فرهنگ سازی برای حقوق شهروندی و حاکمیت قانون
سید محسن حاجی‌باباییان، وظایف معاونت فرهنگی قوه‌قضاییه را تشریح کرد؛
حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی برای این است که شهروندان در امنیت زندگی کنند و زمینه تعدی در جامعه کمتر شود و ما در معاونت فرهنگی به دنبال آرامش بیشتر برای هم‌میهنان عزیز خود و جامعه جهانی هستیم.
معاونت فرهنگی در قوه قضاییه حدود یک‌سال و اندی پیش به دستور آیت ا... لاریجانی ایجاد شد. رسالت اصلی این معاونت اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم و جامعه در جهت کاهش جرم و بزه است . همچنین این معاونت به رعایت حقوق شهروندی در جامعه تاکید داشته و معتقد است رعایت قوانین و ایجاد التزام آن باعث امنیت و آرامش شهروندان در جامعه خواهد شد.
معاون فرهنگ عمومی معاونت فرهنگی قوه قضاییه در گفت و گو با «قانون»با بیان این که برای جامعه مطلوب اسلامی، چند شرط و ویژگی لازم است که در صورت تحقق، می‌توان گفت جامعه جایگاه معنایی خود را پیدا کرده است، توضیح داد: جامعه‌ای موفق است که روند حرکت آن به سوی حیات طیبه باشد. حیات طیبه فقط بدان معنا نیست که ما تنها به انجام عبادات و فرایض اکتفا کنیم، بلکه باید در جهت سازندگی جامعه و رفع مشکلات آن گام برداریم و حریم و حقوق یکدیگر را رعایت کنیم. حاجی باباییان ادامه داد: دومین ویژگی، تحقق عدالت اجتماعی، به عنوان اصلی‌ترین بنیان فرهنگ عمومی در جامعه است و اگر عدالت اجتماعی در جامعه حاکم نباشد، مجموعه جامعه از حقوق و جایگاه اولیه خود خارج خواهد‌شد. در بحث تمکین در معرفت دینی، خداوند پیامبر را به رعایت عدل و قسط و احسان امر می‌کند. حضرت‌علی (ع) نیز رعایت عدالت را معیار انصاف و جوهر زندگی و بالاترین بی‌نیازی برای بشریت می‌داند. نکته سوم در بحث جامعه مطلوب پیشرفت کل بشریت و انسانیت به معنای تام کلمه است. بدین معنا که برنامه‌ریزی در حاکمیت اسلامی باید تعالی انسان را به دنبال داشته باشد البته نه انسانی که در محدوده مرز و حدود جغرافیایی، زبان و قومیت خاص منحصر شود. چرا که پیشرفت مورد نظر در فرهنگ دینی ما پیشرفت برای کل بشریت است. با این نگرش وارد بحث فرهنگ عمومی می‌شویم.
وی خاطرنشان کرد: ما اعتقاد داریم زمانی فرهنگ نهادینه می‌شود که در تمام شئونات و جوانب به آن پرداخته شود. نگاه قوه قضاییه در خصوص ایجاد معاونت فرهنگی، براساس نگرشی در جهت اصلاح فرهنگ عامه جامعه و در بعد حقوقی، قانون‌مداری، رعایت حقوق شهروندی وحق‌طلبی صورت گرفت. با این رویکرد قریب یک سال‌ونیم پیش در قوه قضاییه معاونت فرهنگی با دو رویکرد ایجاد شد. اولین رویکرد در جهت ارتقای فرهنگ کارکنان قوه قضاییه و خانواده آنها از طریق برنامه‌های حین کار، در قالب فوق برنامه (از قبیل انجام مسابقات قرآنی، برگزاری نماز جماعت با کیفیت مطلوب‌تر، اجرای برنامه‌های جمعی برای خانواده‌ها) است.
