مفاهیم ضمانت نامه بانکی

مفاهیم ضمانت نامه بانکی

• 14,714 مشاهده
• زمان مطالعه : 60:15
• مقالات

بانک در صورتی که مقتضی بداند می‏تواند ضمانت نامه را تمدید کند. تمدید ضمانت نامه با موافقت مضمون له به عمل می‏آید و اگر تمدید ضمانت نامه به تقاضای مضمون عنه باشد، موافقت مضمون له در این مورد ضروری است. در عقد ضمان می‏توان توافق کرد که اگر مضمون له تا سر رسید ضمانت نامه مطالبه وجه‏الضمان را نکند، عقد ضمان خود به خود فسخ و ابطال می‏شود. ضمانت نامه بانکی یکی از مصادیق عقد ضمان بوده و آن عبارت است از تعهد پرداخت مبلغ معینی وجه نقد که در ارتباط با یک قرارداد یا به عنوان تضمین موردی داده می‏شود.

ضمانت نامه به منزله عقد ضمان

عقد ضمان، عقدی است که به موجب آن، شخص مالی را که به ذمه دیگری است، به عهده بگیرد. متعهد را «ضامن»، طرف دیگر را «مضمون‏له» و شخص ثالت را «مضمون عنه» یا مدیون اصلی می‏گویند.

در عقد ضمان، رضای مدیون اصلی شرط نیست، ولی رضایت ضامن و مضمون له شرط است. هرگاه عقد ضمان مدت داشته باشد، مضمون له نمی‏تواند قبل از انقضای مدت مطالبه طلب خود را از ضامن بنماید. وقتی که عقد ضمان به طور صحیح واقع شد، ذمه مضمون غتابری و ذمه ضامن مشغول می‏شود و ضامن باید آنچه را که تعهد کرده است، ادا کند و اگر ضمانت با اذن و درخواست مدیون اصلی (مضمون عنه) صورت گرفته باشد، ضامن می‏تواند پس از ادای دین به مضمون عنه مراجعه کند و اگر بدون اجازه و به قصد تبرع ضمانت کرده باشد، حق رجوع به مضمون عنه را ندارد.

در ضمانت نامه‏های بانکی صدور ضمانت نامه‏ها باید با اذن قبلی و درخواست مدیون اصلی یا مشتری انجام شود و بانک صادرکننده ضمانت نامه (ضامن) می‏تواند انجام امر را موکول به دریافت وثایق مطمئن و مورد قبول و ارزنده و اخذ کارمزد کند، وثایق ممکن است به طور نقد یا غیرنقد و یا هر دو باشد. در عقد ضمان می‏توان توافق کرد که اگر مضمون له تا سررسید ضمانت نامه مطالبه وجه آن را (وجه الضمان) نکند، عقد ضمان خود به خود ملغی و از درجه اعتبار ساقط است و همچنین می‏توان توافق کرد که مضمون له هر وقت بخواهد وجه الضمان را از ضامن مطالبه کند به این نوع تعهد، در اصطلاح «عنه المطالبه» می‏گویند.

بانک در صورتی که مقتضی بداند می‏تواند ضمانت نامه را تمدید کند. تمدید ضمانت نامه با موافقت مضمون له به عمل می‏آید و اگر تمدید ضمانت نامه به تقاضای مضمون عنه باشد، موافقت مضمون له در این مورد ضروری است.

شایان ذکر است که در عقد ضمان می‏توان توافق کرد که اگر مضمون له تا سر رسید ضمانت نامه مطالبه وجه‏الضمان را نکند، عقد ضمان خود به خود فسخ و ابطال می‏شود و همچنین می‏توان توافق کرد که مضمون له هر وقت که مقتضی بداند، به شرط آن که قبل از سررسید توافق شده باشد وجه الضمان را از ضامن مطالبه کند. همچنین در عقد ضمان می‏توان توافق کرد که مدت تضمین ضامن از مضمون عنه در سررسید مقرر بدون مراجعه و تقاضای مجدد قابل تمدید باشد.

در هر حال، بنا به تعریف، بانک صادرکننده ضمانت نامه را «ضامن»، شخصی که بانک اجرای تعهدات او را ضمانت می‏کند، «مضمون‏عنه »، اشخاص یا مؤسسه‏ای که ضمانت نامه به نفع او صادر می‏شود، «مضمون له» و امری که مضمون عنه در قبال مضمون له به عهده دارد، «موضوع ضمانت نامه» و منبع ضمانت نامه را «وجه الضمان» می‏گویند. در ضمن به شخصی که درخواست صدور ضمانت نامه را می‏کند، «ضمانتخواه» می‏گویند که معمولاً همان مضمون عنه است.

تعریف ضمانت نامه بانکی

ضمانت نامه بانکی یکی از مصادیق عقد ضمان بوده و آن عبارت است از تعهد پرداخت مبلغ معینی وجه نقد که در ارتباط با یک قرارداد یا به عنوان تضمین موردی داده می‏شود. به عبارت بهتر، ضمانت نامه سندی است که به موجب آن ضامن، ضمانت انجام تعهدات اشخاص حقیقی یا حقوقی را که در رابطه با موضوع ضمانت تحقق می‏یابد، به عهده می‏گیرد. بنا به تعریف ذکر شده، ضمانت نامه بانکی سندی است که به موجب آن، بانک ضمانت اشخاص حقیقی و حقوقی را در رابطه با انجام تکالیف و تعهدات موضوع قرارداد فیمابین «مضمون له» (ذی نفع ضمانت نامه) و «مضمون عنه » (ضمانت شده) را تا مبلغ مندرج در ضمانت نامه به عهده می‏گیرد که در صورت عدم ایفای به موقع تعهدات از سوی مضمون عنه (ضمانت شده) با اعلام مضمون له (ذی نفع)، قبل از انقضای سررسید ضمانت نامه بانک باید مبلغ مندرج در ضمانت نامه را در وجهذی نفع پرداخت کند.

ضمانت نامه در واقع یک تعهد مستقل از قرارداد است که موضوع تضمین را تشکیل می‏دهد و دارای این ویژگی است که ایرادات مربوط به قرارداد نسبت به این تعهد قابل استفاده نیست، مگر در مواردی که قانون نحوه خاصی را تعیین کرده باشد (نظیر ضمانت نامه‏های طرحهای ساختمانی.

البته ضمانت نامه بنا به درخواست ضمانتخواه (مضمون عنه ) با اخذ تضمین‏های لازم و کارمزد مربوطه صادر می‏شود و چنانچه تا سررسید هیچ گونه دستوری مبنی بر تمدید و یا واریز وجه ضمانت نامه داده نشود، ضمانت نامه خود به خود ملغی و از درجه اعتبار ساقط می‏شود.

بانک فقط با درخواست «مضمون‏له» می‏تواند ضمانت نامه را تمدید کند. لذا چنانچه تقاضای تمدید از طرف مضمون عنه باشد، اخذ موافقت مضمون له الزامی است.

چنانچه بانک بنا به دلایلی اعم از نداشتن تضمین لازم تمدید را به صلاح خود نداند، می‏باید وجه آن را باتوجه به متن ضمانت نامه به حساب ذی نفع واریز کند.

شایان ذکر است که پرداخت وجه ضمانت نامه تابع متن ضمانت نامه بوده و نیاز به اخذ مجوز خاصی ندارد، به ویژه در مورد ضمانت نامه هایی که نپرداختن آن موجب پرداخت سود تأخیر می‏شود (نظیر ضمانت نامه‏های گمرکی.
آیین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانکها براساس دستور شماره نب 163 مورخ، 29/3/80 و اصلاحیه‏های بعدی آن (اصلاحیه 12/12/81 ) مواد قانونی آیین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانکها به شرح زیر است:

ماده 1: صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانکها موکول به اخذ وثیقه از مضمون عنه طبق شرایط مندرح در این آیین نامه می‏باشد.

ماده 2: نواع وثایق قابل قبول برای صدور ضمانتنامه و ظهرنویسی به شرح ذیل می‏باشد:

الف)وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی یا اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار، یا حسابهای پس انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها یا گواهی‏های سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا اوراق قرض الحسنه یا حسابهای ارزی شامل حسابهای سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی و قرض الحسنه جاری و پس انداز ارزی نزد بانک صادر کننده ضمانتنامه.

ب -تضمین بانکها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی مجاز داخلی.

پ -تضمین بانکها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی.

ج -سفته با دو امضای قابل قبول بانک، اموال غیرمنقول، برگ وثیقه انبارهای عمومی مربوط به کالا، سهام شرکتهایی که در بورس پذیرفته شده باشد، کشتی و هواپیما.

تبصره 1:در مورد شرکتهای تحت مدیریت دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی و شرکتهای وابسته به آنها، بانک می‏تواند سفته شرکت یا نهاد در وجه بانک را قبول نماید.

