مخدوش کردن پلاک خودرو تخلف یا جرم؟
گفت‌وگو با دکتر رایجیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
طبق تعریف جرایم رانندگی مخدوش کردن پلاک خودرو برای اینکه پلیس نتواند تخلفات راننده را ثبت کند و یا دوربین‌های راهنمایی و رانندگی نتوانند از تخلفات عکس‌برداری کنند، جرم محسوب می‌شود. گفته شده برای متخلفان و مخدوش‌کنندگان نیز مجازات حبس وضع شده است اما اینکه جزییات قانونی این جرم چه بوده و طبق چه عناوینی این مجازات مستحق مجازات قرار می‌گیرد، موضوعی است که نیاز به بررسی دقیق قوانین حقوقی دارد. بر همین اساس با دکتر مهرداد رایجیان، عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس هم‌کلام شدیم.
آیا مخدوش کردن پلاک خودرو جرم است؟
مخدوش کردن پلاک خودرو یک عنوان مجرمانه است ،البته این به آن معنا نیست که این عنوان مجرمانه جرم به معنای خاص کلمه تلقی شود زیرا جرم اصولا باید در قانون مجازات عمومی یا در کشور ما در قانون مجازات اسلامی و یا در قوانین اصلی کیفری جرم‌انگاری شود.به طور کلی جرایم به اعتبار شدت و خفت یا خطرناکی، به درجات مختلفی تقسیم می‌شوند. از جمله ممکن است یک تخلف ساده هم جرم تلقی شود، منتهی آن رفتار را باید تحت عنوان تخلف و در قانون خاص خود، جرم‌انگاری کرد. از نظر اصولی و علمی، مهم‌ترین و اصلی‌ترین جرایم متداول در هر جامعه‌ای معمولادر قانون مجازات عمومی آورده شده است. در ایران نیز این قوانین در قانون مجازات اسلامی یا دیگر قوانین کیفری خاص پیش‌بینی می‌شوند.
این عنوان مجرمانه که می‌گویید در کدام بند قانونی وجود دارد؟
جرم ناشی از تخلفات رانندگی یعنی هرگونه رفتاری که اصولا شدیدتر و خطرناک‌تر ازخود تخلف رانندگی است. در قانون مجازات اسلامی این جرایم عنوان‌هایی از قتل‌های غیرعمدی و ضرب و جرح‌ها یا صدمات غیرعمدی ناشی از تخلفات رانندگی تا تخلفاتی، مانند مخدوش کردن پلاک خودرو را شامل می شود.در قانون مجازات اسلامی، فصل 29 که به جرایم ناشی از تخلفات رانندگی اختصاص پیدا کرده است. تخلفات رانندگی هم در مقررات جداگانه خاصی که قانون تخلفات رانندگی اسفند 1389 جدیدترین آنها محسوب می‌شود، پیش‌بینی شده است. این قانون جدید برای تخلفات رانندگی درنظر گرفته شده و به تصویب رسیده و از سال 90 هم شاهد اجرای مقررات آن هستیم.
بدین ترتیب مخدوش کردن پلاک خودرو توسط افراد به هر منظور جرم است، یا تخلف؟
وقتی سخن از قتل و صدمات غیرعمدی ناشی از تخلفات رانندگی می‌شود، این عنوان‌های مجرمانه جزو جرایم به معنی خاص و واقعی کلمه به شمار می رود. ولی عنوان‌هایی مانند رانندگی بدون پروانه یا تغییر و مخدوش کردن پلاک وسیله نقلیه به عنوان تخلف رانندگی شناخته شده و تعریف قانونی پیدا می‌کنند، نه جرم ناشی از تخلف رانندگی. این قبیل از رفتارها از نظر شدت قابل مقایسه با قتل و صدمات بدنی ناشی از رانندگی نیستند. بنابراین رفتاری مانند دست بردن در پلاک خودرو را باید جزو تخلفات صرف رانندگی محسوب کنیم نه جرایمی که از رانندگی ناشی می‌شود. به عبارت دیگر، جای عنوان مخدوش کردن پلاک خودرو در قانون مجازات اسلامی نیست و باید در قوانین خاص راهنمایی رانندگی پیش‌بینی شود.
اما گفتید که تخلفات رانندگی در قانون مجازات اسلامی وجود دارد؟
بله، در واقع باید گفت که ایراد قانون مجازات اسلامی این است که بین جرایم ناشی از تخلفات رانندگی با تاکید بر قتل‌ها و صدمات بدنی غیر عمدی ناشی از رانندگی و تخلفات صرف رانندگی مثل رانندگی بدون پروانه یا تخلفات مربوط به پلاک خودرو تمایزی از نظر سیاست جنایی و قانون گذاری کیفری قایل نشده است و مرز میان این دو دسته عنوان‌های مجرمانه را نادیده گرفته است.
