روش بسیار خوبی نظیر دوران اول، دوم و سوم داشته باشند، آنها را الگو قرار دهند و اگر خدای نکرده نقصی در آنها بوده، آن را برطرف کرده و بهتر باشند، که البته در آنها نقصی ندیده ام.
استاد الماسی استاد دانشگاه تهران نیست، او استاد دانشکده های حقوق تمام ایران است، چه شخصا تدریس کردند مثل دانشگاه شهید بهشتی که سالیان دراز به تدریس پرداختند و چه در جاهای دیگر که کتاب ایشان بهترین کتاب حقوق بین الملل خصوصی بود و در همه جا تدریس می شد، شاگردان ایشان کتاب ایشان را در اقصا نقاط ایران تدریس می نمودند و بنابراین ایشان استاد همه حقوق دانان این کشورند، همه دانشکده های حقوق از ایشان بهره بردند.
بنده از ابتکار دانشگاه تهران برای بزرگداشت از این استاد گرانقدر تشکر و قدردانی می کنم و امیدوارم سالیان دراز باز در این دانشکده و دانشکده های دیگر تدریس فرمایند. همچنین خدمت خانواده محترم ایشان تبریک می گویم و امیدوارم همه آنها سالیان دراز سلامت و خوش و خرم باشند و پیروزی همه حضا محترم را از خداوند تعالی خواستارم، موفق و پیروز باشید.
دکتر عباس کریمی استاد دانشگاه تهران و عضو هیئت مدیره ی کانون وکلای دادگستری مرکز که از شاگردان دیروز استاد و همکار امروز ایشان بود خصائص اخلاقی استاد دکتر الماسی را بیان داشت؛
عرض سلام و ادب و احترام دارم خدمت اساتید محترم، حضار ارجمند؛ قضات محترم ،وکلای محترم دادگستری و همه ی عزیزانی که قدم رنجه فرموده و به پاس بزرگداشت مقام علم در این جلسه حضور به هم رسانده اند. همین که در این سالن جا برای نشستن نیست و چهار نسل متفاوت گرد هم آمده اند تا از مقام استاد دکتر الماسی تقدیر و تشکر کنند نمایانگر این حقیقت است که در کشور ما، مردم جایگاه علم و عالم را والا می دانند.
نسبت بنده با دکتر الماسی به طرق مختلف تعریف می شود، اولا بنده دانشجوی استاد بودم و بنده از محضر ایشان در درسهای مختلف از حقوق بین الملل خصوصی گرفته تا جامعه شناسی حقوقی بهره برده ام و در دوره های لیسانس و فوق لیسانس اافتخار شاگردی ایشان را داشتم.
از فرانسه که برگشتم به عنوان همکاری ناچیز، تحت مدیریت ایشان در گروه مشغول شدم، سالیان بعد ارتباط مدیریتی داشتیم، بنده ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی و ایشان مدیریت گروه را بر عهده داشتند و چهره ی همکاری ما تغییر کرد همچنین ارتباط خانوادگی نیز داشتیم. بنده همین جا می خواهم به همسر گرانقدر ایشان تبریک عرض کنم، خانواده ی ایشان خانواده ای اخلاقی هستند، هم جناب استاد و هم همسر گرامی ایشان و نیز خانواده محترمشان همه الگوی اخلاق هستند.
دیشب کتاب فصل علم اصول کافی را برداشتم، در بحث صفت علما به دنبال این بودم که ببینم، صفاتی که درباره ی علما در احادیث آمده کدامیک تطبیق می کند، گویا این ردا را بر قامت استاد دوخته اند. سه صفت در تمام احادیث تکرار شده، تواضع و حلم و صمت (خاموشی) که این هر سه را به حد اعلا در استاد مشاهده کردم.
از این میان چند حدیث را ذکر میکنم؛ امام صادق علیه السلام می فرمایند « اطلبوا العلم و تزینوا معه بالحلم و الوقار و تواضعوا لمن تعلمونه العلم و تواضعوا لمن طلبت منه العلم و لا تکونوا العلماء جبارین فکونوا باطلکم بحقکم» بحث تواضع که در این حدیث مطرح است بسیار عجیب است اول می فرماینددر برابر کسانی که به ایشان علم می آموزید تواضع کنید سپس می فرمایند در برابر آنان که از ایشان علم آموخته اید تواضع کنید.
