آئیننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور(بخش اول)
آئیننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
بخش اول
شماره12440/84/1 23/9/1384
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
احتراماً؛ به پیوست یک نسخه تصویر آئیننامه اجرائی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور که در تاریخ 20/9/1384 به تایید و تصویب ریاست محترم قوه قضائیه رسیده، جهت درج در روزنامه رسمی ارسال میگردد.
رئیس حوزه ریاست قوه قضائیه ـ عبدالرضا ایزدپناه
آئیننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
در اجرای ماده 9 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور (مصوب 6/11/1364) آییننامه اجرایی قانون یاد شده به شرح زیر تصویب میگردد:
بخش نخست: امور کلی
فصل نخست: تعریفها و واژهشناسی
ماده1ـ سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور، سازمانی است مستقل که بطور مستقیم زیر نظر رییس قوه قضاییه انجام وظیفه مینماید و به اختصار در این آییننامه سازمان نامیده میشود.
ماده2ـ همه ساله در موعد مقرر بودجه سازمان در ردیف مستقل پیشبینی میشود و پس از موافقت رییس قوه قضاییه برای تصویب به سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور ارسال میگردد.
ماده3ـ زندان محلی است که در آن محکومانی که حکم آنان قطعی شده است با معرفی مقامهای صلاحیتدار قضایی و قانونی برای مدت معین یا به طور دایم به منظور تحمل کیفر، با هدف حرفهآموزی، بازپروری و بازسازگاری نگهداری میشوند.
ماده4ـ بازداشتگاه، محل نگهداری متهمانی است که با قرار کتبی مقامهای صلاحیتدار قضایی تا اتخاذ تصمیم نهایی به آنجا معرفی میشوند.
تبصره1ـ تا هنگامی که بازداشتگاههای موضوع این ماده ایجاد نشده است، در زندانها محل جداگانهی طبقهبندی شدهای برای نگهداری متهمان تحت قرار در نظر گرفته میشود و نگهداری متهمان با محکومان در یک مکان ممنوع است.
تبصره2ـ با اجرای طرح ساماندهی منطقهای زندانهای کشور، که از سوی سازمان تعیین و ابلاغ میشود میتوان محکومان به حبسهای کوتاه مدت تا 6 ماه را در بازداشتگاه نگهداری کرد.
ماده5 ـ زنـدانها به زندان بستـه، مراکز حرفـهآموزی و اشتغال که خود شامل موسسههای حرفهآموزی و کار درمانی (اردوگاه) است، تقسیم میشوند.
تبصره ـ موسسه اعم از زندان، مرکز حرفهآموزی و اشتغال، و سایر موسسههای تخصصی یا مراکزی است که در این آییننامه، نام آنها ذکر شدهاست.
ماده6 ـ زندان بسته، زندانی است محصور که با برجهای دیدهبانی در پوشش داخلی و خارجی دارای حفاظت کامل باشد.
تبصره ـ در این نوع زندان، محکومان شبها در خوابگاههای اختصاصی یا گروهی نگهداری و روزها از برنامههای آموزشی و فنی حرفهای، و تفریحی استفاده مینمایند و در کارگاههای داخل زندان به کار گمارده میشوند.
ماده7ـ مراکز حرفه آموزی و اشتغال مکانی است که میتواند محصور و در پوشش خارجی دارای حفاظت مناسب یا نامحصور و بدون حفاظت و مامور انتظامی و یا در حالتی بینابین باشد که در آن محکومان بطور گروهی بکار اعزام میگردند و پس از خاتمه کار دوباره به آسایشگاههای خود بازگشت داده میشوند.
تبصره ـ سازمان میتواند برنامههای حرفه آموزی، آموزش و اصلاح را در مورد متهمان نیز اجرا نماید.
ماده8 ـ کلیه محکومان با توجه به نوع و میزان محکومیت، پیشینه کیفری، شخصیت، اخلاق و رفتار بر اساس تصمیم شورای طبقهبندی، حسب مورد در زندانهای بسته یا مراکز حرفهآموزی و اشتغال نگهداری میشوند، مگر آنکه مقام قضایی صادر کننده حکم در رای صادره محل خاصی را برای نگهداری محکوم تعیین نموده باشد.
تبصره ـ محکومانی که در مراکز حرفه آموزی و اشتغال مرتکب تخلف گردند با نظر شورای انضباطی به زندان بسته منتقل خواهند شد.
ماده9ـ رییسان مراکز حرفه آموزی و اشتغال باید به شیوههای مقتضی طرز اخلاق و رفتار و نظم و ترتیب کار محکومان را کنترل نمایند.
تبصره ـ کارکنان مراکز حرفه آموزی و اشتغال موظفند، طرز رفتار و اخلاق و نظم و ترتیب کار محکومان را برابر مقررات سازمان کنترل نموده و تخلفهای آنان را به سرعت به اطلاع رییس موسسه مربوط برسانند. در اینصورت رییس مرکز ظرف مدت بیست و چهار ساعت مراتب را جهت اتخاذ تصمیم به شورای انضباطی منعکس خواهد کرد.
ماده10ـ رییسان مراکز حرفه آموزی و اشتغال موظفند پس از ورود محکومان، آنان را با برنامهریزی آموزشی و حرفه آموزی موسسهها آشنا نمایند.
ماده11ـ محکومانی که در مراکز حرفه آموزی، اشتغال مییابند در تمامی ساعتهای کار و حرفهآموزی، حق خروج از محل کار را نداشته و پس از خروج از آسایشگاه باید بطور مستقیم به محل کار رفته و به موقع نیز مراجعت نمایند. زمان ورود و خروج آنان در محل کار به دقت باید ثبت شود.
تبصره ـ در هر مورد که محکوم مقررات مربوط را رعایت ننماید و یا صلاحیت حرفه آموزی و کار در محلهای یاد شده را نداشته باشد با نظر رییس مرکز به زندان بسته اعزام گشته تا حسب مورد تصمیم نهایی از سوی شورای طبقهبندی و انضباطی مربوط اتخاذ گردیده و مراتب به قاضی ناظر زندان جهت اطلاع اعلام گردد.
