سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران
سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران شماره76106/38876
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
بازگشت به نامه شماره1222/9 مورخ10/4/1388 به پیوست سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران که به مهر « پیوست تصویب‌نامه هیئت وزیران» تأییدشده است برای انتشار در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران ارسال می‌گردد.
معاون امور دولت ـ علی صدوقی
شماره18725/ت38876هـ 11/2/1388
سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
هیئت وزیران در جلسه مورخ 8/2/1387 بنا به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود:
سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران به شرح پیوست که تأیید شده به مهر پیوست تصویب‌نامه هیئت وزیران است، تعیین میشود.
معاون اول رئیسجمهور ـ پرویز داودی
1ـ مقدمه
با تصویب و ابلاغ سند چشم‌انداز بیست‌سالة جمهوری اسلامی ایران که تصویر ایران آینده را طراحی نمود، بلوغ فکری و مدیریتی فرهیختگان جامعة اسلامی بروز و ظهور یافت. بدین معنی که جامعه جوان، پویا، مستعد و مدیران هوشمند و مدبر کشور تحولات محیط ملی و جهانی را درک نموده و در تلاش هستند تا دوران گذر توسعة ملی را با سرعت سپری نموده و سطح زندگی جامعة ایرانی را به سطح زندگی جوامع توسعه‌یافته برسانند. این راهبرد ملی در شرایطی طراحی و اجرا میشود که اساس رویکرد مدیریت توسعة مبتنی بر چشم‌انداز، الگوی دانش پایه میباشد.
« ایران کشوری است توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام‌بخش در جهان اسلامی و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین‌الملل1».
زیرساخت اساسی موردنیاز الگوی دانش‌پایه و برخورداری از دانش پیشرفته، شکل‌گیری جامعة اطلاعاتی با بهره‌گیری گسترده و همه‌جانبه از فناوری اطلاعات در کلیة سیستمهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشور میباشد. رشد و توسعة این فناوری شامل دو بخش توسعة صنعت و فناوری و گسترش کاربری آن در حوزه‌های مختلف بخشی و فرابخشی از قبیل آموزش، بهداشت، پژوهش، تجارت، صنعت، خدمات عمومی( اداری، بانک، بیمه، امور قضایی، گردشگری و.....) میباشد؛ به طوری که از این فناوری به عنوان فناوری متحول‌کننده اجتماع و اقتصاد نیز نام برده میشود.
تغییر پارادایم جهانی از عصر صنعتی به عصر جهانی شدن ارتباطات و انفجار اطلاعات که عصر فراصنعتی نامیده میشود، موجب شکل‌گیری جامعة اطلاعاتی و اقتصاد دانش بنیان و مدیریت دانش گردیده است. از این منظر، جامعة اطلاعاتی را جامعه‌ای می‌دانند که در آن فناوری‌های ارزان تولید داده‌های دیجیتالی، ذخیره‌سازی، انتقال، فراوری و پردازش آنها استفاده عمومی داشته و این عمومیت‌یافتگی با نوآوری سازمانی، علمی، فنی، تجاری، اجتماعی و حقوقی همراه شده و تحولات همه‌جانبه‌ای را در زندگی بشر به وجود آورده است. از دیدگاه کلان، جامعة اطلاعاتی با معیارهای تقویت شده در حوزه‌های پنج‌گانة فناوری، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ارزیابی می‌گردد که در ادامه این شاخصه‌ها و ویژگی‌ها به طور اجمال معرفی می‌شوند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ فرازی از سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران
• معیار فناوری
کاربرد وسیع فناوری‌های پیشرفته ازجمله فناوری پیشرفته مدارات مجتمع (ابررایانه‌ها و حافظه‌ها)، تجهیزات مخابراتی پیشرفته، سامانه‌های خبره، نظام اطلاع رسانی مبتنی بر دانش فنی و کتابخانه‌های الکترونیکی از بارزترین مشخصه‌های جامعة اطلاعاتی است. به عبارت دیگر، جامعة اطلاعاتی بر زیرساختی از فناوری‌های تولید، ذخیره‌سازی، پردازش و تبادل اطلاعات بنا نهاده شده است و با سیر تحولات این فناوریها عمق می‌یابد. به همین دلیل یکی از مسیرها برای دستیابی به این جامعه نوین، بکارگیری فناوری‌های مرتبط است.
• معیار اقتصادی
ارزش اقتصادی اطلاعات از مهمترین شاخصه‌های دیگر جامعة اطلاعاتی است. اطلاعات نه تنها باعث بهبود عملکرد بخشهای مختلف اقتصادی میشود، بلکه خود به شکل کالایی با ارزشهای اقتصادی درآمده و فعالیتهای مربوط به تولید، ذخیره‌سازی، انتقال و پردازش اطلاعات نیز منجر به ارزش افزوده اقتصادی می‌شوند. هر چه نسبت ارزش افزودة اطلاعات به ارزش اقتصادی سایر فعالیت‌ها بیشتر شود، صفت اطلاعاتی بیشتر به جامعه تعلق میگیرد.
• معیار اجتماعی
چگونگی شکل‌گیری اقشار قوی و ضعیف و حاکم و محکوم در جامعة اطلاعاتی نیز قابل توجه است. تفاوت جامعة اطلاعاتی با جوامع پیشین در آن است که ارزشهای اطلاعاتی بر ارزشهای مادی، نژادی و.... غلبه می‌کند و در اقتصاد چنین جامعه‌ای، سرمایه اطلاعات و دانش فنی بر سرمایة منابع برتری می‌یابد. به عبارت دیگر دسترسی به حجم بیشتری از اطلاعات با ارزش، معیار رتبه‌بندی طبقات و اقشار مختلف اجتماعی است.
• معیار سیاسی
در جامعة اطلاعاتی، تمرکز قدرت، نفوذ سیاسی و تحولات اجتماعی ناشی از برخورداری از اطلاعات است و این امر دلیل آشکاری بر مزایا و منافع ایجاد یک قطب اطلاعاتی است. پیامد این امر، تبدیل جامعه (و جوامع) به دو گروه شامل خیل مخاطبان منفعل و صرفاً مصرف‌کننده از یک سو و شمار قلیلی از محافل برتر و نیز افراد سرآمد کشورها و تولیدکنندگان فعال اطلاعات الکترونیکی از سوی دیگر خواهدبود.
• معیار فرهنگی
برخلاف آنچه ممکن است، در نگاه اول به نظر آید آنچه در جامعة اطلاعاتی در حوزة فرهنگ در حال وقوع است، نه بروز یک فرهنگ به اصطلاح نوپاست که تحول و تغییر اساسی شیوه زندگی را در سراسر جهان به دنبال داشته باشد، بلکه توسعة دامنة تعامل و تقابل گستردة فرهنگ‌ها است. به دلیل ارزش اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اطلاعات در جامعه این تعامل بین فرهنگ‌ها، می‌تواند منجر به استیلای فرهنگ‌هایی شود که تأکید بیشتری بر بکارگیری اطلاعات و بی‌پروایی و صراحت در تبادل اطلاعات گوناگون و بویژه مبادلة متمرکز اطلاعات در زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارند. به تعبیری، اطلاعات به پشتیبانی از فرهنگ‌هایی برمی‌خیزد که گردش آزاد و سریع‌تر و به تبع، جایگاه برتر آن را بهتر تبلیغ و تضمین کنند.
2ـ سناریوها و روندهای جهانی در حوزة فناوری اطلاعات
1ـ2ـ سناریوها در حوزة فناوری اطلاعات
شناسایی روندهای جهانی توسعة فناوری اطلاعات به سیاست‌گزاران، برنامه‌ریزان، مدیران و تصمیم‌گیران کمک می‌کند تا واقعیت‌های جهان را درک نموده و دانش کافی و لازم از عرصه‌های مختلف فناوری به دست آورند و رویکردهای حاکم و اثرگذار فناوری جهانی از دو دیدگاه مدیریت و فناوری ارزیابی نمایند.
از نگاه مدیریت کلان جهانی، اولین سناریو، سناریوی سلطة جهانی میباشد که با مدیریت قدرت‌های سلطه‌گر و ادارة جهان مبتنی بر جهانی‌سازی در ابعاد مختلف اقتصاد، سیاست و فرهنگ مطرح میباشد. طراحان این سناریو، فناوری اطلاعات را مهمترین ابزار برای تحقق اهداف خویش می‌دانند. این سناریو با مخالفت کشورهای جهان مواجه گردید و آنان به اتخاذ تدابیر بازدارنده در حوزة فناوری اطلاعات در مقابل آن پرداخته‌اند.
دومین سناریو، سناریوی پرش است. با توجه به شکاف روزافزون بین کشورهای جوامع توسعه‌یافته یا صنعتی شده و جوامع در حال توسعه، رقابت گروه کشورهای « شمال» و کشورهای در حال توسعه « جنوب» شدت بیشتری یافته است. پس از ظهور فناوری اطلاعات، گروهی از کشورهای جنوب توانسته‌اند با بهره‌گیری از این فرصت، شکاف توسعه خویش را با برترین‌های جهان کاهش دهند و سطح شاخص‌های توسعه‌یافتگی را با سرعت بهبود بخشیده و راه دویست ساله آنان را در دو دهه طی کنند. به این جهت این سناریو را اصطلاحاً پرش نامیده‌اند.
سومین سناریو، سناریوی پاسخگویی اجتماعی است. با توسعة ارتباطات و پیدایش انواع گرایشات سیاسی، سطح توقع مردم در جوامع فقیر و غنی افزایش یافته و مقایسة بین جوامع در حال توسعه با پیشرفته شکل گرفت. این موضوع، مشروعیت و مصونیت دولتها که نقش عمده‌ای در حوزة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این جوامع دارند را نشانه گرفت. لذا دولتها در تلاشند تا به نیازهای اجتماعی و افزایش سطح رفاه عمومی توجه نمایند. به طوری که بعضی از دولتهای هوشمند جهان از فناوری اطلاعات برای تأمین این خواسته اجتماعی استفاده مناسب نموده‌اند.
چهارمین سناریو، سناریوی بازار جهانی میباشد که عرصة اقتصاد جهانی را هدف قرار داده است. بازیگران عمدة این سناریو، شرکتهای چندملیتی و وابسته به کشورهای پیشرفته هستند که از موج توسعة فناوری و گسترش بازارها و تنوع محصولات استفاده فراوان برده و مدیریت رقابت اقتصاد و بازار جهانی را برعهده گرفته‌اند. برخی از کشورهای در حال توسعه نیز از فرصتهای این سناریو بهره برده‌اند.
2ـ2ـ روندهای جهانی در حوزة فناوری اطلاعات
از دیدگاه تحولات فناوری، رویکردها و نوآوریهای مختلفی مورد توجه قرار گرفته که به طور اختصار بررسی می‌گردد.
• همگرایی و یکپارچه‌سازی فناوریها1
یکی از رویکردهای مهم فناوریها، یکپارچه‌شدن و همگراشدن آنها میباشد. روند توسعة فناوری اطلاعات به گونه‌ای است که انواع فناوریها این حوزه را به سوی همدیگر همگرا نموده است. در گذشته، حوزه‌های مختلفی چون رسانه، مخابرات و رایانه عرصه‌های متفاوتی محسوب می‌شدند، اما به مرور زمان و در طول سالیان گذشته به سوی یکدیگر همگرا شده و در نتیجه هرکدام باعث هم‌افزایی و پیشرفت دیگری شده است.