حضرت امیر علیه السللام می فرمایند: «یا طالب العلم انما للعالم ثلاث علامات؛ التواضع و الحلم و السمت، و للمتکلف ثلاث علامات؛ ینازع من فوقه بالمعصیه، و یظلم من دونه بالغلبه و یظاهر الظلمه» ای طالب علم همانا برای عالم سه علامت است تواضع و حلم و خاموشی و برای کسی که متکلف است و عالم نما سه علامت دارد؛ با بالا دست خود با نافرمانی درگیر می شود، به زیر دست خویش ظلم می کند و پشتیبان ظالمین است.
روزی حضرت عیسی علیه السلام به حواریون گفتند از شما تقاضایی دارم، حواریون گفتند هرچه امر کنید عمل می کنیم، عیسی علیه السلام از ایشان خواست تا اجازه دهند تا پای ایشان بشوید، ایشان گفتند ما باید پای شما را بشوئیم، حضرت عیسی فرمود سزاوارترین مردم به خدمت، عالم است من بدین نحو تواضع کردم تا بعداً شما به مردم تواضع کنید مانند تواضع من، دانش و حکمت با تواضع شکل می گیرد تا با تکبر، بر دشت زرع و کشت می روید نه بر کوه.
سه صفت تواضع، حلم و سمت را در استاد به تمام معنا یافتم، تواضع را آن زمان می توان دید که دانشجو که بودم ایشان تنها حقوق بین الملل خصوصی بودند اما در رفتار ایشان نشانی از انحصار نمی توان یافت، دانشجویی که نظر می داد و به نظر سایر دانشجویان نظر آن دانشجو باطل می نمود، استاد آنچنان با تواضع گوش می دادند و چنان پاسخ می گفتند که خود دانشجو تصور می کرد که نظرش نظر قابل طرحی بوده برای جامعه علمی کشور.
در بحث حلم، سماجت دانشجو با حلم استاد مواجه می شد، بنده تا به حال ندیده و نشنیده ام تغیری در چهره ی استاد را. آدمی گاه ناراحت می شود که البته ما هم رعایت می کنیم و باید در برابر دانشجو رعایت کرد اما گاهی انسان حوصله اش سر می رود و خسته می شود و دیگر نمی خواهی بحث ادامه داشته باسد و تغیری در چهره ی ما دیده می شود، اما بنده مطلقا تغیری در چهره ی استاد ندیده ام. یکبار ندیده ام از اوضاع و احوال شکوه کنند.
در خصوص سمت بنده با ایشان در جلسات دفاع زیادی شرکت کرده ام گاهی بین اساتید بر سر موضوعی بحث می شد و هر کس نظرش را می گفت، اما نوبت به ایشان که می رسید و نظرشان را می فرمودند، آدمی می دید ایشان چه نظر بکری داشته است و به احترام دیگران بیان نفرموده.
بنده افتخار می کنم که دانشجوی استاد بوده ام و به خودمان تبریک می گویم که توانستیم استاد را تکریم کنیم.
دکتر قربان نیا به نمایندگی از پردیس قم در بزرگداشت استاد سخن گفت؛
به محجه البیضاء ملا محسن فیض کاشانی مراجعه کردم، روایت از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است که می فرمایند؛ ثلاث مستغفر لهم الملائکه و السماوات و الارضون و اللیل و النهار، العلماء و المتعلمون و الاسخیاء. استاد دکتر الماسی هم عالم است هم متعلم و هم سخاوت مند و بخشنده.
حضرت امیر علیه السلام می فرمایند انسان بلند مرتبه آنگاه که به دانش عمیق دست یابد تواضع می کند، و تواضع از صفات برجسته استاد است.یک وصف بلند دیگر استاد نجابت ایشان است، متانت و ادب و نجابت ایشان زبان زد خاص و عام است. علاوه بر کتاب حقوق بین الملل خصوصی ، ایشان دستی بر ترجمه دارند و کاری بس دشوار کرده اند و آن ترجمه کتاب طبیعت اشیاء و حقوق نوشتهی پلانزاس است.
