مصوبه هفتصد و چـهل و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 1 3 1386 سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش
مصوبه هفتصد و چـهل و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 1/3/1386 سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش شماره5122/120
وزارت آموزش و پرورش
به پیوست « سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش» مصوب هفتصد و چهل و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 1/3/1386 که به توشیح رئیـس جمهور محترم و رئیس شورای عالی آموزش و پرورش رسیده و به ضمیمة رونوشت نامه شماره 64487 مورخ 14 شهریور 1386 در بازگشت به نامة شماره 8/3073/120 مورخ 24/4/1386 برای آگاهی و اقدام لازم، ابلاغ شده است، جهت ابلاغ به واحدهای تابعه و اجرا ایفاد می‌گردد.
مصوبه هفتصد و چـهل و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 1/3/1386 سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش
مقدمه
در چشم‌انداز بیست ساله؛ ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، دارای هویت اسلامی و انقلابی و الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل ترسیم شده است. دستیابی به این مهم نیازمند اعتلاء و عمق بخشی به معرفت و بصیرت دینی و نهادینه‌سازی ارزش‌های انقلاب اسلامی در اندیشه و عمل نسل جوان و تقویت روحیه ایثار و امید به آینده در پرتو تحقق فضایل اخلاقی و ایمانی است.
نهاد آموزش و پرورش به عنوان موثرترین دستگاه آموزشی و تربیتی کشور در تحقق اهداف و زیرساخت‌های امور فرهنگی، علمی و فناوری مورد نیاز در افق چشم‌انداز، خود نیازمند تحول و دگرگونی و اصلاح در جهت کسب توانمندی‌های لازم برای ایفاء مأموریت‌های محوله است.
از جمله فرصت‌ها و امکانات در پیش رو برای سرعت‌بخشی و شتاب‌دهی در جهت بازسازی نظام آموزش و پرورش و تحول در فرآیند یاددهی ـ یادگیری، استفاده و بهره‌گیری از پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات است که باید به عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردهای دست‌اندرکاران آموزش و پرورش کشور باشد. البته با توجه به سرعت و گستردگی و عمق تحولات ناشی از به کارگیری فناوری اطلاعات، شناخت ویژگی‌های این پدیده و مدیریت آگاهانه و هوشمندانه آن که مبتنی بر ارزش‌های دینی و ملی و در خدمت اهداف متعالی نظام اسلامی باشد، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
مهم‌ترین ویژگی فناوری اطلاعات و ارتباطات تکیه بر تولید، اشاعه و پردازش اطلاعات و در دسترس همگان قرار دادن آن در کم‌ترین زمان ممکن با حداقل هزینه‌ها و همه زمان‌ها و مکان‌ها است و در عین حال نهاد آموزش و پرورش نیز یکی از بزرگترین تولیدکنندگان اطلاعات و بدون تردید عمده‌ترین مصرف‌کننده و ذخیره‌کننده اطلاعات و دانایی محسوب میشود.
این موضوع در کشور ما با توجه به گستردگی آموزش و پرورش و توجه به مولفه‌های دینی و ملی از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است و با پشتوانه اعتقادی و آموزه‌های دینی مبتنی بر تفکر و خردورزی و دانش‌پژوهشی و استعداد بالای علمی و ذهنی در سطح ملی، می‌تواند با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات علاوه بر بسط و گسترش اطلاعات و دانش عمومی و دسترسی آسان و کم هزینه برای فراگیران و معلمان و دیگر کاربران، زمینه اطلاع‌رسانی مناسب برای تحقق ویژگی‌های موردنظر در افق چشم انداز و سازماندهی و بسیج امکانات و ظرفیت‌های کشور در جهت افزایش سهم کشور در تولیدات علمی جهان و پیام‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی در سطح بین‌الملل باشد.
البته از منظر عدالت آموزشی و توسعه نیز می‌توان نقش جایگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات را مؤثر دانست.
