حریم ایمنی خطوط لوله انتقال گاز

حریم ایمنی خطوط لوله انتقال گاز

• 55,143 مشاهده
• زمان مطالعه : 36:15
• مقالات

1-3 جدول شماره 1

حریم ایمنی خطوط لوله انتقال گاز ـ ضریب طراحی 72/0*

جهت منع احداث ابنیه عادی از محور لوله (بر حسب متر)

 

قطر اسمی لوله (اینچ)	حداکثر فشار بهره برداری (پوند بر اینچ مربع)
	از 400 تا 600	بالاتر از 600 تا 900	بالاتر از 900 تا 1050	بالاتر از 1050 تا 1200	بالاتر از 1200 تا 1440
48 الی 56 40 الی 46 32 الی 38 24 الی 30 18 الی 22 12 الی 16 6 الی 10 4 و پایینتر	60 50 40 30 20 15 10 10	90 70 55 40 30 25 10 10	120 90 70 50 40 30 25 10	150 115 90 65 50 40 30 15	180 140 110 80 60 50 35 20

* معادل نوع ساختمانی الف (A) سابق

 

جدول شماره 2

حریم ایمنی خطوط لوله انتقال گاز ـ ضریب طراحی 6/0*

جهت منع احداث ابنیه عادی از محور لوله (بر حسب متر)

 

 

قطر اسمی لوله (اینچ)	حداکثر فشار بهره برداری (پوند بر اینچ مربع)
	از 400 تا 600	بالاتر از 600 تا 900	بالاتر از 900 تا 1050	بالاتر از 1050 تا 1200	بالاتر از 1200 تا 1440
48 الی 56 40 الی 46 32 الی 38 24 الی 30 18 الی 22 12 الی 16 6 الی 10 4 و پایینتر	50 40 30 20 15 10 10 10	70 55 40 30 20 15 10 10	90 70 55 40 30 20 15 10	120 90 70 55 40 30 20 15	160 120 90 70 55 40 30 20

* معادل نوع ساختمانی ب (B) سابق

 

جدول شماره 3

حریم ایمنی خطوط لوله انتقال گاز ـ ضریب طراحی 5/0*

جهت منع احداث ابنیه عادی از محور لوله (بر حسب متر)

 

 

قطر اسمی لوله (اینچ)	حداکثر فشار بهره برداری (پوند بر اینچ مربع)
	از 400 تا 600	بالاتر از 600 تا 900	بالاتر از 900 تا 1050	بالاتر از 1050 تا 1200	بالاتر از 1200 تا 1440
48 الی 56 40 الی 46 32 الی 38 24 الی 30 18 الی 22 12 الی 16 6 الی 10 4 و پایینتر	30 25 25 20 15 15 10 10	40 35 35 25 20 15 10 10	55 50 40 30 25 20 15 10	75 70 50 40 35 30 20 15	100 90 70 60 50 40 30 10

* معادل نوع ساختمانی ج (C) سابق

 

جدول شماره 4

حریم ایمنی خطوط لوله انتقال گاز ـ ضریب طراحی 4/0*

جهت منع احداث ابنیه عادی از محور لوله (بر حسب متر)

 

 

قطر اسمی لوله (اینچ)	حداکثر فشار بهره برداری (پوند بر اینچ مربع)
	از 400 تا 600	بالاتر از 600 تا 900	بالاتر از 900 تا 1050	بالاتر از 1050 تا 1200	بالاتر از 1200 تا 1440
48 الی 56 40 الی 46 32 الی 38 24 الی 30 18 الی 22 12 الی 16 6 الی 10 4 و پایینتر	15 15 15 10 10 10 5 5	15 15 15 10 10 10 5 5	20 20 20 15 15 15 10 5	25 25 25 20 20 20 10 5	30 30 30 25 25 25 15 10

* معادل نوع ساختمانی د (D) سابق

توضیح: در نقاطی که حریم اختصاصی خط لوله بیش از حرایم ایمنی مندرج در جدول است, حریم اختصاصی مبنای ممنوعیت احداث ابنیه خواهد بود.

 

2-3 حریم ابنیه محل تجمع و خطرناک

ابنیه محل تجمع

 به یک بنا یا تاسیسات یا مجموعه ای از آن ها مجزا یا متصل اطلاق می شود که در شرایط معمول کاربردی,  حداقل 20    (بیست) نفر به طور همزمان در آن/ آنها حضور پیدا می کنند.

انواع ابنیه محل تجمع

این ساختمان ها به منظور فعالیت های گوناگون از جمله ارائه خدمات اداری, آموزشی, مذهبی, بهداشتی, اقامت و پذیرایی یا فعالیت های تجاری, صنعتی, معدنی, تولیدی, ورزشی, نظامی و انتظامی, گردشگری مورد استفاده قرار می گیرند.

فهرست نمونه هایی از این ساختمان ها در جدول زیر آمده است.

- مدارس, دانشگاه ها, کودکستان ها, مهدکودک ها و کلیه مراکز آموزشی از هر نوع

- مساجد, حسینیه ها, کلیساها و سایر مراکز مذهبی

- کتابخانه ها, فرهنگسراها, سینما, تئاتر, سالن های سخنرانی و برگزاری مراسم

- ادارات دولتی, شرکتها, دفاتر پست

- بیمارستان ها, مراکز پزشکی دیگر (درمانگاه ها, ساختمان های پزشکان, آزمایشگاه های                      پزشکی)

- هتل ها, متل ها, مهمانپذیرها, مسافرخانه ها

- ترمینال های حمل و نقل مسافری و کالای زمینی, هوایی و دریایی

- پارکینگ های عمومی

- بازار, بازارچه, پاساژ, فروشگاه های بزرگ

- خوابگاه های دانشجویی, انواع شبانه روزیها

- فرودگاه ها, ایستگاه های راه آهن

- اردوگاه های تفریحی, آموزشی, پرورشی و ورزشی

- اقامتگاه های سالمندان, جانبازان, معلولان و بیماران خاص

- زندان ها

- گورستان ها

- مراکز نظامی, پادگان ها, اردوگاه ها, میدان های تمرین (مانور) و تیر

- میدان های ورزشی روباز و سرپوشیده, سالن های ورزشی, پیست های ورزشی, تله کابین                     ها, تله اسکی, تله سی یژ