ماده12ـ موسسه کاردرمانی (اردوگاه)، مرکزی است برای نگهداری متهمان و محکومان جرایم مواد مخدر و اعتیاد.
ماده13ـ محکومان بنابر تصمیم شورای طبقهبندی به منظور اشتغال به کار یا حرفه آموزی به موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی زیر اعزام میشوند:
1ـ موسسههای درون زندان (این موسسهها ممکن است در مالکیت زندان باشد یا بهسایر سازمانهای دولتی یا موسسههای خیریه یا تعاونیها یا بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنان باشد).
2ـ موسسههای خارج از سازمان (این موسسهها ممکن است در مالکیت سازمان باشد یا به سایر سازمانهای دولتی یا غیردولتی یا عامالمنفعه یا موسسههای خیریه یا تعاونیها یا بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنها باشد).
تبصره1ـ موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی با توجه به وضعیت ساختمان و کیفیت حفاظت آنها به پیشنهاد رییس موسسه و تشخیص رییس سازمان میتوانند بعنوان مراکز حرفه آموزی و اشتغال تلقی گردند.
تبصره2ـ موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی خارج از سازمان باید دست کم واجد محلهای کافی، جهت نمازخانه، کتابخانه، وسایل ارتباط جمعی، خوابگاه، غذاخوری، محلی برای ملاقات محکومان و سایر زمینههای تفریحات سالم باشند.
ماده14ـ مراکز اقدامات تامینی و تربیتی موسسههایی هستند که در آنجا متهمان و محکومان قبل و بعد، یا ضمن اجرای مجازات یا مستقل از آن تا رفع حالتی که آنها را در آینده در مظان ارتکاب جرم قرار میدهد، به حکم یا قرار کتبی مراجع قضایی نگهداری میشوند.
ماده15ـ موسسههای صنعتی، کشاورزی، خدماتی و نظایر آن موسسههایی هستند که تحت نظارت سازمان با امکانات لازم از راه سرمایهگذاری دولت یا مشارکت بخش خصوصی و تعاونی به منظور اشتغال و آموزش فنی حرفهای و نیل به خودکفایی با هدف بازپروری محکومان تاسیس میشوند.
تبصره ـ دستورالعمل ویژه این بخش با نظر حوزه معاونت امور اشتغال، خودکفایی و حرفه آموزی تهیه و پس از تایید رییس سازمان ابلاغ خواهد شد.
ماده16ـ ادارههای مراقبت بعد از خروج مراکزی هستند که حمایت محکومان آزاد شده و واجد شرایط را بر عهده میگیرند.
ماده17ـ کانون اصلاح و تربیت مرکزی است که اطفال و نوجوانان بزهکار کمتر از 18سال تمام در آنجا برای اصلاح، تربیت و آموزش نگهداری میشوند.
فصل دوم ـ وظایف سازمان و مسئولان اداره کننده و ناظر زندان، بازداشتگاهها، مراکز حرفه آموزی و اشتغال و سایر مراکز وابسته به سازمان
ماده18ـ وظایف سازمان به شرح زیر میباشد:
الف ـ نگهداری متهمان تحت قرار و محکومان به حبس، بنا بر دستور کتبی مقامهای قضایی و به موجب مقررات و قوانین مربوط؛
ب ـ ادارهی کلیه امور زندانها مراکز حرفهآموزی و اشتغال، بازداشتگاهها و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی کشور و موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی و سایر مراکز وابسته؛
ج ـ ایجاد مراکز حرفه آموزی و اشتغال، زندانها، بازداشتگاهها و موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی و سایر موسسههای لازم برای نگهداری، بازپروری، حرفهآموزی و اشتغال به کار متهمان و محکومان؛
د ـ انجام تحقیقات و پژوهشهای نوین کیفر شناسانه به منظور بهبود شیوهها و خدمات زندانبانی؛
هـ ـ تعیین خط مشی، اداره و نظارت بر اجرای کلیه امور مربوط به زندانها و موسسهها و مراکز وابسته به آن؛
و ـ تهیـه پیـشنویـس قوانیـن و مقـررات مورد نیاز و پیشـنهاد آن بـه مـراجع صلاحیتدار؛
ز ـ ایجاد امکانات و تسهیلات لازم و مناسب به منظور تصدی امور بازپروری نظیر اصلاح، ارشاد، آموزش و بازسازگاری محکومان؛
ح ـ انجام خدمات مشاورهای و نیز کمک و مساعدت به منظور حل مشکلات محکومان و خانواده آنان؛
ط ـ جذب هرگونه کمک از قبیل کمکهای مردمی، موسسههای خیریه برنامهریزی در جهت بهکارگیری صحیح اینگونه کمکها با هدف بهبود امور زندانها و مساعدت بهمحکومان و یا خانواده آنان؛
ی ـ سیاستگذاری و برنامهریزی کلیه امور مربوط به، اشتغال و حرفهآموزی محکومان و خودکفایی مراکز حرفهآموزی و اشتغال، زندانها و موسسههای وابسته؛
ک ـ تهیه آمار و اطلاعات مورد نیاز از محکومان و متهمان تحت نظارت بهروشهای علمی به منظور استفاده در امور اجرایی، سیاستگزاریها و مطالعات کیفرشناسانه و انتشار آنها بصورت سالنامهی آماری کیفری؛
ل ـ تهیه و پیشنهاد اسامی محکومان واجد شرایط آزادی مشروط و ارایه آن بهقاضیان ناظر زندان؛
م ـ تهیه و پیشنهاد اسامی محکومان واجد شرایط عفو و ارایه آن به هیات عفو.
ن ـ برنامهریزی برای مراقبت بعد از خروج محکومان با همکاری دستگاههای مربوط؛
ص ـ آموزش کارکنان همسو با موازین کیفرشناسی نوین و سیاستهای توسعه قضایی قوه قضاییه.