همچنان که در بخشی از بیانیه نشست اجلاس عالی سران جهان به این معنا اشاره شده است: « در راه رسیدن به جامعه‌ای که در آن همگان بتوانند اطلاعات و دانش را خلق کنند، به آن دسترسی داشته باشند، آن را به کارگیرند و به اشتراک بگذراند و افراد قادر شوند در ارتقاء توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی خویش، به طور کامل استعدادهای خود را محقق سازند، آموزش و پرورش محور اصلی است.»
با عنایت به آنچه گذشت به استناد مصوبه هفتصد و دهمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 3/6/1383 و با رعایت اهداف و وظائف وزارت آموزش و پرورش و توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش به شرح پیوست مورد تصویب قرار گرفت.
اختصارات
در این سند« فناوری اطلاعات و ارتباطات» به اختصار (فاوا) و « توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات» (تکفا) خوانده میشود.
تعاریف عملیاتی
واژه‌های مورد استفاده در این سند با تعاریف ذیل مورد استفاده قرار گرفته‌اند:
* چشم‌انداز: آمیزه‌ای از ارزش داوری‌های مبتنی بر ایدئولوژی نظام و واقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی جامعه است، که تصویر سازگاری از آینده ممکن و مطلوب را ترسیم نماید(1).
* مأموریت: کلیه مسائل و برنامه‌هایی را که بیانگر فلسفه وجودی، نوع فعالیت، مخاطبان و چگونگی انجام کارهای یک سازمان در سطح جامعه است مأموریت سازمان می‌گویند.
*راهبرد: چارچوبی است که مجموعه جهتگیریها، حرکات و اقدامات را برای دستیابی به اهداف ترسیم میکند و نظام کلی اولویتگذاری را برای به دست آوردن موقعیت‌های مطلوب و خنثی کردن تهدیدها در حال و آینده مشخص میکند.
* خط‌مشی: رهنمودهایی است که در تعیین اولویت‌ها و انتخاب هدف‌ها، مداخلهها و رویههای تصمیمگیری درباره منابع به کار میرود. (2)
*جامعه دانایی‌محور: جامعه‌ای نوین است که در آن مرکزیت توجه از تولید و فرآوری محصولات به فرآوری دانش و دانایی تغییریافته و همچنین اهمیت نقش فکر و دانایی در مقایسه با نقش منابع فیزیکی افزایش می‌یابد.
* فناوری ارتباطات و اطلاعات: از هم‌پوشانی و تعاطی سه حوزه کامپیوتر، اطلاعات و مخابرات به نحوی شکل گرفته است که به مجموعه بهرهوران، قابلیت جمعآوری اطلاعات، پردازش و ارسال آن به هر نقطه دیگری را می‌دهد.
* توسعه پایدار: توسعه‌ای است که نیازهای امروز را فراهم می‌نماید، بدون آنکه لطمه‌ای به توانایی نسل‌های آینده برای برآورده کردن نیازهایشان وارد نماید.
* جامعه اطلاعاتی: جامعه‌ای است که در آن محدودیت‌های مربوط به فاصله زمانی و مکانی در انجام فعالیت‌ها به شدت کمرنگ شده‌اند و اهمیت مرزهای جغرافیائی در تعاملات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کاهش یافته است. اطلاعات به گونه‌ای بسیار وسیع تولید شده، مبادله می‌گردد و مورد استفاده قرار می‌گیرد. الگوهای زندگی و کار در نتیجه فراگیرشدن کاربری فناوری ارتباطات و اطلاعات دستخوش تغییرات بسیار وسیع شده‌اند و تأثیرپذیری اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جوامع از یکدیگر فوق‌العاده تسهیل شده است.
* کارکنان دانا: افرادی که به وسیله پردازش اطلاعات موجود به منظور خلق اطلاعات جدید، جهت تعریف و حل مشکلات سازمان، ارزش خلق می‌نمایند.
*سازمان یادگیرنده: سازمانی است که مهارت ایجاد، کسب و انتقال دانش را داشته و منش خود را در جهت بهره‌گیری از دانش نوین و متعلقاتش، دستخوش تحول می‌سازد
مفروضات
* با عنایت به متن مصوبه شورای‌عالی آموزش و پرورش(3) در تهیه و تنظیم این سند، نگاه به فناوری اطلاعات و ارتباطات، نگاه توانمند‌ساز در آموزش و پرورش بوده است.
