آییننامه ایمنی در معادن 2
ماده188: بالابرهای مخصوص حمل افراد باید دارای سرپناه و پاراشوت بوده و به علاوه دستگاه محرکة آنها مجهز به تنظیم‌کننده سرعت باشد. پلاک نشان‌دهندة ظرفیت سرنشین‌های این وسایل باید به طور آشکار در محل مناسبی نصب گردد.
ماده189: بالابرهای دائمی که برای حمل افراد به کاربرده میشوند باید مجهز به سیستم نشان دهنده موقعیت اطاقک بالابر در چاه بوده و با وسایل هشداردهنده صوتی نزدیک شدن آن به پذیرگاهها اعلام گردد.
ماده190: یک فضای مناسب (چاهک) در سیستم بالابر ویژه حمل افراد در پایین ترین محل استقرار قفس در زیر فضای آخرین پذیرگاه جهت نصب سپرها (ضربه‌گیرها) یا دیگر وسایل مشابه به منظور کم کردن صدمات ناشی از سقوط قفس باید حفر شود.
ماده191: ماشین بالابر باید مجهز به عمق نمایی باشد که حین عبور وسیله حمل و نقل از طبقات مختلف معدن زنگ اخباری را به شکل خودکار به صدا درآورد.
ماده192: نشانگر عمق باید به نحوی نصب شود که شنیدن صدای زنگ و دیدن آن توسط اشخاصی که با بالابرکار میکنند به آسانی صورت پذیرد.
ماده193: سرعت حرکت بالابر هنگام حمل مسافر نباید از 8 متر بر ثانیه تجاوز کند.
ماده194: بالابر باید دارای ترمزی باشد که در صورت لزوم بتواند کابل فولادی را در شرایطی که بالابر با حداکثر ظرفیت باربری در هر یک از جهات کار میکند، متوقف کند.
ماده195: ماشین‌های بالابر باید به دو دستگاه ترمز جداگانه شامل ترمز عادی و ترمز ایمنی که هر یک به طور مستقل قادر به توقف ماشین باشد، مجهز گردند.
ماده196: ترمزها باید به شکلی تنظیم شوند که در صورت قطع نیروی محرکه به شکل خودکار عمل کنند. همچنین انتقال نیروی محرکه ماشین با بکار افتادن ترمز ایمنی باید به طور خودکار قطع شود.
ماده197: بالابر باید دارای مکانیزمی باشد تا در مواقعی که قفس به بالاتر از حد نهایی تعیین شده در سر چاه برسد نیروی محرکه را قطع و سیستم ترمز را فعال کند.
ماده198: بالابرهایی که برای جابه‌جایی افراد استفاده میشود باید به سیستمهای خودکار مهار سرعت و از کارانداز ناشی از اضافه بار مجهز باشد.
ماده199: در چاه‌هایی که از چرخ چاه کلاجدار استفاده میشود هر موتور باید دارای ضامن باشد که باز کردن ترمز و آزاد کردن کلاج به طور همزمان امکان نداشته باشد.
ماده200: یک نشانگر سرعت باید در محلی که به آسانی توسط اپراتور ماشین بالابر دیده شود، نصب گردد.
ماده201: جنس کابل فلزی باید مناسب با شرایط محیط کار انتخاب شود و در مقابل خوردگی و فرسایش مقاوم باشد.
ماده202: ضریب اطمینان کابل فلزی باید حداقل 6 باشد. به عبارت دیگر میزان بار مفید و بار مرده و کل وسیله باربری نباید از یک ششم مقاومت کابل تجاوز کند.
ماده203: هرگاه پس از هر آزمایش مشخص شود که تقلیل قابل ملاحظه‌ای در مقاومت کابل حاصل شده و یا بیش از ده درصد عنصرهای مشهود آن در طول سه گام پاره شده و یا تغییر محسوسی در شکل ظاهری کابل از نظر خوردگی، سائیدگی، تقلیل قطر، شکستگی یا باز شدن پیچش آن حاصل شده باشد، آن کابل باید تعویض گردد.
ماده204: در هر معدن که باربری از طریق چاه با وسایل بالابر انجام می‌گیرد، بهره‌بردار موظف است، دفتری برای ثبت موارد ذیل در معدن اختصاص دهد:
الف) نام و نشانی کارخانه سازنده کابل فلزی و وسایل مربوطه.
ب) مشخصات کابل، نوع سیمهای بکار برده شده و ساختمان آن و نتیجه آزمایش‌های انجام شده درباره کابل نو و محاسبه مقاومت کل کابل فلزی و همچنین نتیجه آزمایش‌هایی که برطبق مقررات مربوطه انجام میشود.
ج) تاریخ شروع استفاده از کابل و نوع باربری آن.
د) وزن مرده کلیه وسایلی که کابل متحمل میشود به انضمام وزن خودکابل و همچنین حداکثروزن باری که حمل میکند.
ه) تاریخ و نوع تعمیرات و تاریخ سر و ته کردن کابل.
ز) تاریخ و علت خارج کردن کابل از سرویس.
ح) مقدار عملکرد کابل در حرکت به طرف پایین و در حرکت به طرف بالا و میزان تن ـ کیلومتر باربری ماهانه.
ماده205: ماشین بالابر و متعلقات آن باید مطابق آییننامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابه‌جا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها مصوب شورای عالی حفاظت فنی بازرسی شوند.
ماده206: قبل از اولین استفاده منظم کاری از هر کابل فلزی بالابر در جابه‌جایی نفرات، این کابل حداقل باید 20 مرتبه به همراه بار هم اندازهاش به کار برده شود. کابل بالابر بعد از این آزمایش باید کنترل شود تا هیچ گونه صدمات مشهود در آن ایجاد نشده باشد.
ماده207: سیم بکسل ماشین بالابر باید بصورت ماهانه و بعد از تمیز کردن سطح کابل فلزی با عبور با سرعتی کمتر از 5/0 متر بر ثانیه توسط مسئول ایمنی یا نماینده وی بازرسی شود.
ماده208: لبه طبلکها برای جلوگیری از لغزش باید طوقه داشته باشند. (به استثنای طلبکهای مخروطی که باید مکانیزمی برای پیشگیری از لغزش کابل فولادی در آنها بکار رفته باشد) سر کابل باید به شکل مناسب و ایمن به طبلک متصل شود (به استثنای بالابر از نوع اصطکاکی) به نحـوی که حتی در زمانی که قفس بالابر در پایینترین نقطه قرار دارد، حداقل 2 دور کابل فلزی بر روی طبلک باقی مانده باشد.
ماده209: کیج باید دارای سقف محافظ محکم بوده و داخل آن میلهها یا دستگیرههایی برای گرفتن افراد وجود داشته باشد.
ماده210: کیج باید به شکل ایمن در زمان حمل افراد محصور شود تا امکان سقوط اشخاص از آن به داخل چاه وجود نداشته باشد.
ماده211: درهای کیج نباید به سمت خارج باز شوند و به شکلی باید تنظیم شوند تا در اثر ضربه یا تکانهای ناگهانی باز نشوند.
ماده212: حداکثر ظرفیت مجاز حمل نفر و بار که در هر کیج اجازه سوار شدن را دارند باید بر اساس مشخصات فنی، توسط سرپرست معدن تعیین شود.
ماده213: کف کیج باید تحمل فشارها و تنشهای ایجاد شده در زمان بارگیری و تخلیه در شرایط معمولی و اضطراری را داشته باشد.
ماده214: ارتفاع کیج نفربری باید به اندازهای باشد تا اشخاص به آسانی بتوانند در آن بایستند.
ط) باربری با کامیون
ماده215: جادههای باربری که شیب متوسط بیش از 5 درصد دارند باید دارای راه های خروج اضطراری در پیچها باشند تا راننده در صورت عمل نکردن ترمز دامپ تراک، بتواند با هدایت ماشین به آنها، کامیون را به شکل ایمن متوقف کند.
ماده216: تمام کامیونها در معدن باید دارای چراغ جلو و چراغ خطر در عقب باشند و بلندی صدای سیستم هشداردهنده صوتی آنها بیشتر از بلندی صدای معمول در معدن باشد.
ماده217: دود خروجی از اگزوز کامیونهای با موتور احتراق داخلی باید از محلی دور از محل استقرار راننده خارج شود.
ماده218: خودروهای سواری که وارد محدوده تردد دامپ تراکها میشوند باید در روز مجهز به پرچم و در شب دارای چراغ روشن گردان باشند که در میدان دید رانندگان دامپ تراکها قرار داشته باشد.
فصل ششم: حفاری استخراجی و اکتشافی
ماده219: در حفاریها و معادن سطحی، شیب موقت دیوارهها و شیب نهایی آنها با توجه به خصوصیات مکانیکی سنگها باید به گونهای تعیین شود که خطر ریزش و شکست نداشته باشند.