نهادینه کردن التزام رعایت قانون در جامعه
حاجی‌باباییان تصریح کرد: اساس و رسالت کار ما در حوزه فرهنگ عمومی به لحاظ تعامل ما با اقشار مختلف جامعه برقراری حاکمیت قانون در جامعه بوده و باید گفت فلسفه وجودی قوه‌قضاییه، نهادینه کردن التزام رعایت قانون و حقوق افراد در جامعه است. تمام فعالیت‌های ما نیز در راستای رعایت قانون و احقاق حقوق عامه مردم، جامعه و حاکمیت است. براساس همین نگرش در بند5 اصل 156 قانون اساسی تصریح شده که یکی از وظایف قوه قضاییه، تلاش برای جلوگیری از روند افزایش جرم است. بدین صورت که این قوه باید در جهت کاهش جرم و بزه در جامعه تلاش کند تا در این صورت افراد کمتری به زندان محکوم شده و فضای امنی در جامعه حاکم شود که نهایتا رضایت و امنیت خاطر مردم را به همراه خواهد داشت. با این رویکرد اولیه، معاونت فرهنگی در قوه قضاییه ایجاد شد. حاجی باباییان، از اداره کل حقوقی و قضایی جامعه و اداره کل تاریخ و موزه قضایی به عنوان دو زیرمجموعه معاونت فرهنگ عمومی معاونت فرهنگی دستگاه قضا یاد کرد و گفت: در اداره کل حقوقی و قضایی جامعه، سه اداره ارتباطات و توسعه فرهنگ حقوقی و قضایی، اداره تولیدات هنری و اداره حمایت و مددکاری و مشاوره فعالیت می کنند که هرکدام وظایف خاص خود را دارند.
گاهی تخلفات ناشی از عدم آگاهی است
معاون فرهنگ عمومی معاونت فرهنگی دستگاه قضا ادامه داد: اداره ارتباطات و توسعه فرهنگ حقوقی و قضایی، وظیفه ایجاد تعامل با بخش‌های مختلف به‌ویژه رسانه‌ها را برعهده دارد که در قالب اطلاع‌رسانی، زمینه ارتقا و توانمندی مردم را در حوزه قانون افزایش می‌دهد. برخی اوقات تخلفات ناشی از عدم آگاهی است، مهم‌ترین رسالت ما نیز آگاهی‌رسانی و آشنایی مردم با حقوق و وظایف خودشان است. همچنین نباید به افرادی که با زوایای قانون آشنایی دارند اجازه دهیم با ترفند و مکر، زمینه کلاهبرداری از افراد دیگرجامعه را فراهم کنند .
توجه به فرهنگ اقوام مختلف ضروری است
وی با این تصریح که اقدامات ما جنبه دستوری و بخشنامه‌ای نداشته و اصولا نگاه بالا به پایین در این معاونت معنایی ندارد، افزود: باید تدبیری اتخاذ شود که گفتمان و تعامل لازم را با مردم داشته باشیم. در این راستا اداره تولیدات هنری معاونت، با تولید فیلم، نمایشنامه، برنامه کوتاه مثل انیمیشن و فیلم مستند برای آگاهی بخشی به مردم تلاش می‌کند. طبیعی است که در این حوزه نیز باید با بیان مصدایق متناسب، با مخاطبین ارتباط برقرار کنیم.
وی اضافه کرد، ما عملا به دنبال بومی‌سازی فرهنگ هستیم. فرهنگ مردم ما در استان‌های مختلف کشور با یکدیگر متفاوت است. بدین معنا که فرهنگ ترویجی در تهران با فرهنگ حاکم بر استان‌های دیگر باید متفاوت باشد.
حاجی باباییان با اشاره به اینکه باید به مخاطبان توجه کنیم، تصریح کرد: با همه اقوام نمی‌توان با یک زبان، ادبیات و یک روش صحبت کرد. در اداره تولیدات هنری با رعایت این ظرایف، آثارهنری تولید می‌شود. اداره بسیار مهم دیگر در این مجموعه اداره حمایت و امور خانواده است. این اداره همچنین در طی سنوات پیش، اقدامات زیادی در جهت سازندگی جامعه و ارتقای حقوق شهروندی و خانواده داشته است. همچنین این اداره از سال 1383 در قوه قضاییه ایجاد شد و تاکنون از طریق دفاتر استانی، 600 هزار درخواست بررسی و 70 درصد منجر به صلح و سازش و استحکام خانواده‌ها شده است.
معاون فرهنگ عمومی ادامه داد: در بحث رعایت حقوق وپیگیری امور مربوط به کودکان نیز تدابیر خوبی اتخاذ شده است. به طور مثال نجات برخی از کودکان از مجازات‌های سنگین (به دلایلی که به لحاظ روانشناسی و مشاوره قابل دفاع بوده) با طرح در محاکم که متعاقبا زمینه آزادی آنها فراهم شده است. اقدامات انجام شده در بخش خانواده نیز، در کنوانسیون‌‌های بین‌المللی مطرح شده و انعکاس مثبتی در آن جوامع داشته است. در این زمینه قانون آن نیز در مجلس تصویب و به دادگستری‌های سراسر کشور ابلاغ شده تا بتوانند این بحث را به طور جدی دنبال کنند.
