آئین نامه مربوط به تعیین بستر و حریم رودخانه ها و انهار و مسیلها و شبکه های آبیاری و زهکشی
شماره 2342 - 8/2/53
ماده 1- تعریف اصطلاح مندرج در این آئین نامه از نظر اجرای مقررات آن بشرح زیر است:
الف- رودخانه مجرائی است طبیعی که آب بطور دائم یا مفصلی در آن جریان داشته باشد.
ب- نهر طبیعی مجرای آبی است که بدون دخالت دست اشخاص ایجاد شده باشد.
ج- مسیل مجرائی است طبیعی که سیل از باران و برف و رگبارها موقتا" در آن جریان پیدا می کند.
د- انهار و شبکه های آبیاری و زهکشی و کانالها مجاری مستحدثه ای هستند که بمنظور آبیاری اراضی زراعی یا سالم سازی اراضی یا آبرسانی شهری و صنعتی ایجاد شده یا میشوند.
هـ- بستر آن قسمت از رودخانه، نهر طبیعی یا مسیل است که در حداکثر طغیان معمولی زیر آب قرار میگیرد.
و- حداکثر طغیان معمولی زیر آبی است که با تناسب 25 ساله از طریق محاسبات آمار و احتمالات هیدرولوژیک از طرف وزارت آب و برق محاسبه و تعیین میگردد.
ز- حریم آن قسمت از اراضی اطراف رودخانه، مسیل یا نهر طبیعی و احداثی یا شبکه های آبیاری و زهکشی است که بعنوان حق ارتفاق برای کمال انتفاع و حفاظت آنها لازم است و بلافاصله پس از بستر قرار دارد.
ماده 2- در صورتی که در اثر دیواره سازی یک طرف یا طرفین رودخانه یا مسیل یا نهر طبیعی قسمتی از بستر در پشت دیوار احداثی باقی بماند باقیمانده بستر کماکان ملک دولت است.
دیواره سازی باید به نحوی انجام شود که حداکثر طغیان معمولی در رودخانه یا نهر طبیعی یا مسیل قادر به عبور باشد. طرح و نقشه های مربوط به دیواره سازی باید قبلا" به تصویب وزارت آب و برق رسیده باشد.
تبصره – در رودخانه ها و انهار طبیعی و مسیلها که دیواره سازی میشود حریم بلافاصله پس از دیوار مستحدثه واقع است در صورتیکه از باقیمانده بستر بتوان حریم لازم را تأمین نمود دیگر احتیاجی به حریم اضافی خارج از بستر قبلی نخواهد بود و اگر باقیمانده بستر جزئی از حریم را تأمین کند بقیه حریم باید از اراضی خارج از بستر قبلی تأمین شود.
ماده 3- در صورتیکه دستگاههای دولتی یا شهرداریها به اراضی باقیمانده از بستر نیاز داشته باشند بر طبق مقررات مربوطه عمل خواهد شد.
تبصره – تغییرات طبیعی بستر رودخانه ها یا مسیلها یا انهار طبیعی در مالکیت دولت نسبت به بستر سابق خللی وارد نخواهد کرد لیکن حریم برای آن منظور نخواهد شد.
ماده 4- حریم انهار طبیعی یا رودخانه ها و مسیلها اعم از اینکه آب دائم یا فصلی داشته باشند از یک تا بیست متر خواهد بود که حسب مورد با توجه بوضوح رودخانه یا نهر طبیعی یا مسیل از یکطرف یا طرفین بستر وسیله وزارت آب و برق تعیین میگردد.
ماده 5- حریم کانالها و انهار احداثی و شبکه های آبیاری و زهکشی با توجه بظرفیت آنها طبق جدول زیر از طرف وزارت آب و برق برای یک طرف یا طرفین تعیین میگردد و این حریم از منتهی الیه دیوار آنها تعیین میشود:
ظرفیت کانالها و انهار مستخدثه و شبکه های آبیاری و زهکشی:
آبدهی (دبی) بیش از 15 متر مکعب در ثانیه.
میزان حریم از هر طرف 12 متر تا 15 متر.
آبدهی (دبی) بیش از 10 تا 15 متر مکعب در ثانیه.
میزان حریم از هر طرف 8 تا 12 متر.
"بدهی (دبی) بیش از 5 تا 10 متر مکعب در ثانیه.
میزان حریم از هر طرف 6 تا 8 متر.
آبدهی (دبی) بیش از 2 تا 5 متر مکعب در ثانیه.
میزان حریم از هر طرف 4 تا 6 متر.
آبدهی (دبی) بیش از یکصد و پنجاه لیتر تا 2 متر مکعب در ثانیه.
میزان حریم از هر طرف 1 متر تا 2 متر.
حریم لوله آبرسانی تا قطر پانصد میلیمتر کالا" 6 متر (3 متر از هر طرف نسبت بمحور لوله)
حریم لوله از پانصد تا هشتصد میلیمتر کلا" 8 متر (4 متر از هر طرف نسبت به محور لوله)
حریم لوله از هشتصد تا یکهزار و دویست میلیمتر کلا" 10 میلیمتر (5 متر از هر طرف نسبت به محور لوله)
حریم لوله از یکهزار و دویست میلیمتر به بالا کالا" 12 میلیمتر (6 متر از هر طرف نسبت به محور لوله)
در صورتی که لوله های آبرسانی بموازات و در حریم یکدیگر نصب گردند حریم مابین لوله ها و حریم لوله بزرگتر خواهد بود و حد خارجی حریم باعتبار قطر آخرین لوله منظور میشود.