ماده220: در دیوارههای پرشیب یا ریزشی معادن سطحی باید نسبت به ایجاد پله اطمینان با عرض مناسب اقدام شود.
ماده221: در معادنی که از دستگاه سیم برش الماسه استفاده میشود، به منظور جلوگیری از پرتاب سگمنت (دندانه‌های الماسه روی سیم برش) و یا صدمات ناشی از شلاق زدن سیـم پاره شده، لازم است در مسیر سیم برش پوشش حفاظتی مناسب بکار گرفته شود.
ماده222: نحوه استفاده از سیم برش باید به گونهای باشد که احتمال پاره شدن آن در هنگام برش وجود نداشته باشد.
ماده223: زمین اطراف محل کار باید قبل از انجام عملیات برش با دقت تسطیح و کلیه گوشههای تیز و ناصاف که با سیم برش در تماس خواهند بود، حذف شوند. همچنین اطراف مسیر گردش سیم برش باید کاملاً از سنگ ریزه و سایر مواد معدنی پاک شود.
ماده224: اتصال سیم برشهای مختلف و استفاده از دانههای سگمنت متفاوت از نظر اندازه و وزن ممنوع است.
ماده225: جداکردن و واژگونی بلوک سنگ بریده شده از جبهه کار با استفاده از تیغه بولدوزر یا جام لودر و نظایر آن ممنوع است.
ماده226: در هنگام برش، جدا کردن و جابجایی بلوک‌های سنگ، استقرار ماشین‌آلات و افراد در پایین دست بلوک سنگ ممنوع است.
ماده227: سنگهای استخراجی (کوپ‌ها) باید به طور منظم و روی بزرگترین سطح مقطع قرار گیرند تا از سقوط آنها جلوگیری شود.
ماده228: در حفر ترانشه برای اکتشاف و نمونهبرداری باید تمهیدات لازم برای پیشگیری از ریزش دیواره صورت پذیرد. در ترانشهها و چاهکهایی که به عمق بیش از 5/1 متر هستند باید برای بالا و پایین رفتن از نردبان استفاده شود.
ماده229: در ترانشه و چاهکهایی که خطر انباشتگی گاز وجود دارد ورود و کار افراد باید پس از تهویه و اطمینان از بی‌خطر بودن آن محل‌ها انجام شود.
ماده230: عملیات تسطیح و پاکسازی جبهه کار در هنگام کار دستگاه حفاری تنها با اجازه مسئول فنی معدن مجاز است.
ماده231: دهانه‌های حفاری قائم و شیبدار که خطر سقوط افراد در آنها وجود دارد باید به نحو ایمن مسدود شوند.
ماده232: در جبهه کارهای معادن سطحی و زیرزمینی، به ویژه پس از آتشباری، لازم است کلیه قسمتهای سست شده (لقی‌ها) در جبهه کار و دیوارهها و سقف‌ها با دقت لقگیری شده و یا به طور مطمئنی از ریزش آنها جلوگیری بعمل آید. ورود کارگران و شروع به کار آنان در محل باید پس از لقگیری به طور مطمئن انجام شود.
ماده233: حفاریهای متروکه و کارگاه‌هایی که استخراج آنها تمام شده است باید به نحوی مسدود شوند که از ورود افراد به آنها جلوگیری شود و اختلالی در تهویه معدن بوجود نیاید.
ماده234: در مورد فضای حفاری شده در عملیات استخراج زیرزمینی باید امکان نشست سطح زمین و احتمال خطرات را در بیرون و یا درون معدن پیشبینی کرده و با تدابیری نظیر پرکردن محل استخراج و یا کنترل نشست سطح زمین و یا مانند آن از بروز خطر جلوگیری کرد.
ماده235: شکستها و ریزشهای پلهها و دیوارهها در معادن سطحی باید به طور مستمر بررسی و کنترل شوند.
فصل هفتم: نگهداری
ماده236: شبکههای حفاریهای زیرزمینی با توجه به پایداری سنگها و تغییر شکل آنها باید به طوردایم ازنظرکنترل جابه‌جایی طبقات در معدن و نگهداری سقف و دیوارهها بررسی و در صورت لزوم به وسایل نگهداری مناسب تجهیز گردند.
ماده237: حفاریهای زیرزمینی باید منطبق بر طرح و مشخصات فنی نگهداری که به تأیید مسئول فنی رسیده است، اجرا شوند.
ماده238: کلیه وسایل نگهداری نصبشده در معدن باید دارای مقاومت و استحکام لازم باشند.
ماده239: درموقع نصب، تعویض و یا تعمیر وسایل نگهداری باید اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از ریزش بعمل آید.
ماده240: در نصب وسایل نگهداری رعایت اصول کلی ذیل الزامی است:
الف) وسیله نگهداری بعد از حفاری باید بلافاصله پس از اتمام لقگیری سینه کار نصب شود.
ب) بین وسیله نگهداری و سنگهای اطراف باید تماس به خوبی برقرار شود.
ج) از نظر تغییرشکل‌پذیری بین سنگ و نگهداری باید هماهنگی وجود داشته باشد (وسیله نگهداری نه خیلی صلب و نه خیلی شکل پذیر باشد).
د) از تخریب ناشی از هوازدگی سنگها باید جلوگیری شود.
هـ) از باز و بسته کردن و نصب مکرر وسایل نگهداری باید اجتناب نمود.
و) سیستم نگهداری باید با مقطع حفاری و تغییر شرایط توده سنگ قابل تطبیق باشد.
ز) سنگهای اطراف وسیله نگهداری باید هر چه کمتر دستکاری شوند.
ماده241: استفاده از سیستم نگهداری موقت به عنوان سیستم نگهداری دائم ممنوع است.
ماده242: اتصال چوب بستها باید بطور صحیح انجام گیرد به طریقی که در محل اتصال سرلا به ستون فاصله‌ای وجود نداشته باشد.
ماده243: در صورت سستی کف تونل یا کارگاه باید نسبت به نصب تکیه‌گاههای مناسب برای تمامی ستونها اقدام شود.
ماده244: در صورت ریزش سقف و ایجاد حفره، ابتدا باید دراسرع وقت وسایل نگهداری موقت برای جلوگیری از ریزش بیشتر در آن محل نصب شود و سپس نسبت به نصب وسایل نگهداری دائمی اقدام گردد.
ماده245: سرپرست هر قسمت موظف است در هر نوبت کار حداقل یک بار سقف، دیوارها، راهروها و وسایل نگهداری جبهه کار قسمت مربوطه را کاملاً بازدید و در صورت مشاهده عیب و نقص فوراً نسبت به رفع آن اقدام نماید. همچنین در پایان هر نوبت کاری قبل از حصول اطمینان از استحکام کارگاه نباید محل کار را ترک کند.
ماده246: بازیابی وسایل نگهداری لازم است با استفاده از وسایل و تجهیزات مناسب مانند تیفور صورت پذیرد و کارگران در حین بازیابی باید در محلی مطمئن مستقر شوند. این کار باید تحت نظارت مسئول ایمنی یا مأمورین ایمنی انجام شود.
ماده247: وسایل نگهداری چاهها و همچنین کارگاهها و حفریاتی که به طور مداوم فعال نیستند باید در فواصل زمانی که توسط مسئول ایمنی معدن تعیین میشود مورد بازدید و کنترل قرار گیرند.
ماده248: ستونهای چوبی نگهداری باید از پوست و گره تمیز شده و استفاده از چوب‌های با قطر کم، مقطع نامناسب و یا معیوب به عنوان ستون یا جزئی از آن ممنوع است.
ماده249: بخشهای آسیب‌دیده سیستم نگهداری باید بلافاصله با رعایت اصول ایمنی تعویض و یا تقویت شوند.
ماده250: برداشتن بیش از دو قاب چوبی و یا فلزی در هنگام تعویض وسایل نگهداری یا تعریض تونلها در یک زمان ممنوع است و قبل از برداشت هر قاب نگهداری باید قابهای طرفین آن به اندازه کافی تقویت شوند.
ماده251: تعویض وسایل نگهداری در محل تقاطع حفاریها باید طبق مشخصات فنی مربوطه که به تأیید سرپرست معدن رسیده است انجام شود.
ماده252: وسایل نگهداری باید با قیود و بستها به نگهداریهای مجاور همبند و ثابت شوند.
ماده253: سیستم نگهداری در لایههای شیبدار باید به گونهای نصب شود که حداکثر قابلیت نگهداری را با توجه به شیب لایه یا جابه‌جایی احتمالی دارا باشد.
ماده254: حداقل طول پیچ سنگ برای کنترل سقف نباید از 1 متر کمتر باشد.