تبصره 2:غیر از وثایق پیش بینی شده در این آیین‏نامه، بانک مرکزی می‏تواند حسب مقتضیات روز وثایق دیگری را پیش بینی و در صورت لزوم به بانکها اعلام نماید.

ماده 3: حداقل معادل 10 درصد مبلغ ضمانت نامه یا ظهرنویسی، از یک یا ترکیبی از وثایق بند الف ماده 2 و بابت بقیه آن از یک و یا ترکیبی از انواع وثایق مشروحه ذیل خواهد بود:

1) معادل بقیه مبلغ ضمانت نامه و یا ظهرنویسی از یک و یا ترکیبی از انواع وثایق مذکور در بندهای الف و ب ماده 2.

2) سفته طبق بند ب ماده 2 و تبصره (1) ذیل آن حداقل معادل 120 درصد بقیه مبلغ ضمانت نامه و یا ظهرنویسی.

3) اموال غیرمنقول یا برگ وثیقه انبارهای عمومی یا سهام شرکتهایی که در بورس پذیرفته شده باشد یا کشتی یا هواپیما، حداقل معادل 150 درصد بقیه مبلغ ضمانتنامه یا ظهرنویسی.

تبصره 1:ضمانت‏نامه‏های مربوط به شرکت در مناقصه و مزایده از پرداخت وثیقه نقدی مذکور در ماده 3 معاف می‏باشند و درصدهای مذکور در ردیفهای 2 و 3 نسبت به کل مبلغ ضمانت نامه محاسبه خواهد شد.

تبصره 2:بانکها می‏توانند از اخذ وثیقه نقدی مذکور در ماده 3 بابت ضمانت نامه‏های صادره منحصراً برای امور کشاورزی، احداث، تکمیل و یا تعمیر واحدهای مسکونی خودداری کنند، مشروط بر اینکه وثیقه منحصراً غیرمنقول بوده و حداقل 160 درصد مبلغ ضمانت نامه ارزش داشته باشد.

تبصره 3:ضمانت نامه‏های مربوط به کارخانه‏های تولیدی بابت خرید مواد اولیه از خارج یا هزینه‏های ارزی اجرای طرحهای تأسیس یا توسعه‏

کارخانه هایی که مورد تأیید و توصیه وزارتخانه‏های مربوط باشد و وامهای خارجی برای منظورهای فوق در صورت موافقت بانک مرکزی مشمول تبصره 1 این ماده می‏باشد.

ماده 4: تعهدات هریک از مشتریان بانک بابت ظهرنویسی و ضمانت نامه‏های صادره نباید از 25 درصد مجموع سرمایه و اندوخته‏های بانک تجاوز نماید مشروط بر اینکه جمع تعهدات هر مشتری اعم از ضمانت نامه و ظهرنویسی و وام و اعتبار از 30 درصد مجموع سرمایه و اندوخته‏های بانک تجاوز نکند. بانک مرکزی می‏تواند در موارد استثنایی نصاب 30 درصد اخیرالذکر را به 40 درصد افزایش دهد.

تبصره:ضمانت نامه و ظهرنویسی هایی که در مقابل وجه نقد یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی بی اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار، یا اوراق قرض الحسنه یا حسابهای ارزی شامل حسابهای سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی و قرض الحسنه جاری و پس انداز ارزی و یا تضمین بانکها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی صادر می‏شود و همچنین آن قسمت از ظهرنویسی‏ها و ضمانت نامه‏های صادره در مقابل وثایق مذکور در فوق مشمول محدودیت مذکور در این ماده نخواهد بود.

ماده 5: مجموع تعهدات ناشی از ظهرنویسی و صدور ضمانت نامه‏های هر بانک نباید از مجموع سرمایه و اندوخته‏ها و 30درصد کل سپرده‏های پایان ماه پیش بانک که قسمتی از آنها طبق بند 3 ماده 14 قانون پولی و بانکی کشور نزد بانک مرکزی نگهداری می‏شود، تجاوز نماید.

تبصره:ضمانت نامه‏های مربوط به شرکت در مناقصه و مزایده و ظهرنویسی و ضمانت نامه‏هایی که در مقابل وجه نقد یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی یا اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار، یا اوراق قرض الحسنه و یا حسابهای ارزی شامل حسابهای سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی و قرض الحسنه جاری و پس انداز ارزی و یا تضمین بانکها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی صادر می‏شود و همچنین آن قسمت از ظهرنویسی‏ها و ضمانت‏نامه های صادره در مقابل وثایق مذکور در فوق مشمول محدودیت مذکور در این ماده نخواهد بود.

ماده 6: صدور ضمانت نامه ریالی در برابر تضمین بانکها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی و همچنین صدور ضمانت نامه ارزی منوط به موافقت قبلی بانک مرکزی می‏باشد.

ماده 7: در ضمانت نامه‏ها باید موضوع ضمانت نامه، نام مضمون له و نام مضمون عنه و مدت اعتبار ضمانت‏نامه و مبلغ آن به طور صریح قید شود.

ماده 8: بانکها باید برای حساب ضمانت نامه‏ها و ظهرنویسی‏ها و وثایق نقدی و وثایق غیرنقدی ضمانت‏نامه‏ها و ظهرنویسی‏ها حساب جداگانه نگهداری نمایند. به غیر از وجه نقد و سپرده گذاری مدت دار، یا حسابهای ارزی شامل حسابهای سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی و قرض الحسنه جاری و پس انداز ارزی نزد خود بانک، بقیه وثایق باید در حساب انتظامی نگهداری شود.

ماده 9: بانکها باید صورت ریز کلیه ضمانت نامه‏های صادره و تعهدات ناشی از ظهرنویسی‏ها را در پایان ماههای شهریور و اسفند ماه هر سال منتهی ظرف 25 روز مطابق نمونه‏ای که از طرف بانک مرکزی برای آنها فرستاده شده است، تهیه و به بانک مرکزی اداره نظارت بر امور بانکها ارسال نمایند.

ماده 10: از این تاریخ هرگونه ظهرنویسی و یا صدور ضمانت نامه توسط بانکها منوط به رعایت کامل مقررات این آیین‏نامه است. ضمانت نامه‏ها و ظهرنویسی‏های موجود که براساس مقررات قبل صادر شده‏اند، در صورت ضرورت تمدید، به تشخیص بانک می‏توانند کماکان با شرایط قبلی تمدید شوند.
سایر شرایط صدور ضمانت نامه

علاوه بر شرایط مندرج در این آیین‏ نامه که پایه و اساس صدور ضمانت نامه‏ها و ظهرنویسی‏های بانکی می‏باشد، توجه دقیق به نکات زیر که از شرایط داخلی بانک می‏باشد، هنگام صدور ضمانت نامه ضرورت دارد:

1-با دریافت تقاضای صدور ضمانت نامه، بررسی های لازم صورت پذیرفته و باتوجه به شخصیت متقاضی، صلاحیت فنی، اهلیت و توانایی مالی و مبلغ و نوع ضمانت نامه و مناسبتی که این عوامل با موضوع ضمانت نامه دارند نسبت به صدرو ضمانت نامه اقدام گردد.

2- تقاضای صدور ضمانت نامه فقط به نام خود ضمانت خواه پذیرفته شده و مورد بررسی و اتخاذ تصمیم قرار خواهد گرفت.

3- صدور ضمانت نامه برای ضمانت خواه جهت تحصیل وام و اعتبار یا اخذ تسهیلات از سایر بانکها و مؤسسات و شرکت‏های سرمایه گذاری و بیمه و اعتباری و ... ممنوع می‏باشد، بدیهی است صدور ضمانت نامه جهت اجرای طرحها و پروژه‏ های ساختمانی و یا خدماتی آنان بلامانع خواهد بود.

علی‏ایحال مطالعه قرارداد فی مابین مضمون له و مضمون عنه ما را نسبت به موضوع ضمانت نامه آگاه کرده و تصمیم‏گیری را سرعت خواهد بخشید.

4- صدور ضمانت نامه در قبال تضمین شرکتها و بانکهای خارجی موکول به اخذ مجوز از اداره ذی ربط (اداره امور بین‏الملل) خواهد بود.

5- میزان سپرده نقدی و انواع وثایق لازم جهت صدور ضمانت نامه در چهارچوب آیین نامه صدور ضمانت نامه‏ها توسط واحد تصمیم گیرنده بانک و باتوجه به نوع ضمانت نامه براساس میزان شناخت و اطمینانی که نسبت به مشتریان مختلف وجود دارد تعیین می‏گردد که باید قبل از صدور ضمانت نامه توسط متقاضی تأمین شود.

6- برای صدور انواع ضمانت نامه‏های بانکی باید از فرمهای چاپی بانک استفاده شده و در صورت صدور ضمانت نامه‏های متفرقه که فرم چاپی مخصوصی برای آنها تهیه نشده، اخذ تأییدیه از اداره حقوقی نسبت به متن مورد نظر متقاضی و یا ذی‏نفع ضروری است.

