اعتراض به قرار نهایی دادسرا
اعتراض به قرار نهایی دادسرا توسط شاکی در شرایطی است که دادسرا قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب صادر کرده باشد که مهلت اعتراض به قرار نهایی دادسرا برای اشخاص مقیم ایران 10 روز از تاریخ دریافت ابلاغیه قرار نهایی دادسراست. مراحل اعتراض به قرار نهایی دادسرا از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.
قرار نهایی یکی از تصمیمات دادگاه بوده و مفهوم آن، این است که تعقیب و رسیدگی به یک پرونده پایان یافته است. قرار نهایی ممکن است در دادگاه یا دادسرا صادر شود که از طریق سامانه برای فرد ابلاغ شده و پیامک «قرار نهایی صادر شد» برای فرد ارسال می شود و با توجه به نوع قراری که صادر شده، ممکن است سرنوشت متفاوتی در انتظار آن پرونده باشد.بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی که جرمی اتفاق افتاده باشد، دادسرا به عنوان یک مرجع تحقیق مقدماتی عمل می کند و قبل از اینکه دادگاه کیفری بخواهد به جرم انتسابی رسیدگی و رای صادر کند، مقامات دادسرا از جمله دادیار و بازپرس با انجام تحقیقات اولیه، نظر خود مبنی بر جرم بودن و قابلیت انتساب آن جرم به متهم را بیان می کنند.در خاتمه مراحل تحقیقات مقدماتی توسط دادسرا، مقامات مذکور اقدام به صدور قرار نهایی می کنند، اما پرسش مهمی که در خصوص صدور قرار نهایی دادسرا وجود دارد، آن است که آیا امکان اعتراض به قرار نهایی دادسرا وجود دارد؟در صورت مثبت بودن پاسخ، شرایط قانونی و مراحل اعتراض به قرار نهایی چیست؟
آیا امکان اعتراض به قرار نهایی دادسرا وجود دارد؟
بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، بسیاری از جرایمی که مورد تعقیب کیفری قرار می گیرند، باید ابتدا توسط مقامات دادسرا مورد رسیدگی قرار بگیرند و تحقیقات مقدماتی پیرامون آنها انجام شود؛ مگر برخی از جرایم منافی عفت یا جرایم تعزیری درجه هفت و هشت که مستقیما توسط دادگاه کیفری مورد رسیدگی قرار می گیرند.در پایان مراحل رسیدگی و انجام تحقیقات در دادسرا، نتیجه ای تحت عنوان قرار نهایی دادسرا صادر می شود که با صدور این قرار نهایی تا حدود زیادی تکلیف مراحل بعدی رسیدگی به پرونده کیفری مشخص می شود که بر اساس آن یا تشخیص دادسرا بر مجرم بودن متهم و لزوم رسیدگی به این جرم در دادگاه است یا عدم امکان تعقیب کیفری متهم به دلیل بی گناهی متهم یا مواردی از این قبیل.
بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری برخی از مهمترین قرارهای نهایی دادسرا شامل موارد زیر است:
قرار منع تعقیب در مواردی صادر می شود که مقامات دادسرا با توجه به فقدان دلایل و مدارک کافی در خصوص جرم ارتکابی فرد متهم، این نظر را داشته باشند که متهم بی گناه است.
قرار منع تعقیب بر اساس قانون در مواردی صادر می شود که رفتار مرتکب جرم نباشد یا اینکه رفتار مرتکب جرم است ولی دلیل کافی برای انتساب آن به متهم وجود ندارد.قرار جلب به دادرسی یا قرار مجرمیت نوعی قرار نهایی دادسراست که بر اساس آن مقامات دادسرا این نظر را دارند که متهم، مجرم است و باید به جرم وی در دادگاه رسیدگی و حکم صادر شود و بر اساس آن کیفرخواست متهم صادر می شود.قرار موقوفی تعقیب که در نهایت سبب متوقف شدن تعقیب کیفری متهم می شود، در مواردی همچون فوت متهم، رضایت شاکی در جرایم قابل گذشت، توبه متهم پیش از اثبات جرم، عفو متهم بر اساس قانون یا مشمول مرور زمان شدن دعاوی کیفری و مواردی از این قبیل صادر می شود که شرایط آن در قوانین مرتبط مشخص شده است.