ماده255: پیچ سنگهای مکانیکی باید حداکثر تا 50 درصد نقطه تسلیم یا ظرفیت تکیه‌گاهشان تحت کشش قرار گیرند.
ماده256: در نصب قابهای کشویی رعایت نکات ذیل الزامی است:
الف) قطعات در هر اتصال باید کاملاً موازی و در تماس با یکدیگر باشند.
ب) در هر اتصال حداقل 40 سانتیمتر از هر قطعه روی یکدیگر قرار گیرند.
ج) وضعیت اتصالها باید مرتباً بررسی و کنترل شوند.
ماده257: تمامی ستونهای یک قاب باید در سطح عمود بر سقف نصب شوند.
ماده258: بین ستونها بعد از پایهگذاری باید لارده‌گذاری شود. طول لاردها باید کمی بیـش از فاصله دو چـوب بست باشد و پشـت لارده‌ها بایـد با سنگ لاشه پر شوند.
ماده259: نگهداریهای قدرتی باید در اسرع وقت بعد از ایجاد یک برش در ضخامت ماده معدنی پیشروی کنند به نحوی که فضای استخراج شده، حداقل زمان بدون نگهداری باقی بماند.
ماده260: سیستم کاری در روش جبهه کار طولانی مکانیزه باید به گونهای باشد که احتمال درگیری افراد با ماشین‌آلات وجود نداشته باشد.
فصل هشتم: مواد منفجره و آتشباری
الف) الزامات عمومی
ماده261: آتشبار باید دوره آموزشی لازم را گذرانده و صلاحیت وی توسط سازمانهای ذیصلاح تأیید شود.
ماده262: هر آتشبار باید دفتر مخصوصی جهت ثبت مقدار مواد منفجره دریافتی و مصرفی داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار باید آن را به سرپرست معدن تحویل داده و حداقل تا ششماه نگهداری شود.
ماده263: بکار بردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده264: قراردادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.
ماده265: بکار بردن مواد منفجره یخ زده یا فاسد ممنوع است.
ماده266: بکـار بردن فـتیله‌ای که حتی یـک بار رطوبت به آن نفوذ کرده و یا تحت تأثیر حرارت و برودت قرار گرفته و یا به نحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد، ممنوع است.
ماده267: پیدا شدن یا مفقود شدن مواد منفجره و دستگاه آتشکن در داخل یا خارج معدن باید فوراً به سرپرست معدن گزارش شود.
ماده268: آتشباری فقط با خرجگذاری در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال ممنوع است.
ماده269: قبل از استفاده از هر صندوق به منظور اطمینان از سالم بودن فتیله و همچنین آگاهی از سرعت اشتعال آن باید از آن نمونه برداری و آزمایش شود.
ماده270: امحاء مواد منفجره فاسد باید منحصراً توسط مسئولین ذیربط و با رعایت اصول ایمنی مربوط به مخاطرات و آلودگی ناشی از عملیات امحاء انجام شود.
ماده271: کلیه مواد منفجره در معادن باید بر اساس تاریخ و مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده، نگهداری و مصرف شوند.
ب) انبار مواد منفجره
ماده272: جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت سایر مواد منفجره بوده و فاصلة بین آنها کمتر از 15 متر نباشد. این جایگاه نباید در جاهای سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتش‌سوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاه‌ها باید کاملاً محکم بوده و بر روی در ورودی تابلوی اخباری با عبارت «مواد منفجره» با خط خوانا نصب شود.
ماده273: آن مقدار از مواد منفجره پیشبینی شده برای مصرف روزانه که به مصرف نرسیده است یا مواد منفجره‌ای که به علت نقص در عملیات انفجاری باقی مانده است باید فقط در جایگاه موقت نگهداری شود.
ماده274: آتشبار نباید با همراه داشتن مواد منفجره به جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی به جایگاه موقت مواد منفجره وارد شود.
ماده275: داخل انبار مواد منفجره و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله 50 متری باید از وجود کلیه مواد سریع‌الاحتراق مانند مواد نفتی، تکه‌های پارچه، کاغذ، خار، بته و نظایر آن پاکیزه نگهداری شود.
ماده276: مقدار مواد منفجره ورودی و خروجی از انبار باید با ذکر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.
ماده277: در انبار مواد منفجره باید نکات ذیل رعایت شود:
الف) صندوق حاوی مواد منفجره طوری قرار داده شود که فشنگ‌ها به صورت قائم قرار نگیرد.
ب) صندوق مواد منفجره و چاشنی در داخل انبار باز نشود.
ج) صندوق مواد منفجره و چاشنی باید به آرامی جابجا گردد و از پرتاب کردن و یا لغزاندن آن خودداری شود.
د) با کفش میخ دار نباید وارد انبار مواد منفجره و چاشنی شد.
هـ) صندوقهای محتوی مواد منفجره و چاشنی باید طوری روی هم چیده شوند که ارتفاع آنها از 2 متر یا 5 صندوق در هر ردیف بیشتر نبوده و بین هر دو ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً حداقل فـاصله ردیف صندوق‌ها با دیوار نباید از 30 سانتیمتر کمتر باشد. همچنین صندوقهای زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده شوند.
و) انبار باید مطابق آییننامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در کارگاهها مصوب شورای عا لی حفاظت فنی به وسایل پیشگیری از آتش‌سوزی مناسب مجهز شود.
ماده278: در انبار مواد منفجره باید به طرف بیرون باز شود.
ماده279: نشت کارتن‌های دینامیت باید با آب داغ تمیز شود.
ماده280: راهروهای انبار مواد منفجره باید با علایم اخباری شبرنگ مشخص شود.
ماده281: حمل و استفاده از کبریت، فندک و هرگونه وسایل ایجادکننده شعله و همچنین وسایل الکترونیکی و برقی در انبار مواد منفجره ممنوع است.
ماده282: در انـبارهای مواد منفجره فقط باید از چراغ ایمنی برای روشنایی استفاده گردد و از بکار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم کشی برق خودداری شود.
ماده283: نصب دماسنج که حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد، برای کنترل درجه حرارت ضروری میباشد.
ماده284: درجه حرارت انبار مواد منفجره باید بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد باشد.
ماده285: انباردار مواد منفجره باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت وی به تأیید سازمانهای ذیصلاح رسیده باشد.
ماده286: ورود اشخاص غیرمجاز به انبار ممنوع است.
ماده287: آتشبار باید مواد منفجره و چاشنی پیشبینی شده مصرف روزانه را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبار دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد به استثناء متصدی انبار به انبارهای مواد منفجره ممنوع است.
ماده288: باز کردن صندوق محتوی مواد منفجره باید حداقل در فاصله 50 متری از انبار و با وسایل مخصوص انجام شود.
ماده289: مواد منـفجره باید بعد از اتمام عملیات چالزنی برای خرجگذاری به سر چالهای حفاری شده آورده شوند.
ماده290: حداقل محل چال زدن تا محل قرار گرفتن مواد منفجره نباید کمتر از 100 متر باشد.
ج) حمل و نقل مواد منفجره
ماده291: حمل و نقل مواد منفجره به معدن باید طبق آییننامه ارایه شده از سوی سازمان ذیصلاح انجام شود.
ماده292: حمل مواد منفجره به مقدار مورد احتیاج باید در کیسه برزنتی یا جعبه مخصوصی که بدین منظور ساخته شده صورت گیرد. کیسه‌ها یا جعبه‌ها باید دارای بست و قفل بوده و کلید آن در اختیار آتشبار باشد. حداکثر ظرفیت هر کیسه 15 کیلوگرم و حداکثر ظـرفیت هر صندوق 25 کیلوگرم است. حمل بیش از یک کیسه یا یک صندوق به وسیله یک نفر ممنوع است.
ماده293: مواد منفجره پودری یا مایع باید توسط وسایل نقلیه مخصوص حمل شود.
ماده294: قرار دادن چاشنی همراه با ماده منفجره اصلی در یک کیسه یا یک صندوق یا یک وسیله نقلیه ممنوع است.
ماده295: قراردادن لوازم و اشیاء متفرقه درون کیسه برزنتی یا جعبه محتوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده296: در صورت حمل مواد منفجره به وسیله لوکوموتیو در داخل معدن، قطار مربوطه باید دارای واگن مخصوص بوده و روی آن علایم خطر نصب شود. رعایت نکات ذیل نیز در این مورد الزامی است:
الف) حمل چاشنی به وسیله واگن حامل مواد منفجره ممنوع است.
ب) به غیر از راننده و آتشبار و کمکآتشبار، استفاده سایر افراد از قطار حمل مواد منفجره ممنوع است.