ضمناً ضمانت نامه ‏های طرحهای عمرانی تابع مقررات مربوط به خود می‏باشد.

7- صدور ضمانت نامه تعهد پرداخت متفرقه و یا به نفع دادگاهها و یا به نفع اشخاص ثالث جهت ارایه به دادگاهها منحصراً در قبال 100 درصد وجه نقد یا سپرده‏های سرمایه گذاری یا گواهی سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا حسابهای پس انداز قرض‏الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها و اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی و قرض الحسنه پس‏انداز خواهد بود.

8- صدور ضمانت نامه بنا به درخواست اشخاص حقیقی و حقوقی به نفع اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر (بخش خصوصی)، با انجام بررسیهای دقیق و اخذ وثایق صددرصد مطمئن به شرح (بند الف - ب) ماده 2 و اموال غیرمنقول و سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس بلامانع می‏باشد.

9- صدور ضمانت نامه به تقاضای شرکتها و سازمانهای دولتی به هر مبلغ منوط به کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می‏باشد که لازم است مدارک مربوطه از قبیل اساسنامه، شرکت نامه، اظهارنامه ثبت شرکتها، روزنامه رسمی، آخرین تغییرات هیأت مدیره، صورتهای مالی، آخرین تراز چهار ستونی، پیش نویس قرارداد (مابین مشتری و ذی نفع) و هرگونه مدارک مثبته دیگر به اداره اعتبارات و تسهیلات جهت اخذ مجوز از بانک مرکزی ارسال شود.

چون ضمانت نامه‏های بانکی غیرقابل انتقال بوده و فقط توسط ذی نفع مذکور در متن ضمانت نامه قابل استفاده می‏باشد، لذا از قبول تضمین‏های بانکی صادره به نفع اشخصاص حقیقی و حقوقی دیگر که خواهان ظهرنویسی آنها به نفع بانک و توثیق ضمانت نامه‏های خود جهت دریافت ضمانت نامه‏ها و یا تسهیلات اعتباری دیگر می‏باشد، می‏بایستی اکیداً خودداری شود.

ضمناً شعب موظفند در امر تأیید ضمانت نامه‏های گمرکی هماهنگی و همکاری لازم با ادارات گمرک به عمل آورند و بدین منظور بایستی قبلاً با شعبه صادر کننده ضمانتنامه تماس حاصل و در صورت تأیید مسئولین شعبه مبنی بر صدور ضمانت نامه و مطابقت امضای ذیل ضمانت نامه با دفتر نمونه امضاء و اطمینان از صحت آن مبادرت به تأیید ضمانت نامه بنمایند.

نکته قابل ذکر این که:

الف) امضاهای ذیل ضمانت نامه مطابق با نمونه امضاهای معرفی شده در دفترچه نمونه امضای بانک باشد و اسامی، شماره، ردیف امضاء و شماره صفحه آن در ذیل امضاها قید گردد.

ب) ضمانت نامه و تمدیدنامه‏های بعدی پرفراژ شده و با دو امضای مجاز که حداقل یکی از آنها رئیس و یا معاون شعبه باشد صادر و طبق مقررات تمبر روی آنها الصاق و باطل گردد و نشانی شعبه صادر کننده ضمانت نامه نیز ذیل آن به طور خوانا درج شود.

ج) به منظور جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی به بیت‏المال، به شعب توصیه می‏شود سررسید ضمانت نامه‏ها را به اطلاع دستگاههای اجرایی ذی نفع برسانند ضمن اینکه این کار هیچ گونه تکلیفی برای بانک نمی‏باشد.

د) براساس نامه شماره 530 مورخ 21/2/70 مدیریت نظارت بر امور بانکها، شورای پول و اعتبار در هفتصد و سی و یکمین جلسه مورخ 24/1/70 تصویب نمود که سود و جریمه تأخیر تأدیه مطالبات بانکها بابت ضمانت نامه‏های پرداخت شده بر حسب نوع و بخش فعالیت شخصی که ضمانت نامه برای او صادر شده است، مطابق ضوابط تعیین شده در بخشنامه‏ها محاسبه و اخذ گردد. به طور مثال خسارت تأخیر تأدیه برای ضمانت نامه در بخش خدمات به شرح زیر است:

31=6 + 25 = 6+بالاترین نرخ بخش خدمات

31*تعداد روز * اصل بدهی

----------------------

100*360

ه)سؤالات و مشکلات مربوط به متن ضمانت نامه‏ها و مسائل حسابداری و ضمانت نامه‏های ارزی یا ریالی به تضمین شرکتها و یا مؤسسات خارجی با مکاتبه از طریق اداره ذی ربط حقوقی، حسابداری کل و بودجه و امور بین‏الملل خواهد بود.

حدود اختیارات، چگونگی اخذ وثایق و حد نصابهای آن‏

الف) حدود اختیارات:

شعب و سرپرستان مناطق می‏توانند با رعایت مفاد این بخشنامه مطابق آخرین اختیارات تفویض شده نسبت به صدور ضمانتنامه اقدام نمایند.

ب) وثایق و حد نصابهای آن:

ضوابط و حد نصاب صدور ضمانت نامه در مقابل وجه نقد و سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار یا گواهی سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا حسابهای پس‏انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها، قرض الحسنه پس‏انداز و اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی.

الف)صدور انواع ضمانت نامه در مقابل وجه نقد به هر مبلغ و هر مدت برای متقاضی با اخذ کارمزد طبق تعرفه توسط کلیه شعب بلامانع است.

ب)صدور ضمانت نامه در مقابل برگ سپرده سرمایه گذاری بلند مدت یا گواهی سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه با رعایت نکات زیر انجام می‏گیرد:

- چون صدور ضمانت‏نامه در مقابل سپرده سرمایه گذاری بلند مدت‏ یا گواهی سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص در حکم صدور ضمانت نامه در مقابل وجه نقد می‏باشد، بنابر این صدور آن به هر مبلغ و هرمدت توسط کلیه شعب بلامانع خواهد بود،مشروط بر اینکه سررسید سپرده سرمایه گذاری بلندمدت بعد از سررسید ضمانت نامه صادره بوده و سپرده ماخوذه باید حداقل 110 % مبلغ ضمانت نامه صادره را پوشش دهد.

- صدور ضمانت نامه در مقابل سپرده سرمایه گذاری بلندمدت متعلق به اشخاص ثالث برای ضمانت خواه واجد شرایط با رعایت تبصره بند 1 بلامانع است.

- در صورتی که ضمانت نامه صادره به نام خود صاحب سپرده باشد از نمونه قرارداد شماره 3 ( که ارایه می‏شود) و چنانچه سپرده سرمایه گذاری بلندمدت مربوط به شخص ثالث باشد از قرارداد شماره 4 (که ارایه می‏شود) استفاده خواهد شد.

به قراردادهای مذکور تمبر مالیاتی به هزینه متقاضی الصاق و ابطال می‏گردد.

- به جهت توجه و خودداری از پرداخت وجه، در ظهر برگ سپرده سرمایه گذاری بلندمدت با قلم قرمز عبارت «وجه این قبض بابت تضمین ضمانت‏نامه شماره به نام مضمون عنه در وثیقه بانک شعبه طبق قرارداد شماره درج و توسط صاحب سپرده امضاء و عین برگ سپرده در پرتفوی شعبه تا زمان واریز و ابطال ضمانت نامه نگهداری شود.

- استرداد وجه سپرده سرمایه گذاری بلند مدت یا گواهی سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص به صاحب حساب موکول به واریز وجه‏الضمان و یا ابطال ضمانت‏نامه خواهد بود و در صورت تقاضای تمدید ضمانت نامه، سررسید سپرده سرمایه گذاری باید ملحوظ نظر بوده و برگ سپرده سرمایه گذاری کماکان در پرتفوی شعبه نگهداری گردد.

تبصره :در صورت مطالبه وجه ضمانت نامه توسط مضمون‏له، وجه مربوطه طبق مفاد قرار داد از محل موجودی سپرده سرمایه گذاری بلند مدت یا گواهی سپرده‏های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص مورد تضمین، برداشت و پرداخت خواهد شد.

ج)صدور ضمانت نامه در مقابل موجودی سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت و قرض‏الحسنه پس انداز، حسابهای پس‏انداز قرض‏الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها با رعایت موارد زیر امکان‏پذیر است:

- صدور ضمانت نامه بنا به تقاضای متقاضی به تضمین موجودی قرض الحسنه پس‏انداز، حسابهای پس‏انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه‏گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها یا سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت به نام متقاضی یا شخص ثالث به هر مبلغ و هرمدت بلامانع می‏باشد.

- متقاضی ضمانت نامه، تقاضای خود را با تعیین مشخصات کامل ضمانت نامه و قید استفاده از تضمین موجودی حساب قرض‏الحسنه پس‏انداز، حسابهای پس‏انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها، سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت شماره متعلق به اینجانب نزد بانک سایر بانکها شعبه را به شعبه تسلیم نماید.

- واحد صادر کننده ضمانت نامه پس از دریافت درخواست متقاضی و ثبت آن در دفتر وارده با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه و تنظیم و تکمیل قراردادهای شماره 3 و 4 و امضای آن توسط شعبه و متقاضی و حسب مورد سپرده گذار و وثیقه گذار نسبت به صدور ضمانت نامه اقدام نماید.

- پس از امضای قرارداد موجودی حسابهای پس انداز قرض الحسنه و یا سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت به مبلغ کل ضمانت نامه و هزینه‏های احتمالی مسدود و دفترچه پس‏انداز قرض‏الحسنه و یا سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت اخذ و پس از قید عبارت «تضمین ضمانت نامه شماره به نام طبق قرارداد شماره در وثیقه بانک است «با قلم قرمز به خط صاحب حساب و امضای ذیل عبارت مذکور در صفحه‏ای که مبلغ سپرده قید شده است دفترچه در پرتفوی شعبه نگهداری شود.

تبصره:به منظور جلوگیری از اشتباه احتمالی در پرداخت وجه حساب مورد تضمین، عبارت داخل گیومه در روی کارت نمونه امضای افتتاح حساب مورد نظر قید گردد.

- تا زمانی که وجه ضمانت نامه صادره واریز و یا ضمانت نامه ابطال نگردیده است، صاحب حساب فقط می‏تواند مازاد موجودی خود نسبت به مبلغ ضمانت نامه و هزینه‏های احتمالی را برداشت نماید.

- پرداخت سود متعلقه به کل موجودی سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت، همچنین اعطای جایزه به حساب قرض‏الحسنه پس انداز مورد تضمین « در صورت برنده شدن » طبق ضوابط و مقررات بلامانع می‏باشد.

بدیهی است در مواردی که موجودی یکی از حسابهای سپرده سرمایه گذاری بلندمدت، کوتاه مدت و قرض الحسنه پس انداز به تنهایی برای تضمین ضمانتنامه کافی نباشد می‏توان موجودی حسابهای مذکور را که متعلق به متقاضی یا شخص ثالث باشد، تواماً مورد وثیقه ضمانت نامه قرار داد.

ضوابط و حد نصاب صدور ضمانت نامه در قبال طلا، اسناد خزانه، برگ وثیقه انبارهای عمومی، تضمین بانکهای خارجی، اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی، اوراق قرضه دولتی و سهام شرکتهایی که در بورس پذیرفته شده باشند.

الف -قبول طلا به عنوان وثیقه باتوجه به قیمت رسمی و بدون کارمزد ساخت با مجوز اداره اعتبارات و تسهیلات می‏باشد.

ب -صدور ضمانت نامه در قبال تضمین بانکهای خارجی با اخذ مجوز از اداره امور بین‏الملل و اسناد خزانه با مجوز اداره اعتبارات و تسهیلات صورت خواهد پذیرفت. تأکیداً جهت صدور ضمانت نامه در موارد فوق قبل از هرگونه اقدام کسب نظر اداره اعتبارات و تسهیلات با اداره امور بین‏الملل حسب مورد الزامی است و بایستی قرارداد تنظیم گردد.

ج -صدور ضمانت نامه در قبال برگ انبارهای عمومی درخصوص کالای قابل فروش فوری و فساد ناپذیر با مجوز اداره اعتبارات و تسهیلات‏ خواهد بود.

د -صدور ضمانت نامه در مقابل اوراق قرضه دولتی منوط به رعایت ضوابط اوراق قرضه خواهد بود.

بدیهی است همزمان با دریافت اوراق قرضه قبوض کارمزد یا جوایز متعلقه مربوط به همان اوراق نیز باید اخذ گردد.

ص - صدور ضمانت نامه در مقابل سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس منوط به انجام بررسیهای لازم و مستند به دریافت اوراق سهام یا ظهرنویسی صاحبان سهام به نفع بانک به ارزش میانگین قیمت سهم قبل و بعد از نشست آخرین مجمع عمومی عادی صاحبان سهام معادل 150 درصد بقیه مبلغ ضمانت نامه خواهد بود.

لازم است همزمان موضوع وثیقه بودن تعداد سهام با نام شرکت‏های پذیرفته شده در بورس، به شرکت کارگزاری بانک اعلام شود تا در رهن بودن آن تعداد سهام با نام به اطلاع سازمان بورس اوراق بهادار تهران رسیده و پس از اعمال در سیستم اطلاعاتی سازمان، شرکت کارگزاری بانک تصویری از تأیید سازمان بورس اوراق بهادار تهران را به واحد مربوط ارسال کند تا در پرونده مشتری نگهداری گردد.
صدور ضمانت نامه در مقابل وثیقه ملکی:

الف -حداکثر مدت ضمانت نامه در مقابل غیرمنقول یک سال بوده که برای مراحل بعدی در هر نوبت به مدت یک سال دیگر قابل تمدید می‏باشد، مشروط بر اینکه مبلغ ارزیابی ملک مورد وثیقه در زمان تمدید کمتر از 150 درصد مبلغ ضمانت نامه نباشد. بنابراین مبلغ ترهین با عنایت به اینکه از قرارداد تخصیص تسهیلات استفاده می‏شود، بایستی حداقل به میزان مبلغ ضمانت نامه به کسر سپرده نقدی باشد.

ب -برای صدور ضمانت نامه در مقابل وثیقه ملکی بایستی حداقل 10 درصد مبلغ کل ضمانت نامه وجه نقد از متقاضی اخذ و به حساب سپرده نقدی ضمانت نامه منظور گردد.

تبصره:ضمانت نامه‏های مربوط به شرکت در مناقصه و مزایده از پرداخت 10 درصد مذکور معاف می‏باشند.

ج -پلاک مورد وثیقه به شرح وثایق غیرمنقول مندرج در بخشنامه شماره 3 اداره اعتبارات و تسهیلات بایستی به صورت مستغلات شش دانگ و در طرح احداث گذر و تعریض خیابان و کوچه واقع نباشد و از قبول املاک مشاع دورافتاده، بایر و غیرمحصور به طور کلی باید خودداری شود و من حیث المجموع باید طوری اقدام گردد که هرگاه بانک به طریقی قصد تملیک و فروش وثیقه را داشته باشد، ملک مرهونه سهل‏البیع و دارای خریدار باشد، به نحوی که در مقابل فروش آن کلیه مطالبات بانک اعم از مبلغ اصل ضمانت نامه و جرایم تأخیر تأدیه و هزینه‏های احتمالی به سهولت و سریعاً قابل تأمین باشد.

د -وثیقه ملکی مورد نظر طبق نظر ارزیاب مورد اعتماد بانک و رعایت مفاد بخشنامه شماره 3 اعتبارات حداقل 150درصد کل مبلغ ضمانت نامه پس از کسر سپرده نقدی ارزش داشته و سند تخصیص تسهیلات تنظیم گردد:

ه - فک رهن از ملک مورد وثیقه منوط به ایفای تعهدات از سوی متقاضی و یا ابطال ضمانت نامه خواهد بود.

صدور ضمانت نامه در مقابل سفته تضمینی (عنه المطالبه)

صدور ضمانت نامه در قبال سفته تضمینی (عنه المطالبه) با رعایت نکات زیر انجام می‏پذیرد:

الف -صدور ضمانت نامه برای مشتریان مورد اعتماد و اطمینان شعب در مقابل سفته به امضای متقاضی (متعهد) و ظهرنویسی ضامن (شخص ثالث) طبق نمونه قرار داد که ارایه می‏شود، تنظیم گردد.

ب -حداکثر مدت ضمانت نامه یک سال است.

ج -اخذ حداقل 10 درصد مبلغ کل ضمانت نامه برابر با ماده 3 آیین نامه صدور ضمانت نامه‏ها به عنوان سپرده نقدی ضمانت نامه الزامی است.

د -اخذ سفته دو امضایی معادل 120 درصد مبلغ کل ضمانت نامه پس از کسر سپرده نقدی، طبق بخشنامه‏ها و دستورالعملهای صادره.

تبصره:در مواردی که صدور ضمانت نامه جهت شرکت در مناقصه و مزایده انجام گرفته باشد شعب می‏توانند با توجه به معافیت از اخذ 10 درصد سپرده نقدی فقط معادل 120 درصد مبلغ کل ضمانت نامه سفته دو امضایی اخذ نمایند.

ه -سفته به صورت عنه المطالبه اخذ و از درج تاریخ مشخص به عنوان سررسید خودداری و به منظور امکان وصول خسارت تأخیر براساس نرخ مندرج در قراردادهای تنظیمی در رابطه با صدور ضمانت نامه جهت اقدام در مراجع قضایی نسبت به سفته‏های ماخوذه این عبارت پشت سفته درج و به امضای متعهد و ضامنین برسد. «این سفته تضمین قرارداد شماره مورخ می‏باشد».

