آئین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها ، انهار مسیلها ، مردابها ، برکه های طبیعی و شبکه های آبرسانی ، آبیاری و زهکشی
شماره 36046 / ت 23687 هـ 16/8/1379
وزارت نیرو ـ وزارت کشور ـ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
هیات وزیران در جلسه مورخ 11/8/1379 بنا به پیشنهاد شماره100/31/48556 مورخ 3/8/1379 وزارت نیرو و به استناد ماده 51 قانون توزیع عادلانه آب ـ مصوب 1361 ـ آئین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها ، انهار . مسیلها ، مردابها ، برکه های طبیعی ، و شبکه های آبرسانی ، آبیاری و زهکشی را به شرح زیر تصویب نمود :
ماده 1 ـ اصطلاحات مندرج در این آئین نامه از نظر اجرای مقررات آن در معانی ذیل به کار می رود .
ب ـ نهر طبیعی : مجرائی است که آب به طور دایم یا فصلی در آن جریان داشته و دارای حوضه آبریز مشخصی نباشد .
پ ـ نهر سنتی : مجرای آبی است که به بوسیله اشخاص به صورت غیر مدرن احداث شده باشد .
ت ـ مرداب : زمین باتلاقی مسطح و پستی است که دارای یک یا تعدادی آبراهه باشد و معمولا در مد بزرگ دریا زیر آب رود و همچنین اراضی پستی که در مناطق غیر ساحلی در فصول بارندگی و سیلاب غرقاب شده و معمولا در تمام سال حالت باتلاقی داشته باشد .
ث ـ برکه : اراضی پستی است که در اثر جریان سطحی و زیر زمینی آب در آنها جمع شده و باقی می ماند .
ج ـ مسیل متروک : مجرائی طبیعی است که تحت تاثیر عوامل طبیعی یا غیر طبیعی امکان حدوث سیلاب در آن وجود نداشته باشد .
چ ـ شبکه های آبیاری و زهکشی و کانالها : مجاری مستحدثه ای هستند که به منظور آبرسانی سالم سازی اراضی و یا انتقال آب ایجاد شده یا میشوند .
ح ـ بستر : آن قسمت از رودخانه ، نهر یا مسیل است که در هر محل با توجه به آمار هیدرولوژیک و داغاب و حداکثر طغیان با دوره برگشت 25 ساله به وسیله وزارت نیرو و با شرکتهای آب منطقه ای تعیین می شود .
در مناطقی که ضرورت می نماید سیلاب با دوره برگشت کمتر یا بیشتر از 25 ساله ملاک محاسبه قرار گیرند سازمانهای آب منطقه ای حسب مورد با ارایه نقشه های مربوط و توجیهات فنی از حوزه های ستادی وزارت نیرو مجوز لازم را اخذ خواهند نمود .
تغییرات طبیعی بستر رودخانه ، مسیلها یا انهار طبیعی ، در بستر سابق تاثیری نداشته و بستر سابق کماکان در اختیار حکومت اسلامی است ، لیکن حریم برای آن منظور نخواهد شد .
خ ـ حریم : آن قسمت از اراضی اطراف رودخانه ، مسیل ، نهر طبیعی یا سنتی ، مرداب و برکه طبیعی است که بلافاصله پس از قرارداد و به عنوان حق ارتفاث برای کمال انتفاع و حفاظت آنها لازم است وطبق مقررات این آئین نامه توسط وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقه ای تعیین می گردد .
حریم انهار طبیعی یا رودخانه اعم از اینکه آب دایم یا فصلی داشته باشند از یک تا بیست متر خواهد بود که حسب مورد خواهد بود با توجه به وضع رودخانه یا نهر طبیعی یا مسیل از هر طرف بستر به وسیله وزارت تعیین میگردد .