ج) قطار حامل مواد منفجره باید حداقل 80 متر با قطارهای نفربر فاصله مکانی داشته باشد.
د) هر گونه حمل و نقل در داخل معدن تا فاصله 100 متری از واگن حاوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده297: هنگام حمل مواد منفجره با وسایل حمل و نقل در چاه‌های معدنی نباید اشخاص دیگری غیر از آتشبار و کمک او از وسایل حمل و نقل حامل مواد منفجره استفاده نمایند. متصدی بالابر چاه باید قبلاً مأموران پذیرگاهی را که محموله در آنجا تخلیه میشود، مطلع نماید.
ماده298: حمل و نقل مواد منفجره در زمان رعد و برق ممنوع است.
د) عملیات آتشباری
ماده299: عملیات آتشباری در معدن باید به وسیله آتشبار که از طرف سرپرست معـدن به این سمت گمارده شـده است انجام گیـرد و مسئولیت انجام عملیات آتشباری به عهده وی میباشد.
تبصره: استفاده از یک نفر کمک آتشبار در معادن زغال و زیرزمینی الزامی است.
ماده300: عملیات آتشباری باید پس از اتمام عملیات حفاری و تخلیه جبهه کار از کلیه تجهیزات و مواد قابل اشتعال و دور کردن افراد غیرمجاز از محل انجام شود.
ماده301: حمل مواد منفجره به محلی که کارگران هنوز مشغول چالزنی هستند ممنوع است.
ماده302: عملیات آتشباری باید به گونهای طراحی و اجرا شود که از پرتاب سنگ به خارج از محدوده عملیاتی پیشگیری شود.
ماده303: آتشبار نباید غیر از وسایلی که سرپرست معدن اجازه استفاده از آن را داده است از وسایل دیگری برای انجام عملیات استفاده نماید.
ماده304: آتشباری باید طبق طرح مصوب مورد تأیید مسئول فنی معدن شامل نقشه قرارگیری چال‌ها در جبهه کار، نوع مواد منفجره و چاشنی، عمق، شیب و مقدار مواد منفجره و طریقة خرجگذاری هر چال، شماره تأخیر چاشنیها یا ترتیب انفجار چال‌ها، طریقة بستن مدار و سایر مشخصات مورد نیاز برای آتشباری با نظارت مسئول ایمنی انجام گیرد.
ماده305: چاشنی‌گذاری فشنگ‌ها باید فقط در محل آتشباری بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.
ماده306: در نزدیکی جبهه کار باید محل مطمئنی که در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.
ماده307: آتشبار مجاز است فقط تعداد چالی را که می‌تواند در یک مرحله منفجر نماید و یا ماشین آتشکن توانایی انفجار آن را دارد خرجگذاری نماید.
ماده308: قبل از خرجگذاری و تا لحظه انفجار تا 30 متری محل آتشباری، نباید هوای فشرده آزادانه جریان داشته باشد.
ماده309: چنانچه دو جبهه کار به فاصله کمتر از 10 متر از یکدیگر قرار گرفته باشند، آتشباری هم زمان آن دو جبهه کار ممنوع است.
ماده310: آتشبار باید قبل از خرجگذاری، چال را کاملاً تمیز نماید و از آماده بودن چال برای فشنگ گذاری مطمئن شود.
ماده311: سنبه مورد استفاده برای خرجگذاری باید چوبی، مقاوم و کاملاً راست و صاف باشد. بکار بردن سنبه‌های فلزی ممنوع است.
ماده312: اتصال چاشنی به فتیله اطمینان باید منحصراً توسط انبردست مخصوص انجامگیرد.
ماده313: طـول فتیله اطمینان باید به اندازهای باشد که آتـشبار بتواند پس از آتش کردن، خود را به محل امنی برساند و در هر صورت طول این فتیله نباید از یک متر کمتر و مقداری از فتیله که از چال بیرون می‌ماند نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد.
ماده314: انفجار بیش از 10 چال در یک نوبت آتشباری با فتیله اطمینان در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده315: گره زدن یا تا کردن فتیله اطمینان ممنوع است.
ماده316: آتشبار باید طرف دیگر فتیله اطمینان را که به چاشنی متصل میشود، بهصورت عمودی و طرفی را که برای آتش کردن در نظر گرفته میشود به صورت مورب قطع کند.
ماده317: در آتشباری با چاشنی باید چاشنی ابتدا در فشنگ ماده منفجره و سپس در داخل چال قرار داده شود. در هر حال باید حداقل یک فشنگ فعال خرجگذاری شود.
ماده318: خالی کردن چال خرجگذاری شده به هر علت ممنوع است.
ماده319: فشنگ چاشنی‌دار باید به آرامی و بدون وارد کردن هر گونه فشار در داخل چال قرار داده شود.
ماده320: اتصال چاشنی به فتیله باید با رعایت فاصله لازم از فشنگ انجام شود و سپس چاشنی در داخل فشنگ ماده منفجره قرار گیرد.
ماده321: در کلیه چال‌هایی که در یک نوبت آتشباری میشوند باید از یک نوع چاشنی الکتریکی (ساخت یک کارخانه) استفاده شود.
ماده322: مدار انفجار قبل از اتصال کابل هدایت برق به دستگاه آتشکن باید توسط اهم‌متر ویژه آتشباری آزمایش شود و سیمهای اصلی هدایت برق پس از حصول اطمینان از صحت مدار به دستگاه آتشکن متصل شوند.
ماده323: کنترل مدار آتشباری الکتریکی فقط باید با اهم متر ویژه آتشباری انجام شود.
ماده324: اتصال کابل هدایت برق به سیم چاشنیها و همچنین به دستگاه آتش کن منحصراً باید توسط آتشبار و پس از اتمام خرجگذاری و آزمایش مدار و دور شدن کلیه افراد از جبهه کار انجام گیرد.
ماده325: پس از خرجگذاری باید چال‌ها را به طور معین و با موادی که طبق طرح تعیین شده است مسدود نمود.
ماده326: زمان و محل عملیات آتشباری باید با اطلاع مسئول فنی معدن و مسئول ایمنی باشد.
ماده327: سرپرست معدن مکلف است نسبت به شناسایی و مسدود نمودن حریم ناشی از آتشباری اقدام نماید.
ماده328: کارفرما مکلف است آتشبار را به وسایل حفاظت فردی ضد الکتریسیته ساکن مجهز کند.
ماده329: آتشبار موظف است هنگام عملیات آتشباری، اقدامات ذیل را بعمل آورد:
الف) از برقراری تهویه در جبهه کارهای زیرزمینی اطمینان حاصل نماید.
ب) دستگاه آتشکن برقی را قبل از هر نوبت عملیات آتشباری آزمایش و نتیجه را در دفتر مخصوص ثبت نماید.
ج) قبل از جابه‌جایی چاشنیها یا مداربندی نسبت به تخلیه الکتریسیته ساکن بدن خود اقدام نماید.
د) قبل از آتشباری از ورود اشخاص به محل عملیات جلوگیری نماید.
ه) 15 دقیقه قبـل از شروع انفجار با کشیدن آژیر منقطع که بلندی صدای آن به گونهای است که در تمام نقاط متأثر از آتشباری در معدن شنیده میشود شروع عملیات آتشباری را به سایرین اطلاع دهد و 5 دقیقه قبل از شروع لحظه انفجار، آژیر منقطع به آژیر ممتد تبدیل شود.
و) بعد از همه محل کار را ترک کند.
ماده330: در صورتی که آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی در آتشباری زیرزمینی استفاده میکند، فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل 80 متر باشد. در معادن زیرزمینی در صورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار از محل آتشباری در تونلهای مستقیم باید حداقل 200 متر باشد.
ماده331: آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار کلیه چال‌ها و سپری شدن مدت کافی (حداقل 15 دقیقه) محل را بازدید و در صورتی که خطری از نظر گازهای سمی و مضر وجود نداشته باشد و کارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه کار را بدهد. میزان گازهای سمی ناشی از آتشباری نباید از 008/0 درصد حجمی در هوای محل آتشباری بیشتر باشد.
ماده332: برای از بین بردن خطر ناشی از چال آتش نشده باید بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده مواد منفجره و یا رعایت مراتب ذیل عمل شود:
الف) در معادن زیرزمینی که از چال زن دستی یا جامبودریل برای حفاری استفاده میشود به ترتیب از نقطه‌ای به فاصله حداقل 40 یا 65 سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریمهای مذکور شود.
ب) در معادن سطحی از نقطه‌ای به فاصله حداقل 150 سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و به موازات آن، چال جدیدی حفر و پس از خرجگذاری آن را آتش نمود. این چال به هیج وجه نباید وارد حریم 150 سانتیمتری چال آتش نشده شود.