بنده به نمایندگی از اساتید حقوق و دانشجویان ایشان در قم و پردیس قم از استاد تشکر و قدردانی میکنم چرا که ایشان برای تدریس در قم هر هفته این راه دراز را طی کرده و در کلاس درس حاضر می شدند.
زندگی صحنه ی یکتای هنرمندی هاست
هر کسی نغمه ی خود سازد و از صحنه رود
صحنه پیوسته بجاست
خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد.
عمرتان دراز باد، قلبتان شاد، ایمانتان برقرار و عزتتان مستدام.
سپس از استاد دکتر الماسی دعوت شد تا در جایگاه قرار گیرند و در محضر ایشان دکتر صادقی مقدم مدیر گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده ی حقوق دانشگاه تهران به ایراد سخن پرداخت؛
امروز آموزنده ترین کلاسی که داشتیم اینکه از محضر اساتید گرانقدر گوهرهای ارزنده ای شنیدیم. در گروه حقوق خصوصی کوچکترین کاری که می توانستیم برای بزرگداشت استاد ارجمند دکتر الماسی داشته باشیم برگزاری این جلسه بود، به نمایندگی از اساتید ارجمند دانشکده و گروه حقوق خصوصی و اسلامی و رئیس دانشگاه که به مناسبت شصت امین سالگرد تاسیس پردیس ابوریحان در پردیس ابوریحان اند و اینجا نیستند، بسیار خرسندیم که این کوچکترین را برای تقدیم به استاد گرانقدر دکتر الماسی داشته باشیم.
و سپس سرکار خانم دکتر لعیا جنیدی از شاگردان سابق استاد و استاد حال حاضر دانشگاه مطالب خویش را بیان داشت؛
از روز اولی که به دانشگاه تهران آمده برگ انتخاب واحدش را استاد الماسی به عنوان مدیر گروه امضا کرده است و آنروز که از رساله اش دفاع می کرده استاد راهنمایش استاد الماسی بوده.
دکتر جنیدی پس از بیان صفاتی از استاد که خود در این دوران شاگردی از ایشان دیده بود این غزل حافظ را هدیه به استاد نمود که:
منم که شهره شهرم به عشق ورزیدن/ منم که دیده نیالوده ام به بد دیدن
به می پرستی از ان نقش خود براب زدم/ که تا خراب کنم نقش خود پرستیدن
وفا کنیم وملامت کشیم و خوش باشیم/ که در طریقت ما کافریست رنجیدن
شاخصه ی دیگر استاد در کنار تخصص ایشان، جامع الاطرف بودن است، ایشان دستی در فلسفه ی حقوق دارند، دستی در جامعه شناسی حقوق و به نیکویی بر حقوق مدنی اشراف دارند. فروض و مثالهایشان در کلاس حقوق بین الملل خصوصی را از تمام شاخه های حقوق استخراج می کردند و کلاس درسشان مملو بود از دعاوی واقعی و فرضی، بنابراین در تفهیم مطالب بسیار موفق بودند.»وی نظم و انضباط استاد را زبان زد می دانست و گفت «امروز ما که جوانتریم رعایت نظم و انضباط برایمان گران می آید، زمان مند بودن و سر وقت آمدن» وی ادامه داد «انسجام بر ذهن، قلم و کلام استاد حکومت می کند، هر وقت سر کلاس می آمدند پیدا بود که طرح درسی دقیق دارند و صغری کبری چیدنشان برای استنتاجی دقیق است.
دکتر جنیدی افزود «از دیگر صفات استاد انعطاف پذیری بسیار بالای ایشان است، به تعبیر بنده حقوق بین الملل خصوصی حقوق تحمل است، چرا که بر خلاف اصل سرزمینی بودن یاد می گیری که نظام حقوقی دیگری را در دل نظام حقوقی خودت تحمل کنی. استاد از اخلاق خودشان بر روی نحوه ی تعمیم این دانش تاثیر گذاشته است. اگر کسی سوالی ضعیف می پرسید استاد آن سوال را چنان به سوال معنا دار معنا می کرد که حیثیت و اعتبار علمی دانشجو نیز حفظ شود و سپس به تبیین آن مطلب می پرداختند. اگر کسی با ایشان به جدل برمی خاست ایشان با آن منش خاص خود با او برخورد می کرد و نیز نظر مخالف را تحمل می کرد.»
