رأی شماره 1018 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال قسمتهایی از تعرفه بهای خدمات شهرداری اراک
مرجع تصویب: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شماره ویژه نامه: 722
سه‌شنبه،22 مهر 1393
سال هفتاد شماره 20275
رأی شماره 1018 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال قسمتهایی از تعرفه بهای خدمات شهرداری اراک موردعمل از 1/1/1393 مصوب شورای اسلامی شهر
شماره هـ/93/531 9/7/1393
تاریخ دادنامه : 17/6/1393 شماره دادنامه: 1018 کلاسه پرونده : 93/531
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای غلامرضا شاطری
موضوع شکایت و خواسته : 1ـ اعلام مغایرت قسمتهایی از تعرفه بهای خدمات شهرداری اراک مورد عمل از 1/1/1393 مصوب شورای اسلامی شهر
گردش کار : آقای غلامـرضا شاطری بـه موجب لایـحه‌ای که به شـماره 200/22546/211/9000ـ 18/3/1393 ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده اعلام کرده است که:
« 1ـ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در آراء متعددی به صراحت، اصل موضوعات مورد استفاده توسط شورای اسلامی شهر اراک جهت وضع و تعیین عوارض سالانه را غیرقانونی و مورد ابطال قرار داده است. لیکن علی رغم اعلان آرای مذکور در روزنامه رسمی یا حتی اعلام مستقیم آن توسط اشخاص به آن شورا، تأثیری در روند نادرست آن شورا نداشته و مرجع مذکور یا نسبت به موضوع بی اعتنا بوده و یا با ایجاد تبصـره‌ها و به اصطلاح ایجاد شاخ و برگ اضافی به اصل موضوع ابطالی توسط هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، موجبات دور زدن قوانین و آرای آن دیوان را فراهم می‌نماید. (به عنوان نمونه ابطال وضع عوارض در راستای «حذف و یا کسر پارکینگ» طی دادنامه‌های شماره 770ـ 18/10/1391 و 97 الی 100ـ 16/2/1392 و 116ـ 23/2/1392 هیأت عمومی آن دیوان، که شورای اسلامی شهر اراک موضوع را در وضع عوارض سالانه سال 1392 و همچنین با ایجاد تبصره هایی برای سال 1393 اعمال کرده است) و این در حالی است که دیوان عدالت اداری به عنوان عالیترین مرجع اداری کشور محسوب و آراء وحدت رویه صادر شده از هیأت عمومی آن مرجع برای تمامی مراجع اداری و نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی من جمله شهرداریها و نیز شوراهای اسلامی شهر و روستا لازم‌الاتباع بوده و تنها قوانین لاحق می‌تواند برطرف‌کننده آن باشد.
2ـ عوارض و بهای خدمات غیرقانونی سال 1393 شهر اراک که موضوع آن قبلاً بر اساس آراء صادر شده توسط هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مغایر با قانون و خارج از اختیارات مرجع وضع تشخیص داده شده و ابطال شده است.