تبصره- کانال و انهار و شبکه های آبیاری و زهکشی و انهار طبیعی و احداثی واقع در داخل مزارع و باغات تا مساحت یکصد هکتار که برای آبیاری همان مزارع و باغات مورد استفاده است دارای حریم نیستند.
تبصره 2- در مواردی که در طراحی کانال تأسیسات تبعی ( را سرویس گل انداز، زهکشی و غیره) در یکطرف یا طرفین آن منظور شده باشد حریم مرتبط بفاصله 2 متر از منتهی الیه تأسیسات مذکور برای حفاظت آنها در نظر گرفته میشود ولی در هر حال فاصله ای که تأسیسات تبعی مذکور بانضمام دو متر حریم مقرر در فوق در آن قرار دارد نباید از میزان حریم مقرر در ماده 5 کمتر باشد.
تبصره 3- حریمهای مذکور در محدوده قانونی شهرها با توجه بطرح جامع یا هادی شهر با توافق وزارت آب و برق و شهرداری محل تعیین خواهد شد.
ماده 6- وزارت آب و برق جز در مورد انهار و شبکه های آبیاری مکلف است در هر مورد که بستر یا حریم مذکور در این آئین نامه را تعیین و مشخص مینماید مراتب را جهت اطلاع عموم آگهی نماید.
مدعیان حق میتوانند ظرف یکماه از تاریخ انتشار آگهی مزبور اعتراض خود را به وزارت آب و برق یا سازمان آب منطقه ای مربوط تسلیم نمایند در اینصورت موضوع در هیأتی مرکب از سه نفر کارشناسان (دو نفر فنی و یکنفر کارشناس حقوقی) که از طرف وزیر آب و برق انتخاب خواهند شد مطرح و نظر هیئت مذکور قطعی است. بهرحال قبل از قلع و قمع مستحدثات واقع در بستر رودخانه وضعیت و ارزش آنها باید قبلا" با حضور نماینده وزارت آب و برق و نماینده دادستان شهرسان و یکنفر کارشناس رسمی دادگستری تعیین و صورت مجلس سود تا در صورت قلع و قمع آنها اگر اعیانی به اعتبار سند مالکیت احداث و یا موضوع مشمول قسمت اخیر تبصره 2 ماده 2 قانون آب و نحوه ملی شدن آن باشد میزان خسارت وارده مشخص و معلوم گردد.
تبصره- در صورتی که قبل از تعیین بستر یا حریم بشرح ماده فوق شهرداریها یا ادارات ثبت اسناد و املاک در مورد بستر رودخانه ها و انهار طبیعی و مسیلها و یا حریم مقرر در این آئین نامه استعلام نماید وزارت آب و برق میتواند بنا بمورد نسبت به تعیین بستر یا حریم اقدام و مراتب را به ذینفع و اداره استعلام کننده اعلام نماید اگر ذینفع معترض به آن باشد بشرح ماده فوق رسیدگی و اقدام خواهد شد.
ماده 7- جلوگیری از تجاوز اشخاص به بستر و حریم رودخانه ها و انهار طبیعی و مسیلها و همچنین شبکه های آبیاری و زهکشی و لوله های آبرسانی که وسیله وزارت آب و برق یا شرکتهای تابع آن ایجاد شده و اجرای تصمیمات متخذه در این مورد به عهده پلیس مسلح آب است و در مناطقی که پلیس مسلح آب تشکیل نشده مأمورین شهربانی و ژاندارمری موظف به اجرای دستورات صادره از مراجع مذکور میباشند.
تبصره- عبور لوله نفت و گاز در بستر رودخانه ها و انهار طبیعی و مسیلها با نظر وزارت آب و برق بلامانع است.
ماده 8- هر گاه ساختمان شبکه آبیاری و لوله های آبرسانی مقدم بر ایجاد راههای اصلی و فرعی باشد حریم آنها از طرف وزارت راه باید مراعات گردد و اگر ساختمان راه مقدم بر ایجاد و شبکه آبیاری و لوله آبرسانی باشد حریم آن از طرف وزارت آب و برق رعایت خواهد شد.
تبصره- در صورتی که حریم انهار و شبکه های آبیاری و لوله های آبرسانی و راه های اصلی و فرعی موجود تداخل نمایند قسمت مورد تداخل برای تأسیسات طرفین بالمناصفه خواهد بود.
ماده 9- تصویبنامه شماره 37578 مورخ 13/9/1350 هیئت وزیران و کلیه تصویبنامه هائی که در مورد تعیین حریم رودخانه ها، مسیلها و انهار طبیعی و شبکه های آبیاری و زهکشی و کانالها به تصویب رسیده از تاریخ تصویب این آئین نامه ملغی است.
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 8537
تاریخ تصویب : 1353/02/08
تاریخ ابلاغ : 1353/02/16
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