• افزایش کیفیت (ظرفیتها)
یکی دیگر از ابعاد روند توسعة فناوری اطلاعات، رشد ظرفیتها است. برای مثال، می‌توان به رشد سرعت پردازش که براساس قانون مور هر هجده ماه دو برابر می‌شد، اشاره نمود. همچنین افزایش ظرفیت حافظه‌ها و افزایش سرعت تبادل شبکه‌ها نیز در این خصوص قابل‌ذکر هستند.
• کاهش هزینه‌ها2
از ویژگیهای قابل توجه در توسعه فناوری اطلاعات، کاهش هزینه‌ها و قیمت‌ها به موازات افزایش کیفیت و ظرفیت بوده است. در سایر حوزه‌ها معمولاً افزایش کیفیت و ظرفیت افزایش قیمت را به دنبال دارد؛ در حالیکه در حوزة فناوری اطلاعات این موضوع برعکس شده است. علت کاهش قیمت‌ها از یک سو بزرگترشدن بازارها و کاهش هزینه‌های اولیه و از سوی دیگر تغییرات فناوری به سمت کاهش وابستگی به اجزای سخت‌افزاری و گسترش کاربرد بخشهای نرمافزاری بوده است. این رویکرد خود انعطاف لازم را برای افزایش کیفیت و کاهش قیمت به همراه داشته است.
• کاهش ابعاد یا کوچک‌سازی3
رویکرد بعدی در توسعة فناوری اطلاعات، کوچک‌سازی و کاهش ابعاد است. همانگونه که در انواع محصولات فناوری اطلاعات از جمله رایانه و تلفن‌های همراه جدید مشاهده میشود، جهت‌گیری محصولات فناوری اطلاعات در دنیا به سمت کوچک شدن است. این جهت‌گیری نیز از این بعد قابل توجه است که افزایش قابلیت و ظرفیت معمولاً مستلزم افزایش ابعاد است، ولی در حوزة فناوری اطلاعات به دلیل جهت‌گیری تغییرات سریع فناوری (پردازنده‌ها، حافظه‌ها و شبکه‌های‌ارتباطی) در راستای کوچک‌شدن، محصولات این حوزه روندی عکس دارند.
• شبکه‌سازی4
توسعة ارتباطات و شبکه‌های رایانه‌ای، شرایط جدیدی را برای شبکه‌سازی خدمات، کاربردها و کاربران ایجاد نموده است. هرچه زمان بیشتری می‌گذرد، شبکه‌های جدیدی از داده‌ها، خدمات، افراد و.... تحت عناوین مختلف وبلاگ، شبکة اجتماعی، شبکة تجارت الکترونیک، شبکة اطلاعات چند رسانه‌ای، شبکة خبری و.... در بستر شبکه‌های رایانه‌ای
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-Integration
2-Cost reduction
3- Downsizing
4-Networking
ایجاد می‌گردد. برای تقویت این رویکرد، تلاش‌های گسترده‌ای در زیرساختها انجام می‌پذیرد. برای مثال، می‌توان به شبکة نسل جدید مخابراتی1 یا شبکة محاسبات شبکه‌ای2 اشاره نمود.
• هوشمندسازی
این رویکرد به هوشمندسازی کاربردها و نرم‌افزارها برای افزایش رفاه اشاره دارد. ساخت انواع روبوتهای هوشمند، طراحی و ساخت انواع نرمافزارهای هوشمند برای مقاصدی چون ترجمه ماشینی، برنامه‌ریزی، پیش‌بینی، سیستمهای خبره و.... قابل ذکر است. اهمیت این رویکرد به قدری است که بعضی از صاحبنظران پیش‌بینی کرده‌اند که انقلاب بعدی فناوری اطلاعات، مبتنی بر این رویکرد و در طی قرن بیست و یکم اتفاق خواهد افتاد.
با بررسی مختصر سناریوها و روندهای مربوط به حوزة فناوری اطلاعات انتخاب رویکرد فعالانه که بتواند فاصله و شکاف سطح فناوری کشور با جوامع پیشرفته را کاهش دهد، ضروری خواهدبود. به ویژه آنکه می‌باید به آرمانها و ارزشهای مندرج در قانون اساسی و حفظ هویت ملی همت گماشته شود تا اهداف چشم‌انداز 1404 هجری شمسی کشور محقق شوند و سیاست‌های کلی شبکه‌های اطلاعرسانی و ارتباطات و اطلاعات کشور و امنیت فضای شبکه و تبادل اطلاعات موردتوجه قرار گیرند. براین اساس رویکرد تهیه سند راهبردی فناوری اطلاعات کشور عبارت خواهدبود از « ایجاد جریانی پرشتاب و با سرعت برای پرکردن فاصلة فناوری اطلاعات کشور با کشورهای صنعتی از طریق توسعه و تعمیق الگوی دانش پایه ملی و دستیابی به سهم مناسب خدمات و کالاهای فناوری از بازار جهانی و تأمین نیازهای اجتماعی جامعه پویا و متحول ایران اسلامی» که آن را سناریوی « توانمندسازی ملی» برای « ارتقای قدرت رقابت‌پذیری صنعتی و فنی در عرصه جهانی و تأمین نیازهای ملی در حوزه فناوری» می‌نامیم.
این رویکرد، مسئولیت‌پذیری و فعال بودن همة آحاد جامعه و حاکمیت را مورد توجه قرار داده و موجب بازدارندگی همه‌جانبه در تعامل سناریوی سلطة جهانی میشود که از دستاوردهای جهانی سناریوی پرش و مسئولیت‌پذیری اجتماعی استفاده می‌نماید. بنابراین، انتخاب اولویتهای بلندمدت صنعت فناوری در کشور و بازارهای هدف و تدوین راهبرد مناسب گزینش فناوری و افزایش سطح قابلیت آن یک الزام ملی برای همة دست‌اندرکاران نهادها، مؤسسات، شرکتها و اشخاص حقیقی و حقوقی در بخشهای دولتی و غیردولتی محسوب می‌گردد.
3ـ ساختار سند راهبردی فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران
ساختار این سند شامل قسمت‌های زیر میباشد:
ـ واژگان کلیدی
ـ بیانیة ارزشها3
ـ بیانیة چشم‌انداز 4
ـ بیانیه مأموریت 5
ـ حوزه‌های راهبردی6 فناوری اطلاعات
ـ اهداف بنیادین7
ـ جهتگیریهای راهبردی8
ـ راهبردها9
ـ راهکارهای طی کردن راهبردهای هر حوزه10
ـ شاخص‌ها و اهداف کمی11
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-New generation network
2- Grid computing
3- Core value statement
4- Vision statement
5- Mission statement
6- Strategic domains
7- Goals
8- Strategic variations
9- Strategies
10-Alternatives
11- Index
که در ابتدا واژگان کلیدی که در این سند مورد استفاده قرار گرفته معرفی شده و سپس به تشریح بیانیه ـ بیانیة ارزشها، بیانیة چشم‌انداز، بیانیه مأموریت پرداخته میشود، در قسمت معرفی حوزه‌های راهبردی فناوری اطلاعات پس از معرفی 7 حوزه آن، اهداف بنیادین، جهت‌گیری‌ها، راهبردها و راهکارهای هر حوزه در ذیل آن بیان می‌گردد.
1ـ3ـ واژگان کلیدی
ارزشهای راهبردی
ارزشها تصویر آینده یک کشور را نشان می‌دهند. ارزشهایی راهبردی تلقی می‌شوند که ارتباط مستقیم با منافع حیاتی و اولیه و ثانویه یک جامعه داشته، در برگیرنده اصول اعتقادی و اساسی جامعه است و به عنوان اصول راهنما برای همگان، ارزش و اهمیت ذاتی و محوری دارند.
بیانیه چشم‌انداز
بیانیه چشم‌انداز تصویری است از وضعیت یک کشور زمانی که به اهداف و راهبردها خود دست‌یافته باشد. این بیانیه به نحوی تنظیم میشود که چالشهای راهبردی و هدفهای تعیین شده کیفی در سند، ارتباط مستقیم و معناداری با یکدیگر داشته باشند؛ نیازهای جامعه را در آینده و حال به عنوان هماهنگی بین جامعه و تصویر آینده در بیان کلمات و جملات یکسان نماید و از کلمات و جملات آرمانی، قابل دست‌یافتنی، ارزشی و مقدس و نهادینه شده برای عبارت‌پردازی سند استفاده شود.
بیانیه مأموریت
مأموریت اهداف بنیادین کشور را به تصویر می‌کشد. در حالیکه چشم‌انداز تصویر کشور پس از نیل به اهداف را نشان می‌دهد.
حوزه‌های راهبردی
حوزه‌های راهبردی، قلمروهای اساسی که نقش محوری در ارتقاء جایگاه کشور در زمینه فناوری اطلاعات دارد را بررسی می‌کند
راهبرد
راهبرد، چگونگی حرکت یک کشور در جهت تحقق مأموریت و اهداف تعیین شده را نشان می‌دهد
راهکارها
راهکارها، مجموعه‌ای از بدیل‌ها به منظور طی نمودن یک راهبرد میباشد.
2ـ3ـ بیانیة ارزشها
ارزشهای بنیادی که مبتنی بر آرمان‌های قانون اساسی، سند چشم‌انداز ملی و سیاست‌های کلی فناوری اطلاعات کشور جهت بهره‌گیری گسترده و همه‌جانبه برای رشد و تکامل جامعه و توسعة آینده فناوری اطلاعات می‌باشند عبارتند از:
3ـ3ـ بیانیة چشم‌انداز
تصویر آینده مطلوب فناوری اطلاعات در کشور با توجه به آرمانها، آرزوها و نیازهای جامعه هم‌جهت با سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور چنین خواهدبود:
4ـ3ـ بیانیة مأموریت
در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز بیست‌ساله کشور و دستیابی به جایگاه اول علمی، فناوری و اقتصادی منطقه و استقرار جامعة دانش پایه و دانائی محور در توسعة مدیریت فناوری اطلاعات در سطح ملی با تمرکز به سیاست‌گزاری و ساماندهی نظـام ملی نوآوری فناوری، بیانیة مأموریت فناوری اطلاعات کشور، اینگونه ترسیم خواهد شد:
5 ـ3ـ حوزه‌های راهبردی
حوزه‌های راهبردی قلمروهایی که نقش محوری در ارتقاء جایگاه کشور در زمینة فناوری اطلاعات دارد را بررسی می‌کند. تمرکز بر حوزه‌های با اهمیت فناوری اطلاعات و انتخاب اولویتهای اساسی کشور با توجه به بیانیه‌های مأموریت چشم‌انداز و تأمین نیازهای حال و آینده جامعه و توجه به تلفیق چهار رویکرد:
ـ فرصت محوری (اهداف چشم‌انداز فناوری اطلاعات)
ـ کارکردگرایی (نظام ملی نوآوری فناوری)
ـ موضوع محوری (بررسی تطبیقی کشورهای منتخب جهان)
ـ نیازسنجی و مسئله محوری (آسیب‌شناسی فناوری اطلاعات در کشور)
در هفت حوزه به شرح زیر تبیین می‌گردد:
« جامعه و شهروندان»، « توسعه منابع انسانی با کیفیت» ، « دولت و شیوة مدیریت عمومی و ارائه خدمات و سرویس‌های موردنیاز و به روز در جامعه» ، « تحقیق و پژوهش و نوآوری فناوری» ، « توسعه صنعت فناوری اطلاعات» و « کسب و کارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات» و « چگونگی تعامل محیط ملی و فراملی با شبکه‌های جهانی اینترنت، کشورها، بنگاه‌ها و بازارها».
