آیا منتقل الیه می تواند در جریان دادرسی به عنوان وارد ثالث و پس از صدور حکم به عنوان معترض ثالث از باب تعلق نصف سرقفلی ادعای حق نماید یا خیر؟
نظریه قضات دادگاههای حقوقی دوتهران
203
اگر در سند اجاره حق انتقال منافع محل کسب سلب شده و معهذا مستاجر مورداجاره را به غیر واگذار کرده و مالک علیه مستاجر اول به خواسته تخلیه به علت تعدی و تفریط اقامه دعوی نموده باشدآیا منتقل الیه می تواند در جریان دادرسی به عنوان وارد ثالث و پس از صدور حکم به عنوان معترض ثالث از باب تعلق نصف سرقفلی ادعای حق نماید یا خیر؟
در تاریخ 14/9/64 راجع به مساله مذکور سه نظر ابراز شده است :
نظر اول
با توجه به عموم و اطلاق مواد270 و582 قانون آئین دادرسی مدنی دایر به حفظ حقوق ثالث و جواز ورود او به دعوی و اعتراض وی به حکم صادره به عنوان ذینفع و اینکه در مانحن فیه منتقل الیه متصرف از باب سرقفلی به حکم تبصره 1 ماده 19 قانون روابط موجر و مستاجر مصوب مرداد 1356 ذیحق و ذینفع تلقی می شود بنابراین منتقل الیه می تواند در دعوی مالک به طرفیت مستاجر به خواسته تخلیه مورد اجاره به هرجهت و سبب که باشد مادام که دادرسی در جریان است به عنوان وارد ثالث و پس از صدور و قطعیت رای به عنوان معترض ثالث برای حفظ نصف سرقفلی خود مداخله نموده و اقامه دعوی کند0 البته منتقل الیه در ماهیت و موضوع دعوی تخلیه مستقلا" ذینفع و صاحب سمت نیست بلکه از نتیجه و اثر حکم منتفع می شود یعنی در محق شدن مستاجر اصلی ذینفع است به این بیان که می تواند در جریان دعوی تخلیه مستاجر وارد شده و با اثبات عدم تخلف خوانده موجبات بطلان دعوی مالک را فراهم و با عدم تخلیه مورد اجاره و ادامه تصرفات خود نصف سرقفلی خویش را حفظ نماید و یا به عنوان معترض ثالث ابطال رای تخلیه را از دادگاه بخواهد و با اثبات حقانیت مستاجر محکوم علیه موضوع تخلیه را منتفی کند و در نتیجه از نصف حق سر قفلی بر خووردارد شود و این مقدار حقوق از سرقفلی کافی است که منتقل الیه ذینفع قلمداد شود و به عنوان وارد یا معترض ثالث مداخله نماید0
نظر دوم
در فرض مذکور انتقال الیه فقط می تواند به عنوان وارد ثالث مداخله نماید نه به عنوان معترض ثالث ، به این توضیح : با توجه به صراحت ماده 270 قانون آئین دادرسی مدنی که شخص ثالث اگر خود را ذینفع در محق شدن یکی از طرفین بداند می تواند وارد دعوی گردد منتقل الیه نیز در دعوی مالک به خواسته تخلیه به طرفیت مستاجربه هر سبب و جهت می تواند وارد دعوی شود و با کمک به خوانده درارائه دلایل موجبات رد دعوی مالک را فراهم سازد زیرا هر چند منتقل الیه مستقلا" برای خود حقی قایل نیست لیکن در محق شدن مستاجر ذینفع می باشد و می تواند ادعا کند اگر حقانیت مستاجر ثابت شود مورد اجاره تخلیه نخواهد شد و ازاو خلع ید به عمل نخواهدآمدوبااستدامه تصرفاتش نصف سرقفلی وی مالا" محفوظ خواهد ماند در غیر این صورت با صدور و اجرای حکم تخلیه حق مقدر او از حیث تعلق نصف سرقفلی تفویت خواهد شد و این مورد از مصادیق بارز ماده 270 قانون آئین دادرسی مدنی است اما در خصوص اعتراض ثالث چون چنین صراحت قانونی مبنی بر جواز مداخله ثالث به عنوان معترض نسبت به رای صادره وجود ندارد بنابراین منتقل الیه در موضوع و ماهیت دعوی تخلیه به علت تعدی و تفریط فاقد سمت می باشد و نمی تواند نسبت به حکم تخلیه مورد اجاره به علت تخلف مستاجر اعتراض کرده و در مقام مطالبه نصف سرقفلی ابطال رای صادره را بخواهد0
نظر سوم که با اکثریت آراء ابراز شده است
حقوق و منافعی که در مواد270 و582 قانون آئین دادرسی مدنی برای ثالث پیش بینی و مجوز دخالت او در دادرسی و اعتراض وی نسبت به حکم شده است حقوق و منافع قانونی است لاغیر و چون در قانون روابط موجر و مستاجر حقوق کسب و پیشه اساسا" برای مستاجر متخلف جز در مورد انتقال به غیر آنهم در فرض خاص برای منتقل الیه به میزان نصف شناخته نشده است بنابراین دردعوی مالک به خواسته تخلیه به علت تخلف مستاجر محل کسب به جز انتقال به غیر منتقل الیه که غاصبی بیش نیست نمی تواند چه به عنوان وارد ثالث و چه معترض ثالث مداخله واقامه دعوی نماید زیرا در ماهیت دعوی هیچ سمت وحق ونفعی ندارد وحق یا نفع احتمالی او از باب تعلق نصف حق کسب و پیشه نیز بی مورد است چه قانونا" در مورد تخلف مستاجر از جمله تعدی و تفریط نسبت به مورد اجاره موضوع سرقفلی اساسا" منتفی است و اصولا" حقی به موجب قانون به عنوان سرقفلی در دعوی مطروحه وجود ندارد تا منتقل الیه مستحق نصف آن باشد و بتواند به عنوان ثالث وارد شود و یا به عنوان معترض ثالث اساس رای صادره را که اصل بر اعبتار آن است مخدوش کند و قضیه محکوم بها را تجدیدمصلع نماید النهایه چنانچه از این رهگذر ضرری متوجه منتقل الیه شودمی تواند مستقلا" علیه ید سابق خود اقامه دعوی کند لاغیر0 البته استنثائا" فقط در دعوی تخلیه به علت انتقال به غیر منتقل الیه هرچند ضرورتی به اینکار نیست می تواند از باب تعلق نصف سرقفلی وارد دعوی شودو یا از این حیث به عنوان ثالث به رای صادره اعتراض نماید زیرا منحصرا" در این مودر استحقاق نصف سرقفلی به موجب تبصره 1ماده 19 قانون روابط موجر و مستاجر تجت شرایطی برای منتقل الیه پیش بینی شده است نه سایر موارد0
مرجع :
کتاب اندیشه های قضائی ، تدوین ونگارش یوسف نوبخت
انتشارات سازمان انتشارات کیهان ،چاپ سوم ،تابستان سال 1370
118
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 203
تاریخ تصویب : 1364/09/14
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
ابلاغ اظهارنامه وسیله پست سفارشی آئین نامه نحوه انتخاب و برکناری ، شرایط و حدود اختیارات و وظایف امین یا هیات امناء مذهبی و موقوفات