ایراد این امر در کجاست و چه تبعاتی دارد؟
یکی از نتایجی که چنین سیاستی به همراه دارد، این است که، بین شدت و خطرناکی جرم با مجازات، تناسب دقیقی نمی‌توان برقرار کرد. برای مثال پیش‌بینی مجازات حبس در تخلف رانندگی بدون پروانه با ماهیت و شدت این تخلف متناسب نیست.
آیا این نامتناسب بودن و شدت تخلف با توجه به نوع جرم به سود جامعه است؟ به عبارت دیگر مجازات باعث می‌شود افراد کمتری جرم‌های این چنینی مانند مخدوش کردن پلاک خودرو که برای آن حبس درنظر گرفته شده است ،انجام دهند؟
ببینید، ابتدا لازم است این نکته را بگویم، که، در قانون جدید پیش‌بینی‌هایی صورت گرفته و تخلفات مختلفی مشمول مقررات این قانون شده‌اند. در نتیجه، با وجود مقررات خاص راهنمایی و رانندگی، از نظر اصولی باید ازعنوان‌های ناظر به تخلفات صرف رانندگیدر قانون مجازات اسلامی جرم‌زدایی و کیفرزدایی شود. از نظر کیفرشناسی وسیاست جنایی، اگر جرمی با مجازاتی نامتناسب به کیفر برسد، به جای آنکه مجازات اثر بازدارنده داشته باشد،ممکن است ،اثر معکوسی برجای بگذارد.
سوال من در خصوص جرم مخدوش کردن پلاک خودرو بود. به طور خاص جرم و مجازات موجود در قانون در این باره باعث بازدارندگی از وقوع تخلف یا همان جرم ناشی از تخلف می‌شود؟
در بین تخلفات رانندگی و البته به طور عمده تخلفاتی مثل رانندگی بدون پروانه یا دست بردن در پلاک خودرو اگر فرد را با مجازات حبس به کیفر برسانیم، مجازات متناسبی درنظر نگرفته‌ایم؛ زیرا این نوع تخلفات باید با پرداخت جریمه و امثال آن مجازات شود. بنابراین با به زندان انداختن افرادی که چنین تخلفاتی انجام داده اند به جای اینکه از وقوع جرم پیشگیری کنیم، احتمال تکرار جرم و تبدیل جرم‌های کوچک به جرم های شدیدتر را برای آینده فرد افزایش داده‌ایم.
اما فردی که در پلاک خودروی خود دست می‌برد هم مجرم است، زیرا که او توانایی جعل دارد و شاید سابقه‌دار هم باشد؟
معتقدم در خصوص بحث مخدوش کردن پلاک خودرو، ممکن است بیشتر افرادی که به این کارمبادرت می‌کنند، هیچ‌گونه سابقه کیفری نداشته باشند. برای مثال راننده‌ای به دلیل اینکه بتواند از طرح زوج و فرد استفاده کند و از اتومبیل خود بهره ببرد، ممکن است در پلاک خودرو تغییراتی ایجاد کند. حال اگر ما به صرف همین تخلف فرد را روانه زندان کنیم، زندان می‌تواند اثرات زیان‌باری بر شخصیت و رفتارش بگذارد.
راه حل چیست؟ در مقابل این افراد ،قانون چگونه باید اعمال شود که ،هم فرد متنبه شود و جرمی را تکرار نکند و هم آینده او به خطر نیفتد؟
ماده 720 قانون مجازات اسلامی اشاره به رفتارها و تخلفاتی دارد که مخدوش کردن پلاک خودرو نیز می‌تواند یکی از آنها باشد. از نظر اصول و قواعد حقوق کیفری، مخدوش کردن پلاک را می‌توان به نوعی تحریف کردن، تزویر کردن، تقلب کردن که با عنوان جعل در حقوق جزا مشخص شده است، ارتباط داد. اما تردیدی نیست که جرایم مربوط به جعل در قانون مجازات اسلامی جرم‌های مشخصی است که، در مواد دیگری از این قانون پیش‌بینی شده است.