قرار ترک تعقیب در شرایطی صادر می شود که جرم متهم یکی از انواع جرایم قابل گذشت بوده و قبل از صدور کیفرخواست دادسرا، شاکی شکایت خود را پس بگیرد و گذشت کند.حال پرسشی که ممکن است مطرح شود، این است که آیا قرار نهایی دادسرا قابل اعتراض است؟در پاسخ به این پرسش در مورد برخی از انواع قرارها مثبت است، با توجه به توضیحات مطرح شده می توان گفت که شاکی در صورتی که قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب صادر شده باشد، می تواند در مهلت مقرر نسبت به قرار صادره اعتراض کند.اما قرار ترک تعقیب که در واقع بنا به خواست شاکی صادر شده است، علی القاعده قابل اعتراض نیست؛ هرچند شاکی می تواند از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب برای یک بار دیگر تعقیب مجرم را تقاضا کند.در مقابل، متهم پس از ابلاغ قرار جلب به دادرسی نمی تواند نسبت به آن اعتراض کند؛ چون با عنایت به شواهد و قرائن موجود در پرونده توسط دادسرا مجرم تشخیص داده شده و پس از صدور کیفرخواست باید در دادگاه به جرم وی رسیدگی شود.
مهلت اعتراض به قرار نهایی دادسرا
مهلت اعتراض به قرار نهایی دادسرا 10 روز از تاریخ وصول ابلاغیه دادسرا برای اشخاص مقیم ایران بوده و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، این اعتراض ظرف مهلت یک ماه قابل انجام است.لذا معترض می تواند پس از مشاهده قرار نهایی صادرشده در سامانه ثنا، ظرف مهلت مقرر اقدام به ثبت اعتراض به قرار نهایی دادسرا کند.البته لازم به ذکر است که اگر شاکی بخواهد خارج از مهلت اقدام به ثبت اعتراض نسبت به قرار نهایی دادسرا کند، باید حتما عذر موجهی داشته باشد و این عذر موجه را در اعتراض خود به ثبت برساند.در این صورت مرجع رسیدگی به اعتراض یعنی دادگاه کیفری ضمن ملاحظه اعتراض، عذر شاکی را نیز مورد بررسی قرار می دهد و در صورت تشخیص موجه بودن، وارد رسیدگی به اعتراض می شود.
شرایط و مراحل اعتراض به قرار نهایی دادسرا
متقاضی در مرحله اول باید در سامانه ثنا ثبت نام کرده و احراز هویت شده باشد.یکی از شرایط اعتراض به قرار نهایی دادسرا، رعایت مهلت قانونی ذکرشده برای اعتراض به قرار نهایی یعنی 10 روز (برای ایرانیان) و یک ماه (برای اشخاص مقیم خارج از کشور) از تاریخ ابلاغ است.بنابراین اعتراض به قرار نهایی دادسرا در شرایطی امکان پذیر است که اشخاص ذی نفع در مهلت زمانی مناسبی پس از ملاحظه پیامک «قرار نهایی دادسرا صادر شد»، به سامانه ثنا مراجعه کرده و قرار نهایی دادسرا را مشاهده کرده باشند.نحوه مشاهده قرار نهایی دادسرا در سامانه ثنا به این ترتیب است که متقاضی به قسمت ابلاغیه های الکترونیک قضایی مراجعه می کند و از محتوای قرار صادر شده مطلع می شود.در مرحله بعد، در شرایطی که قرار صادره قابلیت اعتراض داشته و شخص نسبت به آن اعتراضی داشته باشد، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و نسبت به ثبت اعتراض از قرار نهایی دادسرا اقدام کند که در این مرحله لایحه اعتراض به قرار نهایی دادسرا در دفتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم می شود و نیازی به مراجعه حضوری به دادسرا یا دادگاه برای تحویل لایحه اعتراضی وجود ندارد. نکته مهم در خصوص مراحل و شرایط اعتراض به قرار دادسرا آن است که اعتراض به قرار نهایی صادره از دادسرا در دادگاه صالح کیفری اعم از دادگاه کیفری یک یا دو مورد رسیدگی قرار می گیرد و در شرایطی که دادگاه قرار نهایی صادره از دادسرا را تایید کند، این قرار دیگر قابل اعتراض مجدد نیست. اما در شرایطی که دادگاه صالح قرار نهایی صادرشده از دادسرا را رد کند و اعتراض را وارد بداند، در صورتی که قرار مورد اعتراض به صورت قرار منع تعقیب باشد، خود دادگاه قرار جلب به دادرسی صادر می کند.
منبع : روزنامه حمایت