ماده 2 ـ شرکتهای آب منطقه ای مکلفند با توجه به امکانات حد بستر و حریم رودخانه ها ، انهار ، مسیلها ، مردابها ، و برکه های طبیعی موجود در حوزه فعالیت خود را با برنامه ریزی مشخصی و با اعزام کارشناس یا کارشناسان ذی صلاح طبق مقررات این آئین نامه تعیین نمایند .
ماده 3 ـ شرکت آب منطقه ای در هر مورد که بستر و حریم رود خانه ، نهر طبیعی ، مسیل ، مرداب و برکه طبیعی را تعیین می نماید مراتب را به طرق مقتضی به طور کتبی به متقاضی اعلام و در مورد تعیین و حریم سرتاسری موضوع از طریق پخش اطلاعیه های محلی ( برای یک نوبت ) به اطلاع اشخاص ذی نفع می رسد که بستر و حریم رودخانه ، نهر طبیعی ـ سنتی مسیل ، مرداب و برکه طبیعی مورد نظر تعیین گردیده و اشخاص می توانند برای کسب اطلاع از حدود بستر و حریم تعیین شده به شرکت آب مربوط مراجعه و چنانچه اعتراضی داشته باشند ظرف یک ماه از تاریخ انتشار اطلاعیه اعتراض خود را به شرکت مربوط تسلیم و رسید دریافت دارند . چنانچه اعتراضی نسبت به بستر و حریم تعیین شده در مهلت مذکور در فوق واصل شود ، شرکت آب منطقه ای مربوط اعتراض را به کمیسیونی مرکب از دو نفر کارشناس فنی ذی صلاح و یک نفر کارشناس حقوقی که از بین مجربترین کارشناسان شرکت با ابلاغ مدیر عامل منصوب می شوند ارجاع می نماید .
ماده 4 ـ کمیسیون مذکور در ماده 3 پس از وصول پرونده مورد اعتراض گزارش کارشناس ، یا کارشناسان را بررسی می کند و در صورتی که با بستر و حریم تعیین شده موافق باشد آن را تایید می کند والا بعد از اخذ توضیحات از کارشناس یا کارشناسان ذیربط نظر خود را به شرکت اعلام خواهند نمود چنانچه توضیحات کارشناسان دیگری محل بازدید کند و سپس نظر خود را در مورد بستر و حریم به شرکت اعلام دارد نظر این کمیسیون قطعی و به منزله نظر وزارت نیرو است .
ماده 5 ـ پس از اعلام نظر کمیسیون موضوع ماده 3 این آئین نامه شرکت آب منطقه ای نسبت به علامت گذاری نهائی حد بستر و حریم تعیین شده به نحوه مقتضی اقدام خواهد نمود و نسخه ای از نقشه مربوط بستر و حریم را برای اطلاع به اداره ثبت اسناد و املاک بخشداری و شهرداری حوزه عمل ارسال و نیز مراتب را به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران اعلام خواهد داشت و از تجاوز اشخاص به بستر و حریم با همکاری ماموران انتظامی جلوگیری خواهد کرد .
ماده 6 ـ پس از تعیین و تشخیص میزان بستر و حریم رودخانه ، مسیل ، نهر ، مرداب و برکه طبیعی در صورتی که شرکت آب منطقه ای قلع و قمع اعیانی اعم از اشجار و غیر آن واقع در بستر و حریم را برای استفاده از امور مربوط به آب و برق لازم بداند و براساس مقررات مربوط اقدام خواهد نمود .
تبصره ـ هرگاه اعیانی موجود در بستر و حریم به صورت موقت باشد ، پس از برداشت محصول مقررات ماده فوق اعمال خواهد شد .
ماده 7 ـ کشت موقت در آن قسمت از بستر رودخانه ، نهر و مسیل که برای بهره برداری از آب مزاحمتی ایجاد ننماید با موافقت کتبی و قبلی شرکت آب منطقه ای ذیربط به صورت اجاره و رعایت اولویت برای مجاوران بلامانع است ولی مستاجر به هیچ وجه حق ایجاد اعیانی و غرس نهال و درخت ( به جز زراعت سطحی ) را ندارد در صورت تخلف اراضی مسترد و از فعالیت وی جلوگیری خواهد شد شرکت آب منطقه ای ذیربط باید در اجاره نامه قید کند که در صورت بروز هرگونه خسارت ناشی از سیل و نظایر آن هیچگونه مسئولیتی نخواهد داشت .