ماده19ـ سازمان میتواند با ایجاد تشکیلات مناسب نسبت به انجام تحقیقات و مطالعات علمی کیفر شناسانه لازم راساً اقدام نماید.
تبصره1ـ کلیه پژوهشهای سازمان باید همساز با مبانی نوین کیفرشناسی بوده، نتیجه آن برای سازمان و بهینه سازی اداره امور کاربرد عملی داشته باشد.
تبصره2ـ منظور از کیفرشناسی نوین؛ مطالعه، تحقیق، ارزیابی و بررسی روشهای علمی اجرایی است که به فایدهمندی فردی و اجتماعی شیوههای اجرای کیفرها، میپردازد.
ماده20ـ استانداردهای موردنیاز در مورد تشکیلات اعم از تعداد کارمندان، مربیان تربیتی، ماموران انتظامی و مربیان مذهبی و متخصصان در زندانها و موسسهها و مراکز وابسته به سازمان به تناسب موقعیت و احتیاجهای محل و آمار شناور محکومان توسط سازمان تعیین و به تصویب سازمان مدیریت و برنامهریزی خواهد رسید.
ماده21 ـ در هر مرکز حرفه آموزی و اشتغال، زندان، بازداشتگاه و یا سایر مراکز وابسته به سازمان در صورت ضرورت، واحد آمار و رایانه تشکیل میگردد تا کلیه آمار موردنیاز را ثبت نماید.
تبصره ـ مسـئول واحد یاد شده موظف است اطلاعات جمعآوری شده را بنا بر دستورالعملهای صادر شده تهیه و به مقام مافوق ارایه نماید.
ماده22ـ تاسیس، احداث و اداره کلیه مراکز حرفه آموزی و اشتغال، زندانها، بازداشتگاهها و سایر موسسهها و مراکز وابسته به سازمان و نیز تغییر محل آنها بطور انحصاری در اختیار سازمان میباشد. مراجع قضایی، اجرایی، اطلاعاتی، نظامی و انتظامی از داشتن زندان و بازداشتگاههای اختصاصی ممنوع میباشند.
تبصره: بازداشتگاههای انضباطی نیروهای مسلح از شمول این آییننامه خارج است.
ماده23ـ انتظامات و حفاظت فیزیکی از مراکز حرفهآموزی و اشتغال، زندانها و بازداشتگاهها و سایر مراکز وابسته بعهده سازمان است که توسط یگان انتظامی و نیروهای انتظامی تحت امر اعمال خواهدشد.
تبصره ـ نیروهای یاد شده تحت امر رییس سازمان بوده و وی میتواند اختیارات خود را راساً اعمال نموده یا با تفویض به معاون انتظامی سازمان، به مدیران کل استانها و رییسان زندانها واگذار نماید.
ماده24ـ وظایف رییسان، زندانها، مراکز حرفهآموزی و اشتغال، زندانها، بازداشتگاهها، موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی و سایر موسسهها و مراکز وابسته به سازمان عبارت است از:
الف ـ اجرای قوانین، مقررات و آییننامههای وضع شده؛
ب ـ اجرای تصمیمهای شورای طبقهبندی با رعایت مقررات مربوط؛
ج ـ محافظت و مراقبت کامل از زندانها مراکز حرفه آموزی و اشتغال محکومان و متهمان بوسیله عوامل در اختیار و پیشبینی تمهیدهای لازم برای جلوگیری از فرار آنان و همچنین مراقبت در نحوه رفتار ماموران با محکومان و متهمان؛
د ـ آموزش توجیهی، هدایت و نظارت بر یگان حفاظت زندان و مراکز حرفهآموزی و اشتغال؛
هـ ـ برنامهریزی و اهتمام و اقدام در جهت تهذیب، اصلاح و تربیت محکومان و نیز تامین بهداشت، تغذیه، تربیتبدنی و تفریحهای سالم آنان در محیط زندان یا مراکز وابسته؛
و ـ اجرای برنامههای آموزش حرفهای، فنی، کشاورزی، خدماتی، علمی و مذهبی با همکاری سازمانهای مربوط؛
ز ـ اعمال نظارت و بازرسی مداوم و کسب اطلاعات لازم از وضعیت عمومی و فردی محکومان و متهمان و رسیدگی مقدماتی به تقاضای آنان و اعلام به مقامهای مسئول؛
ح ـ همکاری و مساعدت در اجرای برنامههای انجمن حمایت از زندانیان، ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه، مراکز مراقبت بعد از خروج و موسسههای صنعتی کشاورزی و خدماتی و سایر مراکز وابسته؛
ط ـ مراقبت در اجرای برنامه روزانه و دو نوبت سرشماری از محکومان و متهمان و گزارش اتفاقها و آمار روزانه به مقامهای بالاتر برابر دستورالعملهای صادر شده؛
ی ـ گزارش نتایج حاصله از اجرای برنامههای محوله به مقامهای بالاتر برابر دستورالعملهای صادر شده؛
ک ـ تهیه برنامه و بودجه سالیانه واحد تحت سرپرستی و ارایه آن به مدیر کل استان؛
ل ـ انجام سایر وظایف پیشبینی شده در این آییننامه.
ماده25ـ رییس زندان یا مراکز وابسته شخصاً و در غیاب وی مسئول مربوط به محض اطلاع از وقوع حادثه باید در محل حاضر شده، ضمن اتخاذ تدابیر لازم و عاجل برای برقراری نظم و آرامش، در صورت لزوم مراتب را در اسرع وقت به مقامهای بالاتر گزارش نماید رونوشت آن نیز برای دادستان یا قاضی ناظر زندان ارسال میگردد.
ماده26ـ حفاظت از زندانها و مراکز حرفه آموزی و اشتغال، استقرار نظم و تامین امنیت آنها با استفاده از طرحها، عوامل و موانع حفاظت فیزیکی و برخورد مناسب و مقابله لازم با هرگونه اخلال نظم، اغتشاش، شورش و اقدامهای مخّل امنیت مراکز حرفهآموزی و اشتغال بوسیلهی یگان حفاظت تحت نظارت و هدایت رییس مراکز حرفهآموزی و اشتغال یا زندان انجام میگیرد.