در حقیقت اولویتهای راهبردی، اهداف راهبردی، راهبردها و راهکارها در این فضا و قلمرو با تمرکز در این حوزه‌ها تعیین و تعریف می‌گردد (شکل 1). در ادامه به ترتیب هرکدام از حوزه‌های نامبرده معرفی و اهداف، راهبردها و راهکارها یا بدیل‌های ارائه‌شده در هریک از حوزه‌های یاد شده ارائه می‌گردد.
الف ـ « حوزة شهروندان ایرانی ـ اسلامی»
الف ـ1ـ تعریف و شناخت
مفهوم شهروندان به افرادی که مسئولیت‌پذیر، پاسخگو و فعال هستند اطلاق می‌گردد. شهروندان کمک دهنده، دارای نقشی مؤثر در فرآیند توسعة ملی بوده و منفعل، ساکن و مددجو نیستند. از این رو حصول اطمینان از کاربرد فناوری اطلاعات در همة ابعاد زندگی و سیستمهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موجب تحولی بزرگ در شیوة زندگی، کار و فعالیت میشود. توانمندی شهروندان در پردازش، ذخیره، انتقال، تولید و بکارگیری داده، اطلاعات و دانش، اهمیت به‌سزایی دارد. افراد شایسته، با مهارت، دارای شوق و انگیزش، پاسخگو و نوآور می‌توانند، در ارتقاء سطح کیفیت زندگی فردی و اجتماعی یک جامعه وظایف بزرگی را به عهده گیرند. اینگونه شهروندان می‌توانند، در بازار جهانی فعالیت نموده و مبادله ثروت و دانش به دور از هیچ‌گونه محدودیت جغرافیایی، فیزیکی و اقتصادی در کوتاه‌ترین زمان و در هر مکانی را داشته باشند و شکل‌دهنده به اقتصاد متنوع و افزایش قدرت رقابت باشند. اینگونه جوامع در بالاترین سطح قرار می‌گیرند و قدرت جذب دانش و استعداد از اقصی نقاط جهان را دارند.
الف ـ2ـ هدف بنیادی
مشارکت اجتماعی و تضمین مردم‌سالاری دینی با کاربرد فناوری اطلاعات، موجبات تسهیل، فراگیری، نقش‌پذیری و مسئولیت‌پذیری جامعه را بیشتر نموده و همة آحاد جامعه را قادر می‌سازد که بطور فعال اطلاعات را انتقال دهند، در تسهیم دانش فعالیت نمایند و از طریق شبکه‌های مختلف علمی، فنی، اجتماعی و اقتصادی در فعالیتهای اجتماعی شرکت کنند. علاوه بر این ایثارگران، جانبازان و معلولان جسمی حرکتی نیز با سهولت بیشتری در جامعه حضور خواهند داشت و فعالیتهای داوطلبانه و سایر فعالیتهای اجتماعی با سهولت و گستردگی بیشتری صورت خواهد پذیرفت.
الف ـ 3ـ جهتگیریهای راهبردی
جهتگیریهای راهبردی در این حوزه به حفظ هویت در فضای الکترونیکی، گسترش و تعمیق آن و اشاعه فرهنگ ایرانی ـ اسلامی تأکید می‌نماید و به مؤلفه‌های پویای هدایت ملی برای تأثیرگذاری در صدر منطقه و جهان توجه داشته و با اجرای این راهبردها و با به‌کارگیری فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، طرح‌های اقدام، منابع فکری، علمی و فلسفی غنی اسلام و باورهای اجتماعی و اخلاقی را در یک رویکرد فعال به جهان معاصر ارائه می‌نماید. دسترسی به جامعة اطلاعاتی در سطح ملی و منطقه‌ای نیازمند به فراهمآوردن فرصتهای برابر، عادلانه و امن اطلاعاتی برای همة شهروندان است. افراد جامعه بدون ملاحظه زمان و مکان و با استفاده از ابزار گوناگون اطلاعاتی می‌توانند آزادانه با خانواده، دوستان و همکاران در نقاط مختلف کشور و جهان به صورت صوت و تصویر و ویدئو کنفرانس و ... ارتباط برقرار کنند.
الف ـ4ـ راهبردها
الف ـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
الف ـ4ـ1 توسعه خط و زبان فارسی و اشاعه فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در فضای الکترونیکی الف ـ4ـ1ـ1ـ گسترش خط و زبان فارسی در فضای الکترونیکی.
الف ـ4ـ1ـ2ـ استانداردسازی و حمایت از توسعه و پشتیبانی خط و زبان فارسی در نرمافزارهای کاربردی و علمی.
الف ـ4ـ1ـ3ـ تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های پشتیبانی خط و زبان فارسی در نرمافزارهای کاربردی و سیستمی وارداتی.
الف ـ4ـ1ـ4ـ برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری اشاعة فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در فضای الکترونیکی.
الف ـ4ـ1ـ5ـ توسعه و تقویت مراکز تولید محتوای فرهنگی الکترونیکی مطابق با آداب و رسوم مناطق مختلف کشور.
الف ـ4ـ1ـ6ـ اتخاذ تدابیر لازم برای مقابله با تهدیدات فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در فضای الکترونیکی.
الف ـ4ـ2 ـ فراهم کردن فرصتهای برابر، عادلانه و امن فناوری اطلاعات برای همه شهروندان الف ـ4ـ2ـ1ـ گسترش شبکه‌های ارتباطی امن، پایدار، آسان و ارزان برای استفاده عموم.
الف ـ4ـ2ـ2ـ ایجاد نظام اطلاعرسانی صحیح، سریع و به موقع برای عموم مردم.
الف ـ4ـ2ـ3ـ صیانت از حقوق شهروندی در فضای الکترونیکی.
الف 4ـ3ـ افزایش آگاهی عمومی و سواد دیجیتالی جامعه/ تحول جامعه با افزایش آگاهی عمومی و سواد دیجیتالی الف ـ4ـ3ـ1ـ ترغیب و تشویق آحاد جامعه به یادگیری و کسب سواد اطلاعاتی.
الف ـ4ـ3ـ2ـ فراهم آوردن امکانات در اماکن عمومی جهت بهره‌گیری از فضای الکترونیک.
الف ـ4ـ3ـ3ـ آموزش بهره‌گیری از فناوری اطلاعات به عموم شهروندان.
الف ـ4ـ3ـ4ـ افزایش دانش و مهارت همة شهروندان جهت بهره‌مندی از مزایای فناوری اطلاعات در زندگی.
الف ـ4ـ3ـ5ـ تقویت فرایند آموزش فناوری اطلاعات برای بزرگسالان.
الف 4ـ4ـ ایجاد امنیت جامعه، خانواده و اشخاص در استفاده از خدمات الکترونیکی الف ـ4ـ4ـ1ـ وضع قوانین مورد نیاز برای حفظ امنیت جامعه، خانواده و اشخاص.
الف ـ4ـ4ـ2ـ طراحی و به کارگیری سازوکارهای امنیتی و حفاظتی برای حفظ امنیت جامعه، خانواده و اشخاص در فضای الکترونیکی.
الف ـ4ـ4ـ3ـ آموزش شهروندان به رعایت نکات ایمنی در فضای الکترونیکی.
الف ـ4ـ4ـ4ـ بهره‌گیری از رمز و کدگذاری به صورت گسترده در راستای صیانت از حقوق شهروندان.
ب ـ « حوزه منابع انسانی»
ب ـ 1ـ تعریف و شناخت
قلمرو این حوزه تعلیم و تربیت نیروهای مورد نیاز برای آموزش کاربرد فناوری اطلاعات در تولید دانش، ابزار، مدیریت شبکه‌های ارتباطی، اطلاعاتی و مدیریت داده، اطلاعات و دانش را در همة ابعاد زندگی اجتماعی، فردی، سازمانی و ملی شامل می‌گردد. تربیت متخصصان برای تحقیق و پژوهش در سطوح تحصیلات تکمیلی و مهندسی و مهارت‌آموزی نیروی کار در صنعت فناوری اطلاعات از محورهای اساسی در این حوزه راهبردی میباشد. همچنین، حفظ نیروی کار متبحر و متخصص و جلوگیری از مهاجرت نیروهای تحصیل کرده و با مهارت و جذب نخبگان و اساتید از سایر جوامع نیز می‌تواند مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گزاران در این حوزه باشد. به طور کلی این حوزه به تلفیق توسعة منابع انسانی و توسعة صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات تمرکز می‌نماید.
ب ـ2ـ هدف بنیادی
این هدف به ارتقاء سطح دانش منابع انسانی در سطوح مختلف آموزش رسمی، آموزش شغلی و آموزش فراگیر یا یادگیری فارغ از همة محدودیت‌های جغرافیایی، فیزیکی و اقتصادی تأکید نموده و آموزش در خانه، مؤسسات، محیط‌کاری و ارائة فرصتهای جدید آموزشی و ارزیابی فرآیندهای فناوری اطلاعات در کشور را بررسی می‌نماید. تعیین استانداردهای کیفی و کمی برای تربیت منابع انسانی و مدیریت دانش نقش برجسته‌ای برای تحقق این هدف دارد.
ب ـ3ـ جهتگیریهای راهبردی
جهتگیریهای راهبردی به آموزش و به‌سازی تخصصی و حرفه‌ای منابع انسانی و سازماندهی مشاغل تخصصی و نیازسنجی برای تأمین نیروهای آینده این صنعت در کشور اشاره دارد. نظام‌های فنی و مهندسی و حرفه‌ای و بازآرایی در رشته‌های آموزشی و مدارس هوشمند و شبکه‌های ملی و فراملی آموزش را هدف قرار داده که در سطح استانداردهای جهانی بتوانند نیروهای محقق، متخصص، مهندس و مربی و ماهر را تأمین و تربیت کنند.
ب ـ4ـ راهبردها
ب ـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
ب ـ4ـ1ـ نیازسنجی و برنامه‌ریزی توسعة منابع انسانی در حوزة فناوری اطلاعات ب ـ4ـ1ـ1ـ برآورد منابع انسانی مورد نیاز آینده حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات.
ب ـ4ـ1ـ2ـ توسعة فضا و امکانات آموزشی و سازماندهی ظرفیت‌های کشور به منظور تأمین و ارتقاء سطح علمی و حرفه‌ای منابع انسانی در حوزة فناوری اطلاعات.
ب ـ4ـ2ـ سازماندهی مشاغل و توسعة تشکل‌های صنفی، علمی و مهندسی در حوزة فناوری اطلاعات ب ـ4ـ2ـ1ـ سازماندهی مشاغل مورد نیاز فناوری اطلاعات و طبقه‌بندی آنها.
ب ـ4ـ2ـ2ـ فراهم آوردن بستر مناسب برای گسترش انجمن‌های علمی، تشکل‌های صنفی در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات.
ب ـ4ـ2ـ3ـ تشکیل سازمان نظام مهندسی فناوری اطلاعات.
