شرایط گذشت از قصاص
یکی از مواردی که قصاص را منتفی میکند اعلام گذشت اولیایدم از اجرای حکم قصاص است که این امر ممکن است با گرفتن غرامت به میزان دیه یا به مصالحه کمتر یا بیشتر از دیه باشد یا عفو مجرم بدون گرفتن دیه و بهطور رایگان صورت گیرد.هنگامی که قتلی رخ میدهد، بستگان مقتول در پی قصاص قاتل و گرفتن تاوان خون متوفی برمیآیند. قصاص حق است اما ممکن است برخی از اولیای دم به دلایل متفاوت خواه نیاز مالی، خواه نیکوکاری و بخشش قاتل از قصاص گذشت و جان انسان دیگری را حفظ کنند.
گذشت از قصاص مخصوص اولیای دم مقتول است و جز آنها کس دیگری نمیتواند قصاص را درخواست یا از آن گذشت کند. ولی دم همان ورثه مقتول است بهجز همسر (مرد یا زن) که حق قصاص ندارد.وراث مقتول یا همان اولیای دم عبارتند از طبقه اول؛ پدر، مادر و فرزندان (در صورت نبود فرزند، نوه مقتول صاحب حق است)، طبقه دوم؛ پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر و برادر (در صورت نبود خواهر و برادر، خواهرزاده یا برادرزاده صاحب حق است) و طبقه سوم؛ عمه، عمو، خاله و دایی است (در صورت نبود هیچیک از اینها، فرزندانشان صاحب حق هستند.)در توضیح این دستهبندی باید گفت که وارثان طبقه بعد وقتی ارث میبرند که از وارثان طبقه قبل کسی نباشد؛ بهعبارت بهتر اگر فردی کشته شود و فرزند، نوه یا پدر و مادر نداشته باشد، افراد طبقه دوم یعنی خواهر و برادر و پدربزرگ و مادربزرگ او صاحب حق قصاص هستند، اما اگر مقتول حتی یک فرزند هم داشته باشد، دیگر نوبت به افراد طبقه بعد نمیرسد و آن فرزند تنها، ولی دم مقتول به حساب میآید که حق قصاص یا گذشت از آن را دارد.البته باید به این نکته توجه کرد که اگر مرتکب جرم از ورثه باشد، ولی دم بهشمار نمیآید و حق قصاص و دیه ندارد. برای مثال پسری که پدر خود را به قتل رسانده، دیگر، ولی دم پدر خود نیست بنابراین گذشت وی از خون پدرش، مانع از مجازات او نیست. حال سوالی که ممکن است پیش آید این است که اگر یک نفر چند ولی دم داشته باشد و برخی از آنها خواستار قصاص شوند و برخی دیگر گذشت کنند یا دیه بخواهند، تکلیف چیست؟ در پاسخ باید گفت اولاً اگر برخی از اولیای دم خواستار قصاص باشند و برخی دیگر دیه بخواهند، قاتل قصاص میشود و سهم دیه افرادی که خواستار دیهاند، توسط اولیای دم قصاصکننده به آنها پرداخت میشود. ثانیا اگر برخی از اولیای دم خواستار قصاص باشند و برخی دیگر قاتل را عفو کنند، قاتل قصاص میشود و سهم دیه افرادی که گذشت کردهاند، به قاتل پرداخت میشود. صاحبان حق قصاص در هر زمانی تا قبل از اجرای حکم قصاص میتوانند قاتل را ببخشند؛ لذا حتی اگر قاتل بالای چوبهدار باشد، با گذشت اولیای دم از قصاص رهایی مییابد. اما بعد از گذشت، دیگر امکان رجوع از آن وجود ندارد و در صورتی که اولیای دم، قاتل را بکشند، خود قاتل محسوب میشوند. اگر مقتول پیش از مرگ خود قاتل را عفو کرده باشد، اولیای دم او دیگر نمیتوانند قاتل را قصاص کنند؛ چرا که اساسا این حق متعلق به مقتول بوده که با بخشش خود پیش از مرگش، حق قصاص را از بین برده است. گذشت باید منجز باشد؛ بدین معنا که معلق به تحقق هیچ شرطی نباشد. برای مثال اگر پدر مقتول بگوید درصورتی قاتل را میبخشم که فلان کار را انجام دهد، به این بخشش ترتیب اثر داده نمیشود. گذشت از قصاص ممکن است رایگان باشد یا در ازای گرفتن دیه (به میزانی که هر ساله از جانب رییس قوهقضاییه اعلام میشود) یا کمتر یا بیشتر از آن باشد که در این حالت به آن مصالحه گفته میشود. اگر مقتول بدهی داشته باشد و ارث باقیمانده از او برای پرداخت بدهی کافی نباشد، ورثه نمیتوانند بدون پرداخت یا تضمین بدهیهای وی، بهطور رایگان قاتل را ببخشند و اگر چنین کنند، مکلفند دیون متوفی را از اموال خود پرداخت کنند.
منبع : روزنامه حمایت
وطایف و تکالیف قانونی ضابطان دادگستری آخرین مهلت استفاده از معافیت سربازی ایثارگری اعلام شد
پست های مرتبط
اهدای اعضای بدن مقتول پس از نزاعی خونین
اعضای بدن مرد جوانی که در نزاع دستهجمعی دچار مرگ مغزی شده بود، اهدا شد [...]
شرایط گذشت از قصاص چیست؟
یکی از مواردی که قصاص را منتفی میکند اعلام گذشت اولیایدم از اجرای حکم قصاص است که این امر ممکن است [...]
کتابی درباره اجرای قصاص منتشر شد
کتاب «شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، اجرای قصاص» تألیف مسعود امامی، دبیر علمی شورای فقهی در مرکز تحق [...]
3 هزار و 745 موتور سوار سال گذشته کشته شدند
3 هزار و 745 موتورسوار سال گذشته در حوادث رانندگی کشته شدند [...]
پیوست امنیتی برای صیانت از اطلاعات مردم و دستگاه ها تهیه شود
رئیس قوه قضاییه خواستار تهیه پیوست امنیتی برای امنیت داده ها و صیانت از اطلاعات مردم و دستگاه ها شد [...]
آیین نامه نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، اقامت اجباری
آیین نامه نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، [...]
بخشش اولیای دم در ایرانشهر رهایی فرد محکوم به اعدام را رقم زد
دادستان عمومی و انقلاب ایرانشهر از رهایی یک محکوم به قصاص تنها 8 ساعت پیش از اجرای حکم با توجه به اع [...]
تعدد اولیای دم مقتول
اولیا جمع «ولی» بهمعنای سرپرست، رهبر و ادارهکننده است دم هم در زبان عربی بهمعنای خون است بنابراین [...]