ماده27ـ مدیران و رییسان زندانها و مراکز حرفهآموزی و اشتغال موظفند فهرست متهمان تحت قرار در زندان تحت مدیریت خویش را که حداکثر یک ماه از تاریخ صدور قرار آنان سپری شده، هر ماه تهیه کرده و به منظور تعیین تکلیف نهایی در اختیار مراجع قضایی مربوط قرار دهند.
ماده28ـ معاون زندان برحسب وظیفه و عنوان اختصاصی (هر یک از معاونتها) و بر اساس درجه زندان یا مراکز حرفه آموزی و اشتغال در انجام تکالیف مقرر با زندان همکاری و معاضدت نموده و دستورهای قانونی او را به مورد اجرا میگذارد و در غیاب رییس یکی از معاونان به پیشنهاد وی و تصویب مدیر کل استان مسئولیت امور را بر عهده خواهد داشت.
ماده29ـ وظایف فرمانده قرارگاه زندان به شرح زیر است:
1ـ نظارت بر امور حفاظت فیزیکی زندان و تایید لوحه نگهبانی، گشت و کنترل و تایید لوحه پاسداری؛
2ـ نظارت بر حضور و غیاب پرسنل انتظامی زندان و اقدام لازم در این خصوص؛
3ـ بازدید و بررسی وضع ظاهری کارکنان حاضر به خدمت در هنگام برگزاری مراسم صبحگاه و انجام وظیفه و ارائه آموزشها و تذکرات ضروری به آنها؛
4ـ نظارت در تمرین پرسنل نسبت به طرحهای دفاعی و امنیتی زندان با پرسنل؛
5 ـ بازدید از اماکن زندان و اسلحه و مهمات و تجهیزات و نظارت بر امر نظافت و نگهداری آنها؛
6 ـ نظارت بر نحوه اعزام و انتقال زندانیان به مراجع قضائی و دیگر مراجع؛
7ـ نظارت، بررسی، هدایت و راهنمایی مسئول نگهبانی و افسر آموزش و یگان عملیات و سایر عوامل کشیک و گشت در انجام وظایف محوله؛
8 ـ ابلاغ دستورات مقامات مافوق و بخشنامههای اداری و انتظامی به مامورین مربوط و نظارت بر حُسن اجرای آنها؛
9ـ عهدهدار شدن امور در غیاب مسئول امور انتظامی؛
10ـ تدوین، ارائه و پیشنهاد طرحها و دستورالعملهای لازم در زمینه هر یک از موارد فوق در جهت بهبود امور جاری و تسهیل و تسریع کار برابر مقررات؛
11ـ جلوگیری از وقوع هرگونه بینظمی و نظارت بر تحقیقات اولیه و تشکیل پرونده و اعزام متهم یا متهمین به مراجع قضایی در وقت قانونی؛
12ـ ارائه گزارش لازم از وقایع اتفاقیه به مقام مافوق؛
13ـ انجام سایر امور محوله طبق دستور.
ماده30ـ وظایف افسر نگهبان عبارت است از:
1ـ حضور به موقع در محل خدمت و مطالعه مندرجات 24 ساعت گذشته دفتر ثبت وقایع و خدمات روزانه به منظور پیگیری و اجرای دستورهای صادره از سوی مقام مافوق و اطلاع از وقایع مربوط.
2ـ کنترل عوامل نگهبانی، نظارت بر تحویل اسلحه و مهمات به آنان، تطبیق نام آنان با لوحه نگهبانی، اعلام پرسنل غایب به مقام مافوق و ثبت اسامی و مامورین حاضر در دفتر ثبت وقایع و خدمات روزانه؛
3ـ نظارت بر امور کمک افسر نگهبان مبنی بر اعزام به موقع عوامل نگهبانی به محل ماموریت؛
4ـ تحویل و تحول امور نگهبانی با توجه به وقعات روز قبل؛
5 ـ تنظیم و ثبت وقعات و گزارشهای نهایی به صورت صحیح و بدون خط خوردگی و تراشیدگی و الحاق برابر دستورالعملهای صادره؛
6 ـ رسیدگی به پروندههای متشکله باقیمانده از نگهبانی قبل جهت تکمیل و بهجریان انداختن و آماده نمودن آنها برای ارسال به مراجع قضایی؛
7ـ نظارت بر انجام وظیفه مامورین اطلاعات درب ورودی و راهنمایی مراجعهکنندگان و نگهداری اشیاء ممنوعه ارباب رجوع؛
8 ـ بازدید از عوامل نگهبانی و اماکن انتظامی در طول مدت خدمت؛
9ـ تقدیم گزارش از وضعیت حفاظت فیزیکی زندان در زمینه مشکلات، نواقص، ایرادات و نارسائیها به فرمانده انتظامی در مدت نگهبانی؛
10ـ نظارت بر امور محوله داخلی بین پوسته دوم زندان مانند نظافت کلیه اماکن انتظامی، اطمینان از عدم وجود اشکال در ساختمان و تاسیسات؛
11ـ تعیین افراد جیره بگیر، امور رفاهی مامورینی که بطور شبانهروزی در زندان بسر میبرند، وضعیت ظاهری و شئونات اسلامی، رعایت موارد انضباطی و جلوگیری از حرکات یا اعمال سوء مامورین و نظارت بر اجرای برنامههای دستهجمعی از جمله نماز جماعت، سخنرانی و اجرای دستورات انضباطی و تنبیهی در مورد هریک از کارکنان و ارائه گزارش نواقص، معایب مشهود در هر مورد به مقام بالاتر؛
12ـ اجرای مراسم صبحگاه و شامگاه؛
13ـ اعمال نظارت لازم بر بازرسی بدنی از زندانیان، ملاقات کنندگان و بازرسی دقیق وسائط نقلیه و سایر تجهیزات در هنگام ورود و خروج از زندان بدون استثناء.