- کارخانجات و کارگاه های صنعتی, معادن, شیلات

- رستوران ها و غذاخوری ها

- مکان های تفریحی, پارک ها, شهر بازی ها

- سدها و نیروگاه ها

- نمایشگاه های تجاری و صنعتی

- کشتارگاه ها

 

جدول شماره 5

حریم منع احداث ابنیه محل تجمع و یا خطرناک

در مجاورت خطوط لوله انتقال گاز از محور لوله (بر حسب متر)

 

حداکثر فشار بهره برداری
ضریب طراحی   قطر اسمی لوله اینچ	72/0	6/0	5/0	4/0	72/0	6/0	5/0	4/0
48 الی 56 40 الی 46 32 الی 38 24 الی 30 18 الی 22 12 الی 16 6 الی 10 4 و پایینتر	250 250 200 200 150 100 50 ــ	250 250 200 200 150 100 50 ــ	55 50 40 30 25 20 15 10	20 20 20 15 15 15 10 5	250 250 250 250 200 150 75 ــ	250 250 250 250 200 150 75 ــ	100 90 70 60 50 40 30 10	30 30 30 25 25 25 15 10

 

3-3 تغییرات در تعداد ابنیه و تاسیسات واقع در مسیر خطوط لوله

- کلیه خطوط لوله انتقال گاز واقع در مسیرهای نوع 1, 2 و 3 باید از نظر تغییرات در تعداد ابنیه و تاسیسات واقع در شعاع 250 متری خطوط تحت نظر قرار داشته و بهره بردار باید سالانه یکبار آمار این تغییرات تهیه نماید.

- در صورتی که افزایش تعداد ابنیه و تاسیسات به حدی برسد که انطباق نوع مسیر با فاکتور طراحی خط لوله نقض شود بهره بردار باید آمار و اطلاعات مربوطه از جمله طول خط در محدوده ای که تغییرات اتفاق می افتد و نظرات و پیشنهادات خود را در مورد اقدامات ضروری برای پیشگیری از وقوع اتفاقات احتمالی و جلوگیری از کاهش ضرایب ایمنی خط در شرایط جدید به مدیریت شرکت منعکس نماید.

- استفاده از خطوط لوله در دست بهره برداری با فشار طراحی اولیه تا زمانی که تراکم ابنیه واقع در اطراف لوله به سقف مسیر نوع بالاتر نرسیده باشد بلامانع است. به عنوان مثال اگر مسیر اولیه از نوع 1 و خط لوله با فاکتور 72/0 طراحی شده باشد, تا زمانی که تراکم ابنیه در طول یک کیلومتر و در شعاع 250 متری طرفین خط به 36 واحد (سقف تعداد ابنیه مسیر نوع 2) نرسیده باشد, استفاده از این خط با فشار طراحی اولیه آن مجاز خواهد بود.

- چنانچه تعداد ابنیه از سقف مندرج در بند قبل تجاوز نماید بهره بردار باید از ساخت و ساز ابنیه بیشتر جلوگیری و یا اقدام به تعویض لوله با لوله جدیدی که فاکتور طراحی آن با شرایط جدید مسیر انطباق دارد نماید.

پرداخت هزینه های ناشی از تعویض لوله با طرف مقابل (سازندگان ابنیه) اعم از ابنیه پراکنده یا مجتمع, عادی یا محل تجمع, شهر یا شهرک مسکونی یا صنعتی جدید خواهد بود که ترتیبات لازم در این مورد به وسیله شرکت ملی گاز معمول خواهد گردد.

- چنانچه طرف مقابل از پرداخت هزینه های فوق الذکر استنکاف نماید شرکت ملی گاز مجاز است از ساخت و ساز ابنیه تا شعاع 250 متری خط لوله ممانعت نماید.

4-3 حریم اختصاصی خطوط لوله گاز

حریم اختصاصی به دو قسمت تقسیم می شود:

نوار (باند) فعال ـ در این قسمت عملیات اصلی ساختمانی خط لوله اجرا و محل تردد, جابجایی و عملیات ماشین آلات و ابزار ساختمانی خط می باشد. این قسمت پس از پایان ساخت خط لوله به عنوان جاده سرویس مورد استفاده قرار می گیرد.

نوار (باند) غیرفعال ـ در این قسمت عملیات فرعی ساختمانی خط لوله اجرا و خاک حاصل از حفاری کانال در آن ریخته شده و پس از خاتمه لوله گذاری مجدداً به داخل کانال برگردانده می شود. برای اقطار مختلف خطوط لوله انتقال گاز عرض حریم اختصاصی و باندهای فعال و غیرفعال به صورت زیر می باشد:

1-4-3 حریم اختصاصی خطوط لوله موازی

در صورتی که خط لوله دیگری به موازات خط لوله موجود اجرا گردد فاصله مجاز آنها از یکدیگر و عرض باندهای فعال و غیرفعال در حریم اختصاصی مشترک به صورت زیر خواهد بود:

توضیح: در تعیین عرض حریم اختصاصی دو خط لوله موازی, قطر لوله بزرگتر ملاک خواهد بود. چنانچه خط لوله جدیدتر, از نظر قطر در گروه متفاوتی با خط لوله موجود قرار گیرد, حریم اختصاصی آن از شکل شماره 1 تعیین و از لوله موجود به نحوی محاسبه می شود که باند فعال بین دو خط به صورت مشترک قرار گیرد.

به عنوان مثال در صورت احداث یک خط 40 جدید به موازات خط لوله موجود 12 اینچ یا بالعکس حریم اختصاصی در مسیرهای جدا و مشترک به شکل زیر خواهد بود.