تبصره ـ استفاده از مقررات این ماده در مورد اراضی بستر بالا دست سدها شمول ندارند .
ماده 8 ـ چنانچه بستر رودخانه نهر طبیعی ، و مسیل به صورت طبیعی تغییر نماید و باقیمانده بستر مرده نامیده می شود و کماکان در اختیار دولت است ، برای طرحهای آب و برق قابل استفاده باشد ، با حدود مشخصی از طریق وزارت نیرو به دستگاه متقاضی به صورت اجاره واگذار و نحوه آماده سازی ، کناره بندی ، و سایر شرایط مربوط در سند واگذاری قید خواهد گردید .
ماده 9 ـ چنانچه افراد یا شهرداریها یا ادارات ثبت اسناد و املاک به صورت موردی تقاضای تعیین حد بستر و حریم رودخانه ، انهار یا مسیل یا مرداب و یا برکه طبیعی را که در مجاورت ملکی واقع است بنمایند ، شرکت آب منطقه ای مکلف است با اخذ هزینه کارشناسی که تعرفه آن از طرف وزارت نیرو و تعیین خواهد شد نسبت به تعیین حد بستر و حریم هر یک از موارد یاد شده به ترتیب مقرر در این آئین نامه اقدام نماید ، مشروط بر اینکه تصرفات قانونی اشخاص نسبت به املاک مورد نظر احراز و توسط مراجع ذی صلاح تایید شده باشد .
ماده 10 ـ چنانچه امکان دیواره سازی و استفاده از اراضی مازاد بستر برای مجاوران وجود داشته باشد شرکت آب منطقه ای ضمن مشخص کردن مجاوران رودخانه یا نهر یا مسیل یا مرداب یا برکه طبیعی ، مشخصات دیواره و مقدار زمینهائی را که در اثر دیواره سازی حاصل می شود معلوم و به مجاوران اعلام خواهد نمود تا در صورت تمایل به شرکت مراجعه و با قبول شرایط و مشخصات دیواره سازی برای اخذ اجازه مربوط اقدام نماید بستر واقع در پشت دیواره احداثی در اختیار دولت جمهوری اسلامی ایران است . شرکت می تواند پس از تامین میزان حریم که بلافاصله بعد از دیواره احداثی شروع می شود باقیمانده بستر را به سازنده دیوار یا در صورت عدم تمایل سازنده به دیگران اجازه دهد .
ماده 11 ـ شرکتهای آب منطقه ای با همکاری شهرداریها و ادارات ثبت اسناد و املاک ، مسیلها متروک را شناسائی خواهند نمود . تشخیص متروک مسیلها در خارج محدوده قانونی با شرکت آب منطقه ای است ، ولی در داخل محدوده قانونی شهرها ، شرکت مزبور با همکاری شهرداریها تصمیم لازم را اتخاذ خواهد نمود . در صورت بروز اختلاف نظر ، تشخیص وزارت نیرو معتبر می باشد .
ماده 12 ( عبور لوله نفت و گاز و غیر از بستر و حریم رودخانه ها ، انهار طبیعی ، مسیلها ، مردابها و برکه های طبیعی با موافقت وزارت نیرو بلامانع است ، ولی مسئولیت حفاظت آنها با دستگاههای ذیربط خواهد بود .