14ـ هدایت و نظارت کمک نگهبان در انجام وظایف و امور محوله؛
15ـ ارائه گزارش سوانح و حوادث غیر مترقبه حادث شده به مقام مافوق در اسرع وقت؛
16ـ اجرای کامل مقررات و آئیننامههای مربوطه و نظارت کامل در حُسن جریان امور انتظامی و سرکشی و بازدید مرتب از اماکن مختلف پستی و ارتباط آنان با یکدیگر و بطور کلی برقراری نظم و آرامش در محدوده فیزیکی تحت مسئولیت و اعمال مراقب دائم در مورد جلوگیری از ورود هرگونه سلاح سرد و گرم به زندان؛
17ـ آمارگیری از کارکنان تحت امر بمنظور آگاهی بر تعداد کارکنان موجود، غائب، در حال مرخصی، بیمار، فراری، منتسب و غیره و تنظیم آمار لازم و درج آن در دفتر نگهبانی؛
18ـ انجام سایر امور محوله طبق دستور.
ماده31ـ مسئول بازدید و کنترل ورود و خروج افراد و وسایل موظف است علاوه بر امور محوله، اقدامات زیر را انجام دهد:
1ـ بازرسی دقیق از وسائط نقلیه و اشیائی که به هر نحو به زندان وارد و یا خارج میشوند و جلوگیری از ورود و خروج اشیاء ممنوعه؛
2ـ بازرسی بدنی از زندانیان و مراجعین به هنگام ورود یا خروج از زندان و جلوگیری از ورود و خروج اشیاء ممنوعه؛
3ـ اجرای مقررات مربوط به ورود اشخاص به زندان؛
4ـ تنظیم و ثبت دفتر ورود و خروج به زندان؛
5 ـ ارائه گزارش موارد تخلفات زندانی و ارباب رجوع و معرفی آنان به مسئول مربوط؛
6 ـ کنترل ورود و خروج خودروها از حیث ثبت تاریخ و ساعت و شماره خودرو با نام راننده مربوط و گرفتن کارت شناسایی معتبر از راننده و در مواقع ضروری گرفتن کارت ماشین.
ماده32ـ وظایف سایر مسئولین و کارکنان در زندانها، بازداشتگاهها، موسسات صنعتی، کشاورزی و خدماتی و سایر موسسات و مراکز وابسته بر اساس شرح وظائف پست سازمانی مصوب خواهد بود.
ماده33ـ ترک نگهبانی، صحبت کردن در موقع نگهبانی، خوابیدن و نشستن و خارج شدن از محوطه پاسگاه، غذا خوردن، استعمال دخانیات، انجام حرکاتی که باعث انصراف خاطر آنان از خدمت و مراقبت از زندانیان در تکالیف مقرره آنان شود ممنوع میباشد. نگهبانان باید طبق آئیننامه داخلی همیشه مجهز و ملبس به لباس رسمی و تمیز و مرتب بوده، مواقعی که در داخل زندانها ماموریت داشته باشند بدون اسحله انجام وظیفه نمایند. اسلحه، مهمات و تجهیزات زندان باید در پوشش خارج بند در جای امن و مستحکم نگهداری شود. هنگامی که نگهبانان زندانی را طبق دستور رسمی و کتبی مقامات صلاحیتدار قانونی برای محاکمه یا بازپرسی یا انتقال به زندان یا محل دیگر از زندان خارج مینمایند باید مسلح باشند و در طول راه حق توقف و مذاکره و حرف زدن با متهم و دیگران را ندارند و مکلفند زندانی را برابر مقررات مربوط تحت مراقبت کامل از جای خلوت مستقیماً به مرجع احضار کننده بدرقه نموده پس از انجام کار او را بلافاصله و بههمان نحو مستقیماً به زندان عودت داده به افسر نگهبان خارج تحویل نمایند. نگهبانان به هنگام نگهبانی، بدرقه و حفاظت زندانیان از ادای احترامات معاف خواهند بود. اگر زندانی مبادرت به فرار نماید نگهبان موظف است ضمن استمداد از اطرافیان با تمام توان او را تعقیب نموده و چنانچه با بکار بردن تلاشهای ممکن موفق به دستگیری او نشود سه مرتبه با صدای بلند و رسا ایست داده هرگاه باز هم توقف ننمود، با رعایت اطراف و جوانب و توجه به اینکه باعث قتل یا جرح کسی نگردد با استفاده از اسلحه و خالی کردن تیر هوائی و در مقام ناچاری با نشانهگیری ساق پای زندانی از فرار او جلوگیری نماید. هرگاه نگهبان بدون اجازه رسمی و کتبی مقامات مربوط از بازداشت هر زندانی، اطلاعی بهخارج از زندان داده یا اطلاعات و پیامها و نوشتهها یا اجناس و اشیائی از طرف زندانیان به خارج برساند یا از خارج برای آنان بیاورد به نسبت اهمیت تخلف تحت تعقیب قرار خواهد گرفت. نگهبان در مواقعی که خلافی از یکنفر زندانی مشاهده نماید بدون اینکه حق داشته باشد او را مجازات یا حتی ملامت کند بایستی مراتب را با ذکر جزئیات امر کتباً به افسر نگهبان گزارش دهد چنانچه در مقام رسیدگی خلاف گزارش وی ثابت شود مواخذه خواهد شد.
تبصره ـ تخلف از مقررات ماده فوق علاوه بر تعقیب قانونی موجب تنبیه انضباطی خواهد بود.
ماده34ـ در هر زندان مرکز حرفه آموزی و اشتغال یا با توجه به نوع آن به تعداد کافی پست سازمانی جهت انجام امور مربوط در نظر گرفته خواهد شد. شرح وظایف هر یک از مشاغل توسط مسئولان مربوط در ستاد مرکزی تصویب و به مسئولان زندانها مراکز حرفه آموزی و اشتغال و جهت ابلاغ به متصدیان مشاغل ابلاغ خواهد شد.
تبصره ـ مسئول هر واحد موظف است شرح وظایف مشاغل تحت سرپرستی خویش را مطالعه و به متصدیان مشاغل ابلاغ نماید. افزون بر آن ضمن ارایه آموزشهای لازم به کارکنان برای اجرای شرح وظایف یک نسخه از شرح وظایف هر فرد را در محل کار وی و در جایی که توسط مراجعان به راحتی دیده میشود نصب نماید.