ب ـ 4ـ3ـ آموزش و به‌سازی تخصصی و حرفه‌ای منابع انسانی ب ـ4ـ3ـ1ـ بازآرایی رشته‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاهی منطبق با استانداردهای نوین، با توجه به نیازهای توسعة فناوری اطلاعات کشور.
ب ـ4ـ3ـ2ـ توسعة ظرفیت‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای مورد نیاز برنامه‌های توسعة فناوری اطلاعات توأم با سازماندهی مؤثر منابع و امکانات کشور.
راهبرد راهکار
ادامه راهبرد ـ ب ـ4ـ3ـ آموزش و به‌سازی تخصصی و حرفه‌ای منابع انسانی در حوزة فناوری اطلاعات ب ـ4ـ3ـ3ـ توانمندسازی دانش‌آموزان در بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در تمامی سطوح آموزش عمومی مطابق با استانداردهای روزجهانی.
ب ـ4ـ3ـ4ـ تقویت خلاقیت فکری و قدرت ذهنی و تفکر منطقی برای نوآوری در حوزة فناوری اطلاعات.
ب ـ4ـ3ـ 5 ـ تشویق متخصصان فنی و محققین در جهت کشف مرزهای جدید فناوری اطلاعات و افزایش کیفی و کمی این گروه از تحصیل کردگان در کشور.
ب ـ4ـ3ـ6 ـ تسهیل آموزش‌های رسمی مبتنی بر فناوری اطلاعات در مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان‌های کوچک و بزرگ با گسترش شبکه اینترنت و هوشمندی مدارس.
ب ـ4ـ3ـ7ـ تقویت تعامل مدارس داخلی با یکدیگر و مدارس خارج از کشور جهت پرورش منابع انسانی در سطح کلاس جهانی.
ب ـ4ـ3ـ 8 ـ حصول اطمینان از بهبود کمی و کیفی سواد اطلاعاتی عموم مردم با نرخ رشد پرشتاب.
ب ـ4ـ3ـ 9ـ تقویت سیستم آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات بین دبیرستان‌های بزرگ و کوچک و دانشکده‌ها.
ج ـ « حوزة تحقیق و توسعه»
ج ـ 1ـ تعریف و شناخت
توسعة مدیریت و فناوری از توانمندی‌های سطح بالای جوامع محسوب می‌گردد. خلاقیت، نوآوری و رخدادهای فناوری اطلاعات به دلیل استعداد انسانی و قدرت نرمافزاری جامعة جوان و پویای ایرانی ـ اسلامی یک ثروت نهفته و آشکار نشده‌است که می‌تواند تولیدکنندة دانش، انباشت و انتقال، کسب و انتشار دانش، فناوری و نوآوری جهت تأثیر فعال به پیشرفت و توسعة جامعه دانش نوپای ایرانی در مقیاس جهانی داشته باشد. ابعاد شهرهای دانش، پارک‌های نوآوری و مراکز کارآفرینی و اشتراک‌گذاری دانش و تبدیل دانش ضمنی به دانش تصریحی و کد شده از مزایای جوامع اطلاعاتی است که از فناوری اطلاعات بهره گسترده می‌برند.
ج ـ2ـ هدف بنیادی
این هدف با الگوی دانش‌پایه و دستیابی به جایگاه اول علمی و فناوری منطقه‌ای منطبق میباشد، زیرا که استقرار نظام نوآوری ملی بر بستر کاربرد گسترده از فناوری اطلاعات قرار دارد. شبکة دانش، مدیریت دانش، تبادل دانش و اجرای پروژه‌های مشترک تحقیقاتی بین دانشگاه‌ها، تیم‌های مطالعاتی و پژوهشی و کرسی‌های علمی و فنی در داخل و خارج از کشور با استفاده از این فناوریها تسهیل گردیده و مرزهای دانش در اقصی نقاط جهان بر محققان گشوده شده است. لذا تلاش برای استقرار نظام نوآوری فناوری اطلاعات و دستیابی به جایگاه اول با توجه به زیرساختهای ارتباطی و مزیتهای انسانی و بازارهای مناسب جهانی برای جامعه ایرانی ـ اسلامی به صورت بالقوه فراهم است. جهتگیریهای راهبردی در این حوزه به هویت فرهنگ تحقیق و بررسی و تکمیل لایه‌های سیاست‌گزاری، تأمین مالی، کارآمدسازی و مؤثرسازی حوزة فناوری اطلاعات پرداخته‌اند. به تقاضامحوری و مأموریت‌گرا نمودن پژوهش‌های کاربردی و توسعه اهمیت داده و به برقراری ارتباط و پیوند بین مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و آزمایشگاه‌های ملی و دانشگاههای متخصص در زمینة تحقیقات بنیادی در داخل و خارج از کشور توجه نموده است.
ج ـ3ـ جهتگیریهای راهبردی
جهت‌گیری که در این حوزه اهمیت دارد، تشکیل نهادهای مالی خطرپذیر جهت حمایت از نوآوری و پژوهش در حوزة فناوری اطلاعات است و تشویق و ترغیب دانشمندان برجسته و الگوسازی آنان برای نسل جوان و فرهیخته را دنبال نموده‌است. تمرکز بر قطب‌های علمی و پژوهشی و مراکز خدمات نوین و تحقیق و توسعه از دیگر جهتگیریهای تدوین راهبردها بوده‌است. حمایت از محققین و شرکتهای فنی ـ مهندسی و همکاری بین نهادهای عرضه‌کننده و مصرف‌کنندة علم و فناوری و تجاری سازی ایده‌های قابل تبدیل به محصول از محورهای راهبردی دیگر در این حوزه میباشد. در این حوزه، همچنین به بهبود و بازدهی سرمایه‌گذاری در حوزة علم و فناوری و ایجاد انگیزه برای بنگاههای کوچک دانش‌محور و حفظ نخبگان و فرهیختگان و جلوگیری از مهاجرت آنان اشاره شده‌است.
ج ـ4ـ راهبردها
ج ـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
ج ـ4ـ1ـ تقویت فرهنگ و روحیة تحقیق و توسعة فناوری اطلاعات با صیانت از حقوق محققان و پژوهشگران ج ـ4ـ1ـ1ـ ایجاد و تقویت نهادهای مالی خطرپذیر در حوزة فناوری اطلاعات جهت حمایت از محققین و پژوهشگران
ج ـ4ـ1ـ2ـ تشویق محققین و معرفی پژوهشگران برجسته ملی و حمایت مؤثر و همه‌جانبه از فعالیتهای پژوهشی آنها.
ج ـ4ـ1ـ3ـ تدوین الگو، وضع قوانین و ایجاد نظام صیانت از حقوق محققان و پژوهشگران در حوزة فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ توسعة نهادها، مراکز و واحدهای علمی، فنی و مهندسی خدمات نوین تحقیق و پژوهش فناوری اطلاعات در کشور ج ـ4ـ2ـ1 ـ سیاست‌گزاری و برنامه‌ریزی برای تعیین اولویتهای پژوهش در حوزه‌های فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ2ـ توسعه و تقویت قطب‌های علمی و مراکز آینده پژوهی، تحقیقاتی و پژوهشی کاربردی در حوزة فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ3ـ ایجاد وگسترش مؤسسات تحقیق و فناوری، واحدهای مشاوره، فنی، طراحی و مهندسی ساخت، بازاریابی و فروش و نوآوریهای فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ4ـ تأسیس مراکز پژوهش و نوآوری با مشارکت نهادهای پژوهشی خصوصی و تعاونی در حوزة فناوری اطلاعات و حمایت از آنها.
ج ـ4ـ2ـ 5 ـ ایجاد و تقویت شهرک‌ها و پارک‌های علمی و فناوری و مراکز رشد در حوزة فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ2ـ6 ـ ایجاد انگیزه و مشوق‌های لازم برای ایجاد بنگاههای کوچک دانش‌محور.
ج ـ4ـ3ـ تشویق، ترغیب و حمایت از تحقیقات تقاضامحور در حوزة فناوری اطلاعات ج ـ4ـ3ـ1ـ حمایت از تجاری‌سازی نتایج تحقیقات و پژوهش در حوزة فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ3ـ2ـ فراهم آوردن زمینه‌های شکل‌گیری تقاضا برای تحریک فعالیتهای تحقیق و توسعه در حوزه‌های اولویت‌دار.
ج ـ4ـ3ـ3ـ ایجاد نظام چند جانبة همکاری بین نهادهای تولید دانش، صنعت و دولت براساس تقاضامحوری.
ج ـ4ـ3ـ4ـ آسیب‌شناسی و رفع موانع موجود در بازاریابی، تولید و صادرات محصولات فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ3ـ 5 ـ بهبود بازدهی سرمایه‌گذاری در حوزة علم و فناوری اطلاعات.
ج ـ4ـ4ـ توسعة شبکه‌های پژوهش و نوآوری در سطح ملی و برقراری ارتباط مؤثر بین شبکه‌های پژوهش و نوآوری ملی و بینالمللی ج ـ4ـ4ـ1 ـ برقراری تنظیمات نهادی شبکة دانش بین نهادها، مؤسسات، مراکز و واحدهای فناوری اطلاعات داخلی و توسعة روابط مؤثر با مراکز علمی و فنی جهانی به منظور مثبت کردن تراز ملی دانش.
ج ـ4ـ4ـ2ـ استانداردسازی فعالیتهای تحقیقاتی و پژوهشی جهت بالابردن کیفیت محصولات و خدمات فناوری اطلاعات برای حضور در عرصه‌های منطقه‌ای و بینالمللی.
ج ـ4ـ4ـ3ـ حضور فعال در مجامع تحقیقاتی و پژوهشی بینالمللی به منظور ارتقاء کیفی پژوهش و نوآوری در کشور.
ج ـ4ـ4ـ4ـ تقویت و پیاده‌سازی فرهنگ کارآفرینی، مدیریت نوآوری و مدیریت ریسک در کشور.
ج ـ4ـ4ـ 5ـ مطالعه، بررسی و پایش مستمر و کسب اطلاع از نوآوری فناوری اطلاعات در سطح جهانی.
ج ـ4ـ4ـ6 ـ طراحی و اجرای پروژه تحقیقات و فناوری برای تعیین اولویت‌ها و نیازها.
دـ «حوزة صنعت فناوری اطلاعات»
دـ1ـ تعریف و شناخت
صنعت فناوری اطلاعات به فراهمآوردن زیرساختهای نرمافزاری و سخت‌افزاری، جهت تولید بسته‌های نرمافزاری و تجهیزات سخت‌افزاری پرداخته و بهره‌گیری از فناوری اطلاعات را ایجادکنندة فرصتهای اشتغال در صنعت و خدمات دانسته و ایجاد محیطی توانمند جهت رشد قوی و پایدار این صنعت را مورد توجه قرار داده است. همچنین، استفاده از فناوری اطلاعات جهت توسعة صنایع در سایر حوزه‌های تولید ملی را توصیه نموده و این صنعت را پیشتاز صنایع نوین در کشور دانسته است. سازماندهی خوشه‌ای فعالان در حوزة فناوری اطلاعات در سرتاسر کشور و بهره‌گیری از توانمندی و مهارت نیروی انسانی کشور برای خلق ارزش در این زمینه می‌تواند، سهم ایران را از بازار جهانی این صنعت افزایش دهد. تشویق شرکتها بدون در نظرگرفتن اندازة آنها به واسطة بهره‌گیری کامل از فناوری اطلاعات، آنها را قادر خواهد ساخت تا با مشتریان در سراسر کشور و جهان مبادلات تجاری داشته باشند.