ماده 13 ـ وزارتخانه ها ، موسسات و شرکتهای دولتی ، شهرداریها و همچنین سازمانها و نهادهای وابسته به دولت مکلفند قبل از اجرای طرحهای مربوطه به خود و صدور پروانه لازم بستر و حریم رودخانه ها ، انهار ، مسیلها ، مردابها و برکه های طبیعی را استعلام نمایند . هر نوع تصرف در بستر و حریم منوط به موافقت کتبی و قبلی وزارت نیرو است متخلفان از این ماده طبق مقررات موضوعه تعقیب و مجازات خواهند شد .
ماده 14 ـ هرگاه حریم رودخانه ها ، انهار ، مسیلها ، مردابها ، برکه های طبیعی و راههای اصلی و فرعی موجود تداخل نمایند قسمت مورد تداخل برای تاسیسات طرفین به طور مشترک مورد استفاده قرار خواهد گرفت .
ماده 15 ـ حریم کانالها ، انهار احداثی و سنتی و شبکه های آبیاری و زهکشی با توجه به ظرفیت آنها طبق جدول زیر از طرف وزارت نیرو و یا شرکتهای تابع آن برای هر طرف تعیین می گردد و این حریم از منتهی الیه دیواره آنها می باشد :
ظرفیت کانالهای ، انهار مستحدثه و شبکه های آبیاری و زهکشی :
الف ـ آبدهی (دبی ) بیش از 15 متر مکعب در ثانیه ـ میزان حریم از هر طرف 12 تا 15 متر .
ب ـ آبدهی (دبی ) از 10 تا 15 متر مکعب در ثانیه ـ میزان حریم از هر طرف 8 تا 12 متر .
پ ـ آبدهی (دبی ) از 5 تا 10 متر مکعب در ثانیه ـ میزان حریم از هر طرف 6 تا 8 متر .
ت ـ آبدهی ( دبی ) از 2 تا 5 متر مکعب در ثانیه ـ میزان از هر طرف 4 تا 6 متر .
ث ـ آبدهی (دبی ) از یکصد و پنجاه لیتر تا 2 متر مکعب در ثانیه ـ میزان حریم از 1 متر .
الف ـ حریم لوله آبرسانی تا قطر 500 میلیمتر کلا 6 متر (3 متر از هر طرف نسبت به محور لوله )
ب ـ حریم لوله از پانصد تا هشتصد میلیمتر کلا 8 متر ( 4 متر از هر طرف نسبت به محور لوله )
پ ـ حریم لوله از 800 تا 1200 میلیمتر کلا 10 متر ( 5 متر از هر طرف نسبت به محور لوله .)
ت ـ حریم لوله از 1200 به بالا کلا 12 متر ( 6 متر از هر طرف نسبت به محور لوله )
در صورتی که لوله های آبرسانی به موازات و در حریم یکدیگر نصب گردند حد خارجی حریم اعتبار قطر آخرین لوله منظور می شود .
تبصره 1 ـ کانال ، انهار ، شبکه های آبیاری و زهکشی و انهار طبیعی و احداثی واقع در داخل مزارع و باغها تا مساحت 100 هکتار که برای آبیاری همان مزارع و باغها مورد استفاده است دارای حریم نیستند .
تبصره 2 ـ در مواردی که در طراحی کانال ، تاسیسات تبعی (راه ، سرویس ، گل انداز ، زهکش و غیره ) در یک طرف یا طرفین آن منظور شده باشد حریم مرتبط به فاصله 2 متر از منتهی الیه تاسیسات مذکور به انضمام دو متر حریم مقرر در فوق در آن قرارداد نباید از میزان حریم مقرر در این ماده کمتر باشد .
معاون اول رییس جمهور ـ حسن حبیبی
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 16232
تاریخ تصویب : 1379/08/11
تاریخ ابلاغ : 1379/08/24
دستگاه اجرایی : وزارت كشور - وزارت نیرو -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
رای داور در حدود اختیارات داور مرضی الطرفین با توجه به قرارداد واگذاری اجازه بهره برداری فیمابین طرفین دعوی و صحیحا صادر گردیده است اصلاحیه آئین نامه اجرائی ماده 12 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان
