اعتراض شاکی به حکم برائت متهم
اصل برائت، یک اصل پذیرفتهشده در نظام حقوقی ایران است که طبق این اصل، همه افراد بی‌گناه هستند؛ مگر آن که خلاف آن ثابت شود. به عبارت دیگر برای اثبات مجرم بودن یک نفر باید مدارک، ادله و مستنداتی ارائه شود.
اصل برائت به طور کلی برای حفظ احترام و کرامت انسانی ایجاد شده؛ اما این اصل مطلق نیست و در شرایطی ممکن است با تشخیص قانون، فرد متهم، مجرم شناخته و اصل حکم برائت از پرونده کنار گذاشته شود.
با این حال اصل برائت با موضوع تبرئه شدن در دادگاه متفاوت است. برای مثال ممکن است شاکی مدارکی به دادگاه ارائه کند و مدعی مجرم بودن یک نفر شود.
دادگاه باید به درخواست شاکی رسیدگی کرده و تمام مدارک، ادله و شواهد موجود را بررسی کند و در مورد صحت آنها تصمیم بگیرد.
دادگاه این مدارک را بررسی می‌کند و به دفاعیات متهم گوش می‌دهد. در نهایت متهم، مجرم شناخته شده یا تبرئه می‌شود.
حکم تبرئه زمانی صادر می‌شود که مدارک و ادله ارائهشده مبنی بر مجرم بودن متهم، کافی و اقناع‌کننده نباشد که در این حالت، امکان اعتراض به حکم برائت برای شاکی در نظر گرفته شده است.
ابلاغ حکم برائت
بعد از صدور حکم برائت به متهم ابلاغیه ارسال می‌شود. اگر در طول روند رسیدگی به پرونده، به او آسیب و خسارت معنوی وارد شده باشد (برای مثال به حیثیت او) حکم برائتش در روزنامههای کثیرالانتشار منتشر می‌شود تا اندکی از آبروی رفته فرد متهم جبران شود.
اعتراض به حکم برائت
شاکی می‌تواند به حکم برائت، حتی در صورت ابلاغ آن به متهم، اعتراض کرده و درخواست تجدیدنظرخواهی کند. او برای این کار باید به دادگاه تجدیدنظر مراجعه کند و مجددا پرونده را به جریان بیندازد.
شاکی مدعی مجرم بودن متهم است. به عبارت دیگر شاکی باید مدارک و اسنادی ارائه کند که با آنها وقوع جرم توسط متهم ثابت شود.
اصولا هر متهمی در مقام دفاع به اصل برائت استناد می‌کند و همین امر کار شاکی را سخت خواهد کرد. به همین دلیل حضور یک وکیل به تسهیل و تسریع روند رسیدگی کمک شایانی می‌کند.
موارد عدول از اصل برائت
برای عدول از اصل برائت باید مستندات قانونی و ادله ارائه شود. در حقیقت اصل بر برائت است، مگر در زمانی که با استناد به مدارک و اماره قانونی مشخص شود که متهم، جرمی مرتکب شده و بریالذمه نیست.
اگر مدارک و قرائن بهقدری محکم باشند که موجب عدول از اصل برائت شود، متهم باید بی‌گناهی خود را ثابت کند.
به عبارت دیگر در ابتدای امر اصل بر بی‌گناهی است و شاکی باید گناهکار بودن متهم را اثبات کند.
در گام بعدی اگر اصل برائت به واسطه مدارک و شواهد زایل شود، این متهم است که باید بی‌گناه بودن خود را اثبات کند.
در برخی موارد فرض مجرمیت فرد بر اصل برائت تقدم دارد. به عبارت دیگر در ابتدا باید اثبات شود که در خصوص یک جرم خاص شخص مجرم نبوده تا دوباره مشمول اصل برائت شود.
این حالت زمانی ایجاد می‌شود که جنبه عمومی جرم و آثار اجتماعی آن گسترده باشد و رسیدگی به پرونده با پیچیدگیهایی مواجه باشد.
برای مثال جرایم علیه امنیت، جرایم مربوط به جنایات جنگی علیه بشریت یا پولشویی و جرایم سازمان‌یافته در این دسته قرار می‌گیرند.
ارتکاب مجدد جرم و اجرای اصل برائت
نکته حائز اهمیت این است که صرفا با استناد به اینکه یک فرد در گذشته سابقه کیفری داشته و مرتکب جرم شده است، نمی‌تواند در پرونده‌های جدید موجب عدول اصل برائت شود.
دلیل این امر آن است که اصل برائت ربطی به سابقه کیفری و سوءپیشینه افراد ندارد و در نخستین مرحله ابتدا اصل بر برائت متهم است.
منبع : روزنامه حمایت