دـ2ـ هدف بنیادی
هم‌اکنون این صنعت در جهان جوان و بازارهای آینده آن رو به گسترش میباشد. زیرساختهای لازم در کشور فراهم است و نیروی انسانی تحصیل کرده که توانایی تولید محصول و خدمات نوین بسته‌های نرمافزاری و ارائة خدمات کاربردی را در سطح جهانی داشته باشد، تربیت شده است. سهم ایران از بازارهای رو به رشد منطقة جهانی بسیار بسیار ناچیز است و تأثیر کاربرد این فناوری در همة سیستمهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یک فرصت راهبردی برای جامعة ایرانی است که بهره‌گیری به موقع از این فرصت می‌تواند ظرفیت‌های اجتماعی، اقتصادی و زیرساختهای ارتباطی کشور را بهبود بخشد.
دـ3ـ جهتگیریهای راهبردی
رویکرد این حوزه، توانمندسازی صنعتی کشور در حوزة فناوری اطلاعات به عنوان پیشران توسعة ملی میباشد که بر افزایش سهم بازارهای فراملی با افزایش توانایی رقابت‌پذیری و تقویت‌بخش غیردولتی در کشور، حمایت از حرفه‌های صنعتی و شبکه‌های علمی، فنی، صنعتی و اجتماعی و رفع انحصارات و تکیه بر شایستگی‌های کلیدی جامعه ایرانی در شکل‌دهی به صنایع پیشتاز فناوری اطلاعات به عنوان یک حوزة راهبردی تمرکز دارد. ارتقاء کیفیت محصولات، وضع قوانین تسهیل‌کننده و اولویت‌بخشیدن به سهم بازارهای منطقه‌ای و جهانی، تقدم نسبت به تأمین نیازهای داخلـی و حضور فعـال در عرصة بیـن‌المللی از جهتگیریهای کلی مطرح در این حوزه میباشد.
دـ4ـ راهبردها
دـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
دـ4ـ1ـ دستیابی به سهم مناسب از بازار جهانی کالا و خدمات فناوری اطلاعات دـ4ـ1ـ1ـ انتخاب بازار هدف به منظور صدور محصولات و خدمات فناوری اطلاعات.
دـ4ـ1ـ2ـ حمایت و پشتیبانی سیاسی و اقتصادی از تولید و عرضه کالا و خدمات در حوزة فناوری اطلاعات.
دـ4ـ1ـ3ـ ارتقاء کیفیت محصولات و خدمات فناوری اطلاعات جهت رقابت‌پذیری صادرات آنها.
دـ4ـ1ـ4ـ وضع قوانین و مقررات تسهیل‌کننده صادرات محصولات و خدمات فناوری اطلاعات.
دـ4ـ1ـ5 ـ بسترسازی برای تولید محصول و خدمات مشترک بین بنگاههای ملی، منطقه‌ای و بینالمللی.
دـ4ـ1ـ6ـ جذب سرمایه‌گذاری مستقیم بومی و خارجی درحوزة فناوری اطلاعات.
دـ4ـ1ـ7ـ ایجاد صندوق‌ها و بنگاههای سرمایه‌گذار مخاطره‌آمیز جهت کمک به ایده‌های نوآورانه فناوری اطلاعات.
دـ4ـ2ـ ایجاد فضای رقابتی کسب و کار برای تولیدکنندگان کالا و خدمات در حوزة فناوری اطلاعات دـ4ـ2ـ1ـ ایجاد نظام استانداردسازی و ارزیابی کیفی کالا و خدمات فناوری اطلاعات.
دـ4ـ2ـ2ـ برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌ها و حمایت مالی و معنوی از تولیدکنندگان کالا و خدمات.
دـ4ـ2ـ3ـ برقراری ثبات، پایداری و امنیت مناسب فعالیتهای اقتصادی در حوزة فناوری اطلاعات.
دـ4ـ2ـ4ـ نفی انحصار و رانت جهت ایجاد فرصتهای مناسب و برابر، توأم با شفاف‌سازی اطلاعات برای فعالین اقتصادی صنعت فناوری اطلاعات.
دـ4ـ2ـ5 ـ به کارگیری فناوری اطلاعات در تمامی شرکت بدون در نظرگرفتن اندازة آنها جهت گسترش مبادلات تجاری با مشتریان در سراسر کشور و جهان (گسترش بازار).
دـ4ـ3ـ سازماندهی اقتصادی ـ فنی صنایع پیشتاز فناوری اطلاعات در کشور با رویکرد شبکه‌ای و خوشه‌ای دـ4ـ3ـ1ـ سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و وضع قوانین مناسب برای حمایت از امنیت سرمایه‌گذاری در صنعت فناوری اطلاعات.
دـ4ـ3ـ2ـ توسعه و تقویت شرکتها و مراکز تولید محصولات حوزة فناوری اطلاعات با رویکرد شبکه‌ای و خوشه‌ای.
دـ4ـ3ـ3ـ استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان توانمندساز جهت توسعة صنایع در سایر حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی.
دـ4ـ3ـ4ـ تقویت پیوند بنگاههای کوچک و متوسط در زنجیرة ارزش صنعت فناوری اطلاعات و کاربرد.
هـ ـ «حوزة کسب و کار»
هـ ـ1ـ تعریف و شناخت
دامنة این حوزه مشتمل بر کلیة فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، گردشگری، علمی، آموزشی و درمانی و .... میباشد. کاربرد فناوری اطلاعات در سایر بخشهای اجتماعی و اقتصادی موجب تسهیل در ارائه خدمات، کاهش هزینه‌های تولید، انتشار فناوری، توسعة تجارت الکترونیک و کاهش میزان ترافیک عمومی و مصرف انرژی و آلودگی محیط‌زیست می‌گردد که می‌توان تحت عنوان اطلاعات مدارکردن کسب و کارها از آن نام برد. این حوزه بر بانکداری الکترونیکی، دولت الکترونیکی، تجارت و بازرگانی الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، مدیریت دانش، کارآفرینی، تشکیل شرکتهای مجازی و دانشگاههای الکترونیکی تأکید داشته و منازل هوشمند، سازمانهای چابک و کار از راه دور و در خانه و شبکه‌سازی فعالیتهای کسب و کار را پوشش می‌دهد که می‌توان آن را دانش پایه کردن کسب و کارها نام نهاد.
ه ـ2ـ هدف بنیادی
کاربرد فناوری اطلاعات به عنوان توانمندساز برای چابک‌سازی، انعطاف‌پذیری و گسترش شبکه‌های ارتباطی، اطلاعاتی و الکترونیکی و پیوند شبکه‌ای دفاتر کار، شرایط ویژه‌ای را فارغ از سن و جنس ایجاد نموده و افراد می‌توانند در محل مورد نظر خود زندگی کنند، بدون اینکه نیازمند روشهای حمل و نقل فیزیکی باشند و از این طریق کاهش هزینه‌ها و ارتقاء بهره‌وری ملی را به دنبال خواهد داشت.
بهره‌گیری از شبکه‌ها در فعالیتهای تولیدی، توزیعی و بخش اقتصادی موجب صرفه‌جویی در منابع انرژی خواهد شد و بدین‌وسیله فشار بر محیط کاهش می‌یابد و چابکی نیروی کار و ارتقاء کیفیت مدیریت و انعطاف‌پذیری سازمانها در شرایط محیطی پیچیده و توأم با عدم اطمینان، ثبات و پایداری بیشتری به دنبال خواهد داشت. هدف دیگر، ایجاد فرصتهای کسب وکار در این حوزة نوظهور و عصر فراصنعتی برای جوامع جوان و تحصیل کرده است که ایران اسلامی می‌تواند در این مسیر هم پیشتاز کشورهای منطقه باشد.
ه ـ3ـ جهتگیریهای راهبردی
تقویت کارآفرینی، افزایش بهره‌وری، بازنگری و مهندسی مجدد فرآیندهای سازمانی، صنعتی، خدماتی و تولیدی با کاربرد گستردة فناوری اطلاعات یکی از اهداف اساسی این حوزه میباشد. همچنان که توسعة کسب و کار الکترونیکی نیز از اولویت برخوردار است؛ توسعة فعالیتهای رقابتی و گسترش نظام اطلاعرسانی شفاف امکانی مناسب برای کارآفرینان ملی خواهد بود. گسترش زیرساختها و نیاز روزافزون جامعه، امکان سرمایه‌گذاری جدید در این فعالیت‌ها را فراهم نموده است.
ه ـ4ـ راهبردها
هـ ـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
ه ـ4ـ1ـ کارآفربنی با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ایجاد فضای مناسب کسب و کار رقابتی جهت اخذ سهم مناسب از بازارهای جهانی.
ه ـ4ـ1ـ1ـ بسترسازی مؤثر برای توسعة کسب وکار، عرضة محصولات و خدمات در سطح ملی و بینالمللی با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات.
ه ـ4ـ1ـ2ـ کارآفرینی در حوزه‌های کسب وکار الکترونیکی با توسعة زیرساختهای فناوری اطلاعات.
ه ـ4ـ1ـ3ـ توسعة خوشه‌ها و شبکه‌های کسب وکار با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات.
ه ـ4ـ1ـ4ـ گسترش و پیوند جامعة شبکة دفاتر کار برای انتخاب شغل افراد فارغ از شرایط سنی و جنسی جامعه.
ه ـ4ـ2ـ افزایش بهره‌وری با استفاده از فناوری اطلاعات در تولید کالا و خدمات. ه ـ4ـ2ـ1ـ گسترش کاربرد فناوری اطلاعات در واحدهای تولیدی و خدماتی
ه ـ4ـ2ـ2ـ به کارگیری فناوری اطلاعات در شفاف‌سازی نظام اطلاعاتی تولید کالا و خدمات.
ه ـ4ـ2ـ3ـ بسترسازی مناسب با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در جهت ارتقاء سطح بهره‌وری ملی و بخشی.
ه ـ4ـ2ـ4ـ تلاش در جهت گسترش شبکه‌ها و فعالیتهای اقتصادی و کار از راه دور جهت کاهش مصرف منابع انرژی، ترافیک و فشار بر منابع محیطی.
ه ـ4ـ2ـ 5 ـ کاربرد فناوری اطلاعات در افزایش سرعت مبادلات پرحجم و با ارزش.
ه ـ4ـ2ـ6 ـ تشکیل بازارهای ترکیبی «بنگاه به بنگاه» و «بنگاه به مشتری» در ابعاد داخلی و خارجی.
ه ـ4ـ2ـ7ـ تقویت بخش خصوصی با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در بازاریابی و گسترش بازارهای بدون مرز.
ه ـ4ـ3ـ چابک‌سازی فرایندهای کسب و کار با استفاده از فناوری اطلاعات ه ـ4ـ3ـ1ـ بازنگری و سازماندهی فرایندهای کسب وکار مبتنی بر کاربرد یکپارچة فناوری اطلاعات.
ه ـ4ـ3ـ2ـ معماری سازماندهی مبتنی بر فناوری اطلاعات جهت چابک‌سازی کسب وکار.
ه ـ4ـ3ـ3ـ پیوند بخش فناوری اطلاعات و سایر بخشهای اقتصادی جامعه.