مخدوش کردن و یا دست بردن در پلاک خودرو از مصادیق جعل محسوب نمی‌شود؟
مقررات مربوط به جعل و تزویر در فصل پنجم قانون مجازات اسلامی 1375 پیش بینی شده است که اصولا ناظر بر جعل اسناد و نوشته‌هایی خاصی است. جرایم ناظر بر جعلدر ردیف جرم‌های عمدی که نیازمند سوءنیت عام و خاص‌اند، می‌گنجند. در حالی که مخدوش کردن پلاک خودرو اصولا جزو تخلفات مربوط به راهنمایی و رانندگی است که با وجود عمدی بودن، هرگز از نظر شدت و خطرناکی با جرایم جعل به معنای خاص قابل قیاس نیست .مخدوش کردن پلاک فی‌نفسه تخلف محسوب می شود و از نظر اصولی باید در قانون خاص خود یعنی مقررات راهنمایی و رانندگی پیش بینی شود. در جعل تلقی کردن چنین رفتاری به نظر من ،باید قایل به تفکیک شویم.
چرا؟ در این باره بیشتر توضیح دهید؟
به طور کلی باید بین فردی که برای مثال به منظور استفاده از طرح زوج و فرد به وسیله ماژیک پلاک اتومبیل خود را تغییر می‌دهد با فردی که به خرید و فروش پلاک تقلبی به شکل باندی و شبکه‌ای عمل می‌کند، تفاوت قایل شد. زیرا فردی که با ساختن پلاک تقلبی کسب و کار راه انداخته، یک بزهکار حرفه‌ای است و ما نمی‌توانیم چنین شخصی را با فردی که برای مثال به دلیل طرح زوج و فرد پلاک را مخدوش می‌کند، مقایسه کنیم. البته رفتار فرد اخیر نیز از نظر اخلاقی، حقوقی، جرم شناختی و جامعه شناختی رفتار پسندیده و مقبولی تلقی نمی‌شود، ولی در اینجا بحث در نحوه واکنش درست و متناسب به رفتارهای مختلف و متفاوت ضد اجتماعی و غیر اخلاقی است.بدین ترتیب باید بین تخلف صرف رانند گی که یک جرم خلافی در قانون خاص خود است،با موارد خاصی که جزو جرایم خطرناک و شدیدی هستند، قایل به تفکیک شویم، که البته قانون مجازات فعلی ما به این امر مهم توجه نکرده است.
قانون مجازات فعلی برای دست بردن در پلاک و مخدوش کردن آن، چه مجازاتی را درنظر گرفته است؟
قانون مجازات اسلامی به طور کلی تغییر در پلاک خودرو را جرم‌انگاری کرده و برای آن حبس بین 6 ماه تا 1 سال در نظر گرفته است.
خب، حال که این مجازات را همان‌طور که از جمیع صحبت هایتان پیدا بود،متناسب با جرم نمی‌دانید؛ راه‌حل چیست وچه باید کرد؟
با این وصف، باید از عنوان تغییر در پلاک خودرو در قانون مجازات اسلامی جرم‌زدایی و کیفرزدایی شود و در قوانین خاص تخلفات رانندگی با ضمانت اجراهای متناسبی مانند جریمه با فرد متخلف برخورد قانونی شود.
منبع : روزنامه حمایت
نقش انگشت نگاری در کشف علمی جرائم-قسمت اول صاحبان احشام نیز در تصادفات بین حیوان و خودرو مقصر شناخته می‌شوند
پست های مرتبط
جزنیات شماره گذاری خودرو های گذر موقت
رئیس مرکز شماره گذاری و تعویض پلاک پلیس راهور ناجا شرایط شماره گذاری خودرو‌های گذر موقت را اعلام کرد [...]
پیوست امنیتی برای صیانت از اطلاعات مردم و دستگاه ها تهیه شود
رئیس قوه قضاییه خواستار تهیه پیوست امنیتی برای امنیت داده ها و صیانت از اطلاعات مردم و دستگاه ها شد [...]
جریمه نقدی ، مجازات عدم اعلام سرقت پلاک خودرو
قانونگذار مجازات‌هایی را برای صاحبان پلاک‌های مسروقه اتومبیل، در صورت ندادن اطلاع و گزارش به نیروی [...]
شرایط و موانع شهادت در پرونده های کیفری
برای شهادت دادن در دادگاه شرایطی نیاز است و این شرایط در دعاوی مختلف یکسان است به‌عبارتی هر شهادتی، [...]
حکم به بطلان دعوای طلاق زوج با استناد به قاعده لاضرر
محسن پارسا دادرس شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی بخش رودهن با صدور دادنامه‌ای با استناد به اعلامیه جهانی [...]