2ـ1ـ در خصـوص تعرفه (7) از فصـل (1) با عنوان عـوارض عـدم تأمین پارکینگ به استناد دادنامه‌های شماره 770ـ 18/10/1391 و 97 الی 100ـ 16/2/1392 و 116 ـ 23/2/1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مطلق اخذ عوارض بابت حذف یا کسر پارکینگ خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع تشخیص داده شده است. لیکن مرجع مربوطه با ایجاد (6) تبصره در ارتباط با ساختمانهایی که به علت وضعیت خاصان امکان دسترسی یا احداث پارکینگ را ندارند به وضع عوارضی جهت حذف یا کسر پارکینگ این قبیل ساختمانها پرداخته که نه تنها مطابق ماده (71) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 و اضافات و الحاقات و اصلاحات بعدی آن، تعیین تکلیف موضوع در حدود اختیارات و وظایف آن شورا نبوده است، بلکه مطابق بند (34) الحاقی سال 1382 همان ماده، شوراهای شهر مکلفند طرحهای جامع شهری و تفصیلی ارائه شده از سوی شهرداریها را پس از بررسی به مراجع ذی‌ربط قـانونی جهت تصویب نهایی ارسال دارند. نص بنـد مذکور مبین این امر است که شوراهای شهر صرفاً ناظر بر اجرای صحیح طرحهای جامع شهری محسوب می‌شوند و وظیفه هماهنگ کردن برنامه‌های شهرسازی و یافتن شیوه‌های اصولی و مناسب ساختمانی و تصویب معیارها و ضوابط و آیین‌نامه های شهرسازی بر اساس مواد (1) و (2) قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری مصوب سال 1351 بر عهده شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است. لذا نه تنها شوراهای اسلامی شهر وظیفه تبعیت و نظارت بر اجرای ضوابط و معیارهای تعیین شده آن شورای عالی را بر عهده دارند بلکه به استناد ماده (7) قانون اخیرالذکر شهرداریها نیز مکلف به اجرای مصوبات شورای عالی مذکور هستند. معذالک وضع عوارضی جهت کسر یا حذف پارکینگ توسط شورای اسلامی شهر اراک و وصول آن از سوی شهرداری خارج از اختیارات آن مرجع است.
2ـ2ـ در ارتباط با تعرفه (1) از فصل (2) با عنوان عوارض تفکیک عرصه، بر اساس دادنامه‌های به شماره 964ـ 11/9/1386 و 218ـ9/4/1387 و 393ـ 29/9/1389 و 459ـ20/1/1389 و 492ـ4/11/1389 و 275ـ16/5/1391 و 621 ـ 13/9/1391 و 627 ـ 20/9/1391 و 634 ـ20/9/1391 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، تعیین و دریافت عوارض تفکیک عرصه خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات شوراهای اسلامی شهرها تشخیص داده شده است.
2ـ3ـ تعرفه (3) از فصل (2) با عنوان عوارض نقل و انتقال املاک بر اساس دادنامه شماره 799ـ2/11/1391 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، تعیین عوارض بر معامله املاک مستغلات، مستحدثات و سرقفلی، مغایر قانون تشخیص داده شده است. مطابق ماده (59) قانون مالـیاتهای مستقیم نقل و انتقال املاک به مأخذ مربوطه مشمول مالیات از سوی معامل ملک قرار گرفته و متعاقباً بر اساس ماده (50) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 برقراری عوارض به درآمدهای مأخذ محاسبه مالیات، سود سهام شرکتها، سود اوراق مشارکت، سود سپرده‌گذاری و سایر عملیات مالی اشخاص نزد بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، توسط شورای اسلامی و سایر مراجع ممنوع است.
2ـ4ـ تعرفه (3) از فصل (3) با عنوان عوارض بنگاههای باربری به مأخذ (2) درصد مطابق دادنامه شماره 604 ـ 16/2/1389 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مغایر قانون تشخیص داده شده است.
2ـ 5 ـ تعرفه (4) از فصل (3) با عنوان عوارض حق النظاره و طراحی مهندسین به مأخذ (5) درصد مطابق دادنامه شماره 664 ـ27/9/1391 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، وضع عوارض بر درآمد حق النظاره مهندسان از این حیث که از مصادیق ارائه خدمات و مأخذ محاسبه مالیات است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع تشخیص شده است.
2ـ6 ـ تعرفه (4) از فصل (4) با عنوان عوارض جایگاههای سوخت بر اساس دادنامه شماره 383ـ 4/6/1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مغایر قانون تشخیص داده شده است.
2ـ7ـ بند (7) تعرفه (6) بهای خدمات با عنوان بهای خدمات دستگاههای خودپرداز بانکها و مؤسسات اعتباری و قرض‌الحسنه‌ها مطابق دادنامه شماره 551 ـ 20/8/1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، از این حیث که از مصادیق ارائه خدمت و مأخذ محاسبه مالیات است و مطابق ماده(50) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 برقراری عوارض بر خدماتی که در قانون مذکور تعیین‌تکلیف شده و همچنین به درآمدهای مأخذ محاسبه مالیات، توسط شورای اسلامی و سایر مراجع ممنوع میباشد، خلاف قانون تشخیص شده است.