تبصره 1 ـ در صورتی که رعایت فواصل فوق بین دو خط لوله موازی انکانپذیر نباشد موضوع جهت اخذ صمیم به کمیته حریم ارجاع می شود و کمیته پس از بررسی وضعیت مسیر می تواند تا حدی که ایمنی خطوط موازی, اجرای خط جدید و نگهداری خطوط دچار اخلال نگردد این فواصل را تقلیل دهد.

تبصره 2 ـ در صورتی که هر دو خط لوله موازی با فاکتورهای طراحی 5/0 یا 4/0 طراحی و اجرا شوند, طرح می تواند با موافقت کمیته حریم, عرض حریم اختصاصی مشترک را تقلیل دهد.

عرض حریم اختصاصی در عبور از باغات

عرض حریم اختصاصی خطوط لوله انتقال گاز در عبور از باغات به شرح زیر می باشد:

 

1	برای خطوط لوله با قطر کمتر از 12 اینچ	7 و 3 متر	جمعاً 10 متر
2	برای خطوط 12 اینچ تا قطر کمتر از 24 اینچ	10 و 4 متر	جمعاً 14 متر
3	برای خطوط 24 اینچ تا قطر کمتر از 40 اینچ	10 و 4 متر	جمعاً 14 متر
4	برای خطوط 40 اینچ تا 56 اینچ	12 و 5 متر	جمعاً 17 متر

 

تبصره: در مواردی که عرض حریم اختصاصی به صورت فوق اعمال می شود, لازم است خاک مازاد حاصل از تسطیح و گودبرداری به خارج از باغ منتقل و از دپو کردن آن ها در حاشیه مسیر و یا در بین درخت های کنار مسیر اکیداً خودداری گرد.

2-4-3 حریم تاسیسات صنعت گاز

تاسیسات صنعت گاز مشتمل بر موارد زیر می باشد:

1- تاسیسات جمع آوری گاز:

شامل تاسیسات سرچاهی, ایستگاه های کمپرسور یا بوستر, جدا کننده های مایعات و آب

2- پالایشگاه ها: ترکیبی از یک یا چند واحد زیر:

واحدهای تصفیه گاز طبیعی, نم زدایی گاز طبیعی, تثبیت, ذخیره سازی و پمپاژ مایعات گازی, تجهیزات مایع سازی گاز طبیعی LNG, تفکیک اجزاء گاز طبیعی نظیر متان, اتان, پروپان, بوتان

3- ایستگاه های تقویت فشار

4- ایستگاه های شیر بین راهی و شیرهای انشعاب

5- ایستگاه های دریافت و ارسال پیگ

6- ایستگاه های تقلیل فشار ورودی شهرها (CGS),

روستاها, صنایع 1000 به 250 پوند بر اینچ   مربع 

7- ایستگاه های تقلیل فشار درون شهری (TBS) و صنعتی 250 به 60 پوند بر اینچ مربع

8- ایستگاه های فشرده سازی گاز طبیعی برای تحویل به خودروهای گاز سوز CNG

 

حریم های چهارگانه تاسیسات

حریم های 4 گانه تاسیسات عبارتند از:

1- حریم اختصاصی

2- حریم ایمنی

3- حریم امنیتی

4- حریم زیست محیطی

حریم اختصاصی تاسیسات

محدوده حریم اختصاصی هر یک از تاسیسات, حصار یا دیوار آن تاسیسات و در مواردی که حصار یا دیوار احداث نشده باشد حدود نهایی زمین تحصیل شده می باشد.

با توجه به این که وسعت و حدود هر تاسیسات بنا به نیازهای عملیاتی و ایمنی توسط طراح تعیین می شود لذا حریم اختصاصی تاسیسات مقدار ثابت و از پیش تعیین شده ای ندارد.

حریم ایمنی تاسیسات

با توجه به این که تجهیزات و لوله کشی های داخل تاسیسات از نظر استحکام از ضرایب ایمنی کافی برخوردار هستند لذا محدوده حریم ایمنی تاسیسات منطبق بر حریم اختصاصی آن ها بوده و خارج از حصار یا دیوار (و دیواری که حصار یا دیوار احداث نشده خارج از حدود نهایی زمین تحصیل شده) حریم ایمنی خاصی برای تاسیسات منظور نمی گردد.

حریم امنیتی یا حفاظتی

این حریم که به دلایل امنیتی و حفاظتی برای تاسیسات تعیین می شود تابع ضوابط خاص خود بوده و از شمول مقررات حاضر خارج می باشد.

3-4-2 حریم زیست محیطی

تاسیسات به علت:

• الف) صداهای ناشی از کار دستگاه ها, عبور گازها و سایر سیالات تخلیه های ناگهانی یا برنامه ای گاز و سایر سیالات
• ب) پراکنده کردن گاز طبیعی یا محصولات احتراق آن در فضای فوقانی و اطراف ممکن است نیاز به حریم زیست محیطی داشته باشند, این حریم را بر اساس ضوابط سازمان حفاظت محیط زیست تعیین می گردد.

تعیین محل استقرار

علاوه بر عواملی که طرح به منظور تامین نیازهای عملیاتی, ایمنی و ... در انتخاب محل استقرار تاسیسات در نظر می گیرد, رعایت موارد زیر نیز الزامی می باشد:

1- محل استقرار تاسیسات باید خارج از محدوده استحفاظی شهرها باشد (به استثنای تاسیسات ویژه درون شهری)

2- محل استقرار تاسیسات باید در خارج از نقاط منع شده به وسیله سازمان حفاظت محیط زیست باشد.

5-3 حریم خطوط لوله انتقال گاز در مجاورت ابنیه و تاسیسات(1)

1ـ کلیات و تعاریف

1ـ1 کلیات

1ـ1ـ1 اهداف

در تدوین این مقررات جنبه های ایمنی، زیست محیطی و مهندسی مد نظر بوده است. به نحوی که اهداف اصلی زیر را تامین نماید:

الف ـ ایمنی ساکنین و یا کاربران ابنیه و تاسیسات و اراضی اطراف خطوط لوله و تاسیسات شرکت ملی گاز و به حداقل رساندن خسارات ناشی از نشت گاز، انفجار، آتش سوزی.