ج) بارگیری سنگهای حاصل از انفجار اخیر باید با حضور آتشبار انجام گیرد تا در صورتی که فشنگ‌های منفجر نشده‌ای باقی مانده باشد به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره تحویل شود.
د) ورود سایرین به این محدوده تا خاتمه کلیه عملیات ممنوع است.
ماده333: چنانچه هنگام لقگیری و بارگیری به وجود چال منفجر نشده پی برده شود و یا احتمال چال منفجر نشده وجود داشته باشد باید بلافاصله کار متوقف و کلیه افراد محل را ترک نموده و مراتب به اطلاع سرپرست معدن رسانده شود.
ماده334: اقدامات لازم برای از بینبردن چال منفجر نشده، فقط با نظارت مستقیم آتشبار مجاز است.
ماده335: چنانچه آتشبار نتواند برای از بین بردن چال منفجر نشده اقدام کند، لازم است بلافاصله سرپرست معدن را در جریان امر قرار دهد.
ماده336: آتشبار نباید چالهای خرجگذاری شده را رها نموده و قبل از آتشباری آنها به کار دیگری مشغول شود.
ماده337: کلیه چالهای خرجگذاری شده باید در یک نوبت منفجر شوند.
ماده338: اگر یک یا چند فشنگ چاشنی‌گذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد، آتشبار موظف است بلافاصله و قبل از آتش کردن چال‌ها، چاشنی این فشنگ‌ها را خارج کرده و آنها را به جایگاه موقت نگهداری مواد منفجره منتقل نماید.
ماده339: چاشنی گذاری در چال‌ها در شرایطی که احتمال رعد و برق وجود دارد ممنوع است.
ماده340: در زمان اتصال چاشنیها به همدیگر تا شعاع 30 متری از محل، حمل و استفاده از وسایل الکترونیکی و کلیه وسایل پخش امواج الکترومغناطیسی مثل گوشی تلفن همراه و بیسیم ممنوع است.
ماده341: برای منفجر کردن مواد منفجره به روش الکتریکی نباید از سیمهای بدون روپوش استفاده کرد. استفاده از برق شبکه معدن برای انفجار چاشنی ممنوع است.
ماده342: شبکه الکتریکی انفجار باید دو خطه باشد و در محل اتصال، سیمها محکم به یکدیگر متصل شوند.
ماده343: سیمهای مدار انفجار تحت هیچ شرایطی نباید با سیمهای شبکه برق معدن تماس پیداکنند.
ماده344: با همبندکردن اجزاء و اتصالات سیستم هوای فشرده و پیشبینی سیستم اتصال به زمین باید از خطر تجمع الکتریسیته ساکن در زمان خرجگذاری نیترات آمونیوم با هوای فشرده پیشگیری کرد.
ح) مقررات ویژه آتشباری در معادن زغال سنگ
ماده345: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال فقط باید از مواد منفجره مجاز (ضدگاز زغال) برای آتشباری در جبهه کارهای زغالدار استفاده شود.
ماده346: قبل از خـرجگذاری آتشبار باید هوای اطراف جبهه کار را تا شعاع 30 متری آزمایش نماید تا در صورتی که میزان گاز زغال از یک درصد تجاوز کند از خرجگذاری خودداری نموده و مراتب را به سرپرست معدن اطلاع دهد.
ماده347: در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال منحصراً باید از دستگاههای آتشکن مخصوص این معادن استفاده شود.
ماده348: در محلی که آتشباری انجام میشود باید وسایل اطفای حریق مناسب موجود باشد.
ماده349: استفاده از هوای فشرده برای تمیز کردن چالهای آتشباری ممنوع است.
ماده350: اطراف محل آتشباری باید با اسپری آب، مرطوب و با پودرسنگ پوشیده شده باشد تا از انفجار گرد زغال جلوگیری شود.
ماده351: استفاده از فتیلههای معمولی و انفجاری در معادنی که در آنها گاز زغال یا گرد زغال وجود دارد، ممنوع است و آتشباری باید فقط با چاشنی الکتریکی ایمن و سیمهای روپوشدار صورت گیرد.
ماده352: آتشباری در مواردی که میزان گاز زغال در محل انفجار بیش از یک درصد باشد یا خطر سرایت انفجار به محل‌های متروکه، حفاریها و شکستگی‌های گازدار وجود دارد ممنوع است.
ماده353: چال‌ها باید پس از خرجگذاری با مواد غیر قابل اشتعال و غیرسیلیسی مسدود شوند.
فصل نهم: تهویه معدن
الف) الزامات عمومی
ماده354: تمام قسمتهای درونی معدن، غیر از قسمت‌هایی که مسدود گردیده، باید به وسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود، به طوری که جریان هوا محسوس باشد. هوای معدن باید از نظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و همواره مقدار گرد و غبار و گازهای مضر آن کمتر یا برابر حد مجاز باشد.
ماده355: کار کردن در محل‌هایی که هوای آن کمتر از 19% اکسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیواکتیو آن از 300 میکروکوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر بیش از حد مجاز باشد، ممنوع است.
ماده356: میزان گازهای مضر در هوای معدن نباید از مقادیر حدود تماس شغلی عوامل بیماریزا تجاوز کند.
ماده357: سرپرست معدن یا مسئول ایمنی باید مسئولین اندازهگیری، فواصل زمانی اندازهگیری و دستگاههای مناسب برای اندازهگیری مشخصات هوای معدن را تعیین نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا مشخصات هوای معدن با درج تاریخ و ساعت در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود. این دفتر تا شش ماه پس از پر شدن نیز باید نگهداری شود. مشخصات هوای معدن، علاوه بر ثبت در دفتر مخصوص تهویه باید روی تابلوهایی که به این منظور اختصاص داده شده و در محل ورودی معدن و پذیرگاه‌های طبقات و یا محل‌های اندازهگیری نصب میگردد، ثبت شود.
ماده358: دستگاههای گازسنج و اندازهگیری مشخصات هوا باید به طور متناوب طبق دستورالعمل کارخانه سازنده یا دستورالعملی که به تأیید مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن رسیده است توسط افراد آموزش دیده مورد بازدید و کنترل قرار گیرد.
ب) عملیات تهویه
ماده359: مشخصات هوا در هر معدن زیرزمینی باید با برقراری جریان تهویه مناسب در قسمتهای مختلف در شرایط مجاز نگهداری شود.
ماده360: معادن زیرزمینی باید دارای نقشههای تهویه (که به تأیید مسئول فنی و مسئول ایمنی معدن رسیده است) باشند. محاسبات و نقشههای تهویه باید حداقل هر شش ماه یک بار و همچنین هنگام تغییر در شبکه حفاریهای معدن تجدید شوند. در نقشههای تهویه لازم است شبکه تهویه معدن، مشخصات مسیرهای تهویه، مشخصات بادبزنهای اصلی و فرعی، جهت‌های جریان هوا، مقدار هوا، مقاومت و افت فشار هر شاخه و کل معدن، محل‌های درهای تهویه و سایر خصوصیات تهویه نشان داده شود. نسخههایی از نقشة تهویه و همچنین نقشة رفع سوانح باید نزد سرپرست معدن، مسئول فنی، مسئول ایمنی، مسئول نجات، مسئول تهویه و سایر مسئولین مربوطه موجود بوده و بعلاوه در دفتر معدن نیز نصب شده باشد.
ماده361: راهروهای مخصوص گردش هوا باید مرتباً بازدید شده و همیشه تمیز و بدون مانع بوده و در صورت ریزش فوراً تعمیر شود.
ماده362: در مواقعی که تهویه معدن زیرزمینی به روش طبیعی انجام میشود باید ترتیبی اتخاذ شود تا در تمامی فصول، از اخلال در تهویه مؤثر معدن جلوگیری شود.
ماده363: در مواردی که تهویه طبیعی کافی نباشد باید از وسایل تهویه مصنوعی استفاده شود. گردش هوایی که توسط این وسایل ایجاد میشود تا آنجا که ممکن است باید با گردش طبیعی هوا مطابقت داشته باشد.
ماده364: بادبزنهای اصلی تهویه باید در محفظة غیرقابل اشتعال نصب و با راهرو مخصوص غیرقابل اشتعال به بادبزن به چاه یا تونل اصلی تهویه متصل شوند. دهانه چاه یا تونل اصلی باید با هوابندهای مؤثر مسدود شده و در مواقع لزوم تعویض جهت جریان هوا امکانپذیر باشد.
ماده365: بادبزنهای اصلی تهویه معدن باید دارای امکانات ذیل باشد:
الف) بادبزن یدکی برای پشتیبانی مواقعی که بادبزن اصلی از کار میافتد.