و -تعهدات ناشی از صدور ضمانت نامه در مورد متقاضی (ضمانتخواه) در حسابها منعکس و تعهدات ضامن در کارت غیرمستقیم جدا از سایر تعهدات آن ثبت گردد.

ر -برای ظهرنویسی سفته‏های مورد تضمین می‏بایستی عبارت «پرداخت وجه سفته را در سررسید منفرداً و متضامناً با متعهد تعهد می‏نمایم» توسط ضامن در ظهرنویسی سفته قید و ذیل آن را امضا گردد.

تبصره :باتوجه به اینکه ضمانت نامه تضمین سفته‏های عنه المطالبه با رعایت مقررات و مصالح بانک صادر می‏گردد، تمدید آن، صدور ضمانت نامه جدید تلقی نمی‏شود. لذا تعویض سفته‏ها به منظور تمدید ضمانت نامه باتوجه به نظر اداره حقوقی ضرورتی ندارد و بدیهی است کلیه شرایط تمدید ضمانت نامه (اخذ کارمزد، تقاضای کتبی ذینفع و...) باید فراهم و بررسیهای لازم نیز درخصوص متعهدین سفته‏ها در زمان تمدید معمول گردد.

در هرحال از کلیه متقاضیان نمونه 93 تعهد نامه با در نظر گرفتن مندرجات بخشنامه شماره (3) اعتبارات اخذ گردد».

انواع ضمانت نامه‏ ها:

بانکها می‏توانند در هر مورد که منع قانونی وجود نداشته باشد، نسبت به صدور ضمانت نامه اقدام کنند. از این رو ضمانت نامه‏ها برای فعالیتهای متنوعی صادر می‏شود که مهمترین آنها عبارت‏اند از:

ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده:

مؤسسات حقوقی اعم از دولتی و خصوصی خرید نیازهای عمده وفروش وسایل و لوازم مازاد بر احتیاج خود و همچنین انجام طرحهای ساختمانی و سایر موارد مشابه را با درج آگهی رسمی در جراید کثیرالانتشار و روزنامه‏های محلی از طریق مناقصه یا مزایده انجام می‏دهند تا بتوانند اجرای طرحها و خرید لوازم و اموال خود را با کمترین هزینه و فروش لوازم و اموال مازاد براحتیاج خود را با بیشترین قیمت از طریق داوطلبان شرکت در مناقصه یا مزایده انجام دهند.

لذا این گونه مؤسسات به منظور جلوگیری از انصراف داوطلبان در قبول مناقصه یا مزایده از آنان ضمانت نامه بانکی مطالبه می‏کنند. معمولاً مدت این نوع ضمانت نامه‏ها محدود بوده و پس از پایان مهلت تعیین شده در آگهی مناقصه یا مزایده و اعلام اسامی برندگان فقط ضمانت نامه صادره به نام شخص برنده مورد استفاده قرار می‏گیرد و بقیه ضمانت نامه‏ها ابطال می‏شود. این قبیل ضمانت نامه‏ها با رعایت حد نصاب‏های مقرر برای متقاضیانی که از حُسن شهرت و پرداخت برخوردار بوده و بتوانند وثایق مطمئن و قابل قبول در اختیار بانک قرار دهند، صادر می‏شود.
ضمانت نامه حُسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد:

باتوجه به موارد مطرح شده در قسمت ضمانت نامه شرکت در مزایده و مناقصه، پس از این که برنده مناقصه یا مزایده مشخص شد، برای اجرای طرح و ایفای تعهدات توسط برنده، قرارداد جدیدی بین کارفرما و برنده منعقد می‏شود که کارفرما به منظور اطمینان از حُسن جریان کار ضمانت نامه دیگری که معمولاً مبلغ آن درصدی از مبلغ پیمان را شامل می‏شود، از برنده مطالبه می‏کند.

از آنجایی که ضمانت نامه صادره اجرای صحیح مفاد قرارداد از سوی پیمانکار را در مقابل کارفرما تضمین می‏کند و احتمال دارد به دلایل مختلف برنده مناقصه یا مزایده پیمانکار از عهده اجرای کامل تعهدات برنیاید و بانک ناگزیر از پرداخت مبلغ ضمانت نامه در وجه مضمون له (ذی نفع) باشد، لذا قبل از صدور ضمانت نامه باید وضع مالی، شهرت، طرز پرداخت، امکانات عملی و سوابق برای اجرای طرح و ایفای تعهدات (درحد معمول) بررسی شود و حتی الامکان سعی شود ضمانت نامه ذکر شده در مقابل وجه نقد، برگ سپرده سرمایه گذاری بلند مدت یا گواهی سپرده سرمایه گذاری مدت‏دار ویژه عام و خاص، موجودی سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت و پس انداز قرض‏الحسنه و یا حسابهای پس‏انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت‏دار متقاضی نزد سایر بانکها و یا وثیقه ملکی صادر شود. از این رو چنانچه متقاضی از هر لحاظ برای شعبه شناخته شده و مورد اطمینان باشد، صدور ضمانت نامه در مقابل سفته‏های تضمینی به ضمانت اشخاص مورد وثوق حداکثر به مدت یک سال بلامانع است.

ضمانت نامه پیش پرداخت:

معمولاً پس از امضای قرارداد اصلی بین کارفرما و پیمانکار (برنده مناقصه) مبلغی به عنوان پیش پرداخت برای شروع کار از سوی کارفرما به پیمانکار داده می‏شود و در مقابل ضمانت نامه بانکی معادل وجه پرداخت شده از مجری طرح مطالبه می‏شود. در این گونه موارد شعب می‏توانند با در نظر گرفتن حد نصابهای مقرر و رعایت مقررات، همانند صدور ضمانت نامه حُسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد، پس از بررسی‏های لازم در مورد متقاضی و اخذ وثایق مطمئن نسبت به صدور ضمانت نامه اقدام کنند. مبلغ ضمانت نامه معادل در صد معینی از مبلغ کل پیمان است که قرار است از سوی کارفرما به پیمانکار پرداخت شود. وجوه پرداخت شده به پیمانکار توسط کارفرما از محل صورت وضعیت‏های مراحل مختلف به طریقی کسر می‏شود که قبل از آخرین صورت وضعیت موقت مبلغ مذکور مستهلک شده باشد. بدیهی است مبلغ ضمانت نامه معادل مبلغ کسر شده براساس اعلام کارفرما در هر نوبت تقلیل می‏یابد و حداکثر تا تاریخ تحویل موقت باید آزاد شود.

ضمانت نامه استرداد کسور وجه‏الضمان:

هر شخص حقیقی و حقوقی پس از برنده شدن در مناقصه قرارداد اجرای پروژه را با کارفرما منعقد و شروع به اجرای طرح می‏کند که تا مرحله اتمام طرح و تحویل موقت، ضمانت نامه‏های متداولی که در بندهای یک تا 3 بیان شد، برحسب مورد و در خواست کارفرما صادر می‏شود.

معمولاً به استناد قرارداد اصلی بین کارفرما و پیمانکار، کارفرما مکلف است به تناسب پیشرفت کار و براساس صورت وضعیت ارایه شده در مقاطع مشخص که در واقع اقلام هزینه‏های انجام شده است، وجوهی را به پیمانکار پرداخت کند و کارفرما علاوه بر ضمانت نامه‏هایی که تا این مرحله دریافت کرده است، در هر مرحله پرداخت درصد مشخصی از آن را به منظور اطمینان از حُسن اجرای تعهدات کسر و نگهداری می‏کند تا درصورت تحویل قطعی و نبود نواقص آن را به پیمانکار مسترد کند. پس از این که کار پروژه به پایان رسید و طرح به طور موقت تحویل کارفرما شد، ممکن است کارفرما علاوه بر مطالبه ضمانت نامه حُسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد، از پیمانکار یک فقره ضمانت نامه استرداد کسورات انجام شده را مطالبه کند تا بتواند وجوه انباشته شده از محل کسوراتی که در هر مرحله پرداخت، نگهداری کرده است به پیمانکار پرداخت کند. این‏گونه ضمانت نامه‏ها را ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان می‏گویند.

شایان ذکر است ممکن است کارفرما به یکی از ضمانت نامه‏های حُسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد یا استرداد کسور وجه الضمان اکتفا کند و یا برحسب اقتضای قرارداد اصلی و مصالح خود هر دو ضمانت نامه را مطالبه کند.