ب ـ پیشگیری یا کاهش صدمات احتمالی از نقاط مجاور به خطوط لوله و تاسیسات شرکت در اثر عملیات و فعالیت های گوناگون سایر اشخاص حقیقی یا حقوقی نظیر ساخت و ساز، حفاری، تردد، تاثیرات القایی الکتریکی و غیره

ج ـ به حداقل رساندن خسارات ناشی از احداث خطوط لوله و تاسیسات شرکت به محیط های زیست انسانی و طبیعی و مناطق حفاظت شده، اراضی کشاورزی، باغات، مراتع و جنگل ها و سایر عوارض طبیعی.

د ـ راهنمایی طراحان خطوط لوله و تاسیسات شرکت از نظر رعایت فاصله مناسب از ابنیه، خطوط انتقال نیرو، جاده ها و غیره و همچنین از نظر انطباق ضرایب ایمنی خطوط لوله با میزان تراکم ابنیه یا جمعیت واقع در مجاورت آن ها و متقابلا راهنمایی طراحان، سازندگان و کاربران تاسیسات متعلق به سایر اشخاص حقیقی یا حقوقی از نظر رعایت فاصله مناسب از خطوط لوله گاز.

ه ـ تبیین گردش کار حریم در شرکت ملی گاز و شرکت های وابسته و تنظیم ارتباطات در زمینه مسائل حریم با سایر اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان های دولتی و غیره.

1-5-3 دامنه و کاربرد

دامنه شمول این مقررات موارد زیر می باشد:

الف ـ حریم های ایمنی و اختصاصی

حریم های ایمنی و اختصاصی کلیه خطوط لوله گاز مشتمل بر خطوط انتقال سراسری، اصلی و فرعی در داخل و خارج محدوده شهرها.

ب ـ فواصل

فواصل مجاز خطوط تغذیه و توزیع از ابنیه و تاسیسات مجاوز آن ها در داخل و خارج محدوده شهرها که به منظور ایمنی و یا تسهیل شرایط تعمیر و نگهداری آن ها باید رعایت گردد.

ج ـ محل تاسیسات

ضوابط تعیین محل استقرار تاسیسات صنعت گاز و ملاحظات زیست محیطی مربوطه.

د ـ فشار خطوط لوله و تاسیسات

این مقررات برای خطوط و تاسیسات انتقال تا فشار طراحی 100 بار (PSI 1440) ، خطوط و تاسیسات تغذیه تا فشار طراحی 17 بار (PSI 250) و خطوط و تاسیسات توزیع تا فشار طراحی 4 بار (PSI 60) اعمال می گردد.

 

2-5-3 ساختار مقررات

       این مقررات در 12 فصل تدوین گردیده است. فصل اول به کلیات و زیربنای مقررات می پردازد. فصول دوم تا هفتم حریم های خطوط انتقال گاز در مجاورت انواع ابنیه و تاسیسات گوناگون را پوشش می دهد. فصل هشتم حریم خطوط انتقال گاز ترش، فصل نهم حریم های تاسیسات صنعت گاز و فصل دهم حریم خطوط تغذیه و شبکه های شهری را در بر می گیرد. فصل یازدهم به مقررات حریم خطوط لوله ویژه مناطق شمالی کشور و بافت های مشابه و بالاخره فصل دوازدهم و آخر به گردش کار حریم در شرکت ملی گاز و وظایف کمیته حریم می پردازد.

3-5-3 مبانی

1-3-5-3 مبانی قانونی

      این مقررات بر مبنای قانونی منع احداث بنا و ساختمان در طرفین خطوط لوله انتقال گاز مصوب سی و یکم خرداد 1350 شمسی و همچنین اساسنامه شرکت های ملی نفت و گاز ایران و قانون نحوه تملک اراضی برای طرح های عمرانی تدوین گردیده است.

در تدوین این مقررات، قانون تقسیمات کشوری و سایر قوانین ذیربط مبنای تعاریف شهر، روستا محدوده قانونی، محدوده خدماتی و استحفاظی قرار گرفته و اصلاحات حقوقی استفاده شده در متن منطبق بر مفاهیم قانونی و عرفی آن ها می باشد.

ضمنا قوانین و مقررات حریم سایر سازمان ها از جمله وزارت راه و ترابری و وزارت نیرو در این مقررات ملحوظ گردیده اند.

2-3-5-3 مبانی فنی

کلیه حرایم اعلام شده در این مقررات بر مبنای عوامل فنی زیر تعیین شده اند:

الف ـ کدها و استانداردهای بین المللی که از آن میان مقررات ANSI B31.8 معیار طراخی خطوط لوله گاز در شرکت ملی گاز و شرکت های وابسته به آن بود و مقررات مشابه نظیر مقررات کشورهای انگلستان، کانادا، روسیه، آلمان که از اعتبار کافی جهانی برخوردار می باشند.

عناوین کامل این استانداردها در بخش مآخذ آمده است.

 

ب ـ ارزیابی ریسک در خطوط لوله

      در اینجا به طور خلاصه اشاره می گردد که این ارزیابی بر اساس تبعات ناشی از مهلک ترین و پرخسارت ترین حوادثی که ممکن است در خطوط لوله یا تاسیسات روی دهد از یکطرف و فرکانس (تواتر) وقوع آن ها در گذشته و ملحوظ کردن درجه احتمال وقوع آن ها در آینده صورت می گیرد.

در مرحله بعد تمهیداتی که برای پایین آوردن احتمال وقوع حوادث موثر خواهد بود مورد توجه قرار گرفته و بالاخره جنبه های اقتصادی و امکان استفاده از تمهیدات مذکور، مطرح و مقایسه های لازم انجام می گیرد.

ج ـ نحوه نگهداری خطوط لوله و تاسیسات

      انضباط و جدیت در امر نگهداری، توجه به دستورالعمل ها، وجود دستورالعمل های مکتوب و مدون نکات دیگری هستند که در انتخاب حریم برای خطوط لوله یا تاسیسات می تواند در پایین آوردن ریسک ها و در نتیجه در کاهش حریم موثر واقع شود.