راهبرد راهکار
ه ـ4ـ4ـ شفاف‌سازی و قابلیت اعتماد و اطمینان جامعه به کسب وکار الکترونیکی. ه ـ4ـ4ـ1ـ ایجاد نظام مالی، بانکی، گمرکی، بازرگانی، تجاری و حمل ونقل و .... یکپارچه تجارت الکترونیکی.
ه ـ4ـ4ـ2ـ ایجاد نظام بیمه‌ای درخصوص تجارت الکترونیکی.
ه ـ4ـ4ـ3ـ ایجاد نظام صدور گواهی و احراز هویت الکترونیکی مطمئن.
ه ـ4ـ4ـ4ـ کسب اطلاع مستمر از روندهای بازار و فناوری.
و ـ « حوزة دولت»
و ـ 1ـ تعریف و شناخت
دامنه فعالیت دولت در زمینه فناوری اطلاعات به اولویتهای حاکمیتی در زمینه ارائه خدمات عمومی، قانون‌گذاری، سیاست‌گزاری، معماری سازمانهای دولتی و گسترش زیرساختهای نرمافزاری و سخت افزاری مربوط میشود. توسعه مدیریت دانش با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و برقراری امنیت فضای الکترونیکی تبادل اطلاعات کشور در این حوزه قرار دارد. توسعه دولت الکترونیکی استقرار نظام نوآوری ملی و ایجاد شبکه‌های مادر زیرساخت ارتباطی از دیگر محورهای مورد توجه در این حوزه میباشد. بازنگری دولت در فرآیندهای کاری و بازمهندسی سازمانها و ساختارها و افزایش سواد اطلاعاتی کارکنان دولت و کاهش زمان و هزینه خدمات به شهروندان نیز در این حوزه قرار میگیرد. دولت بهره‌بردار نیست بلکه بسترساز حمایت‌کننده هماهنگ‌کننده و ناظر در چارچوب رقابت‌های سالم و ایجادکنندة فرصتهای دسترسی برای همة آحاد جامعه است.
و ـ 2 ـ هدف بنیادی
دستیابی به جامعه دانش‌محور، یکی از اهداف اساسی دولت است تا بتواند رضایت عمومی را فراهم آورد و سطح توسعه‌یافتگی کشور را ارتقاء دهد. فراهم آوردن زیرساختهای سخت‌افزاری با پهنای باند پرسرعت، ارزان مطمئن و امن از دیگر اهداف این حوزه میباشد. همچنین، تحول در نظام اداری و کاهش بوروکراسی اجتماعی نیز در این حوزه مورد توجه قرار گرفته است. افزایش آگاهی‌های عمومی و برقراری مدیریت یکپارچه ملی متناسب با مقتضیات فضای الکترونیکی داخلی و خارجی و گسترش فرهنگ کاربرد صحیح فناوری اطلاعات از دیگر اهداف دولت میباشد.
و ـ3ـ جهتگیریهای راهبردی
جهت‌گیری اساسی راهبردهای این حوزه متکی بر تفکیک وظایف حاکمیت و تصدی در فناوری اطلاعات است. تلاش روزافزون برای شکل‌گیری جامعه اطلاعاتی و جامعه دانش پایه متناسب با اهداف سند چشم‌انداز بیست ساله از دیگر محورهای جهت‌گیری در این راهبردها میباشد. بهبود ساختار سازمانی دولت و تحول در ساختار موجود و تشکیل دولت الکترونیکی متناسب با شرایط اجتماعی و توانمندی‌های فناوری اطلاعات نیز مورد نیاز انتظار این حوزه میباشد. مدیریت تحول ملی، مبتنی بر کارکرد فناوری اطلاعات، از جهتگیریهای کلان راهبردهای این حوزه است.
و ـ4ـ راهبردها
و ـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
و ـ4ـ1ـ مدیریت تحول اداری کشور مبتنی بر فناوری اطلاعات و ـ4ـ1ـ1 بهره‌گیری از فناوری اطلاعات در اصلاح نظام اداری ( اجرایی، قضایی و تقنینی) کشور متناسب با مقتضیات فضای الکترونیکی و گسترش سیستمهای بدون کاغذ
و ـ4ـ1ـ2 تدوین برنامه‌های اجرایی و طراحی نظام ارزیابی با تعیین شاخص‌های عملکرد فناوری اطلاعات در جهت تحقق اهداف چشم‌انداز بیست ساله
و ـ4ـ1ـ3ـ افزایش سواد اطلاعاتی کارکنان دولت جهت تحقق دولت الکترونیک
و ـ4ـ1ـ4ـ طراحی حکومت و ساختار سازمانی جامعة اطلاعاتی درون سازمانی، بین سازمانها و فراسازمانی با ارتباطات الکترونیکی
و ـ4ـ1ـ 5 ـ در دسترس همگان بودن آسان اطلاعات مدیریت عمومی در خانه و محل کار
و ـ4ـ2ـ نهادینه‌سازی مدیریت
عالی دانش و اطلاعات در سازمانهای دولتی و ـ4ـ2ـ1ـ ارتقاء جایگاه مدیریت فناوری اطلاعات در دستگاه‌های اداری ( اجرایی، قضایی و تقنینی)
وـ4ـ2ـ2 ـ ایجاد و توسعه سیستم مدیریت دانش در سطح سازمان جهت به اشتراک‌گذاری دانش، مهارت‌ها و تجربیات کارکنان دولت
و ـ4ـ3ـ تدوین قوانین توسعه‌دهنده تسهیل‌کننده فناوری اطلاعات برای بهره‌گیری فراگیر جامعه و ـ4ـ3ـ1ـ اصلاح و وضع قوانین جهت تسهیل و تسریع در توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات متناسب با قدرت کنترل بازار
وـ 4ـ3ـ2 تدوین استانداردهای مورد نیاز حوزه فناوری اطلاعات
و ـ 4ـ3ـ3ـ گسترش کیفیت مدیریت صحیح فرکانس رادیویی و اختصاص عادلانه آن
و ـ 4ـ3ـ4ـ ترویج برون‌سپاری فعالیتهای اطلاعات و ارتباطات به بخش خصوصی
و ـ 4ـ4ـ استانداردسازی و یکپارچگی سیستمها و نظامات فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور و ـ4ـ4ـ1ـ یکپارچگی و استانداردسازی سامانه‌ها، نرمافزارهای عمومی و اختصاصی و پایگاههای دادة ملی برای تعامل و استفادة بهینه از منابع اطلاعاتی
وـ 4ـ4ـ2ـ تدوین و روزآمد‌سازی استانداردهای حوزة فناوری اطلاعات و نظارت بر اجرای صحیح آنها
و ـ 4ـ4ـ3ـ توسعه و استفاده فراگیر از نرمافزارهای آزاد/متن باز
وـ 4ـ 5 ـ استقرار نظام ملی نوآوری فناوری اطلاعات در کشور با تنظیمات نهادی کارآمد و مؤثر و ـ 4ـ 5ـ1ـ تهیه نگاشت نهادی سازمانهای فعال کشور در حوزة فناوری اطلاعات
و ـ4ـ 5 ـ2ـ ایجاد نظام ارزیابی برای انجام تنظیمات نهادی نظام نوآوری
وـ4ـ 5 ـ3ـ تنظیم وظایف، هماهنگ‌سازی ارتباطات و هدایت ارتباط عملکرد میان اجزای نظام فناوری اطلاعات
و ـ 4 ـ6 ـ استقرار نظام امنیت فضای الکترونیکی تبادل اطلاعات کشور وـ4ـ6 ـ 1ـ استقرار نظام مدیریت و راهبری امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور
وـ4ـ6 ـ 2ـ استانداردسازی محصولات و سازوکار امنیت حوزه فناوری اطلاعات
وـ4ـ6 ـ 3ـ توسعه و تقویت صنعت بومی امنیت فناوری اطلاعات
وـ4ـ6 ـ 4ـ ایجاد نظام پیشگیری و مقابله با تهدیدات مختلف در حوزة فناوری اطلاعات
وـ4ـ6 ـ 5 ـ سهولت ایمنی و امنیت جهت شبکه‌های پرسرعت و کارآمد
و ـ 4 ـ 7 ـ ایجاد شبکه‌های مادر زیرساخت ارتباطی امن و مطمئن برای دسترسی ارزان
آحاد جامعه وـ 4ـ 7 ـ 1 ایجاد شبکة یکپارچه ارتباطی مادر مورد نیاز فناوری اطلاعات در سطح کشور
وـ 4ـ7ـ2ـ ایجاد شبکه ملی اینترنت برای دسترسی با کیفیت، امن و پایدار در سراسر کشور در هر زمان و هر مکان برای هر کس
وـ4ـ7ـ3ـ ایجاد نظام مدیریت یکپارچه شبکه ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات
وـ4ـ7ـ4ـ توسعه و تقویت نرمافزارهای مورد نیاز زیرساختهای ارتباطی در راستای تحقق یکپارچگی، همراه با امنیت و پایداری آن
وـ4ـ7ـ 5 ـ ارتقاء و بهبود محیط حقوقی و نظارتی و تضمین امنیت شبکه برای کاربران
وـ4ـ7ـ6 ـ تشویق، ترغیب و حمایت جهت توسعه هماهنگ و فراگیر زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در سراسر کشور
وـ4ـ7ـ7ـ تقویت و توسعه مراکز و پایگاههای داده حیاتی برای تحقق جامعه اطلاعاتی
ز ـ « حوزة تعاملات منطقه‌ای و بینالمللی»
ز ـ 1ـ تعریف و شناخت
چگونگی پیوند شبکه‌های ملی ارتباطی و اطلاعاتی با کشورهای منطقه و جهان و حضور مبتکرانه در مجامع و نهادهای منطقه‌ای و بینالمللی و گسترش بازارهای کسب و کار فراتر از مرزهای ملی و تجارت الکترونیکی و همکاریهای صنعتی و علمی و مهندسی در قلمرو این حوزه قراردارد.
تبادل فرهنگی در فضای مجازی و روشهای مدیریت آن با حفظ آرمانها و ارزشها از دیگر مسائل این حوزه میباشد. تمرکز بر بازارهای هدف، شناسایی رقبا و رصد کردن مستمر بازارهای جهانی و انتقال دانش و انجام پروژه‌های مشترک علمی، فنی و اقتصادی نیز در این حوزه قرار دارد.
زـ2ـ هدف بنیادی
هدف، نیازمند گسترش ارتباطات همه جانبه در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی اجتماعی و فرهنگی میباشد. کانون منطقه در زمینة فناوری اطلاعات نیازمند پیوند و تقویت ارتباطات کشور با سایر کشورها میباشد. بهره‌گیری از مزایای تجارت، سلامت، آموزش، گردشگری، بانک، بیمه و ....... الکترونیکی نیازمند گسترش پیوند‌های فیزیکی و نرمافزاری (حقوقی و علمی ) میباشد. همچنان که افزایش سهم محصولات و خدمات فناوری اطلاعات در بازارها، نیازمند حضور مستمر با استفاده از مزایای این صنعت در جهان است.
ز ـ3ـ جهتگیریهای راهبردی
راهبردهای این حوزه به حضور مبتکرانه در مجامع و نهادهای منطقه‌ای تکیه نموده؛ انتخاب بازارهای هدف را در اولویت قرارداده، بر انتقال تجربه و دانش از سایر کشورهای پیشرو توجه دارد. توانمندسازی ملی برای دستیابی به‌قدرت رقابت جهت کسب بازارها با گسترش همکاریهای مشترک اقتصادی و تجاری با دیگر کشورها نیز اهمیت به سزایی پیدا نموده است.
