آشنائی با محمود آخوندی یکی از مشاهیر حقوق ایران

 پرفسور "محمود آخوندى" در بیست و سوم اسفندماه سال 1312 در شهرستان اهر دیده به جهان گشود.

 

وى هنوز پنج ساله نشده بود که پدرش دارفانى را وداع گفت و مادرش که زنی تحصیلکرده در زمینه علوم دینى بود عهده‌دار تربیت وى شد، البته مادرش سال‌ها بعد و زمانى که محمودآخوندى 37 سال داشت، در سال 1349 درگذشت.

 

 پس از فوت پدر محمود آخوندى، مادر او که زنى فداکار و مهربان بود و وضع مالى خوبى داشت عهده‌دار تربیت فرزند شد. درآن روزگار اکثر مردم به ویژه زنان از نعمت سواد و دانش بى‌بهره بودند اما مادر وى تحصیلکرده بود، یعنى آن زمان، علوم دینى را از پدر محمود آخوندى که از عالمان بنام آن عصر بود آموخته بود.

 

 مادرش قرآن را با صدایى دلنشین مى‌خواند و همین، تأثیر بسزایى بر محمود آخوندى داشت، به طورى که قرائت قرآن را بر هر موسیقى دیگرى ترجیح مى داد.

 

محمود آخوندى تحصیلات ابتدایى خود را در شهرستان اهر آغاز کرد و براى آموزش دوره متوسطه 6ساله به تبریز رفت. بعد در رشته حقوق قضایى وارد دانشگاه تهران شد و پس از اخذ لیسانس قضایى راهى کشور سوئیس شهر نوشاتل شد.

 

آخوندى در رشته حقوق جزا پایان‌نامه دکتراى خود را با فرانسوا کلر گذراند که پایان‌نامه‌اش در باره حقوق جزاى اسلامى و تأثیر آن در حقوق جزاى ایران در سال 1340 بود.

 

با این همه امروزه دانشجویان و اساتید حقوق و قضا، او را به خاطر کتاب 10جلدى آیین دادرسى کیفرى‌اش مى شناسند. کتابى که به زعم خودش: «طى سال‌ها مطالعه در کشورهاى مترقى جهان و تحقیق در روش‌هاى دادرسى کیفرى آنها و مدت‌ها اشتغال به امر قضا و تدریس در دانشکده‌هاى حقوق تهیه شده است.»

 

وی در این کتاب تلاش مى‌کند تا مطالبش را برمبناى حقوق مدون جمهورى اسلامى ایران و براى استفاده علمى و عملى دانشجویان حقوق و کارآموزان قضایى که دراین کشور با قانون و امور جزایى سر وکار دارند تهیه کند و تمام هم و غمش تلاش براى ارائه آیین کیفرى «به گونه اى که باید باشد » و نه «به صورتى که وجود دارد » است و هدفش از این کار را چنین بیان مى‌کند: « سعى شد آیین دادرسى کیفرى را به گونه‌اى که باید باشد ارائه نمایم نه به صورتى که وجود دارد ؛ تا دانشجویان عزیز ضمن یادگیرى اصول دادرسى کیفرى درجمهورى اسلامى ایران با تئورى‌ها و نظریات دانشمندان دیگر کشورها نیز آشنا گردند.»

 

محمود آخوندى از معدود کسانى است که معتقد است: روش‌هاى دادرسى کیفرى، اصول شناخته شده‌اى است که در دنیاى فعلى به آن عمل مى‌شود و منطبق با تحقیق دانشمندان در شناخت شخصیت انسان‌هاست. بشریت بعداز قرن‌ها مبارزه، چاره‌اندیشى، ایثار و از خود گذشتگى توانسته است آنها را به دست آورد و در پناه آن از امنیت قضایى بهره‌مند گردد. بنابراین نباید غفلت ورزید و به سهولت آنها را از دست داد.»