ماده35ـ وظایف سایر مسئولان و کارکنان سازمان و مراکز حرفه آموزی و اشتغال، بازداشتگاهها، موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی و سایر موسسهها و مراکز وابسته بر اساس شرح وظایف پست سازمانی مصوب خواهد بود.
تبصره1ـ مسوولان پستهای مصوب با توجه به امکانات و نیروی انسانی بر اساس تخصصهای مربوط به پست مورد تصدی منصوب خواهند شد، رییس سازمان به منظور پیاده شدن راهبرد توسعه قضایی، اصل تخصص گرایی را در انتصابها ملاک قرار خواهد داد.
تبصره2ـ کلیه مسئوولان بازرسی سازمان خواه در ستاد و خواه در استانها باید از میان حقوقدانان مسلط به حقوق زندانیان انتخاب شوند.
تبصره3ـ به منظور فراهم شدن زمینههای نهادینه سازی سیاستهای نوین کیفری و فایدهمندسازی شیوههای اجرای کیفر سلب آزادی، ترجیحاً رییسان مراکز آموزشی و پژوهشی سازمان و مسئولان واحدهای آموزش و پژوهش این مراکز از میان متخصصان کیفرشناسی انتخاب خواهند شد.
ماده36ـ رییس دفتر زندان مکلف است در حُسن جریان کلیه امور مربوط بهدبیرخانه و یا بایگانی و تقویم و ابلاغ و اجرای احکام، نظارت کامل داشته و مراقبت نماید تا کارهای جاری بدون وقفه و تاخیر و به موقع انجام شده، پاسخ نامههای رسیده در اسرع وقت تهیه و به مقصد ارسال شود، کلیه نامهها و احکام و قرارهای رسیده در دفاتر مربوط ثبت، پس از ابلاغ به محکومان و اجرای مفاد آن در پرونده مربوط به هر محکوم درج و بایگانی گردد. بدیهی است نتیجه اجرای حکم را به مرجع قضایی مربوط ارسال خواهد نمود. دفاتر داخلی مراکز حرفه آموزی و اشتغال یا زندان عبارتند از:
دفتر نامهها و احکام و قرارها، دفتر ثبت اسامی محکومان، دفتر حضور و غیاب محکومان، دفتر ثبت تقویم و احتساب محکومیتها با تعیین تاریخ دقیق آزادی محکومان، دفتر ثبت اسامی محکومان پیشینهدار، دفتر ثبت احضاریه، دفتر آزادی محکومان، دفتر ورود و خروج محکومان، دفتر ملاقات.
تبصره ـ نظارت کامل در اجرای محکومیتهای حبس بدل از جزای نقدی محکومان نیز در زندانها یا مراکز حرفهآموزی و اشتغال، از وظایف ذاتی مسئول اجرای احکام هر موسسه یا زندان که زیر نظر مسوول مربوط انجام میشود.
ماده37ـ مسئول شعبه اموال و انبار که صاحب جمع اموال موسسه یا زندان شناخته میشود مکلف است طبق مقررات آییننامه مربوط در محافظت و نگهداری اثاثیه و اموال دولتی و لوازم و اشیاء و اسناد متعلق به محکومان مراقبت و اهتمام شایسته بعمل آورده و وظایف مشروح زیر را انجام دهد:
ـ پیش بینی و اقدام به موقع و لازم در تهیه و تدارک اثاثیه و ملزومات و مایحتاج داخل موسسه یا زندان از قبیل لباس و پوشاک ماموران و محکومان، تامین احتیاجهای مربوط به سوخت و روشنایی و استحمام و نظافت و بهداشت محکومان و مکانهای زندان و هرگونه ضرورتهای دیگر؛
ـ جلوگیری از تفریط و تضییع و حیف و میل اموال و اثاثیه دولتی و لوازم شخصی محکومان و اشیایی که به طور امانت میسپارند؛
ـ تهیه و تنظیم دفاتر مربوط به ثبت نامههای اداری؛
ـ وصول و تحویل اموال و لوازم و اشیاء دولتی، نوشتافزار اداری، البسه دولتی محکومان و ماموران موسسه یا زندان؛
ـ ثبت اموال و اثاثیه دولتی بنابر نمونه رسمی و منطبق با مقررات آییننامه اموال دولتی؛
ـ ثبت درخواستهای مربوط به تهیه اشیاء و لوازم مورد احتیاج؛
ـ ثبت البسه و لوازم شخصی و اسناد عادی و قیمتی محکومان و هر چیزی که محکوم موقع ورود به موسسه یا زندان با خود دارد در دفاتر مربوط؛
ـ تفکیک و نگهداری کیسههای محتوی لباس و اشیاء محکومان به ترتیب شماره ردیف (لباس و لوازم شخصی هر محکوم به محض ورود او به مراکز حرفهآموزی و اشتغال یا زندان باید بوسیله متصدی انبار تنظیف و ضد عفونی شـده در کیسـه مخصوص با ذکر شماره در برگ صورت مجلس تنظیمی تحویل و تحـول که یک نسخه آن با قبـض انبار به محکوم تسلیم میشود لفاف شده و در حفظ و حراست آن از گزند موش و بید و آفات دیگر دقت و مراقبت کافی بعمل میآید)؛
ـ تنظیم اسناد و درخواست رسمی برای تهیه و تدارک اجناس مورد لزوم و امضاء و گزارش رییس موسسه یا زندان و مقامهای مالی مربوط؛
ـ مراقبت در نظافت و حفاظت کامل اموال دولتی و امکانات محکومان؛
دقت و مراقبت کافی در تحویل صحیح و سالم امانتهای محکومان به هنگام آزادی یا انتقال آنان و ارسال صورت مجلس تنظیمی با امضاء محکوم به دفتر مراکز حرفه آموزی و اشتغال یا زندان.