تطبیق قوانین و استانداردهای ملی با قوانین و استانداردهای بینالمللی درفرآیند جهانی شدن از دیگر موضوعات مهم در انتخاب و گزینش راهبردهای این حوزه بوده است.
ز ـ4ـ راهبردها
ز ـ 5 ـ راهبردها و راهکارها
راهبرد راهکار
زـ4ـ1ـ گسترش همکاری و تعامل با کشورهای جهان در حوزة فناوری اطلاعات ز ـ4ـ1ـ1 ایجاد نهادهای مشترک علمی، فنی، اقتصادی، تجاری و اجرای طرح‌های امنیتی منطقه‌ای و بینالمللی.
ز ـ4ـ1ـ2 اتصال شبکة ارتباطی کشور به کشورهای همجوار به منظور تبادل و انتقال اطلاعات و برقراری ارتباطات بینالمللی
ز ـ 4ـ1ـ3 جذب و به کارگیری افراد حقیقی و حقوقی با استعداد خارجی برای توسعة پرشتاب فعالیتهای فناوری اطلاعات کشور
ز ـ 4ـ1ـ4 تلاش در جهت دستیابی به سیستمها و شبکه‌های آموزش کشورهای پیشرو در صنعت فناوری اطلاعات
ز ـ 4ـ1ـ 5 استقرار نمایندگی‌های جهانی جهت فناوری اطلاعات در کشور برای تحقق بخشیدن به کانون و مرکز سرویس‌های فناوری اطلاعات منطقه‌ای
ز ـ 4ـ1ـ6 جذب و به کارگیری افراد حقیقی و حقوقی با استعداد خارجی برای توسعه پرشتاب فعالیتهای فناوری اطلاعات کشور
راهبرد راهکار
زـ4ـ2ـحضور فعال و مبتکرانه در مجامع و نهادهای منطقه‌ای و بینالمللی فناوری اطلاعات برای حفظ حقوق، ارزشها و منافع ملی ز ـ 4ـ2ـ1 بهره‌گیری از تجربیات منطقه‌ای و بینالمللی در توسعة فناوری اطلاعات
ز ـ 4ـ2ـ2 حضور فعال در سازمانها و مجامع منطقه‌ای و بینالمللی مرتبط با حوزة فناوری اطلاعات
ز ـ 4ـ2ـ3 بهره‌گیری از تسهیلات و امکانات سازمانهای منطقه‌ای و بینالمللی جهت توسعة سطح علمی و فنی در حوزة فناوری اطلاعات
زـ4ـ3ـ عرضة خدمات و محصولات در حوزة فناوری اطلاعات در بازارهای منطقه‌ای و بینالمللی زـ4ـ3ـ1 افزایش کیفیت و توان رقابتی محصولات داخلی فناوری اطلاعات در چارچوب استانداردهای بینالمللی
زـ4ـ3ـ2 فراهم آوردن بستر همکاریهای اقتصادی و تجاری منطقه‌ای و بینالمللی
زـ4ـ3ـ3 مکلف نمودن دفاتر نمایندگی‌ها و سفارتخانه‌ها جهت همکاری در بازاریابی محصولات در حوزه فناوری اطلاعات
زـ4ـ3ـ4 انجام پروژه‌های مشترک با شرکتها و سازمانهای منطقه‌ای و بینالمللی
زـ4ـ3ـ 5 پوشش و پیوند بنگاههای کوچک، متوسط و بزرگ از سوی بنگاههای جهانی
زـ4ـ4ـ ارتباط با مجامع علمی و تحقیقاتی جهت انتقال و تبادل دانش و فناوری زـ4ـ4ـ1 مجامع علمی و تحقیقاتی بینالمللی جهت ارتقاء سطح علمی و انتقال دانش در حوزة فناوری اطلاعات به کشور
زـ4ـ4ـ2 همکاری با مراکز و مجامع علمی و تحقیقاتی و اجرای پروژه‌های مشترک
زـ4ـ4ـ3 حمایت از حضور مؤثر متخصصین ایرانی در مجامع علمی و تحقیقاتی
زـ4ـ4ـ4 ایجاد دانشگاههای مجازی مشترک با کشورهای منطقه‌ای و بینالمللی.
زـ4ـ4ـ5 فراهمآوردن زیرساخت ارتباطی فناوری اطلاعات برای پیوند شبکه‌های علمی ملی با شبکة منطقه‌ای و بینالمللی.
6 ـ3ـ شاخص‌ها و اهداف کمی
بدیهی است، پس از تصویب جهتگیریهای کلی سند (بیانیه‌های ارزشها، چشم‌انداز و مأموریت)، حوزه‌های راهبردی، اهداف و راهبردهای هر حوزه، لازم است دستگاه‌های مسئول هر یک از حوزه‌های مذکور تعیین گردیده و طی مدت 6 ماه، شاخص‌هایی سنجـش و اهداف کمی چشم‌انـداز سندفناوری اطلاعات کشور را تهیـه و به تصویب شورایعالی فناوری اطلاعات کشور برسانند. این فرآیند مورد نظارت راهبردی مرحله‌ای برنامه‌های پنج ساله توسعة فناوری کشور در راستای تحقق چشم‌انداز سند قرار گرفته و ارزیابی مستمر سالیانه عملکرد اجرایی دستگاهها بر این مبنا صورت خواهد گرفت.
ضمیمه: تعاریف واژگان کلیدی
ـ فناوری اطلاعات
با رویکرد فنی می‌توان گفت به کلیه فناوری‌هایی که در جمع‌آوری، انتقال، ثبت، پردازش، انتشار و نمایش اطلاعات به بشر کمک می‌کنند فناوری اطلاعات و ارتباطات گویند. توربان فناوری اطلاعات را استفاده از شبکه‌های کامپیوتری در سازمانها می‌داند. هنری لوکاس بکارگیری هرگونه فناوری به منظور جمع‌آوری، پردازش، ذخیره‌سازی و انتقال اطلاعات را فناوری اطلاعات می‌داند. براساس تعاریف گفته‌شده می‌توان فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات را در پنج گروه فناوری‌های دریافت اطلاعات شامل انواع حسگرها، صفحه کلید و ماوس و ...، فناوری‌های انتقال اطلاعات شامل ماهواره‌ها، شبکه‌های زیرساخت مخابرات و ارتباطات و ... فناوری‌های پردازش اطلاعات شامل انواع رایانه‌ها بزرگ و کوچک و ریزپردازنده‌ها نهفته در وسایل مصرفی، فناوری‌های ثبت و نگهداری اطلاعات شامل انواع حافظه‌ها و فناوری‌های نمایش اطلاعات شامل انواع نمایشگرها و چاپگرها و ... رده‌‌بندی نمود.
ـ آمادگی الکترونیکی
آمادگی الکترونیکی به توانایی کشور در بهره‌برداری از امکاناتی چون اینترنت به عنوان محور رشد جامعه و توسعه انسانی اشاره دارد. به طورکلی آمادگی الکترونیکی این‌طور تعریف شده است:« میزان آمادگی یک جامعه برای مشارکت در اقتصاد الکترونیکی.»
ـ زیرساخت اطلاعات
زیرساخت اطلاعات، استانداردها، قوانین و مقررات، فعالیتهای تجاری و فناوری‌هایی را که به منظور انتقال و به اشتراک‌گذاری امن و مجاز اطلاعات موردنیاز است در برمی‌گیرد. بانک جهانی زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی را به شبکه‌های اطلاعاتی و مخابراتی اطلاق می‌کند که از طریـق آنها اطـلاعات منتـقل، ذخـیره و ارائه می‌شوند. با تـوجه به مطالب ارائه‌شده در خصوص مفهوم زیرساخت و زیرساخت اطلاعات، می‌توان گفت که مفهوم زیرساختهای فناوری اطلاعات تبیین‌کننده عواملی است که دارای ویژگیهای زیر باشد:
1. فراهم‌کننده مبنایی برای پشتیبانی سایر خدمات و سرویسها
2. ارائه‌کننده خدمات ضروری و لازم برای ایجاد و توسعه سایر بخشها
3. تسهیلاتی است که جنبه عمومی دارند و متعلق به فرد/سازمان خاصی نیستند.
4. تسهیلات، خدمات و تأسیساتی هستند که می‌توان گفت که مهمترین مصادیق زیرساختهای فناوری اطلاعات عبارتند از:
زیرساختهای فنی
زیرساختهای حقوقی و قانونی
زیرساختهای امنیتی
زیرساختهای اجتماعی و فرهنگی
ـ زیرساختهای فنی
بدون وجود زیرساخت فنی مناسب جهت پیاده‌سازی و بکارگیری پایگاهها و برنامه‌های کاربردی، بهره‌گیری از منافع فناوری اطلاعات محقق نخواهدشد. توسعه هر بخش به نحوی از زیرساختهای فنی تأثیرپذیر خواهدبود.
می‌توان زیرساخت فنی را از دو بعد زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی مورد بررسی قرارداد:
ـ زیرساخت ارتباطی
تجهیزات و سامانه‌هایی است که از طریق آنها اطلاعات انتقال و یا دریافت می‌گردد. مانند شبکه‌های مخابراتی، خطوط فیبر نوری و غیره.
ـ زیرساخت اطلاعاتی
از زیرساختهای اطلاعاتی مهم می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
الف ـ مرکز داده اینترنتی(IDC) ب ـ کارت هوشمند ج ـ سیستم تشخیص هویت (GIS) دـ سیستم اطلاعات جغرافیایی
ـ زیرساختهای حقوقی و قانونی
بکارگیری و توسعه موفق فناوری اطلاعات به وجود قوانین و مقرراتی که مشوق توسعه باشند و نه عامل بازدارنده؛ وابسته است. براین اساس کشورها نیازمند اصلاح قوانین و یا تدوین قوانین جدیدی هستند که پذیرش و بکارگیری فناوری اطلاعات را مورد توجه قراردهد. این قوانین باید مواردی از قبیل شیوه سازماندهی و اداره‌کردن بخش فناوری اطلاعات، حریم شخصی، امنیت، جرایم رایانه‌ای، شناسایی و صدور مجوز، مالیاتها، تعرفه‌های گمرکی و سایر موضوعات را پوشش دهند.
ـ زیرساختهای امنیتی
براساس مطالعات انجام‌گرفته در مورد زیرساختهای امنیتی، یک جامعه اطلاعاتی ایمن جامعه‌ای است که در آن همه کاربران به این جامعه اطمینان دارند و قادرند که اطلاعات را به گونه‌ای مطمئن به اشتراک گذارده و مدیریت کنند.
ـ یادگیری الکترونیکی
یادگیری الکترونیکی براساس تعریف کمیسیون اتحادیه اروپا در برنامه اجرایی عبارتست از « بکارگیری اینترنت و فناوری‌های چندرسانه‌ای جدید جهت بهبود کیفیت یادگیری از طریق تسهیل دسترسی به منابع و خدمات و همچنین تسهیل تعاملات و همکاری‌ها».