وی همچنین در زمینه اقدامات انجام گرفته در استان‌ها، تصریح کرد: ما در استان‌ها معاونت فرهنگی نداشتیم. همزمان با تشکیل معاونت فرهنگی قوه قضاییه، معاونتی تحت ریاست رئیس‌کل‌دادگستری هر استان ایجاد و متکفل امور فرهنگی شد. در این حوزه به لحاظ نگاه جمعی و کشوری به موضوع، تصمیمات اتخاذ شده در این معاونت در کل کشور تسری، اعمال و توسط افراد و با نگاه بومی هر منطقه اجرا می‌شود. حاجی‌باباییان ادامه داد: اداره کل موزه و تاریخ قضایی نیز وظیفه جمع‌آوری و به نمایش گذاردن مستندات و فعالیت‌های قضایی انجام شده درسال‌های گذشته را دارد تا متخصصان و پژوهشگران و افرادی که در زمینه حقوق و قضا فعالیت می‌کنند بتوانند از سوابق قضایی در کشور آگاهی حاصل کنند.
فرهنگ‌سازی باید از سنین کودکی اعمال شود
وی فرهنگ سازی را بحثی زمان‌بر دانست و اظهار داشت: فرهنگ سازی در بازه زمانی کوتاه مدت به ثمر نمی‌رسد. باید نیاز مخاطبین یا تعلق خاطر آنها به برخی از مسائل را مد نظر قرار داد و برای تاثیرگذاری بیشتر باید از سنین پایین در جامعه سرمایه‌گذاری کرد. بنابراین آموزش و پروش جایگاه و بستر مهمی در ارتقا و ساختن این فرهنگ خواهد داشت.
معاون فرهنگ عمومی معاونت فرهنگی قوه‌قضاییه به همکاری نیروی انتظامی و آموزش‌وپرورش در بحث همیاران پلیس در مدارس اشاره و خاطرنشان کرد: ما معتقدیم با کمک آموزش‌وپرورش برخی از مباحث حقوقی و آموزش‌های لازم باید در قالب داستان در کتب دانش‌آموزان و نشریات آموزش‌وپرورش گنجانده شود. علاوه‌بر این در مدارس برای خانواده‌ها جلسات آموزش وآگاهی از قوانین را پیش‌بینی کردیم و در جهت افزایش آگاهی مربیان و معلمان اقداماتی انجام دادیم.
حاجی باباییان ادامه داد: ما معتقدیم اقدامات فعلی در جهت پیشگیری از جرم اقناعی وکافی نبوده و باید با توجه به پیشرفت تکنولوژی و پیچیدگی زمینه‌های ارتکاب جرم، فعالیت بیشتری انجام شود.
وی با اشاره به این نکته ضروری که نه تنها قوه قضاییه بلکه هیچ‌یک از قوای دیگر به تنهایی نمی‌توانند ریشه‌های وقوع جرم را از بین ببرند، توضیح داد: باید با ارتباط و اتفاق جمعی، تمامی نهادها باهم منسجم شوند تا با مشارکت مردم شاهد پیشگیری از وقوع جرم باشیم. البته در این زمینه باید آسیب‌شناسی اجتماعی صورت گیرد تا با سلایق مردم آشنا و بر آن اساس الگویی طرح شود.
فرهنگ‌سازی باید از خانواده آغاز شود
وی خاطرنشان کرد: بحث فرهنگ عمومی جزیره‌ای و گسسته نیست بلکه زنجیر‌وار است. فرهنگ‌سازی باید از کوچک ترین نهاد آن یعنی خانواده آغاز شود ما برای ساختن جامعه خوب نمی‌توانیم فقط مردم کوچه و خیابان را ارزیابی کنیم، بلکه باید خانواده (پدر، مادر، فرزندان) را مورد ارزیابی قرار دهیم. در این ارزیابی تمامی بخش های جامعه می‌توانند دخیل باشند با این نگرش معتقدیم که در بحث پیشگیری و فرهنگ‌سازی در زمینه حقوقی و قضایی این وظیفه بر عهده تمامی نهادهای جامعه است.