 

از منظر او ، امروزه میلیون‌ها انسان تحت پوشش همین اصول زندگى اجتماعى آرام و بى دغدغه‌اى را مى‌گذرانند و از امنیت قضایى کیفرى برخوردارند.

 

دادرسى کیفرى در کشورهاى عقب افتاده هم خواه ناخواه با پیشرفت فرهنگ عمومى جامعه در همین مسیر قرار خواهد گرفت و این قواعد و روش‌ها الهام بخش آنها خواهد بود؛ و بالاخره روزى خواهد رسید که ملل محروم جهان نیز از نعمت یک دادرسى عادلانه و منطبق با شئون انسانى بهره‌مند شوند.

 

محمود آخوندى در روزگار جوانى به دلیل علاقه و استعدادى که در درس ریاضى داشت ، همیشه مى‌خواست در این رشته ادامه تحصیل دهد اما به علت عظمتى که آن زمان قاضى بودن داشت، اصرار خانواده‌اش باعث شد تا حقوق را براى ادامه تحصیل برگزیند.

 

خودش مى‌گوید: زمانى فارغ التحصیل شدم که 23 یا 24 ساله بودم و براى قضاوت کردن باید حداقل 25 ساله بودم و نمى‌توانستم قاضى شوم. به همین علت باید ادامه تحصیل مى‌دادم و چون کشور سوئیس از لحاظ قضاوت در رتبه بالایى بود و مثلاً سالى چندبار بیشتر دادگاه‌هایش تشکیل جلسه نمى‌داد و هر وقت جرمى اتفاق مى‌افتاد قاضى را دعوت مى‌کردند که پرونده‌اى تشکیل شده براى رسیدگى تشریف بیاورید براى من جالب بود و به همین دلیل این کشور را براى ادامه تحصیل انتخاب کردم.

 

همسر محمود آخوندى از دانشجویان خودش در دوره کارشناسى ارشد شهید بهشتى است که فوق لیسانس حقوق است و فوق لیسانس آمار را نیز از یکی از دانشگاه‌هاى آمریکا دارد. آخوندى دو فرزند دارد که هر دو پسرند و اولى پزشک است و در آمریکا دوره دیده و دومى مهندس الکترونیک و در صدا و سیما مشغول به کار است.

 

با این همه اداره مذکور منحل شد و آخوندى دوباره به حوزه مورد علاقه خودش یعنى تدریس و پژوهش در دانشگاه بازگشت، پایه علمى آخوندى در عالم حقوق و قضا در ایران بسیار ارجمند و رفیع است. چه او با توجه به مدارک علمى و کار تحقیقى بسیار به عنوان اولین پرفسور حقوقى ایران مشهور است و در سوابق علمى‌اش، سابقه عضویت در هیأت علمى دانشگاه هاوایى آمریکا دیده مى‌شود.

 

گرچه او پس از شرکت در کنکور دادگسترى و گذراندن دوره کارآموزى در اهر به عنوان اولین دادرس دادگاه شهرستان اهر و بعد رئیس این دادگاه مشغول به کار شد و شش ماه دادرس على‌البدل بود و سپس بازپرس دادسراى تبریز شد و مأموریت پیدا کرد که در دانشگاه ملى (شهید بهشتى) حقوق جزا تدریس کند.

 

 به همین دلیل او مجبور شد از آذربایجان به کرج منتقل شود و در این شهر دادیار شود. او سپس به عنوان دادیار دادسراى تهران منصوب شد و پس از آن به اداره حقوقى دادگسترى انتقال پیدا کرد و مأمور خدمت در دانشگاه ملى و معاون آموزشى دانشکده حقوق آن دانشگاه شد.

 

او معتقد است که ما نمى‌توانیم انسان‌ها را از حق محاکمه شدن محروم کنیم.

 

 آخوندى از معدود حقوقدانانى است که تلاش بسیارى براى احقاق حقوق حقه مردم ایران از طریق فرهنگ و علم کرده‌ و بهتر است براى این همه سال زحمت و خون دل خوردن قدردان او و امثال او باشیم.