ماده38ـ ادارهها و واحدهای مددکاری و خدمات اجتماعی در جهت شناخت شخصیت محکومان و کشف و حل معضلات و مشکلات شخصی و خانوادگی و اجتماعی آنان با کسب نظر روان شناس، تحقیقات و اقدام لازم را نموده، یک نسخه از تحقیقات را جهت ضبط در پرونده شخصیت محکوم به رییس زندان و نسخه دیگر را جهت اقدام لازم به اداره متبوع خود تسلیم مینماید. مددکاران باید با ابراز شفقت و جلب اعتماد محکوم برای بازگشت آنان به زندگی عادی و سالم اجتماعی اقدام و اهتمام لازم بعمل آورند.
تبصره ـ مدیران کل استانها مکلفند هر سال بودجهای را ترجیحاً با جلب کمکهای مردمی و موسسههای خیریه به منظور زندان زدایی و بصورت تنخواه در اختیار واحدهای مددکاری هر ندامتگاه قرار دهند؛ واحدهای مددکاری، ضمن تلاش برای جلب رضایت شاکی، بدهیهای مالی تا سقف دو میلیون ریال را از بودجه در اختیار پرداخت نموده؛ تا بدینوسیله موجبات جلب رضایت شاکیان و آزادی محکومان مالی یا بهرهمندی آنان از آزادی مشروط را فراهم کنند.
ماده39ـ از تاریخ تصویب این آییننامه واحدهای فرهنگی ـ تربیتی زندانها و مراکز حرفهآموزی و اشتغال به « واحد بازپروری» تغییر نام مییابند. مسوولان واحدهای بازپروری مکلفند کلیهی اقدامها، فعالیتها، برنامهها و امکانات مادی و معنوی واحد خود را به سوی بازپروری و بازسازگاری محکومان هدفمند سازند به نحوی که نتیجه اقدامهای آنان کاهش ماهانه و سالانه میزان تکرار بزه و افزایش میزان خروجی محکومان باشد.
افزون بر وظایف مقرر در پستهای مصوب، مسوولان واحدهای بازپروری موظفند:
1ـ برای کلیه فعالیتهای خود به منظور بازپروری برنامهریزی نموده؛ ضمن تعریف و تعیین اهداف عینی و اختصاصی خود؛ هم سو با بازپروری نسبت به مافی که موثر دراصلاح، بازپروری و بازسازگاری محکومان با جامعه و نیز کاهش میزان بازگشت محکومان به زندان است اقدام نمایند.
2ـ کلیه برنامهها و اقدامهای بازپرورانه واحدهای خود را با محیط زندان یا مراکز محل خدمت، شرایط اقلیمی، فرهنگی و بومی و ویژگیهای مردم شناسانهی محکومان همساز و همگرا گردانند.
3ـ آثار برنامهها و فعالیتهای اجرا شده واحد خود بر محکومان و تاثیر پیشرفت آن بر کاهش میزان تکرار بزه را مورد ارزیابی ماهانه و سالانه قرار دهند و ضمن اصلاح، تعدیل یا حذف برنامههای نامناسب؛ برنامههای نوین بازپرورانه جایگزین آن نموده،گزارشهای ماهانه و سالانه خود را به رییس زندان یا مراکز حرفهآموزی و اشتغال محل خدمت و شورای طبقهبندی به منظور اتخاذ تصمیمهای بهتر و مناسبتر ارسال نمایند.
تبصره ـ گزارشهای سالانه یاد شده هر سال توسط مدیران کل استانهای مربوط به منظور بهینهسازی تصمیمگیریها و برنامهریزیها به معاونت بازپروری سازمان تسلیم خواهند شد. معاونت یاد شده مکلف به مطالعه کارشناسانه، برنامهریزی و ابلاغ برنامههای بهینه ساخته به واحدهای بازپروری میباشد.
ماده40ـ روانشناسان زندان و مراکز حرفهآموزی و اشتغال موظفند با همکاری مددکاران و بخش معاونت بازپروری و ملاحظه پرونده شخصیتی محکومان ضمن بررسی ناسازگاری و ناهنجاریهای روانی آنان مراتب را به شورای طبقهبندی اعلام و اقدام لازم را برای ایجاد سازگاری و در صورت لزوم درمان آنان بعمل آورند.
ماده41ـ مسئول بهداری مراکز حرفهآموزی و اشتغال یا زندان موظف است با همکاری متخصصان مربوط چون روانپزشک، پزشک و یا روانشناس نسبت به بستری کردن بیماران روانی به منظور معالجه آنان اقدام نموده در صورتیکه بیماری افراد یاد شده منجر به جنون یا اختلال مشاعر تشخیص داده شود مراتب را در اسرع وقت بوسیله رییس موسسه یا زندان به پزشکی قانونی جهت اعلام نظر و اطلاع به مقامهای قضایی گزارش نموده و در صورت نیاز برای انتقال و معالجه آنان در یک موسسه درمانی و تامینی تدابیر شایسته قانونی را اتخاذ نماید.
ماده42ـ مربیان زندانها، مراکز حرفهآموزی و اشتغال، صنعتی، کشاورزی و خدماتی موظفند ضمن اجرای دستورهایی که از طرف رییس موسسه به آنان ابلاغ میشود، در روز دست کم دو بار صبح و عصر از محکومان و متهمان سرشماری و حضور و غیاب بعمل آورده و ضمن گشت، افراد مشغول بکار را تحت نظر گرفته و از هرگونه تماس آنان با افراد خارج و یا خروجشان از محوطه موسسه یا فرار آنان جلوگیری کنند و در صورت بروز حادثه یا مشاهده هرگونه تخلف فوری بنا بر مقررات این آییننامه اقدام نموده، مراتب را به رییس زندان یا مراکز مربوط گزارش نمایند.
تبصره1ـ شرح وظایف مربیان بر اساس ویژگیهای موسسه یا زندان محل خدمت و متناسب با آن، متفاوت خواهد بود و شورای برنامهریزی سازمان مکلف است در تعریف شرح وظایف مربیان تفاوتهای موسسهای را رعایت کند.