قصاص نوعی حیات است
حاجی باباییان با بیان اینکه اوج مجازات، قصاص است، توضیح داد: در قرآن، قصاص(مجازات) به معنای حیات آمده است. خداوند به عنوان مهندس آفرینش قصاص را نوعی حیات مطرح می‌کند. بدین معنا که اگر قصاص نباشد حیات نخواهد بود. می‌توان گفت مجازات باعث امنیت و کاهش تعدی در جامعه خواهد شد. البته باید گفت تنها مجازات برای کاهش جرم کافی نیست بلکه همان‌طور که در قانون اساسی نیز تصریح شده قوه قضاییه باید در کنار ابزارهای بازدارنده (مانند مجازات مجرمان)، به فرهنگ‌سازی بپردازد تا امنیت در جامعه برقرار شود. اخیرا برخی بحث قصاص را زیر سوال بردند. باید دید آیا در این زمینه علم کافی دارند یا خیر؟ نباید موضوعاتی که در آن تخصص نداریم را به چالش بکشیم.
قوانین بشری در حوزه علم انسانی مطلق نیست
وی همچنین در مورد قوانین کشور این‌طور توضیح داد: قوانین در مجلس به تصویب می‌رسد که در این رابطه کارشناسان تحت کمیسیون‌های مربوطه چکش‌کاری‌های زیادی روی آن انجام می‌دهند پس نمی‌توان گفت که قوانین اشکال یا ایراد دارند. ولی به دلیل این که بشر جامع الاطراف نیست، قوانین بشری می‌تواند اشکالاتی داشته باشد و این اشکالات را باید اهل آن پیگیری و رفع کنند. معتقدم که اصولا باید طوری فرهنگ‌سازی در جامعه کرد که نیازی به مجازات و اعدام نباشد.
معاونت فرهنگی به دنبال تامین حقوق شهروندان است
این معاون فرهنگ عمومی در خاتمه با اشاره به اهمیت جایگاه حقوق شهروندی تاکید کرد: ما حقوق شهروندی را حق‌الناس می‌دانیم و معتقدیم که گناه ریختن آبروی مومن از شکستن حرمت خانه کعبه بالاتر است. با این نگرش بحث حقوق شهروندی را بحث تکلیفی می‌دانیم و ملزم به رعایت آن هستیم. مثلا ما در بحث آپارتمان‌نشینی و رعایت حریم همسایگان مشکل داریم و گاهی متاسفانه این حریم نقض می‌شود. حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی برای این است که شهروندان در امنیت زندگی کنند و زمینه تعدی در جامعه کمتر شود و ما در معاونت فرهنگی به دنبال آرامش بیشتر برای هم‌میهنان عزیز خود و جامعه جهانی هستیم.
منبع : پایگاه خبری رسانه قانون
نحوه رسیدگی به جرم آدم ربایی در قالب بازخوانی یک پرونده مقاله خوانی، موضوعیت یا طریقیت داشتن قوانین برای قاضی
پست های مرتبط
وکیل شدن قضات بازنشسته ممکن است باعث فساد شود
یک وکیل دادگستری با انتقاد از اشتغال قضات بازنشسته به وکالت، گفت این کار ممکن است باعث فسادهایی بشود [...]
پیوست امنیتی برای صیانت از اطلاعات مردم و دستگاه ها تهیه شود
رئیس قوه قضاییه خواستار تهیه پیوست امنیتی برای امنیت داده ها و صیانت از اطلاعات مردم و دستگاه ها شد [...]
چطور سند خانه را از رهن بانک خارج کنیم ؟
بانک‌ها، به خصوص بانک مسکن، معمولا به ازای وثیقه گذاشتن سند ملکی وام‌های خوبی به مشتریانشان می‌دهند [...]
مجازات تغییر صدای دیگران چیست ؟
بر اساس قانون تغییر صدای فرد دیگر در فضای مجازی دارای مجازات است [...]
دعوای همسایگی بر سر پارک خودرو ، هر آنچه باید درباره پارکینگ مزاحم بدانید
مجتمع‌های مسکونی، دارای پارکینگ‌های محدودی هستند که طبق قانون باید هر واحد، یک پارکینگ خودرو مخصوص ب [...]
حکم به بطلان دعوای طلاق زوج با استناد به قاعده لاضرر
محسن پارسا دادرس شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی بخش رودهن با صدور دادنامه‌ای با استناد به اعلامیه جهانی [...]
کوچ دنباله دار قضات از قضاوت به وکالت
کانون وکلای دادگستری مرکز فهرست جدید متقاضیان صدور پروانه وکالت را بر اساس بندهای مختلف ماده هشتم لا [...]