بنابراین شعب می‏توانند پس از بررسیهای لازم و حصول اطمینان از حُسن اجرای تعهدات متقاضی و اخذ وثایق مستحکم و قابل قبول نسبت به صدور ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان اقدام کنند. بدیهی است هریک از انواع وثایق مورد قبول می‏تواند بر حسب مورد و تشخیص شعبه با رعایت حد نصابهای مقرر به عنوان تضمین این نوع ضمانت نامه قرار گیرد.ضمانت نامه‏های گمرکی (ترخیص کالا و اتومبیل)

این نوع ضمانت نامه‏ها برای ترخیص کالاهای وارداتی از کشورهای دیگر به نفع گمرکهای کشور و به نام واردکننده کالا صادر می‏شود و در صورتی که واردکننده کالا قادر به پرداخت نقدی کلیه حقوق و عوارض گمرکی متعلق به کالای وارداتی خود نباشد، به منظور ترخیص کالا با موافقت گمرک مربوطه تقاضای صدور ضمانت نامه به نفع گمرک می‏کند تا بتواند در مدت اعتبار ضمانت نامه حقوق و عوارض گمرکی را به صورت اقساط یا در سررسید به گمرک پرداخت کند و در نهایت، پس ازتسویه بدهی خود نسبت به ابطال ضمانت نامه اقدام کند. لذا شعب می‏توانند در صورت تقاضای مشتریان واجد شرایط با رعایت مقررات و ضوابط مربوطه و حدنصابهای تعیین شده اقدام به صدور این قبیل ضمانت نامه کنند.

ضمانت نامه شخص ثالث:

به ضمانت نامه هایی که مضمون عنه آن شخصی غیر از متقاضی ضمانت نامه است و معمولاً به علت نداشتن فعالیت بانکی و یا پرشدن حد اعتباری مضمون عنه بنابرتقاضای مشتریان معتبر بانک صادر می‏شود، ضمانت نامه‏های شخص ثالث می‏گویند.
سایر ضمانت نامه‏ های ریالی:

علاوه بر انواع ضمانت نامه‏هایی که به شرح بند یک تا 6 ذکر شد، ضمانت نامه‏های دیگری نیز وجود دارد که باتوجه به هدفها و منظورهای مختلف، هریک به نوعی و تحت شرایط خاص صادر می‏شوند. برخی از این ضمانت نامه‏ها عبارتند از:

الف) ضمانت نامه‏ ها به نفع سازمانهای غله و قند و شکر و چای کشور:

این نوع ضمانت نامه‏ها با رعایت کلیه مقررات مربوط به آیین نامه صدور ضمانت نامه و اطمینان کامل نسبت به معتبر بودن متقاضی و استحکام وثایق از لحاظ تأمین منافع بانک و بنا به تقاضای بازرگانان و واردکنندگان مربوطه که دارای سابقه مراودات و معاملات بانکی هستند، صادر می‏شود.

ب) صدور ضمانت نامه به نفع اداره وظیفه عمومی:

در مواردی که اشخاص برای مسافرت خارج از کشور فرزندانشان تقاضای صدور ضمانت نامه به نفع اداره وظیفه عمومی کنند، با رعایت کلیه شرایط و مقررات مربوطه و با در نظر گرفتن حد نصابهای تعیین شده برای شعب در مقابل وجه نقد، غیرمنقول، انواع سپرده‏های سرمایه گذاری و پس انداز قرض الحسنه یا گواهی سپرده سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا حسابهای پس انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها، صدور ضمانت نامه با استفاده از فرم خاصی که ارایه می‏شود، بلامانع است و در هر صورت مدت این گونه ضمانت نامه‏ها نباید بیشتر از یک سال باشد.

شایان ذکر است که صدور ضمانت نامه برای دانشجویان خارج از کشور که از بورسهای تحصیلی استفاده می‏کنند و یا به نحوی از انحا از کمکهای دولت برای ادامه تحصیل در خارج بهره‏مند می‏شود، در صورت درخواست ضمانت نامه به منظور اعزام و مراجعت به کشور به نفع سازمانها و مؤسسات ذی ربط با رعایت کلیه دستورها و مقررات موجود به مدت 3 تا 4 سال صدور ضمانت نامه، در قبال وثیقه ملکی حتی به صورت ترهین مازاد (رهن دوم با نظر اداره حقوقی) یا وجه نقد، انواع سپرده‏های سرمایه گذاری یا گواهی سپرده سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا حسابهای پس‏انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها و موجودی سپرده پس انداز قرض الحسنه بلامانع خواهد بود.

ج) صدور ضمانت نامه به نفع سازمانهای ارتش جمهوری اسلامی‏ ایران:

به لحاظ این که تسهیلات خاصی برای متقاضیان ضمانت نامه‏های بانکی به نفع سازمانهای ارتش جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته شده‏اند، شعب تهران می‏توانند این قبیل متقاضیان را به شعبه مرکزی معرفی کنند.

د) صدور ضمانت نامه برای ارایه به دادگاهها و یا به نفع دادگاه:

در مواردی که اشخاص تقاضای صدور ضمانت نامه برای ارایه به دادگاهها و یا به نفع دادگاهها می‏کنند، با رعایت شرایطی که در آیین نامه صدور ضمانت نامه ذکر شده است (بند 7 سایر شرایط صدور ضمانت نامه ‏ها)، با انعقاد قرارداد نسبت به صدور ضمانت نامه اقدام کنند.

ه)صدور ضمانت نامه به نفع اداره کار و امور اجتماعی، وزارت دارایی (مالیاتها) و...:

صدور این گونه ضمانت نامه‏ها منحصراً در قبال وجه نقد و یا انواع سپرده سرمایه گذاری یا گواهی سپرده سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا حسابهای پس‏انداز قرض الحسنه نزد آن بانک یا حساب سپرده سرمایه گذاری مدت‏دار متقاضی نزد سایر بانکها و پس انداز قرض‏الحسنه خواهد بود.

در خصوص سایر ضمانت نامه ‏های ریالی توجه به نکات زیر ضروری است:

- باتوجه به این که برای صدور این گونه ضمانت نامه‏ها قبلاً فرم خاصی تدوین نشده، شعب موظفند قبل از صدور ضمانت نامه، متن پیشنهادی سازمان ذی ربط را برای تأیید به واحد تسهیلات اعطایی متبوعه ارسال و پس از اخذ تأیید آن با استفاده از فرم پیش‏بینی شده خاصی که ارایه می‏شود، متن پیشنهادی سازمان مربوطه را در آن درج کرده و سپس نسبت به صدور ضمانت نامه اقدام کنند.

- واحدهای تسهیلاتی موظفند درخصوص متن ارایه شده از سوی متقاضی قبلاً نظر اداره حقوقی بانک صادرات ایران و یا واحدهای حقوقی بانکهای صادرات استان را کسب و سپس اقدام به تأیید آن کنند.

بدیهی است یک نسخه از فرم تأیید شده از طرف واحدهای حقوقی مذکور به منظور استفاده در موارد مشابه در آینده در فایل مشخصی در واحدهای تسهیلاتی نگهداری می‏شود.

در این زمینه باید توجه داشت که هنگام صدور این نوع ضمانت نامه‏ها که برخی مبتنی بر فعالیتهای تجاری و اقتصادی نیست، باید نهایت دقت و توجه مبذول شود تا به علت انجام نشدن تعهدات مضمون عنه منافع بانک به خطر نیفتد. بنابراین برای صدور این نوع ضمانت نامه‏ها باید سعی شود وثایق آنها سهل‏الوصول (ترجیحاً وجه نقد یا سپرده سرمایه‏گذاری بلند مدت) باشد تا در صورت لزوم بانک بتواند در اسرع وقت نسبت به استیفای حقوق خود اقدام کند.

صدور ضمانت نامه به نفع بخش خصوصی و یا سایر بانکها

صدور ضمانت نامه به نفع بخش خصوصی در قبال وثیقه ملکی و یا به پشتوانه سپرده بلندمدت با توجه به حدود اختیارات بلامانع است.

در مواردی که صدور ضمانت نامه به نفع بخش خصوصی در قبال سایر وثایق مورد نظر باشد، می‏باید موضوع بر حسب مورد در کمیته تسهیلات اعطایی بانک مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهاد لازم برای اتخاذ تصمیم نهایی به هیأت مدیره بانک ارایه شود.

همچنین صدور ضمانت نامه به نفع سایر بانکها برای تضمین قراردادهای اجرایی مربوط به آن بانک نظیر احداث ساختمان یا تهیه تدارکات و نگهداری تأسیسات و... با رعایت حدود اختیارات بلامانع است.

علاوه بر این، صدور ضمانت نامه به نفع شرکتهای بیمه و شرکتهای سرمایه گذاری به منظور استفاده اشخاص حقیقی و حقوقی از اعتبار و یا دریافت تسهیلات اعتباری از شرکتهای مذکور به هیچ وجه مجاز نیست.

نحوه صدور ضمانت نامه‏ ها

چنانچه متقاضی برای صدور ضمانت نامه به بانک مراجعه کند، شعب باید به شرح زیر اقدام کنند:

1- درخواست صدور ضمانت نامه که در آن مشخصات ذی نفع، شماره قرارداد منعقده بین متقاضی ضمانت نامه و ذی نفع، مدت، نوع و مبلغ ضمانت نامه قید شده است، توسط متقاضی همراه با مدارک و مستندات مورد نیاز به بانک ارایه شود.

