شروط داوری در سیر تحولات حقوق قراردادهای بین المللی نفت و گاز

7,761 مشاهده
زمان مطالعه : 0:7
مقالات
حقوق تجارت

تاریخ داوری بین المللی، از نیمه دوم قرن بیست با حقوق قراردادهای نفت و گاز و تحولات آن ممزوج و درهم تنیده شده؛ به نوعی که شاخص گذاری آرای اصداری از مراجع داوری بین المللی، با آرای مهم صادر شده در خصوص این قراردادها، صورت می گیرد. ازجمله این آرا می توان به رأی صادر در پرونده های عربستان سعودی علیه آرانکو، 2 بی پی، 3 لیامکو 4 و تاپکو 5 علیه دولت لیبی، آجیپ علیه جمهوری کنگو، 6 سافایر، 7 شرکت فرانسوی الف علیه شرکت ملی نفت ایران 8 و برخی دعاوی ایران و امریکا بخصوص در دعاوی آمکو 9 و فیلیپس اشاره کرد.

10 در این آرا، از یک سو، حقوق دولت ها در کنترل و ساماندهی بهره برداری از منابع طبیعی، سلب مالکیت و در نهایت پایان دادن به قرارداد به هنگام اقتضای منافع عمومی به رسمیت شناخته شده و از دیگر سو، لزوم جبران خسارات در صورت اعمال حقوق حاکمیتی از جانب دولت ها برای شرکت های طرف قرارداد محترم شمرده شده است. رویه های داوری این دوران، انعکاس وسیعی بود از تحولات ژئوپولتیک و تغییر در معادلات سیاسی اقتصادی روابط بین الملل که لزوم تغییر و تجدیدنظر در ساختارها و ماهیت قراردادهای بین المللی نفت و گاز را از دید بازیگران عمده این عرصه، یعنی شرکت های نفتی و دولت های نفت خیز آشکار می کرد. اما ضرورت این تغییر، علاوه برساختار کلی قراردادها، دامنگیر اجزایآن ها همانند شروط داوری نیز می شد. نواقص و مشکلات عملی شروط داوری در قراردادهای این دوران و تجارب داوری کشورهای مختلف در این خصوص از یک سو و رشد فزاینده نهادهای داوری از سوی دیگر، موجبات تسریع دگرگونی شروط داوری را همزمان با تحولات رژیم های قراردادی صنعت نفت فراهم آورد؛ به گونه ای که گذار از رویه های متشتت داوری های موردی 11 به مقررات متحدالشکل و داوری های نهادی، 12 مهم ترین نتیجه آن تلقی می گردد. در این مقاله ضمن پرداختن اجمالی به تحولات حقوق قراردادهای بین المللی نفت و گاز (مبحث اول)، تلاش خواهیم کرد در خلال بررسی قوانین برخی کشورها، رویه های قراردادی، و پرونده های داوری، چهره ای از رویه های سابق وکنونی شروط داوری را در قراردادهای نفتی ترسیم کنیم (مبحث دوم).

فایل ها :