ب) منبع جایگزین برای تأمین نیروی مورد نیاز بادبزن.
ج) نشانگر خودکار فشار تهویه.
د) مجهز به وسیله‌ای باشد که توقف بادبزن را اعلام نماید.
ماده366: دیواری که برای نصب در تهویه ساخته میشود باید از اطراف در داخل سنگهای تونل فرو رفته و کاملاً محکم و نفوذناپذیر باشد. محل عبور افراد باید از محل عبور وسایل نقلیه مجزا گردد. بلندترین نقطه وسیله نقلیه تا بالای چارچوب در باید حداقل 50 سانتیمتر و از پهلوها حداقل 25 سانتیمتر فاصله داشته باشد.
ماده367: استفاده از پرده تهویه به جای در تهویه ممنوع است.
ماده368: حداقل 2 در برای راهروهایی که به نصب در تهویه نیاز دارند و 2 یا 3 در برای راهروهای پر عبور و مرور باید نصب شود. فاصله نصب درهای متوالی از یکدیگر در راهروهای باربری باید از طول یک قطار بزرگتر و در سایر راهروها حداقل 5 متر باشد. به هنگام عبور و مرور همواره باید حداقل یکی از درهای متوالی بسته باشند.
ماده369: چنانچه راهروهای ورودی و خروجی اصلی تهویه نزدیک به هم باشند دیوارها و درهای بین آن دو باید طوری ساخته شوند که در مواقع انفجار یا آتش‌سوزی به آسانی خراب نشوند.
ماده 370: درزگیری و کیپ کردن در محل تقاطع راه‌هوایی اصلی و راه هوایی خروجی هوا باید به شکلی صورت پذیرد که به آسانی حتی در مواقعی نظیر انفجار و آتش‌سوزی خراب نشود.
ماده371: راه‌های متروکه باید به ترتیبی مسدود شوند که کارگران نتوانند از آنها عبور نمایند و در عین حال خللی در تهویه بوجود نیاورند.
ماده372: هنگامی که در جریان تهویه عادی قسمتی از معدن، خللی حاصل شود کار در آن قسمـت باید تا برقراری مجدد تهویه تعطیل گردد. شروع مجدد کار مشروط به اجازه سرپرست معدن است.
ماده373: هرگونه تغییر درسیستم تهویه معدن فقط با دستور سرپرست معدن مجاز است.
ماده374: تعمیرات و تغییر کلی در تهویه اصلی معدن باید هنگامی صورت گیرد که کلیه کارکنان معدن به استثنای افرادی که انجام تعمیرات به عهده آنها است از درون معدن خارج شده باشند.
ماده375: رساندن جریان هوای تازه به جبهه کارها از مسیری که در آن ریزش یا تخریب اتفاق افتاده ممنوع است.
ماده376: حداقل سرعت مجاز هوا 25/0 متر بر ثانیه است و حداکثر سرعت مجاز در قسمتهای مختلف معدن به شرح زیر میباشد:
1
چاه تهویه (بدون تجهیزات)
سرعت دلخواه
2
کانال تهویه و چاه تهویه بزرگ (با تجهیزات)
15 متر بر ثانیه
3
چاه باربری
10 متر بر ثانیه
4
حفاریهای اصلی، چاه نفر رو و تونل میان بر و چاه مورب
8 متر بر ثانیه
5
برای حفاریهای معدنی در امتداد لایه زغال سنگ و یا سنگ
6 متر بر ثانیه
6
کارگاه استخراج
4 متربر ثانیه
ماده377: حداکثر هوای مورد نیاز برای هر جبهه کار و برای کل معدن در محاسبات تهویه همواره بر اساس نوبتکاری که حداکثر تعداد کارگران در آن مشغول به کار هستند باید محاسبه شود. میزان هوای مورد نیاز برای هر فرد در محاسبات حداقل باید 6 مترمکعب در دقیقه فرض شود.
ماده378: نصب تور سیمی در مقابل پروانه بادبزن الزامی است و بکار انداختن بادبزن بدون حفاظ ممنوع است.
ماده379: بادبزنهای موضعی باید به طریقی نصب شوند که هوای تازه را به جبهه کار برسانند. ظرفیت هوادهی بادبزن محلی نباید از 70 درصد هوایی که از طریق تهویه عمومی معدن به محل نصب آن می‌رسد، بیشتر باشد. هرگاه چند بادبزن محلی به صورت موازی در یک محل نصب شده باشند، جمع هوادهی مجموع بادبزن‌ها باید حداکثر 70 درصد مقدار هوایی باشد که از طریق تهویه عمومی به محل نصب بادبزن‌ها می‌رسد.
ماده380: حداکثر فاصله دهانه لوله تهویه تا جبهه کار باید در معادن فاقد گاز 12 متر و در معادن گازدار 8 متر باشد.
ماده381: ایستگاههای اندازهگیری مقدار هوا باید در مناطق اصلی ورودی و خروجی هوا و در قسمت‌هایی که مسیر آن مستقیم و کیفیت نگهداری آن مناسب است ایجاد شود . همچنین باید تابلوهایی شامل اطلاعات: (تاریخ و ساعت اندازهگیری، سطح مقطع عرضی گذر هوا، مقدار واقعی و محاسبه‌ای هوا و سرعت جریان هوا) در آن مناطق نصب شود.
ج) مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ (معادن گازدار و گرد زغالدار)
ماده382: در تمامی معادن زغال سنگ علاوه بر لازم‌الاجرابودن کلیه مقررات تهویه؛ اجرای مقررات ویژه تهویه معادن زغال سنگ ضروری است.
ماده383: حد مجاز گاز زغال در قسمتهای مختلف معدن باید به شرح ذیل باشد:
الف) در مسیر هوای برگشتی از هر جبهه کار کمتر از 1 درصد.
ب) در مسیر هوای خروجی از شبکه معدن کمتر از 75/0 درصد.
ج) در مسیر هوای تازه برای تهویه هر جبهه کار کمتر از 5/0 درصد.
د) در محل‌های تعمیراتی، متروکه و ریزشی و در مدت کوتاه کمتر از 2 درصد.
ه) میزان گاز زغال در هیچ زمان و هیچ قسمتی از معدن نباید بیش از 5/2 درصد باشد.
ماده384: نصب سیستم مانیتورینگ هوای معدن و سنجش خودکار گاز زغال در لایههای زغال سنگ طبقه سه و چهار الزامی است.
ماده385: حسگرهای تشخیص گاز زغال باید در نزدیکی سینه کارها و در تاج تونلها و هر چه نزدیکتر به سقف نصب شوند.
ماده386: مسئولین پیشروی و استخراج در همه معادن زغال سنگ باید مجهز به دستگاه گازسنج باشند و میزان گاز زغال را در شروع و پایان نوبت کاری اندازهگیری نموده و به سرپرست معدن گزارش نمایند.
ماده387: دستگاههای استخراج مکانیزه زغال سنگ باید مجهز به حسگرهای تشخیص گاز زغال بطور پیوسته باشند و در صورت افزایش گاز زغال، بیش از 25/1 درصد آن را به طور خودکار خاموش کنند.
ماده388: استفاده از هوای فشرده به منظور تهویه در مناطقی که گاز زغال با غلظت بالای 2 درصد وجود دارد ممنوع است.
ماده389: بادبزنهای تهویه به هیچ عنوان در فاصلة بین نوبتهای کاری یا زمان تعطیلات نباید خاموش شوند و تنها در زمان تعمیرات، تعویض و یا وصل قطعات کانال تهویه و با دستور کتبی مسئول فنی معدن و با پیشبینی تمهیدات دیگری برای تهویه، میتوانند خاموش شوند.
ماده390: کانال‌های تهویه باید از استحکام کافی برای جلوگیری از تاخوردگی و خم شدن بیش از حد برخوردار باشند و با بست‌های مناسب به سقف نصب شوند.
ماده391: تهویه به روش طبیعی در معادن زغال سنگ، معادن گازدار و معادن گرد زغالدار ممنوع است.
ماده392: مسئولان اندازهگیری گاز موظف هستند قبل از شروع هر نوبت کاری در محل کار حاضر شده و کارگاهها و محل‌های مشکوک را بازدید نموده و درصد گاز زغال را به وسیله دستگاه گازسنج اندازهگیری نمایند.
ماده393: محل‌ها و فواصل زمانی اندازهگیری توسط سرپرست معدن تعیین میشود. در هر حال حداقل تعداد دفعات اندازهگیری گاز در محل‌های فاقد گازسنج خودکار ثابت باید به قرار ذیل باشد:
الف) هوای برگشتی از هر جبهه کار فعال، در معادن طبقه 1 و 2 دوبار در هر نوبت کاری و در معادن طبقه 3 و 4 و معادن خطرناک از نظر پرتاب ناگهانی، سه بار در هر نوبت کاری.