د ـ شرایط فرهنگی و اجتماعی

نقش شرایط فرهنگی و اجتماعی را به هیچ وجه نمی توان در تعیین ضوابط حریم ندیده گرفت. درجه احترام به قوانین و جدی تلقی کردن آن ها، رعایت حقوق متقابل فیمابین اشخاص حقیقی یا حقوقی و شناخت حقوق فردی و جمعی در جوامع مختلف یکسان نیستند.

به همین لحاظ در مقرراتی مانند مقررات حریم، به گونه ای معقول شرایط فرهنگی و اجتماعی باید دخالت داده شوند که این نکته در تدوین مقررات حاضر حتی المقدور منظور گردیده است و سعی شده مقررات و ارقام و فواصل تعیین شده مشخص و روشن و غیر قابل تفسیر اشخاص در راستای منافع انفرادی (اعم از حقیقی یا حقوقی) باشند.

 

ه ـ شرایط اقتصادی

مباحث اقتصادی در تدوین مقررات حریم اهمیت جدی دارند. عواملی نظیر ارزش زمین، نقش زمین در اقتصاد شهری و روستایی، مقایسه قیمت فولاد و سایر مصالح خط لوله با قیمت زمین یا ساختمان در شهر و روستا و در عین حال محدودیت های جدی در تامین اراضی مورد نیاز جهت احداث شهرهای جدید یا توسعه شهرها و روستاهای موجود از جمله عوامل موثر در تعیین حریم می باشند. به عنوان مثال تغییر کلاس ساختمانی یک خط لوله 56 از کمترین ضخامت به بالاترین ضخامت به معنای افزایش مصرف فولاد به میزان 350 تن در هر کیلومتر است اما این تغییر کلاس می تواند وسعتی معادل 50 هکتار را به 5 هکتار در طول یک کیلومتر (و حریم از 250 متر به 25) کاهش دهد. اگر این مقایسه قبل از احداث خط لوله شرکت در شرایطی قرار گیرد که این تعویض را بخواهد انجام دهد، بسیار گرانتر تمام خواهد شد. زیرا در این حالت علاوه بر هزینه های انجام شده در بدو پروژه این هزینه اضافی نیز تحمیل شده و از طرفی بسیاری از مالکین در این شرایط قیمت های بالاتری مطالبه می نمایند و همچنین قطع گاز و غیره بسیار هزینه زا هستند.

و ـ حد نهایی حریم

همان گونه که در بندهای «الف» تا «ه» فوق الاشاره شده حریم خطوط لوله انتقال گاز و تاسیسات بر اساس عوامل مختلف معین می گردد. یکی از عوامل اصلی در تعیین حریم، کلاس ساختمانی لوله است (در بخش تعاریف توضیح داده شده است) اگر چه منطبق بر نوع و مشخصات مسیر کلاس ساختمانی مناسب همان مسیر باید باشد اما از آنجا که حد نهایی حریم طبق قانون در سقف 250 متر از طرفین تعیین شده است و افزایش این سقف بنا به تجربیات سه دهه گذشته شرکت ملی گاز و به دلایل فنی، اقتصادی و اجتماعی به صلاح نمی باشد لذا هر گاه حریم خط لوله ای بر مبنای قطر، فشار، کلاس ساختمانی اولیه یا نوع گاز (گاز ترش) و با دخالت دادن کلیه عوامل مندرج در بندهای «الف» تا «ه» فوق از سقف 250 متر تجاوز نماید. متناسبا باید کلاس ساختمانی آن را بالا برد تا حدی که حریم به 250 متر یا کمتر کاهش پیدا نماید. در مقررات حاضر حرایمی که از 250 متر بالاتر هستند به صورت (+250) نشان داده می شوند.

تعاریف

حریم اقتصادی: نواری است از سطح زمین به عرض، طول و عمق لازم که به منظور تامین نیازهای اجرائی و عملیاتی خطوط لوله انتقال گاز توسط شرکت تحصیل می گردد. هر گونه دخل و تصرف و انتفاع توسط اشخاص حقیقی و حقوقی بدون اجازه کتبی و قبلی شرکت در آن ممنوع است. عرض این نوار متناسب با قطر لوله تعیین می گردد.

حریم ایمنی: به اراضی واقع در نواری به موازات و به محوریت خط لوله انتقال گاز اطلاق می شود که به موجب قانون احداث ابنیها و تاسیسات در آن ممنوع است. مگر آنکه اجازه کتبی و قبلی شرکت کسب شده باشد. حریم ایمنی متناسب با قطر، فشار و ضریب طراحی خط لوله با توجه به نوع کاربری ابنیه و جمعیت استفاده کننده از آن ها تعیین می گردد. حداکثر عرض این حریم 250 متر از هر طرف خط لوله است.

ابنیه محل تجمع: به یک بنا یا تاسیسات یا مجموعه ای از آن ها، مجزا یا متصل، اطلاق می شود که در شرایط معمول کاری، حداقل 20 نفر به طور همزمان در آن ها حضور پیدا می کنند. انواع ابنیه محل تجمع در متن مقررات توضیح داده شده است.

ابنیه خطرناک: به ابنیه یا تاسیساتی اطلاق می شود که:

الف ـ کاربری آن ها در شرایط معمول کاری و یا در صورت وقوع حادثه و یا در شرایط غیرعادی دیگر خطراتی را متوجه خط لوله گاز می نمایند و یا

ب ـ در صورت وقوع انفجار، آتش سوزی و نشت گاز در خط لوله گاز و یا تخلیه گاز در عملیات معمول خط لوله گاز، آثار مترتب بر آن ها موجب ایجاد خطرات ثانویه برای خط لوله گاز، تاسیسات و یا مردم ساکن در اطراف آن ها می گردد.

انواع ابنیه خطرناک در متن مقررات توضیح داده شده اند.