* نگرش حاکم در تدوین این سند، استفاده از فرصت‌ها در برابر تهدیدها بوده است، اگرچه در اسناد بخشی، تهدیدها نیز مورد مداقه قرار گرفته‌اند.
* از آنجا که این سند در « برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»3 تهیه گردیده، مفروض است که در پایان برنامه چهارم، مورد بازنگری قرار خواهد گرفت.
* با توجه به آنکه « سند ملی آموزش و پرورش» در دست تهیه میباشد، مفروض است که سند حاضر، پس از تدوین سند مذکور و به تبعیت از آن بازنگری و اصلاح خواهد شد.
مستندات تدوین سند
1ـ فلسفه و اهداف نظام آموزش و پرورش؛
2ـ اهداف دوره‌های تحصیلی مصوب شورای عالی آموزش و پرورش ؛
3ـ سند چشم‌انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران ؛
4ـ برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی ؛
5 ـ بیانیه اجلاس عالی سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی (WSIS دسامبر2003)؛
6 ـ چشم‌انداز، مأموریت، هدف‌های کلی، راهبردها و سیاست‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام‌آموزش و پرورش ایران (پیشنهادی شورای راهبریIT در آموزش و پرورش).
1ـ اصول
1ـ1ـ توانمندسازی و تحول آفرینی
توسعه فاوا در آموزش و پرورش با رعایت طیف کاربری از سطح ابزار تا توانمندسازی و تحول به منظور اصلاح, افزایش کارایی و بهره وری نظام آموزش و پرورش خواهد بود.
2ـ1ـ تسهیل دستیابی به اهداف یادگیری نظام آموزش و پرورش
کاربرد فاوا در آموزش و پرورش باید موجبات تسهیل دستیابی به اهداف نظام آموزش و پرورش بویژه تقویت هویت دینی و ملی دانش آموزان را فراهم آورد.
3ـ1ـ تاکید بر نقش وجایگاه معلم
کاربرد فاوا در آموزش و پرورش باید موجب تقویت نقش معلم و مدرسه در فرآیند یاددهی ـ یادگیری شود.
4ـ1ـ عدالت آموزشی
کاربرد فاوا در آموزش و پرورش باید موجب توسعه عدالت آموزشی شود.
5 ـ1ـ امنیت و امانت اطلاعات
در طراحی برنامه‌های فاوا باید تمهیدات لازم برای حفظ حریم خصوصی افراد, ایمنی و سلامت پایگاهها و امنیت شبکه‌های ارتباطی پیش‌بینی شود.
3ـ « .... با رعایت اهداف و وظایف آموزش وپرورش و با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور...»
6 ـ1ـ حفظ و تقویت ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی
رعایت هنجارها و تقویت ارزش‌های اخلاقی، فرهنگی و ملی باید در کاربرد فاوا در آموزش وپرورش مورد تأکید قرار گیرد
2ـ چشم انداز
بهره‌گیری گسترده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور تغییر رویکرد نظام آموزش و پرورش به سمت سازمانی یادگیرنده و پژوهنده و برخوردار از فرصت‌های آموزشی برابر در محیط یاددهی ـ یادگیری مبتنی بر دانایی و فرهنگ اسلامی.
3ـ مأموریت
فراهم آوردن محیط یاددهی ـ یادگیری مبتنی بر فاوا در نظام آموزش و پرورش با تاکید بر:
* توانمندسازی منابع انسانی آموزش و پرورش برای به کارگیری هدفمند فاوا در نظام تعلیم و تربیت کشور.
* بازسازی نظام برنامه‌ریزی درسی با بهره‌گیری متناسب از فاوا و تأمین محتوای الکترونیکی پویا.
* توسعه همه جانبه و متوازن توانمندی‌های دانش‌آموز پژوهنده با به کارگیری هدفمند فاوا.
* تأمین تسهیلات و امکانات لازم به منظور دسترسی به شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی برای تمام سطوح آموزش و پرورش کشور.
* تأمین فضا و تجهیزات استاندارد کلیه مراکز وابسته به آموزش وپرورش بر اساس ضوابط و معیارهای فنی مبتنی بر فاوا.
* برقراری نظام سازمانی و مدیریت مبتنی بر فاوا به منظور تحقق اهداف سازمان یادگیرنده.
4ـ راهبردها
1ـ فرهنگ‌سازی و ایجاد زمینه مساعد برای به کارگیری فاوا در آموزش و پرورش
2ـ مهندسی مجدد نظام مدیریت و فرآیندهای سازمانی کلیه سطوح وزارت آموزش و پرورش مبتنی بر فاوا و تحول در برنامه‌ها و روش‌های آموزش منابع انسانی متناسب با آن.
3ـ استفاده از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور.
4ـ تحول در برنامه‌های آموزشی و درسی کلیه دوره‌های تحصیلی و برنامه‌های آموزشی معلمان با استفاده مناسب از فاوا.
5 ـ افزایش فرصت‌ها در جهت برون سپاری خدمات مرتبط با فاوا.
6 ـ استاندارد سازی فضا و تجهیزات مرتبط با فاوا در آموزش و پرورش.
7ـ توسعه شبکه ملی مدارس.
8 ـ توسعه محتوای آموزشی الکترونیکی به زبان فارسی.
9ـ ایجاد و توسعه فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی شبکه‌ای.
5 ـ خط مشی‌ها
1ـ رعایت ضوابط تربیتی، آموزشی و اخلاقی در کلیه برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های مبتنی بر فاوا.
2ـ تأکید بر آموزش نیروی انسانی در حوزه فاوا توسط مراکز واجد صلاحیت ـ اعم از دولتی و خصوصی ـ و ارزشیابی دوره‌های آموزشی توسط مراکز وابسته به آموزش و پرورش.
3ـ ساماندهی تعاملات سازمانی در فرایندهای اداری و آموزشی با بهره‌برداری از فاوا.
4ـ استفاده از ظرفیت‌های مخابراتی موجود کشور برای توسعه شبکه‌های اداری و آموزشی و اجتناب از تصدی‌گری در ایجاد ظرفیت‌های موازی.
5 ـ توسعه استفاده هدفمند از شبکه‌های علمی ـ آموزشی در سطوح ملی و جهانی.
6 ـ حفظ حقوق مالکیت معنوی بر اساس قوانین مربوط.
7ـ ایمنی و سلامت پایگاهها و امنیت شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی.
8 ـ رعایت استانداردها، ضوابط و معیارهای ساخت و تجهیز فضاهای آموزش و پرورش برای استفاده از فاوا.
9ـ رعایت اصول سازماندهی و برنامه‌ریزی محتوای برنامه‌های درسی با بهره‌گیری متناسب از فاوا.
10ـ توجه ویژه به امر تحقیق و پژوهش در آموزش و پرورش.
11ـ انطباق برنامه‌ها و سیاست‌های توسعه فاوا با اهداف تربیتی و آموزشی نظام آموزش و پرورش کشور و متقابلا متناسب‌سازی مقررات آموزشی با این سیاست‌ها و برنامه‌ها.
12ـ اولویت در تجهیز مراکز تربیت معلم و آموزش نیروی انسانی متناسب با استانداردهای فاوا..
13ـ اولویت در استفاده از زبان فارسی در محیط شبکه‌های آموزشی.
14ـ استفاده از روش‌های مناسب برای ترغیب و تحرک‌بخشی دانش‌آموزان و معلمان در تولید محتوای الکترونیکی.
15ـ ترغیب بخش غیردولتی در ارائه آموزش‌های الکترونیکی و تولید نرم افزارهای آموزشی و پرورشی متناسب با سیاست‌ها و مقررات مربوط.
6 ـ الزامات
برای تحقق مفاد این سند ضرورت دارد وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و دیگر بخش‌های مرتبط، همکاری و هماهنگی‌های لازم را با وزارت آموزش و پرورش به عمل آورند. اهم الزامات عبارتند از:
1ـ دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش مسئولیت پیگیری و نظارت بر اجرای دقیق و کامل مفاد این سند و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن را بر عهده دارد.
2ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به طریق ممکن ساختار سازمانی مناسب فاوا را به منظور تحقق مفاد سند حاضر ایجاد نماید.
3ـ قوانین و مقررات مناسب برای استفاده از ظرفیت‌های بین بخشی و غیردولتی در توسعه فاوا توسط مراجع ذی ربط وضع گردد.
4ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مشارکت و همکاری لازم را در خصوص اجرای برنامه‌های فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در چارچوب مفاد این سند با وزارت آموزش و پرورش به عمل آورند.
5 ـ منابع، اعتبارات و تسهیلات لازم به منظور برقراری ارتباط پر سرعت، دسترسی آسان و ارزان منابع انسانی (به ویژه معلمان) و فراگیران به تجهیزات، امکانات و شبکه‌های ارتباطی از سوی مراجع ذی ربط در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد.
6 ـ منابع انسانی و مالی و امکانات مورد نیاز به منظور تجهیز مراکز آموزشی و پرورشی، پشتیبانی فنی، ایمنی و نگهداری تجهیزات و همچنین تولید محتوا با توجه به نیاز دوره‌های تحصیلی توسط مراجع ذی ربط در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد.
7ـ منابع لازم برای ساخت و بهینه‌سازی فضاهای آموزشی و پرورشی با استفاده از استانداردهای فاوا توسط مراجع ذی ربط در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد.
8 ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای اجرای برنامه‌های پیشنهادی آموزش و پرورش همکاری و هماهنگی‌های لازم را در امر استفاده از ظرفیت‌های علمی، تصویب برنامه‌های آموزشی فاوا و استفاده کارآمد ازآن در دوره‌های آموزشی تربیت معلم و تربیت دبیر، با وزارت آموزش و پرورش به عمل آورد.
9ـ تسهیلات ویژه به منظور استفاده از فاوا در اوقات خارج از ساعات کلاسی برای فراگیران، توسط سازمان‌ها و نهادهای کشور فراهم شود.
10ـ ضروری است به منظور برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های خاص برای معلمان و فراگیران، اختیارات، منابع و اعتبارات لازم از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به آموزش و پرورش داده شود.
موضوع: سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش در هفتصد و چهل و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 1/3/1386 به تصویب رسید.
دبیر شورا ـ بهرام محمدیان
رییس جلسه ـ محمود فرشیدی
سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش مورد تأیید است.
رییس جمهور و رییس شورای عالی آموزش و پرورش ـ محمود احمدی‌نژاد
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ به‌عبارت دیگر، هدف نهایی چشم‌انداز، معطوف بهتبیین گزینش‌های راهبردی و جهات اصلی تحولات ساختاری نهادی و ارائه عرصه‌های انتخاب برای تدوین برنامه‌های میان مدت در مسیر حرکت به طرف جامعه آرمانی است.
2ـ به عبارت دیگر تدوین مجموعه مقررات و ملاک ها برای تصمیم گیری جهت رسیدن به هدف‌ها و انجام مأموریت‌ها در قالب راهبردهای انتخاب شده است.
3ـ «...... و ضرورت استفاده بهینه از این فناوری‌ها در بهبود کیفیت آموزش و پرورش و تقویت مهارت دانش‌آموزان برای حضور فعال و اثربخش در جامعه اطلاعاتی، وزارت آموزش وپرورش مکلف است با انجام مطالعات لازم و استفاده از تجربیات بین‌المللی (از جمله اسناد اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی wsis) نسبت به تجدید نظر در برنامه‌های آموزشی و پرورشی و فراهم آوردن زمینه به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان بستری موثر در بهبود کیفیت آموزش و پرورش کشور...»
دبیر کل دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش ـ محمّدیان
نوع : تصویب نامه
شماره انتشار : 18258
تاریخ تصویب : 1386/3/1
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی : وزارت آموزش و پرورش -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
رأی شماره 194 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص اعمال ماده 53 آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در خصوص دادنامه شماره 370 مورخ 23 11 1380 مناسبتهای تقویم رسمی کشور برای سال 1387 هجری شمسی مصوب جلسه 611 مورخ 10 7 1386 شورای عالی انقلاب فرهنگی