ب) هوای برگشتی از هر جبهه کار غیرفعال، جایگاه ماشین‌آلات (مثل وینچ و غیره) و هوای خروجی معدن یک بار در روز.
ماده394: علاوه بر اندازه‌گیری‌های منظم جاری، تمام کارکنان نظارت فنی (مسئولین ایمنی، مهندسین و تکنسین‌ها) باید ضمن تجهیز به وسایل گازسنجی و گذراندن دوره آموزشی مربوطه، موظف هستند تا هنگام بازدید از جبهه کارها، درصد گاز را اندازهگیری نمایند.
ماده395: درصد گاز تا فاصله حداقل 20 متری دستگاههای الکتریکی باید بعد از هر توقف بادبزن و پس از رفع اشکال در امر تهویه و عادی شدن آن اندازهگیری شود و در صورت مجاز بودن مجدداً راه‌اندازی شوند.
ماده396: اگر درصد گاز در محلی بیش از حد مجاز باشد باید بلافاصله جریان برق قطع، کار تعطیل و کارگران را از محل خارج کرد. شروع مجدد کار پس از انجام تهویه کافی و رسیدن درصد گاز به حد مجاز امکانپذیر است.
ماده397: انجام هر نوع عملی که ایجاد جرقه یا شعله نماید در معادن دارای گاز زغال یا گرد زغال ممنوع است و کلیه تجهیزات و دستگاهها باید ضد جرقه باشند.
ماده398: قسمت‌هایی که بهره‌برداری آنها به پایان رسیده یا موقتاً تعطیل شده و یا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند باید مانند سایر قسمت‌ها به خوبی تهویه شوند و یا به وسیله مصالح مناسب به طور نفوذ ناپذیر کاملاً مسدود گردند.
ماده399: در معادن گازدار چنانچه رساندن درصد گاز به حد مجاز با دستگاههای تهویه دشوار باشد باید قبل از استخراج، عمل گاززدایی (دگازاژ) از لایه مورد نظر و لایههای مجاور بعمل آید.
ماده400: در مناطقی که خطر مواجه با حفرههای گاز یا انفجار سنگ وجود دارد باید با حفر چالهای بلند در جهت پیشروی از وجود حفرههای احتمالی آگاه شد و اقدامات ایمنی برای بر طرف کردن خطر تصاعد آنی و انفجار سنگ انجام گیرد.
ماده401: در معادنی که احتمال خودسوزی دارند باید حداقل یک بار در هر نوبت کاری درصد دی اکسید کربن در جبهه کارها اندازهگیری شوند.
ماده402: زغال سنگ‌هایی که هنگام استخراج گرد تولید می‌نمایند، باید به اندازه کافی با آب مرطوب شوند و هنگام استخراج و در محل‌های بارگیری به واگن نیز باید به آنها آب پاشیده شود.
ماده403: در جبهه کارها و مناطقی که در آنها خطر انفجار گرد زغال وجود دارد باید به طور مرتب گرد زغال موجود روی سقف و زمین و دیوارها و وسایل نگهداری را جمع‌آوری و خارج نمود و به منظور پیشگیری از بروز انفجار باید همواره مقدار مواد سوختنی در گرد و خاک انباشته را با پاشیدن آهک یا خاک نرم و پودر سنگ یا مواد دیگر در حد کمتر از 30 درصد حجمی نگه داشت.
ماده404: در معادنی که در آنها خاک پاشی برای خنثیسازی گرد زغال معمول است باید نام محل و تاریخ خاک پاشی و نمونهبرداری از مخلوط خاک و گرد زغال موجود در محل و همچنین نتایج آزمایش‌های مربوط به قابلیت اشتعال نمونه گرفته شده، در دفتر مخصوصی ثبت شود.
ماده405: چنانچه میزان مواد سوختی در نمونه گرفته شده از 30 درصد حجمی تجاوز نماید باید بلافاصله با خاک پاشی مجدد درصد آن پایین آورده شود.
فصل دهم: روشنایی
ماده406: حداقل روشنایی عمومی در معادن زیرزمینی برحسب نوع منطقه به شرح جدول ذیل است.
منطقه
حداقل روشنایی(لوکس)
محدوده کف چاه
60
اطراف چاه
30
تعمیرگاه زیرزمینی
50
راهروهای حمل و نقل
10
کارگاه استخراج
15
نقاط بارگیری
20
محدوده ماشین‌آلات
25
راهروهای عبور افراد
30
جبهه کارهای پیشروی
20
ماده407: ورود افراد به معادن زیرزمینی بدون چراغ انفرادی ممنوع است.
ماده408: لامپهای روشنایی فردی باید حداقل شدت روشنایی 150 لوکس را در فاصله 2/1 متری در مدت ده ساعت تأمین کنند.
ماده409: در معادن زغال سنگ باید منحصراً از چراغ باطریدار ایمنی استفاده شود.
ماده410: چراغ‌های انفرادی در زمان تحویل به کارگران باید کاملاً سالم و آماده به کار باشند.
ماده411: ساختمان چراغ باید طوری باشد که فقط در چراغخانه بتوان با وسایل مخصوص آن را باز و بسته کرد.
ماده412: استفاده از چراغ کاربیتی یا چراغ اطمینان شعلهای در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده413: ساختمان چراغخانه نباید از مصالح قابل اشتعال ساخته شده باشد و باید خوب تهویه شود و به گونهای طراحی شود تا کارکنان در مواقع خطر بتوانند محل کار را فوراً ترک نمایند.
ماده414: استفاده از بخاری و شعله آزاد و همچنین استعمال دخانیات در چراغخانه ممنوع است.
ماده415: چراغخانه باید به وسایل آتش نشانی از قبیل کپسول‌های اطفاء حریق مناسب و جعبه‌های مخصوص ماسه و غیره مجهز باشد.
ماده416: تعداد چراغ‌های سالم انفرادی در هر چراغخانه باید ده درصد بیشتر از تعداد کارگران زیرزمینی باشد.
ماده417: مسئول ایمنی معدن موظف است حداقل یک بار در ماه، تمام چراغ‌های انفرادی را بازدید و دقیقاً کنترل نماید.
ماده418: کارهای اکتشافی و کار در معادن سطحی در هوای تاریک و مه آلود بدون تأمین روشنایی مناسب ممنوع است.
ماده419: گریدر زنی نزدیک لبه‌ها و کنار دیوارههای بلند در صورت عدم تأمین روشنایی کافی ممنوع است.
ماده420: در معادن سطحی که در نوبتهای کار عصر و شب نیز فعال بوده و عملیات معدنکاری در هوای تاریک انجام میشود روشنایی کافی محوطه کاری باید تأمین شود.
فصل یازدهم: تأسیسات برق
ماده421: اجرای آییننامههای حفاظتی «تأسیسات الکتریکی در کارگاهها» و «سیستم اتصال به زمین (ارتینگ)» مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در کلیه معادن الزامی بوده و به علاوه در معادنی که خطر وقوع انفجار گازهای معدنی و گرد زغال وجود دارد مقررات ویژه این آییننامه نیز لازم‌الاجرا است.
ماده422: در صورت استفاده از دو رشته ریل راه‌آهن برای برگشت جریان برق باید در دو انتها و نیز به فاصله 60 متر یک اتصال الکتریکی بین دو رشته بر قرار شود.
تبصره: اختلاف ولتاژ برق بین ریل و زمین نباید از 15 ولت تجاوز کند.
ماده423: کابل‌ها باید دور از لولههای آب و هوای فشرده و گاز در محل خشک قرار گیرند. ضمناً کابلهای زیرزمینی باید دارای روپوش سربی و بدون درز باشند.
ماده424: قرار دادن و یا نزدیک کردن اشیاء (حتی اشیاء شخصی نظیر: انگشتر، ساعت مچی و غیره) به سیمهای برق به علت خطر اتصالی یا جرقه ممنوع است.
ماده425: شبکههای مخابراتی یا شبکههای مخصوص علامت دادن باید با شبکه برق فاصله کافی داشته باشند.
ماده426: هر یک از پذیرگاه‌های داخل معدن باید به وسیله تلفن و یا وسایل ارتباطی دیگر به مرکز نیرو یا پست مرکزی ترانسفورماتور خارج معدن در ارتباط باشد.
ماده427: تمام قسمتهای شبکه موقت برق باید در آخر هر نوبت کار به طور مطمئن از مدار خارج شوند.
ماده428: کلیه تعمیرات روی کابل‌ها باید در خارج از معدن انجام گیرد.