تبصره2ـ اعزام و بدرقه محکومان و متهمان بوسیله نیروهای مربی ممنوع است. در موارد اضطراری یا در مورد محکومان و متهمان زن؛ این امر به همراهی دیگر ضابطان انجام خواهد شد.
ماده43ـ متهمان و محکومان در طول اقامت در مراکز حرفهآموزی و اشتغال یا زندان و یا موسسههای صنعتی، کشاورزی و خدماتی و یا اقامت در موسسههای اقدامات تامینی و تربیتی از حیث تحولات حاصله در ویژگیهای اخلاقی و مذهبی و تشخیص سلامت بدنی و روحی تحت مراقبت و بررسی متخصصان زندان یا موسسه مربوط قرار خواهند داشت.
تبصره ـ اقدامهای مقرر در این ماده در بازداشتگاهها نیز اعمال خواهد شد.
ماده44ـ به منظور توسعه و ترویج مبانی و موازین حقوق شهروندی در زندانها، بازداشتگاهها و موسسههای تحت نظر سازمان، رعایت موازین حقوق اسلامی و انسانی، تسهیل روند زندانزدایی و بازسازگاری محکومان با جامعه دفتری به نام « دفتر حمایت از حقوق شهروندی زندانیان» زیر نظر پرسی سازمان و با تعداد لازم کارشناس، تشکیل میشود.
وظایف این دفتر به شرح زیر است:
1ـ مطالعه، بررسی و پیگیری موارد نقض حقوق شهروندی در زندانها، بازداشتگاهها و مراکزحرفهآموزی و اشتغال و اعلام آن به رئیس سازمان؛
2ـ مـطالعه پروندههـای قضایی افراد تحت قرار و تذکر گذشت موعدهای قانونی به قاضیان ناظر و مقامهای قضایی مربوط؛
3ـ تهیه کتابچهای در مورد حقوق و تکالیف قانونی محکومان و متهمان و تفهیم ماهانه این حقوق و تکالیف به افراد تازه وارد؛
4ـ همکاری مستمر و نظاممند با هیات نظارت براجرای قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی، ستاد حقوق بشر قوهقضاییه و سایر نهادهای حقوق بشری پس از هماهنگی بازرس سازمان؛
5ـ نظارت برحُسن اجرای این آییننامه و سایر اموری که به این دفتر به موجب قانون ارجاع میشود.
تبصره1ـ مسوول دفتر، از میان حقوقدانان آگاه به موازین حقوق شهروندی توسط رئیس سازمان انتخاب میشود.
تبصره2ـ مسئوول دفتر موظف است از وضعیت حقوق شهروندی مراکز حرفهآموزی و اشتغال و زندانها بطور ماهیانه به رییس سازمان گزارش دهد.
تبصره3ـ گزارش سالیانه حقوق شهروندی سازمان بوسیله مسئوول دفتر تهیه گشته ازطریق رییس سازمان تسلیم رییس قوهقضاییه خواهدشد.
تبصره4ـ در کلیه ادارههای کل استانی واحد حمایت از حقوق شهروندی زندانیان تاسیس خواهدشد.
ماده45ـ افزون بر نظارت بر حُسن اجرای قوانین و مقررات مربوط به زندانها و مراکز حرفهآموزی و اشتغال و سایر وظایفی که به موجب دیگر مقررات بر عهده قاضیان ناظر زندان گذارده شده است، وظایف آنان با رعایت مقررات این آییننامه عبارت است از:
1ـ اعمال نظارت بر امور محکومان از حیث پیشبرد اهداف بازپرورانه و اتخاذ تدابیر مناسب به منظور فردیسازی هر چه بیشتر کیفرها؛
2ـ شرکت در شورای طبقهبندی، ملاحظه پرونده شخصیت محکوم و اتخاذ تصمیم در مورد شیوه اعمال کیفر؛
3ـ اعلام تخلفهای آییننامهای و قانونی محکومان و متهمان به مراجع قضایی مربوط؛ در مواردی که متضمن جرم باشد؛
4ـ صدور مجوز به منظور ملاقات نمایندگان سیاسی و کنسولی اتباع خارجی که در حال تحمل کیفر یا بازداشتاند؛
5 ـ اعطای مرخصی به محکومان با ملاحظه پیشرفتهای بازپرورانه و مقررات آییننامه؛
6 ـ مطالعه پرونده افراد تحت قرار بازداشت موقت یا کسب اطلاع از پرونده آنان بوسیله دفتر حمایت از حقوق شهروندی سازمان یا طرق دیگر و اعلام مراتب گذشت مدتهای قانونی موضوع بند ط ماده3 قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب (مصوب 28/7/1381) صرفاً جهت اطلاع به مراجع یاد شده؛
7ـ صدور مجوز قانونی به منظور ملاقات وکیلان و مشاوران حقوقی با موکلان خود؛
8 ـ برگزاری جلسههای هفتگی پرسش و پاسخ با محکومان یا متهمان به منظور حل مشکلات قانونی بر آمده از نحوه اجرای کیفرها و پاسخگویی به مشکلات حقوقی آنان؛
ماده46ـ درهر زندان، مرکز حرفهآموزی و اشتغال، یا موسسه صنعتی، کشاورزی و خدماتی هر یک ماه یک بار کمیسیونی با مسئولیت رییس زندان، موسسه و یا نماینده وی و با شرکت متخصصان روانشناسی، مددکاری، فرهنگی، تربیتی و در صورت لزوم کارشناس صلاحیتدار دیگر تشکیل و خلاصه دیدگـاههای کمیسیون یاد شـده نسبت به محکوم در پرونده شخصیت او منعکس و رونوشت نظر کمیسیون برای قاضی ناظر زندان ارسال میگردد.
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 17724
تاریخ تصویب : 1384/9/20
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی : سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
رأی وحدت رویه شماره 681 مورخ 26 7 1384 هیأت عمومی دیوانعالی کشور راجع به ماده یکم قانون ملی شدن جنگلهای کشور مصوب1341 آئیننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور(بخش دوم)