در این شیوه‌های یادگیری جدید که دانش‌آموز محورند، اهمیت یادگیری به عنوان یک فرآیند اجتماعی، بسیار مورد توجه قرارمی‌گیرد و تعاملات بین دانش‌آموزان با یکدیگر و همچنین بین دانش‌آموز و مدرسان بسیار حائز اهمیت است.
ـ یادگیری از راه دور
روشی برای تدریس از راه دور بخصوص برای مناطق دوردستی که تسهیلات آموزشی و رشته‌های آموزشی موردنیاز دسترس نمی‌باشد. یادگیری از راه دور شامل یادگیری از طریق تلویزیون، رادیو، مکاتبه، اینترنت، لوحهای آموزشی، ویدئو و ... میباشد.
ـ دولت الکترونیکی
امروزه جوامع در حال تبدیل شدن به جوامع الکترونیکی و شهروندان نیز به کاربران شبکه‌های اطلاعاتی هستند اکنون مردم بیشتر به حقوقشان آگاه هستند و سعی می‌کنند که توانایی‌های خود را در اخذ تصمیمات آگاهانه در جنبه‌های تاثیرگذار بر زندگی‌شان توسعه دهند در همین راستا دولت الکترونیکی در اکثر قریب به اتفاق کشورها مورد توجه قرارگرفته و کشورهای درحال توسعه اقداماتی را در جهت نیل به این هدف شروع کرده‌اند. می‌توان گفت که دولت الکترونیکی ازحد یک ایده جدید فراتررفته و همه کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه، گام‌های موفقی را به سوی بهره‌برداری از پتانسیل‌ها و مزایای این مقوله برداشته‌اند.
در عصر حاضر افراد جامعه انتظار دارند که کلیه خدمات و سرویس‌های دولتی با حداقل هزینه، حداکثر سرعت و حداقل زمان در اختیار آنها قرارگیرد، لذا این امر حائز اهمیت است که دولت، توانایی ارائه بهترین خدمات را در کمترین زمان و با بهترین راندمان، به اقشار مختلف جامعه داشـته باشد. در بسـیاری از کشورهای کمـتر توسعه یافته سامانه‌ها و ابزارهایی که در حال حاضر در ادارات دولتی برای ارائه خدمات و اطلاعات به شهروندان مورد استفاده قرار می‌گیرند، قدیمی بوده و روند کار در دستگاه‌های دولتی کند است. آنها در جلب رضایت شهروندان موفقیت چندانی ندارند از سوی دیگر سرمایه‌گذاریهای قابل توجهـی در زمینه طراحی و به کارگیری سیستمهای جدید در بخش دولتی صورت نمی‌گیرد.
با بکارگیری دولت الکترونیکی، دولتها به دنبال بهبود کیفیت و افزایش سرعت خدمت‌رسانی مداوم با کاهش هزینه تعامل بین خود و گروههای شهروندی (افراد، شرکتها و جوامع شهری) میباشد. گروههای ذینفع کلیدی در این خصوص عبارتند از:
ـ شهروندان
ـ سازمانها و نهادهای دولتی
ـ شرکتها
ـ سازمانهای غیرانتفاعی
NGOها
ـ شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات شهری
ـ قوه مقننه و قضائیه
ـ سلامت الکترونیکی
سلامت الکترونیکی عبارتست از «توسعه استفاده و بکارگیری فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی جهت ارتقای سلامت». همچنین براساس تعریف آیزنباخ در سال 2001، که یکی از پیشگامان مبحث سلامت الکترونیکی است، این واژه چنین تعریف شده است:
«سلامت الکترونیک، ارائه خدمات و اطلاعات بهداشتی و درمانی از طریق اینترنت و فناوری‌های مربوطه است. این واژه تنها به مشخصات فنی اشاره ندارد بلکه به شیوه تفکر، تلقی و تعهد به بهبود مراقبت‌های درمانی در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی نیز از طریق بکارگیری فناوری اطلاعات اشاره دارد».
سه مفهوم مرتبط دیگر که به تبیین مفاهیم مرتبط کمک می‌کنند عبارتند از:
1ـ دوراپزشکی1، درمانی را در اختیار افرادی قرار می‌دهد که به مراکز مشاوره‌ای دسترسی ندارند و در مناطق دورافتاده قراردارند.
2ـ خدمات بر خط،2 سامانه‌های کاربردی مبتنی بر وب که از طریق آن شهروندان می‌توانند بدون مراجعه به دفاتر عمومی مربوط به خدمات درمانی، برای دریافت این خدمات اقدام کنند.
3ـ سیستمهای مدیریت و پرونده‌های بیماران: مجموعه‌ای از پایگاههای داده است که به منظور مدیریت و استفاده از پرونده‌های بیماران ایجاد شده‌اند. این پایگاه اطلاعات شخصی بیماران، سوابق بیماری‌ها و نتایج آزمایشات آنها را پوشش می‌دهد.
ـ تجارت الکترونیکی
در ساده‌ترین تعریف می‌توان تجارت الکترونیکی را انجام امور تجارت بوسیله سامانه‌های الکترونیکی دانست. گروه مشاوره‌ای گارتنر به عنوان یک شرکت تحقیقاتی و مشاوره‌ای معتبر، تجارت الکترونیکی را میزان استفاده یک شرکت از فرصتهای ایجادشده توسط شبکه اینترنت و فناوری‌های مرتبط معرفی نموده‌اند. سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی3 نیز تجارت الکترونیک را انجام تجارت (خرید و فروش کالاها و خـدمات) از طریق‌اینترنت، (خواه کالاها و خدماتی‌که قابلیت ارائه و تحویل از طریق
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- Telecomedicine
2- On-lineservice
3- OECD
اینترنت را دارند و خواه آنهایی که ندارند) خرید، فروش و مبادله کالا، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه می‌داند.
ـ گردشگری الکترونیکی
به‌طور خلاصه گردشگری الکترونیکی را می‌توان «بکارگیری فناوری اطلاعات در جهت دسترسی به منابع و تجربیات گردشگری مربوط به یک کشور یا یک منطقه دانست». بنا به یک تعریف جامع‌تر « گردشگری الکترونیکی همان کسب و کار الکترونیکی در گردشگری است». برای سازمان‌هایی که در بخش گردشگری مشغول فعالیتند، کسب و کار الکترونیکی در واقع استفاده از فرصتهای موجود در جهت بهبود ارتباطات و تعاملات خارجی و داخلی از طریق اینترنت و اینترانت است.
ـ بیمه الکترونیکی
بیمه الکترونیکی را در حالت کلی می‌توان «کاربرد اینترنت و سایر فناوری‌های اطلاعاتی در تولید و توزیع خدمات بیمه‌ای» تعریف نمود. در تعبیری خاص و محدوتر نیز بیمه الکترونیکی را ارائه پوششی بیمه‌ای دانست که از طریق آن یک بیمه‌نامه به صورت آنلاین ارائه شده، مورد مذاکره قرار گرفته و قرارداد بسته میشود.»
ـ کاربران
کاربران فناوری اطلاعات افرادی هستند که در یک زمینه خاص اجتماعی و حرفه‌ای از فناوری اطلاعات به منظور برقراری ارتباط با دیگران، هماهنگی در انجام فعالیت‌ها، سرگرمی و یا تجارت و انجام کسب و کار استفاده می‌کنند. بدیهی است که واژه کاربران طیف وسیعی از افراد را شامل میشود که آنها را می‌توان با توجه به زمینه‌های کاربری در گروههای مختلفی طبقه‌بندی نمود. به عنوان مثال کاربران یادگیری الکترونیکی را می‌توان به اساتید، دانشجویان، معلمان، دانش‌آموزان و... تقسیم‌بندی نمود. جهت ارائه یک دسته‌بندی کلی از کاربران فناوری اطلاعات در سطح ملی می‌توان آنها را به شکل ذیل دسته‌بندی نمود:
• شهروندان: شهروند عضوی است از یک شهر یا یک کشور که برخوردار از حقوق و منزلتی مدنی است. شهروند الکترونیکی هم فردی است که با فناوری اطلاعات آشنایی دارد و می‌تواند از خدمات الکترونیکی یک شهر الکترونیکی استفاده کند.
• بخش خصوصی: براساس اصل 44 قانون اساسی، بخش خصوصی شامل آن قسمت از کشاورزی، دامداری، صنعت، تجارت و خدمات میشود که مکمل فعالیتهای اقتصادی دولتی و تعاونی است.
• سازمانها و نهادهای دولتی: براساس اصل 44 قانون اساسی بخش دولتی شامل کلیه صنایع بزرگ، صنایع مادر، بازرگانی خارجی، معادن بزرگ، بانکداری، بیمه، تأمین نیرو، سدها و شبکه‌های بزرگ آبرسانی، رادیو و تلویزیون، پست و تلگراف و تلفن، هواپیمایی، کشتیرانی، راه و راه‌آهن و مانند این‌ها میشود که به صورت مالکیت عمومی و در اختیار دولت است.
• سازمانها و نهادهای غیردولتی: به طور کلی، اصطلاح سازمان غیردولتی درمورد مؤسساتی به کار می‌رود که مستقیماً از بودجه دولتی استفاده نمی‌کنند و اعضـای آنها در مقابل فعالیـتی که انجام می‌دهند، مسئـولیت تفویـض شده دولـتی ندارند. گاهی این اصطلاح هم مفهوم «سازمانهای مردمی» یا به اختصار PO به کار برده میشود. سازمان ملل متحد، اصطلاح NGO را به هر گروه غیرانتفاعی داوطلبانه از شهروندان جهانی اطلاق می‌کند که در سطح محلی، منطقه‌ای و بینالمللی تشکیل شده باشد. آنها نظریات و ارزیابی‌های کارشناسی خود را ارائه می‌دهند و همچون مکانیزم هشداردهنده عمل می‌کنند و در اجرای توافق‌نامه‌های بینالمللی، همکاری و نظـارت دارند. بنا بـه نظر نظام مـلی حسابرسی در آمـریکا سازمـان‌هایی غیرانتفـاعی محسوب می‌شوند که هزینه‌های آنها عمدتاً از طریق کمکها و مساعدت‌های مردمی تأمین گردد.
بانک جهانی سازمان غیردولتی را «سازمانهای خصوصی می‌داند که فعالیت‌هایی را در راستای التیام رنج، افزایش منافع مردم فقیر، حفاظت از محیط‌زیست، فراهم نمودن اساسی‌ترین خدمات اجتماعی، یا توسعه اجتماعی دنبال می‌نمایند. «در مفهوم گسترده‌تر این عنوان برای هر سازمان غیرانتفاعی که مستقل از دولت است، به کار برده میشود. اتحـادیه اروپا سازمـانهای غیردولتی را سازمـان‌هایی تعریـف می‌کـند که بـرای سود شخصی تشکیل نشده‌اند. اگرچه ممکن است کارمندان حقوق‌بگیر داشته باشند و در فعالیـت‌های سودآور شرکت نمـایند، اما سود یا مازاد حاصـله را بین اعضا و مدیران پخش نمی‌کنند.
نوع : تصویب نامه
شماره انتشار : 18771
تاریخ تصویب : 1387/10/14
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی : وزارت تعاون - وزارت امور اقتصادی و دارائی -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران درخصوص ضوابط و مقررات اراضی واقع در حریم شهر لواسان رأی شماره 375 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص ضرورت احتساب مدت 24 ماه خدمت طرح پرستاری با رعایت مقررات مربوط