ابنیه عادی: به ابنیه و تاسیسات غیر از ابنیه محل تجمع و ابنیه خطرناک اطلاق می شود. واحدهای مسکونی یک یا دو طبقه، کارگاه های خدماتی و صنعتی، دفاتر اداری، تجاری، پزشکی که کمتر از 20 نفر در شرایط معمول کاری پرسنل دارند نمونه هایی از ابنیه عادی هستند.

شهرهای جدید: (یا شهرهای سرریز جمعیتی)، مناطقی که توسط دولت به منظور جذب جمعیت اضافی شهرهای بزرگ کشور در اطراف آن ها تاسیس می شود.

شهر (شهرک) صنعتی: منطقه ای که توسط مراجع ذیصلاح جهت استقرار انواع صنایع و کارخانجات تخصیص می یابد.

شرکت ملی گاز: یکی از 4 شرکت اصلی تابع وزارت نفت که مسئول سیاستگذاری، ایجاد تاسیسات و راهبری امور پالایش، انتقال، توزیع و تحویل گاز طبیعی در اشکال گاز یا مایع و مایعات استحصالی از گاز به مصرف کنندگان اعم از صنعتی، تجاری، خانگی در سطح کشور و همچنین واردات و صادرات گاز می باشد.

شرکت های وابسته: شرکت های پالایش، انتقال، توزیع، مهندسی و غیره که زیر مجموعه شرکت ملی گاز می باشند.

     مسیر: در معنای عام به انواع مناطقی که خطوط لوله از آن ها عبور می نماید از جمله مناطق بیابانی، کشاورزی، جنگلی، کوهستانی، روستایی، شهری و غیره و در معنای خاص به اراضی واقع در محدوده ای به عرض 500 متر به محوریت و در طول خط لوله انتقال گاز اطلاق می گردد. در معنای اخیر آن تراکم ابنیه یا جمعیت و یا بافت شهری و غیرشهری موجود در عرض مذکور ملاک طبقه بندی انواع مسیر خطوط لوله قرار می گیرد.

     پالایشگاه گاز: مجموعه ای از تاسیسات که عملیات تصفیه، نمزدائی و یا تفکیک اجزاء تشکیل دهنده گاز طبیعی (مانند متان و اتان ...) در آن انجام می گردد.

     ایستگاه تقویت فشار گاز: مجموعه ای از تاسیسات که در نقاطی از طول خطوط لوله به منظور افزایش فشار گاز احداث می گردد.

      ایستگاه شیر گاز: محلی محصور در نقاطی از طول خطوط انتقال که شیر قطع و وصل خودکار جریان گاز به منظور تامین اهداف ایمنی و عملیاتی در آن نصب می گردد.

     محدوده خدماتی: به محدوده ای از شهر و اطراف آن اطلاق می گردد که شهرداری های ذیربط برابر قانون و مصوبات مراجع ذیصلاح ملزم به ارائه خدمات عمومی و تسهیلات در آنجا هستند.

محدوده قانونی: به محدوده خدماتی شهر به اضافه محدوده توسعه آینده آن که در طرح جامع یا هادی از سوی مراجع ذیصلاح منظور گردیده است اطلاق می گردد. این محدوده توسط وزارت کشور تعیین می گردد.

محدوده استحفاظی (نفوذی): به محدوده ای وسیعتر از محدوده خدماتی و یا قانونی شهرها اطلاق می شود که شهرداری ها در آنجا صرفا اراضی را برای برنامه های بلند مدت حفظ و از تخلفات ساختمانی جلوگیری می نمایند.

 

6-3 حریم خطوط لوله انتقال گاز در مجاورت ابنیه و تاسیسات(2)

بخش اول

1-6-3  کلیات

 این فصل مشتمل بر مقرراتی است که فاصله مجاز انواع ابنیه و تاسیسات را از خطوط انتقال گاز تعیین می نماید.

مقررات این فصل شامل خطوط انتقال نیرو، جاده ها و راه آهن، خطوط لوله نفت و سایر تاسیسات خطی که به موازات خطوط انتقال گاز کشیده شده یا می شوند یا آن ها را قطع نموده یا می نمایند. (و هر یک تابع مقررات ویژه خود بوده که در فصول دیگر این کتاب به آن ها پرداخته شده است) نمی شود. اما ابنیه و تاسیسات مرتبط با خطوط انتقال نیرو، جاده ها و راه آهن، خطوط لوله نفت و مشابه آن ها مشمول مقررات این فصل می باشد. از جمله فاصله مجاز پست های توزیع برق بالاتر از 20 کیلوولت، ترمینال مسافربری و باری، ایستگاه های راه آهن، تلمبه خانه های نفت و مانند آن ها از خطوط لوله انتقال گاز، از مقررات این فصل تعیین می گردد.

مقررات این فصل با در نظر گرفتن مبانی فنی و قانونی مندرج در فصل اول تدوین شده و با ملحوظ داشتن نکات زیر فواصل تعیین شده مناسب تشخیص داده شده اند:

الف ـ طراحی خطوط بر اساس طبقه بندی انواع مسیر و انتخاب فاکتورهای ایمنی طراحی طبق مندرجات همین فصل انجام شده باشد.

ب ـ بهره برداری از خطوط بر اساس روش های مدون و توسط افراد با تجربه و آموزش دیده انجام شود.

ج ـ نگهداری خطوط لوله و حریم اختصاصی با استفاده از روش های موثر و فن آوری های مناسب که در عرف صنعت گاز شناخته شده می باشند انجام گردد.

د ـ اقداماتی که برای ارتقاء کیفیت نگهداری و افزایش عمر مفید خطوط لوله (در حدود عرف متداول در صنعت گاز) لازم است، انجام گردد.

مقررات این فصل در برگیرنده انواع مسیرهای خطوط انتقال گاز اعم از خارج یا داخل محدوده شهرها بوده و متناسب با قطر، فشار و فاکتور طراحی هر خط لوله و نوع ابنیه و تاسیسات ـ عادی، محل تجمع و خطرناک ـ حریم ایمنی را تعیین می نماید.