دکتر جنیدی در پایان شعری دیگر از حافظ قرائت کرد:
مـا نـگـویـیــم بــد و مـیــل بــه نــاحــق نــکــنـیــم/ جـامـهی کـس سـیــه و دلـق خــود ازرق نـکـنـیـم
عـیـب درویـش و تـوانـگــر بـه کـم و بیش بـد ست/کار بـد مـصـلـحـت آن سـت کــه مـطلـق نـکـنـیـم
رقـــــــــم مـَـغــلـَـطــــه بـر دفـتــر دانــش نــزنـیـم/ســـــرّ حـق بــــر ورق شـَعـبـده مـُلـحـق نـکـنـیـم
شـاه اگـر جـُرعــهی رنــدان نــه بـه حـُرمت نـوشـد/الـتـفـاتـش بــه مـــی صــاف مـُـــــروّق نــکــنــیــم
خـوش بـرانـیـم جـهــــــــــــــــــان در نـظـر راه روان/فـکــــر اســب سـیــه و زیـن مـُـغـَــرّق نـکــنــیــم
آســمـان کـِشـتـی اربــاب هــنـــر مـیشـکــنــــــد/تـکـیـــه آن بــه کـه بـر ایـن بـحــر مـُعـلـّق نـکـنـیـم
گـر بــــــدی گـفـت حـسـودیّ و رفـیـقـی رنـجـیـــد/گـو تـو خوش بـاش که ما گوش به احمـق نـکـنـیـم
حـافــظ ! ار خـصـم خـطـا گـفـت ، نـگـیـریـم بـر او/ ور بـه حـق گـفـت ، جـَـدَل بـا سخن حـق نـکـنـیـم
و گفت: «ایشان بارها و بارها این بیت آخر را رعایت می کردند و ما از ایشان درس می گیریم.»
استاد دکتر نجاد علی الماسی ضمن تقدیر و تشکر از حضار و برگزار کنندگان بزرگداشت از اساتید خویش گفت و با تقدیر از همسر و فرزندان خویش کلام را به پایان رسانید؛
« به نام او که آغاز و انجام به نام اوست
تشکر می کنم از سروران و بزرگوارانی که با تشریف فرمایی خودشان بنده را شرمندة محبت های خودشان کردند، تشکر می کنم از ریاست محترم دانشگاه تهران و نیز ریاست محترم دانشکده ی حقوق و به خصوص گروه حقوق خصوصی و اسلامی که این فرصت را به من دادند تا تا در جمع عزیزان باشم، و به خصوص متشکرم از دکتر محسنی که به حق زحمت این کار از ابتدا تا کنون بر عهده داشتند. و از همکاران محترمم در کانون وکلا و نیز قضات محترم و دانشجویان عزیز که تشریف فرما شدند بسیار سپاسگزارم.
بسیار خرسندم که فرصت مهیا گشت تا در این محفل مقدس، همکاران عزیز خودم را ببینم. بنده خود را شایسته ی مسائلی که همکارانم مطرح کردند نمی دانم و این امر را لطف خداوند می دانم و فقط لطف حق است که در واقع چنین توجه و محبتی به بنده پیدا می شود.
در همین دانشکده در دوران جوانی تحصیل را شروع کردیم و از محضر اساتید بزرگواری بهره بردیم اساتیدی که استاد علم و اخلاق و استاد پرور بودند، استاد علامه محمد سنگلجی، استاد علامه محمود شهابی خراسانی، دکتر حسن امامی، دکتر علی آبادی و دکتر محمد نصیری -که در واقع علاقه ای که من به حقوق بین الملل خصوصی پیدا کردم در واقع از آموزش های دقیق ایشان بود- و ما هرچه داریم از آنهاست، باعث مباهات من است که دانشجوی این اساتید بزرگوار بودم. اگر توانستیم اندکی پا جای پای ایشان بنهیم به خاطر علم و حلم و بزرگواری ایشان است.
