تنظیم قرارداد سرمایه گذاری
قرارداد سرمایهگذاری یا تامین سرمایه، قراردادی است که به موجب آن یک طرف سرمایهگذار و طرف دیگر سرمایهپذیر است که در مدت مشخص با سرمایه دریافتی از سرمایهگذار، فعالیت تجاری کرده و درصدی از سود را به سرمایهگذار به صورت ماهانه یا در اتمام کار پرداخت میکند.
تنظیم قرارداد سرمایهگذاری دارای نکات بسیار مهمی است که باید از سایر موارد مشابه خصوصا قرارداد مضاربه و مشارکت مدنی تفکیک شود.
موضوع و عوض قرارداد تامین سرمایه
موضوع قرارداد در واقع همان مبلغ سرمایه و مبلغ و عوض قرارداد همان درصد سود است که اکثرا در توافقنامههای تامین سرمایه اشتباه نوشته میشود.
در این قرارداد حتما باید سود دریافتی، درصدی از سود حاصل از فعالیت تجاری باشد و نمیتواند به صورت ثابت باشد. مهمترین تفاوت قرارداد سرمایهگذاری با معاملات ربوی، در همین سود ثابت نداشتن است و ممکن است اصلا به سبب ضررهای قهری وارده به تجارت، سودی عاید سرمایهگذار نشود. برخلاف ربا که بیرحمانه است و سرمایهپذیر حتی در صورت ضررهای قهری نیز باید سود را پرداخت کند.
لذا قرارداد یا تفاهمنامه سرمایهگذاری باید خیلی دقیق و حرفهای تنظیم شود تا به ورطه ربا نیفتد که در این صورت باطل و جرم است و در عین حال نیز سرمایه و سود سرمایهگذار تا حد امکان محفوظ باشد.
این قرارداد از موارد ماده ۱۰ قانون مدنی و عقود نامعین است و با مضاربه و مشارکت مدنی مشابه است و در عین حال تفاوتهای اساسی با آنها دارد:
تفاوت قراردادهای سرمایهگذاری و مضاربه
مضاربه یک قرارداد سنتی و فقهی و جزء عقود معین بوده و احکام آن در مواد ۵۴۶ تا ۵۶۰ قانون مدنی تعریف شده است. اما ضرورتها و واقعیات اقتصادی جامعه امروز ایران را پوشش نمیدهد و در این وضعیت اقتصادی، تحریم، تورم و … ریسک سرمایهگذار خیلی بالا میرود. خصوصاً اگر سرمایهپذیر فردی معمولی و غیرمعتبر باشد. به طور مثال مضاربه عقدی جایز است. طبق عقد مضاربه چند روز بعد از دریافت سرمایه، سرمایهپذیر اعلام فسخ بیدلیل میکند و در عین حال مثلا ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه سرمایهگذار هم در دستش است یا مثلا مضاربه با فوت سرمایهگذار باطل میشود. در حالی که ممکن است سود خوبی از قرارداد عاید ورثه شود.
بنابراین قراردادهای سرمایهگذاری باید در قالب ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم شود تا حداکثر آزادی در توافق و در عین حال اجتناب از ربا محقق شود و طرفین توافق خصوصا سرمایهگذار که ریسک کار به سمت وی است، کار و زندگی خود را درگیر قوانین سنتی، قدیمی، بلامصرف و ناکارآمد عقد مضاربه نکند.
تفاوت قرارداد سرمایهگذاری با مشارکت مدنی
مشارکت مدنی قراردادی است که هر شریک یک آورده نقدی یا غیرنقدی دارد. حال اگر آورده وی نقدی باشد، با قرارداد تامین سرمایه شبیه میشود. مثلا یک شریک ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه نقدی به عنوان آورده میآورد و شریک دیگر زمین و پروانه بهرهبرداری که ارزش آنها ۱۰۰ میلیون تومان است. در این صورت سهمالشرکه هر شریک ۵۰ درصد است و هر دو در فعالیت تجاری و مالکیت عواید شراکت، شریک مشاعی میشوند.
همچنین در زمان اتمام شراکت، شریکی که سرمایه را آورده است، دیگر نمیتواند اصل سرمایه خود را مطالبه کند. چرا که سرمایه وی در شراکت حل شده است. در حالی که سرمایهگذار، شریک در خود فعالیت تجاری و مالکیت پروژه نمیشود، بلکه شریک در سود میشود و درصد سرمایهگذاری وی ربطی به تراز شدن با ارزش اموال، امکانات، تجربه، فن و اعتبار سرمایهپذیر ندارد؛ بلکه درصد متعارفی از سود حاصل از تجارت در مقایسه با سودهای بانکی است. سرمایهگذار در ضرر و زیان سهیم نمیشود و زیان وارده به تجارت باعث میشود که نهایتا سودی عاید وی نشود. ولی شریک در قرارداد مشارکت مدنی در ضرر و زیان سهیم است.
نکات تنظیم قراردادهای سرمایهگذاری
در تنظیم قرارداد سرمایهگذاری آنچه مهم و حیاتی است، این است که به ورطه ربا نیفتد و در عین حال خیال سرمایهگذار راحت باشد که بالاخره سودی حاصل شود و سرمایهپذیر سرمایه وی را تضییع نکند. لذا در قالب ماده ۱۰ قانون مدنی، با شروطی میتوان حدود هزینهها و ضررها را کنترل و تعریف کرد و بار اثبات ضرر را به عهده خود سرمایهپذیر قرار داد و مضافا هر ضرری در مقابل سرمایهگذار قابل استناد نباشد تا دایره ضرر به کمترین حد خود برسد و قابل پیشبینی بودن برخی حوادث را ذکر کرد تا نوبت به فرصت اثبات فورسماژور نرسد.
بحث تضامین سرمایه و داوری قرارداد و کارشناسی سود و زیان و نحوه نظارت بر سرمایهپذیر و تعریف سود و زیان و هزینه و نوع فعالیت تجاری و تلقی شدن اصل سرمایه و تا جای ممکن درج شروطی برخلاف مقررات مضاربه و غیره از نکات بسیار مهم در تنظیم این قرارداد است.
منبع : روزنامه حمایت