 از نظر این مقررات مرز خارج و داخل محدوده شهرها، برای پرداخت خسارات و سایر موارد حقوقی محدوده طرح جامع (تفصیلی) توسعه شهر است. در صورتی که شهری فاقد طرح تفصیلی باشد محدوده خدماتی، در مورد دعاوی حقوقی و پرداخت خسارات ملاک خواهد بود.

از نظر این مقررات، در زمان طراحی خطوط لوله انتقال گاز، کلیه مناطق واقع در محدوده استحفاظی شهر، داخل محدوده شهر ملحوظ و خط لوله با فاکتور طراحی 4/0 طراحی می شود.

«قانون منع احداث بنا و ساختمان در طرفین خطوط انتقال گاز» مصوب سی و یکم خرداد یک هزار و سیصد و پنجاه شمسی فقط در خارج از محدوده شهرها قابل اجرا می باشد. بنابراین در داخل محدوده شرها «قانون نحوه خرید و تملک اراضی برای طرح های عمرانی» و اساسنامه های شرکت های ملی نفت و گاز حاکم خواهد بود.

در صورتی که ابنیه یا تاسیساتی بدون کسب موافقت کتبی و قبلی شرکت ملی گاز در حریم ایمنی خطوط انتقال گاز ساخته شود، مالک اعم از حقیقی یا حقوقی متجاوز به حریم شناخته شده و شرکت ملی گاز مجاز است حسب قانون بدون پرداخت هیچگونه خسارت به وی نسبت به تخریب مستحدثات اقدام نماید.

در صورت نیاز به تخریب ابنیه و تاسیساتی که در حریم ایمنی خطوط جدیدالاحداث واقع شده اند به منظور پاکسازی حریم، شرکت ملی گاز کلیه خسارات وارده را طبق قوانین مربوطه به مالک یا مالکین پرداخت می نماید.

در داخل محدوده شهرها، املاک واقع در حریم ایمنی خطوط لوله توسط شرکت ملی گاز تحصیل و حقوق قانونی مالک پرداخت می گردد.

در مواردی که فواصل مندرج در جداول پنجگانه این فصل بهر دلیل قابل اعمال نباشد، تعیین فواصل کمتر صرفا توسط کمیته حریم میسر می باشد.

عبور خطوط لوله انتقال گاز از داخل محدوده شهرها منوط به رعایت نکات زیر است.

الف ـ تنها راه ممکن یا مناسبترین آن به تشخیص بخش طراحی با ملحوظ کردن کلیه عوامل ایمنی، اجرائی بهره برداری و نگهداری، گذراندن خط لوله از داخل محدوده شهر باشد.

ب ـ خط لوله در داخل محدوده شهر و حداقل 250 متر قبل و بعد از آن با فاکتور طراحی 4/0 طراحی گردد.

ج ـ مسیر خط لوله حتی الامکان از مرکز شهر دورتر و به حاشیه آن نزدیکتر پیش بینی شود.

ه ـ چنانچه طول لوله واقع در محدوده شهر از 5 کیلومتر تجاوز نماید در طرفین شهر (250 متر قبل از ورود به محدوده و 250 متر بعد از خروج از آن) شیر قطع جریان خودکار پیش بینی گردد.

هر گونه دخل و تصرف، کشاورزی موقت یا دائم، درختکاری، شن ریزی، آسفالت ریزی، احداث ابنیه فنی از قبیل پل، دال بتونی، آبرو و غیره بهر طول در امتداد خطوط لوله یا در تقاطع با خطوط لوله، در حریم اختصاصی بدون کسب مجوز از شرکت ملی گاز ممنوع است.

در حریم ایمنی خطوط انتقال و خارج از حریم اختصاصی، فعالیت های کشاورزی، ایجاد فضای سبز، باغبانی، درختکاری، پرورش دام و طیور و آبزیان، به شرط عدم احداث هر گونه ابنیه و تاسیسات و یا صرفا با احداث موارد زیر مجاز می باشد:

ـ چاه آب کشاورزی و اطاق موتورخانه آن

ـ گلخانه های شیشه ای یا پلاستیکی

ـ دیوار آجری حداکثر به ارتفاع یک متر

ـ حصار سیمی یا نرده ای و مانند آن که امکان رویت از بیرون به داخل وجود داشته باشد بهر ارتفاع

جداول پنج گانه این فصل تا هنگامی که تراکم ابنیه در اطراف خط لوله یا ضوابط ساختمانی خط لوله مطابقت داشته باشد قابل استناد خواهد بود و در صورت به هم خوردن این مطابقت، هر نوع صدور مجوز برای احداث ساختمان های جدید تابع مقررات بخش مربوطه در این فصل و یا تصمیمات کمیته حریم خواهد بود.

 

 

2-6-3 بخش دوم

1-2-6-3  طبقه بندی تراکم ساختمان ها در مسیر خطوط لوله گاز

2ـ2ـ6-3 واحد اندازه گیری تراکم ساختمان های (class location unit)

       تراکم ساختمان ها در محدوده ای به عرض 500 متر و طول 10 کیلومتر که محور خط لوله در امتداد طولی و در وسط آن قرار گرفته اندازه گیری می شود. ساختمان های مورد شمارش واحدهای ساختمانی، تجاری، کارگاه های صنعتی، خدماتی و غیر محل تجمع می باشند.

3ـ2ـ6-3 انواع مسیرهای خطوط لوله (type of class location)

     مسیرهای خطوط لوله بر حسب تراکم ساختمان ها در محدوده واحد اندازه گیری تعیین می شوند. نوع مسیر در فواصل یک کیلومتری تعیین می گردد. انواع مسیرهای خطوط لوله به شرح زیر می باشند.

4ـ2ـ6-3 مسیر نوع 1 (class location 1)

      مسیری که در هر واحد اندازه گیری، تراکم ساختمان های آن 8 واحد یا کمتر باشد مسیر نوع 1 نامیده می شود.