مدارک و مستندات مورد نیاز عبارت از همان مدارک و فرمهایی است که به هنگام اعطای تسهیلات از متقاضیان اخذ و یا تکمیل و به بانک ارایه خواهد شد.

به فرم درخواست ضمانت نامه پس از موافقت و صدور ضمانت نامه، طبق تعرفه بانک تمبر مالیاتی الصاق و باطل خواهد شد.

همچنین در مورد ضمانت نامه‏های پیمانکاری، در صورت لزوم رونوشتی از قرارداد فی مابین متقاضی و ذی نفع اخذ و در پرونده ضبط خواهد شد.

2- مسئولان ذی ربط پس از دریافت مدارک و تقاضای مشتری، به منظور کسب اطلاع از وضعیت مالی و نحوه کار متقاضی، بررسیهای لازم را اعمال و چنانچه مشتری را واجد صلاحیت تشخیص دادند، پیشنهاد صدور ضمانت نامه را که حاوی شرایط و نوع وثیقه مورد نظر است در نمونه 217 تنظیمی درج و به ارکان اعتباری ذی‏ربط ارایه خواهند نمود.

3- ارکان اعتباری موظف است پیشنهاد واصله را بررسی و باتوجه به حدود اختیارات تفویض شده نسبت به پیشنهاد، اتخاذ تصمیم کند و موافقت خود را با صدور ضمانت نامه همراه با شرایط و نوع وثایق مورد نظر به عنوان مصوبه به شعبه ذی‏ربط ابلاغ نماید.

در صورتی که ارکان اعتباری به هر دلیلی با صدور ضمانت نامه موافقت نداشته باشد، لازم است عدم موافقت خود را با ذکر دلایل و مستندات در برگ پیشنهاد منعکس و پیشنهاد تصویب نشده را به شعبه عودت نماید.

بدیهی است در صورتی که با صدور ضمانت نامه توسط کمیسیون تسهیلاتی شعبه موافقت نشده باشد، ضمن ذکر موضوع در برگ پیشنهاد، سوابق در شعبه بایگانی خواهد شد.

4- شعبه پس از دریافت مصوبه چنانچه با صدور ضمانت نامه موافقت شده باشد با استفاده از فرمهای مخصوص ضمانت نامه‏ها که ارایه می‏شود، نسبت به صدور ضمانت نامه مورد نظر اقدام خواهد کرد.

در صورتی که متن ضمانت نامه از نوع ضمانت نامه‏هایی است که نمونه آن قبلاً چاپ و آماده نشده، باید متن مورد نظر مضمون‏له (ضمانت گیر) قبلاً از طرف واحد حقوقی مربوط تأیید شده و ارکان اعتباری ذی‏ربط با صدور ضمانت نامه با متن فوق موافقت نموده باشد.

5- نحوه تشکیل پرونده تضمینی : در بعضی مواقع ممکن است برای تعدادی از مشتریان که تقاضای صدور ضمانت نامه‏های متعدد داشته باشند پرونده تضمینی تصویب شود. بنابراین نحوه تشکیل این نوع پرونده‏ها نیز عیناً مانند پرونده‏های تسهیلاتی بوده و برای پیشنهاد ضمن استفاده از نمونه خاصی که ارایه می‏شود به شرح زیر عمل خواهد شد:

الف) برای مجموع مبلغ ضمانت نامه‏های تعهد دین از قبیل: گمرکی، پیش پرداخت، کسور وجه الضمان و... که در طول سال ممکن است مشتری نیاز داشته باشد، یک رقم پیشنهاد گردد.

ب) برای مجموع مبلغ سایر ضمانت نامه‏ها از قبیل شرکت در مناقصه، مزایده، حُسن انجام کار یا تعهد و... نیز مبلغی جداگانه در نظر گرفته شود.

به این ترتیب با تشکیل یک پرونده تسهیلات تضمینی با دو رقم به شرح فوق شعب می‏توانند انواع ضمانت نامه‏های مورد نظر متقاضی را تا سقف ارقام تصویب شده بدون اخذ مصوبه جدید و بنابر درخواست کتبی متقاضی و طبق ضوابط و دستورالعملهای مربوط به صدور ضمانت نامه صادر نمایند.

6- چنانچه با صدور ضمانت نامه موافقت نشده باشد، شعبه باید مراتب را کتباً به متقاضی اعلام و سوابق را در شعبه نگهداری کند.

باید توجه داشت کلیه ضمانت نامه‏ها حتی‏المقدور به وسیله ماشین تحریر یا کامپیوتر تایپ و بدون قلم خوردگی صادر شود.

به هنگام صدور کلیه ضمانت نامه‏ها باید قرار داد لازم تکمیل و به امضای متقاضی و بانک برسد.

همچنین در محل نقطه چین سطر دوم تبصره یک ماده دو قرارداد، نرخ وجه التزام (جریمه تأخیر) باید براساس نرخ تسهیلات اعطایی (برحسب نوع و بخش فعالیت اقتصادی مضمون عنه) به اضافه 6 درصد محاسبه و در قرارداد درج گردد.

شایان ذکر است الصاق تمبر به قرارداد مذکور طبق تعرفه و صدور اسناد انتظامی مربوط الزامی است.

7- محلهای خالی در متن ضمانت نامه باید باتوجه به اسامی مضمون له (ضمانت گیر)، مضمون عنه (ضمانت شده)، سررسید، مبلغ (به حروف و به عدد) تکمیل شود. در ضمن باتوجه به قرارداد اخذ شده از متقاضی، شماره قرارداد منعقده بین مضمون له و مضمون عنه نیز در محل مخصوص درج خواهد شد.

8- مبلغ ضمانت نامه باید قبل از برداشتن کاربن از بین نسخ ضمانت نامه، پرفراژ شود. به طوری که روی کلیه نسخ ضمانت نامه مبلغ ماشین شده منعکس باشد.

9- کلیه ضمانت نامه‏ها باید با دو امضای مجاز صادر گردد.

10- کلیه نسخ ضمانت نامه باید به مهرنام و شماره ردیف شعبه و مهر غیرقابل انتقال ممهور گردد.

11- به استثنای نسخه اول، سایر نسخ ضمانت نامه به مهر «بدون ارزش» ممهور خواهد شد.

12- به نسخه اول ضمانت نامه تمبر لازم (طبق تعرفه بانک) الصاق و باطل می‏گردد.

13- کلیه ضمانت نامه‏ها در 5 نسخه تنظیم و صادر خواهد شد.

14- ضمانت نامه‏های گمرکی در 6 نسخه تنظیم و صادر می‏گردد.

نکته قابل ذکر این است که متن ضمانت نامه‏های گمرکی باتوجه به محل گمرک مربوط و نحوه پرداخت وجه ضمانت نامه متفاوت است، بنابراین هنگام صدور این قبیل ضمانت نامه‏ها باید دقت شود که مندرجات ضمانت نامه مطابق فرم ارایه شده از سوی گمرک تنظیم شود. در ضمن وجه ضمانت نامه‏های گمرکی که معمولاً بانک ملزم به پرداخت جریمه تأخیر است، باید در سررسید طی چک بانکی که مشخصات ضمانت نامه (شماره ضمانت نامه، سررسید، نام و نام خانوادگی مضمون‏عنه ، نام گمرک ذی نفع و شماره حساب و نام بانک دارنده حساب گمرک) در آن قید شده است به گمرک ذی ربط ارسال شود.

15- فرمهای مورد استفاده برای صدور ضمانت نامه‏های گمرکی عبارتند از:

- فرم شماره یک، برای صدور ضمانت نامه در شعب یک شهر به نفع گمرک همان شهر که پرداخت وجه آنها به وسیله چک بانکی صورت می‏گیرد.

- فرم شماره دو برای صدور ضمانت نامه در شعب یک شهر به نفع گمرک سایر شهرها که پرداخت وجه آنها به وسیله ارسال حواله (تلگرافی - تلفنی - سایر انواع حوالجات بین شهری) به بانک دارنده حساب گمرک مربوط انجام خواهد شد.

چون گمرک ایران در صورت تأخیر در وصول وجه الضمان ضمانت نامه مبادرت به اخذ جریمه دیر کرد از بانک از زمان سررسید ضمانت نامه لغایت تاریخ پرداخت وجه (به ازای هر سه هزار ریال یک ریال) می‏نماید، لذا واحدها باید سررسید ضمانت نامه‏های صادره به نفع گمرکات را مورد توجه قرار داده تا در موعد مقرر نسبت به ابطال و عنه الاقتضاء پرداخت وجه ضمانت نامه به گمرک ذی‏ربط اقدام کنند تا مشمول پرداخت خسارت دیرکرد نشود.