ماده429: در چاهها و تونلهای خروج هوا و محل‌های مرطوب باید از کابل زرهدار مخصوص که روپوش نسوز و مقاوم در برابر خوردگی دارد با رعایت پیوستگی کامل از نظر الکتریکی، اتصال مطمئن به سیستم اتصال به زمین و اتصال مطمئن در دو انتها به تجهیزات استفاده شود.
ماده430: شبکه مخصوص علایم برقی باید با جریان برق با ولتاژ کمتر از 25 ولت کار کند.
ماده431: در معادن دارای گاز زغال و یا گرد زغال فقط تأسیسات ذیل را می‌توان به طور ثابت برقرار کرد:
الف) کابلهای زرهدار در راه‌هایی که دارای وسیله نگهداری مطمئن و سالم بوده و جریان کافی هوا برقرار و میزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.
ب) سیمهای ساده روپوشداری که در لولههای فلزی با عایق داخلی قرار داشته باشد مشروط بر آن که هوای کافی و منظم در اطراف لوله در جریان بوده ومیزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.
ج) دستگاهها و موتورهایی که در مقابل گاز زغال بی‌خطر تشخیص داده شده، مشروط بر این که در محل استقرار آنها هوا به طور منظم عبور کرده و میزان گاز زغال در آنها از یک درصد تجاوز نکند.
ماده432: هوای معدن باید طوری جریان داشته باشد که تمام تأسیسات برق به خوبی تهویه گردد.
ماده433: متصدیان مربوط باید دستگاههای ضد انفجار برقی را حداقل روزی یکبار بازدید و بررسی کنند و هر هفته یک بار نیز متخصص برق آنها را بازدید و درصورت لزوم تعمیر نماید.
ماده434: متصدی برق باید قبل از روشن نمودن تأسیسات برقی اطمینان حاصل نماید که میزان گاز از حد مجاز پایینتر است.
ماده435: سرپرست معدن باید نقشه کامل و دقیق از تأسیسات برق را همیشه در معدن نگهداری نماید.
ماده436: جریان برق باید در جاهایی که آتش‌سوزی رخ می‌دهد فوراً قطع شود.
ماده437: کابلهای برق باید از صدمات فیزیکی ناشی از سقوط سنگ، عبور و مرور، گیرکردن زیر ماشین و نظایر آن حفاظت شوند.
ماده438: کابلهای تغذیه ماشین‌آلات برقی متحرک مانند شاولهای الکتریکی باید بوسیله پلهای مناسب برای عبور وسایل نقلیه از صدمات ناشی از رفت و آمد ماشین‌آلات در معدن مصون باشند.
ماده439: از لولههای انتقال آب و هوای فشرده، شیلنگهای با پوشش فلزی نباید به عنوان وسیله اتصال به زمین استفاده کرد.
فصل دوازدهم: آتش‌سوزی و انفجار
الف) الزامات عمومی
ماده440: تمام معادن باید به وسایل اعلام و اطفای حریق مناسب منطبق بر آییننامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در کارگاهها مصوب شورای عالی حفاظت فنی تجهیز شده، نگهداری و آزمایش شوند.
ماده441: برج چاه، دیوار ساختمانهای اطراف آن، دیواره چاهها و دهانه ارتباطی آنها و کلیه تأسیسات زیرزمینی از قبیل: موتورخانهها، انبارها، تعمیرگاهها و پمپخانهها باید از مصالح و مواد غیرسوختنی ساخته شوند.
ماده442: هر فردی که متوجه آتش‌سوزی شود باید سریعاً مراتب را به مسئولین مربوطه اطلاع دهد و اقدامات اولیه برای مهار و پیشگیری از گسترش حریق را صورت دهد.
ماده443: در معادن زیرزمینی باید ماسک تنفسی (رسپیراتور) مناسب و چراغ ایمنی به تعداد کافی برای گروه آتش نشانی آماده باشد. استفاده از تجهیزات ایمنی و وسایل حفاظت فردی مناسب بر اساس آییننامههای مربوطه مصوب شورای عالی حفاظت فنی الزامی است.
ماده444: اگر به منظور اطفای حریق تمام یا قسمتی از معدن را با آب پر کرده باشند باید آزمایش‌های لازم از جهت وجود گاز سولفور هیدروژن بعمل آید و در صورت وجود این گاز باید اقدامات لازم انجام گیرد. تخلیه آب و شروع مجدد کار باید با حضور مسئول مربوطه انجام پذیرد.
ماده445: نگهداری و حمل مایعات و گازها ی با نقطه اشتعال پایین در معادن زیرزمینی منوط به رعایت مشخصات شرکت سازنده و برگه اطلاعات ایمنی مواد (M.S.D.S) است.
ب) مقررات ویژه زغال سنگ
ماده446: بازدیدهای مخصوص از نظر پیشگیری از آتش‌سوزی یا گرم شدن زغال سنگ باید قبل از هر نوبت کاری انجام گیرد.
ماده447: در صورتی که از دیوار سدکننده برای مجزا کردن قسمت در حال سوختن در معادن زیرزمینی استفاده شود این دیوار باید روزانه از لحاظ نفوذ ناپذیر بودن هوا و درجه حرارت آن و همچنین هوای پشت سد، بازرسی و نتایج بازرسی‌ها در دفتر ثبت و هر وضع غیرعادی فوراً به سرپرست معدن اطلاع داده شود.
ماده448: خراب کردن دیوار سدکننده آتش منوط به اطمینان از سالم بودن هوای پشت آن است. هنگام خراب کردن دیوار باید یک گروه نجات مجهز به دستگاههای تنفسی در نزدیکی محل مستقر و آماده باشد.
ماده449: در معادن زغال سنگ استفاده از آتش بند برای پیشگیری از گسترش انفجار گرد زغال الزامی است. محل نصب آتش بندها باید در طرح معدن مشخص شوند.
ماده450: نرم و خشک بودن خاک و پودرسنگ در آتش بندهای خاکی و پر بودن آب در ظرف‌ها در آتش بندهای آبی باید به طور هفتگی کنترل شود و در صورت سفت شدن یا به حالت خمیری در آمدن پودرسنگ، باید تعویض شوند. آخرین تاریخ تعویض خاک در آتش‌بندهای خاکی باید در دفتر مخصوص تهویه ثبت شود.
فصل سیزدهم: کمکهای اولیه و نجات
ماده451: معادن سطحی با بیش از 100 نفر، معادن زیرزمینی غیر زغال سنگ با بیش از 70 نفر و معادن زیرزمینی زغال سنگ با بیش از 50 نفر کارگر در هر نوبت کاری باید از امکانات و نفرات موظف در تشکیلات امداد و نجات برخوردار باشند.
تبصره: در معادن با تعداد نفرات کمتر در هر نوبت کاری باید از پرسنل غیر موظف معدن که آموزشهای لازم برای عملیات امداد و نجات در مواقع بحران را طی نموده‌اند، استفاده میشود.
ماده452: گروه امداد و نجات با نظر مسئول ایمنی و بر حسب ضرورت باید مجهز به دستگاههای تنفس انفرادی، دستگاه گازسنج مناسب، برانکارد و نظایر آن باشند این دستگاهها باید مرتباً و در فواصل زمانی مناسب بازدید و آزمایش شده و همیشه برای استفاده آماده باشند.
ماده453: افراد گروه نجات باید هر سال دو بار مورد معاینه پزشکی قرار گیرند تا در صورتی که واجد شرایط نباشند از گروه خارج شده و افراد دیگر به جای آنها انتخاب گردند.
ماده454: در شبکه زیرزمینی معادن باید ایستگاههای کمکهای اولیه مناسب، تجهیزات امداد و نجات و نیازهای ضروری تعبیه شود.
ماده455: تنظیم و طراحی برنامه مقابله با سوانح در تمام معادن الزامی است و باید متناسب با هر معدن توسط سرپرست معدن تهیه و تمرین شود.
ماده456: به استناد مواد 91 و 95 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت رعایت مقررات این آییننامه بر عهده کارفرمای کارگاه بوده و در صورت وقوع هر گونه حادثه به دلیل عدم توجه کارفرما به الزامات قانونی، مکلف به جبران خسارات وارده میباشد.
اینآییننامه مشتمل بر 13 فصل و456 ماده و 11 تبصره درجلسه مورخ 20/09/1391 شورای عالی حفاظت فنی تدوین و درتاریخ 3 /11/1391 به تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده است و 15 روز پس از درج در روزنامه رسمی قابل اجرا میباشد.
این آییننامه جایگزین آییننامه ایمنی در معادن، مورخ 25/11/1379 شورای عالی حفاظت فنی میگردد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ عبدالرضا شیخ‌الاسلامی
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 19813
تاریخ تصویب : 1391/11/3
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی : وزارت تعاون -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