5ـ2ـ6-3 مسیر نوع 2 (class location 2)

      مسیری که در هر واحد اندازه گیری، تراکم ساختمان های آن بیش از 8 واحد و کمتر از 36 واحد باشد مسیر نوع 2 نامیده می شود. نواحی مجاور روستاهای کم جمعیت، مسیرهای موازی جاده ها (غیر از جاده های درجه یک و آزاد راه ها) نمونه های مسیر نوع 2 هستند.

6ـ2ـ6ـ3 مسیر نوع 3 (class location 3)

     مسیری که در هر واحدن اندازه گیری، تراکم ساختمان های 36 واحد یا بیشتر بوده ولی شرایط مسیر نوع 4 را نداشته باشد، مسیر نوع 3 نامیده می شود.

نواحی مجاور روستاها، شهرک های صنعتی، حومه شهرها، نواحی مجاور ساختمان ها و تاسیسات پرجمعیت مانند فرودگاه ها، میدان های ورزشی، ایستگاه های راه آهن در خارج از محدوده قانونی شهرها، نمونه های مسیر نوع 3 هستند.

 

7ـ2ـ6ـ3 مسیر نوع 4 (class location 4)

     مسیری که از داخل شهرها و شهرک های مسکونی می گذرد مسیر نوع 4 نامیده می شود. شهر منطقه ای اطلاق می شود که در آن ساختمان های 3 طبقه و بالاتر وجود داشته باشد و دارای تاسیسات زیرزمینی و روی زمینی آب، برق، گاز، مخابرات و سایر خدمات باشد.

      کلیه نقاطی که داخل محدوده خدماتی و قانونی شهرها قرار دارند مسیر نوع 4 هستند. سایر نقاطی که داخل محدوده خدماتی یا قانونی شهر نبوده اما مطابق تعریف فوق مشابه نواحی شهری هستند نیز مسیر نوع 4 هستند.

7-3 گردش کار حریم در شرکت ملی گاز

کلیات

هدف از مندرجات این فصل، تعیین رئوس وظایف و تنظیم روابط داخلی بخش های مختلف شرکت که به نحوی با تعیین، تحصیل و نگهداری حریم خطوط لوله ارتباط دارند می باشد.

1ـ مهندسی (مسیریابی ـ طراحی ـ نقشه برداری و نقشه کشی)

بخش مهندسی نقش بسیار مهمی در به حداقل رساندن مسائل حریم خطوط لوله در بلند مدت را داشته و چنانچه طراحی خطوط هر چند بیشتر منطبق بر وضعیت آتی مسیر آن ها باشد مشکلات مردم و به تبع آن گرفتاری های شرکت کمتر خواهد بود.

اهم وظایف این بخش در ارتباط با حریم به این شرح می باشد:

ـ رعایت دقیق مقررات حریم در انتخاب فاکتورهای طراحی متناسب با انواع مسیرهای خطوط انتقال با ملحوظ داشتن گسترش های آتی شهرها

ـ تهیه عکس هوائی از مسیر نهایی شده خطوط به طوری که حداقل تا 2500 متر از طرفین محور خط لوله را پوشش دهد.

توضیح 1) در مورد خطوط با قطر 40 اینچ و بالاتر تا فشار 1050 و کلیه خطوط با فشار بالاتر از 1050، عکس های هوائی باید تا فاصله 500 متر از محور خطوط را پوشش دهد.

توضیح 2) کلیه ابنیه و تاسیسات واقع در دامنه عکاسی هوائی باید با ذکر اطلاعات زیر مشخص گردند:

ـ نام و نوع فعالیت

ـ ابعاد

ـ وضعیت (موجود ـ آتی ـ در دست ساخت ـ در حال بهره برداری ـ بلااستفاده و غیره)

ـ تهیه نقشه راهنمای حریم که کلیه اطلاعات مستخرج از کتاب مقررات حریم ویژه خط لوله طراحی شده روی آن درج گردد.

ـ ارسال اطلاعات لازم به سازمان های دولتی ذیربط به منظور آگاهی آن ها از جزئیات مسیر انتخاب شده و هشدار در مورد عدم صدور مجوز جهت ساخت و ساز در حریم خط

ـ همکاری با بخش اجرا در مواردی که به علت تغییر مسیر خط لوله تغییر نوع مسیر یا شرایط دیگر در نقشه اولیه می باید تغییراتی داده شود.

روابط عمومی

ـ پس از مشخص شدن مسیر خطوط لوله اصلی، روابط عمومی با چاپ، نقشه مسیر در روزنامه های کثیرالانتشار کشور و روزنامه های محلی استان های واقع در مسیر خطوط مراتب را جهت آگاهی عمومی اعلام می نماید.

ـ اطلاع رسانی به مردم در مورد مقررات حریم و خطرات ناشی از انفجار خطوط انتقال گاز برای متجاوزین به حریم

اجرا

ـ تحصیل اراضی مسیر اختصاصی خطوط

ـ تحصیل اعیانی ابنیه واقع در حریم ایمنی خطوط همزمان با تحصیل مسیر اختصاصی

بهره بردار

ـ نگهداری حریم از طریق بازدیدهای ادواری، اخطار به متخلفین و تخریب ابنیه و تاسیسات ایجاد شده در حریم با استفاده از شیوه های قانونی

ـ در نقاطی که بنا به تشخیص بهره بردار، ساخت و ساز در حریم احتمال بیشتری دارد، فواصل بازدیدهای ادواری کوتاهتر خواهد شد.

ـ تغییرات تعداد واحدهای مسکونی، تجاری و صنعتی در حد فاصل حریم ایمنی تا 250 متری خط ثبت و هر ساله به کمیته حریم ارسال می گردد.

ـ چنانچه افزایش تراکم ابنیه، تطابق مسیر با فاکتور طراحی خط لوله را به هم بزند بهره بردار مطابق مندرجات فصل دوم از ساخت و ساز بیشتر جلوگیری می نماید.

رای اصراری در خصوص حق ریشه-انتقال نسق زراعی به موجب سند عادی     مفاهیم ضمانت نامه بانکی

پست های مرتبط