2ـ 8 ـ تعرفه (15) بهای خدمات با عنوان جدول ارزش معاملاتی ساختمان در سال 1393 بر اساس دادنامه‌های شماره 361ـ 9/9/1382 و 572 ـ573 ـ 18/10/1384 و 664 ـ 18/9/1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، خلاف قانون تشخیص شده است. لازم به ذکر است تبصره (11) ماده (1001) قانون شهرداری الحاقی سال 1358 میباشد در حالی که مطابق ماده (64) قانون مالیاتهای مستقیم مصوب سال 1366 و اصلاحی آن سال 1380 که از نظر زمانی نسبت به قانون شهرداری مؤخر است و تعیین ارزش معاملاتی به عهده کمیسیون تقویم املاک مندرج در ماده (64) قانون مالیاتهای مستقیم بوده و بدین ترتیب تبصره (11) ماده (100) قانون شهرداری الحاقی سال 1358 دیگر موضوعیت ندارد. همچنین ارزش معاملاتی مذکور مبنای محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک مندرج در ماده (59) قانون مالیاتهای مستقیم قرار گرفته که به لحاظ مفاد ماده (50) قانون مالیات بر ارزش افزوده وضع تعرفه بهای خدمات بر ارزش معاملاتی املاک از سوی شورای اسلامی شهر اراک فاقد وجاهت قانونی است.
3ـ مطابق مفاد ماده (92) قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 25/3/1392 مجمع تشخیص مصلحت نظام که بیان می‌دارد «چنانچه مصوبه‌ای در هیأت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رأی هیأت عمومی در مصوبات بعدی، الزامی است. هرگاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رأی هیأت عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خارج از نوبت بدون رعایت مفاد ماده (83) این قانون و فقط با دعوت نماینده مرجع تصویب‌کننده، در هیأت عمومی مطرح می‌نماید.» اعضای شورای اسلامی شهر اراک، آراء فوق‌الاشاره را در تعرفه‌های مصوب سال 1393 رعایت نکرده و مجدداً به تصویب رسانده‌اند و در واقع از اجرای آرای هیأت عمومی استنکاف کرده‌اند.
4ـ با عنایت به اصل 105 قانون اساسی تصمیمات شوراها نباید مخالف موازین اسلام و قوانین کشور باشد و با توجه به ماده (6) قانون اصلاح موادی از قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 27/1/1392 با موضوع اصلاح ماده (80) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375 مصوبات شوراها نباید مغایر با موازین اسلام یا قوانین و مقررات کشور و یا خارج از حدود وظایف و اختیارات شوراها باشد که عوارض ابطال شده در دادنامه‌های فوق‌الذکر، تماماً به دلیل مغایرت با مواد (50) و (51) قانون مالیات بر ارزش افزوده و نیز خارج بودن از اختیارات مرجع وضع، ابطال شده‌اند. لذا وضع مجدد عوارض یاد شده برای سال 1393 و به تبع آن وصول عوارض مذکور مغایر با روح و مفاد قوانین مذکور و به منزله استنکاف از اجرای آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است.
6 ـ به استناد ماده (66) قانون مجازات اسلامی (مجازاتهای بازدارنده) مصوب 1375 وصول عوارض ابطال شده در دادنامه‌های فوق‌الذکر که بر خلاف مواد (50) و (51) قانون مالیات بر ارزش افزوده و نیز خارج بودن از اختیارات مرجع وضع است جرم تلقی شده و کیفر مربوط را به دنبال دارد.»
متن مصوبه شورای اسلامی شهر اراک در قسمتهای مورد اعتراض شاکی به شرح زیر است:
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 20275
تاریخ تصویب : 93/6/17
تاریخ ابلاغ : 93/6/17
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