تشکر ویژه دارم از همکاران بزرگواری که نوشته هایی که می توانستند در مجلات علمی پژوهشی منتشر کنند را با نهایت بزرگواری تقدیم کردند و البته این خدمت به علم است، احترام به معلم احترام به علم است، خوشحالم که مقالات در تمام زمینه هاست و می تواند منبع مطالعه دوستان دانشجو باشد.
همیشه گفته ام کلاس درس، کلاس محبت و عشق است، اگر محبت و عشق نباشد کلاس بی روح می شود، دانشجویان ارجمندی گاه برای شرکت در کلاس از قم به تهران می آمدند و به بنده محبت داشتند، آنگاه که دانشجو بودم دیگر دانشجویان را خواهر و برادر خویش می دانستم و امروز ایشان را فرزندان خود می دانم.
این همه لطف و محبت که دوستان به بنده روا داشتند را لطف حق می دانم، پروردگار است که سبب می شود آدم در کارش محبت دیگران را جلب کند. از همسر و فرزندانم متشکرم چرا که هر آنچه از عشق و محبت است از ایشان دارم.»
سرکار خانم قاسمی همسر استاد الماسی گفت:
«بی نهایت از محبتی که به شوهرم داشتید سپاسگزارم، نمی دانم با چه زبانی می توانم جوابگوی این همه محبت باشم، شاید زشت است بنده اینجا از شوهرم تعریف کنم اما 39 سال است که با عشق با یکدیگر زندگی می کنیم، از خداوند می خواهم که همه زندکی قشنگی در کنار یکدیگر داشته باشند، از همه سپاسگزارم و برای همه ی شما از خداوند سلامتی خواستارم.»
سپس آقای شرقی از شاگردان استاد الماسی و نیز از شاگردان استاد شجریان چند بیتی از حضرت حافظ را با آوازی خوش تقدیم استاد کرد. آواز
در پایان این بزرگداشت از مجموعه مقالاتی که به مناسبت بزرگداشت استاد الماسی جمع آوری شده بود رو نمایی گردید و سپس حضار هدایای خویش را تقدیم استاد نمودند.
صوت این بزرگداشت را به ترتیب می توانید از لینک های زیر گوش دهید؛
1- الماس حقوق ؛ 2- خانم دکتر امین زاده؛ 3- دکتر حسن محسنی ؛ 4- دکتر صفایی ؛ 5- دکتر بهروز اخلاقی
6- دکتر افتخار جهرمی؛ 7- دکتر عباس کریمی؛ 8- دکتر قربان نیا ؛9- دکتر صادقی مقدم 10- خانم دکتر جنیدی
ممیزی و تنسیق مراتع حقوق بیمار از واقعیت تا عمل
پست های مرتبط
صلاحیت قضایی در محیط مجازی
صلاحیت قضایی در محیط مجازی [...]
کانون وکلای کرمانشاه مشاور حقوقی رایگان می دهد
رییس کمیسیون روابط عمومی کانون وکلای دادگستری استانهای کرمانشاه و ایلام برنامههای هفته وکیلمدافع [...]
وکیل شدن قضات بازنشسته ممکن است باعث فساد شود
یک وکیل دادگستری با انتقاد از اشتغال قضات بازنشسته به وکالت، گفت این کار ممکن است باعث فسادهایی بشود [...]
تبصره ماده 48 آیین دادرسی کیفری و مواضع حقوقدانان
ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری میگوید با شروع تحت نظر قرار گرفتن، متهم میتواند تقاضای حضور وکیل ن [...]
حکم به بطلان دعوای طلاق زوج با استناد به قاعده لاضرر
محسن پارسا دادرس شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی بخش رودهن با صدور دادنامهای با استناد به اعلامیه جهانی [...]
کوچ دنباله دار قضات از قضاوت به وکالت
کانون وکلای دادگستری مرکز فهرست جدید متقاضیان صدور پروانه وکالت را بر اساس بندهای مختلف ماده هشتم لا [...]