از سوی دیگر باتوحه به این که ممکن است گمرک ذی نفع ضمانت نامه‏های گمرکی که ضمانت نامه به نفع آن صادر شده، قبل از رسیدن نسخه ضمانت نامه و نامه شعبه، تقاضای تأیید برگ اول ضمانت نامه را کند، که متصدیان واحدهای تسهیلاتی مربوط به دلیل نرسیدن نسخه زیرین ضمانت نامه و نامه شعبه از تأیید آن خودداری می‏کند. لذا به منظور جلوگیری از اتلاف وقت مشتریان لازم است شعب صادرکننده ضمانت نامه مراتب صدور ضمانت نامه را تلگرافی، تلفنی و یا به وسیله دورنگار (فاکس) با هزینه مشتری به واحد تسهیلات اعطایی شهری که گمرک ذی نفع در آن مستقر است، اعلام کند.

نحوه تفکیک نسخ ضمانت نامه

نسخ مختلف ضمانت نامه به شرح زیر تفکیک می‏شود:

نسخه اول (نسخه اصلی) - مربوط به مضمون‏له (ضمانت گیر)

نسخه دوم - مخصوص مشتری (متقاضی - مضمون عنه)

نسخه سوم - به منظور ضبط در پرونده ضمانت نامه

نسخه اول برای ارایه به ذی نفع به همراه نسخه دوم ضمانت نامه‏ها به متقاضی تسلیم می‏شود و روی نسخه سوم با درج جمله «نسخه اصلی و نسخه دوم ضمانت نامه به اینجانب تحویل گردید «از متقاضی رسید اخذ خواهد شد.

نسخه چهارم: برای بایگانی در کلاسور سررسید ضمانت نامه‏ها به ترتیب سررسید ضمانت نامه.

نسخه پنجم: در فایل شماره ردیف ضمانت نامه‏ها به ترتیب شماره ردیف و تاریخ صدور بایگانی و ضمانت نامه‏های صادره هر سال از یکدیگر تفکیک و در یک کلاسور نگهداری شوند.

نسخه ششم: ضمانت نامه‏های گمرکی، به عنوان تأیید صدور ضمانت نامه جهت ارسال به واحدهای تسهیلاتی ذی‏ربط.

شعب موظفند پس از صدور ضمانت نامه، یک برگ کارت تعهدات مشتری بابت ضمانت نامه برای هر مشتری اختصاص و ضمن درج مشخصات متقاضی و ضمانت نامه صادره در بالای آن، مانده تعهدات مشتری را در ستون بدهکار درج و مانده‏گیری نموده و بعد از آن نیز توجه داشته باشند که هر نوع تغییر در مانده تعهدات ضمانت نامه را در کارت مذکور ثبت کنند. به نحوی که در هر زمان میزان تعهدات مشتری بابت ضمانت نامه صادر شده مشخص باشد.
تمدید ضمانت نامه

هریک از ضمانت نامه‏های صادره دارای سررسید معینی است که در متن ضمانت نامه منعکس و قید شده و این تاریح نشان دهنده اعتبار ضمانت نامه است . مضمون له (ذی‏نفع) می‏تواند هر زمان در طول مدت اعتبار ضمانت نامه آن را تمدید کند یا تقلیل دهد یا ابطال کند و یا درخواست ضبط (پرداخت وجه) نماید.
ابطال ضمانت نامه

چنانچه مضمون له (ذی‏نفع) طی نامه‏ای با ارسال نسخ اصلی ضمانت نامه و تمدید نامه یا تقلیل نامه‏های صادره بانک و یا مضمون عنه (ضمانت شده) با ارایه اصل ضمانت نامه تقاضای ابطال ضمانت نامه را بنمایند، شعبه پس از دریافت درخواست ابطال و اوراق ضمیمه نسبت به ابطال ضمانتنامه اقدام و سپرده نقدی وثایق ضمانت نامه را به متقاضی مسترد می‏کند.
مفقودی ضمانت نامه

در بعضی مواقع ممکن است اصل ضمانت نامه توسط مضمون له (ذی نفع) یا مضمون عنه (متقاضی) مفقود شود. بنابراین در این‏گونه موارد شعبه می‏تواند با رعایت نکات زیر نسبت به صدور المثنی ضمانت نامه اقدام نماید:

- موضوع فقدان ضمانت نامه لازم است کتباً از طرف مشتری یا ذی نفع به شعبه صادر کننده اعلام شود.

- چنانچه ضمانت نامه توسط متقاضی مفقود شده باشد، شعبه صادر کننده باید موضوع را کتباً به ذی‏نفع اعلام و در مورد صدورالمثنی‏ نظریه ذی‏نفع را استعلام کند.

- شعبه قبل از صدور المثنی موظف است ضمن بررسیهای لازم مجوز مربوط به صدور المثنی را از واحد تسهیلاتی مناطق و استانهای ذی ربط کسب کند.

- پس از اخذ مجوز، تعهد نامه نیز از متقاضی صدورالمثنی (مشتری / ذی نفع) حسب مورد اخذ و در سوابق ضبط خواهد شد.

- با استفاده از نسخه اول و دوم فرم مخصوص ضمانت نامه‏ها که ارایه می‏شود ( در مورد ضمانت نامه‏هایی که دارای فرم چاپی است) و یا دو برگ فرم سفید ضمیمه (در مورد ضمانت نامه هایی که متن آن توسط ذی‏نفع به بانک ارایه شده) متن قبلی ضمانت نامه تهیه خواهد شد.

- در نسخه المثنی، تاریخ صدور، شماره، سررسید و مبلغ ضمانت نامه اصلی که در سوابق ضمانت نامه نزد شعبه موجود می‏باشد درج می‏گردد.

- هر دو نسخه ضمانت نامه المثنی به مُهر المثنی، غیر قابل انتقال و مهر شعبه ممهور و توسط دارندگان امضای مجاز امضا می‏شود.

- پس از پرفراژ کردن نسخ المثنی ضمانت نامه، نسخه دوم به مهر «بدون ارزش» ممهور و نسخه اول آن طی نامه‏ای در پاسخ دستور دهنده جهت وی ارسال و نسخه دوم همراه با نسخه دوم نامه و سایر مدارک مرتبط در سوابق ضمانت نامه ضبط خواهد شد. ضمناً روی کلیه نسخ اصلی ضمانت نامه‏های موجود در بانک عبارت «توجه: برای این ضمانت نامه المثنی صادر شده است» درج خواهد شد.

- برای صدور المثنی ضمانت نامه علاوه بر وجه تمبر، مبلغ 5000 ریال به عنوان کارمزد از دستور دهنده اخذ خواهد شد.پرداخت وجه (ضبط) ضمانت نامه‏ هامضمون له (ذی نفع) ضمانت نامه یا قائم مقام قانونی وی می‏تواند در هر زمان قبل از انقضای سررسید ضمانت نامه درخواست پرداخت وجه (ضبط) ضمانت نامه را به بانک کند. در این صورت شعب موظفند با رعایت حدود اختیارات اقدام به پرداخت وجه ضمانت نامه مورد نظر کنند

ماخذ: بانکر

شرایط طرح و رسیدگی به دعاوی متعدد ضمن یک دادخواست     فهرست عناوین دعاوی مالی و غیر مالی

پست های مرتبط

مفاهیم ضمانت نامه بانکی

• 1,394 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:11

بانک در صورتى که مقتضى بداند مى‏تواند ضمانت نامه را تمدید کند تمدید ضمانت نامه با موافقت مضمون له به [...]

تعدیل قضایی قرارداد در اثر کاهش ارزش پول

• 1,397 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:6

تعدیل قضایی قرارداد در اثر کاهش ارزش پول، از مفاهیم حقوقی- اقتصادی است که در نتیجه نوسانات اقتصادی ق [...]

عقود رضایی و تشریفاتی چه تفاوتی باهم دارند؟

• 1,397 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:19

عقد رضایی قراردادی است که به صرف توافق طرفین، به شرط اینکه به نحوی از انحاء بیان و ابراز شده باشد، و [...]

شرط ضمانت در عقد اجاره

• 1,398 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:37

اجاره در لغت به معنای مزد، اجرت و پاداش عمل است و در ماده 466 قانون مدنی آمده است [...]

آیا میتوان به جای فیش حقوقی سند خودرو را به دادگاه ارائه داد؟

• 1,398 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:22

یک وکیل دادگستری درباره چگونگی ارائه فیش به دادگاه از سوی متهم توضیحاتی داد [...]

دعوای همسایگی بر سر پارک خودرو ، هر آنچه باید درباره پارکینگ مزاحم بدانید

• 1,398 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:12

مجتمع‌های مسکونی، دارای پارکینگ‌های محدودی هستند که طبق قانون باید هر واحد، یک پارکینگ خودرو مخصوص ب [...]

حکم به بطلان دعوای طلاق زوج با استناد به قاعده لاضرر

• 1,398 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:19

محسن پارسا دادرس شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی بخش رودهن با صدور دادنامه‌ای با استناد به اعلامیه جهانی [...]

کوچ دنباله دار قضات از قضاوت به وکالت

• 1,398 مشاهده
• زمان مطالعه : 1:20

کانون وکلای دادگستری مرکز فهرست جدید متقاضیان صدور پروانه وکالت را بر اساس بندهای مختلف ماده هشتم لا [...]