ماده 27 قانون علائم و اختراعات مصوب 1310 ناظر به ( ابداعات و اکتشافات و اختراعات داروئی ) نیز بوده ، از ( فرمولهاوترتیبات دوائی ) موضوع بند 3 ماده 28 قانون مذکور انصراف دارد
رای وحدت رویه : 615 - 19/1/1376
رای هیات عمومی دیوان عالی کشور
ماده 27 قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب تیرماه 1310 به طور اطلاق پذیرش تقاضای ثبت ( ابداع هر محصول صنعتی جدید و کشف هر وسیله جدید با اعمال وسائل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول ) را جهت استفاده از مزایای مقرر در ماده 26 این قانون تجویز نموده که بالنتیجه ناظر به ابداعات و اختراعات و اکتشافات داروئی نیز می باشد0 بند3 ماده 28 قانون موصوف (فرمولها و ترتیبات دوائی ) صرفا" ناظر به مواد و اجزاء تشکیل دهنده هر دارو بوده و منصرف از موارد مذکور در ماده 27 قانون ثبت علائم و اختراعات است 0 نظر به اینکه خواسته دعاوی مطروحه در شعب اول و سوم دیوان عالی کشور (ثبت طریقه تهیه مواد و ترکیبات داروئی جدید) و در حدود مفاد ماده 27 قانون فوق الذکر می باشد بنابراین رای شعبه اول دیوان عالی کشور که مالا" متضمن این معنی است موافق با موازین قانونی تشخیص و با اکثریت قریب به اتفاق آراء تایید می گردد0
این رای طبق ماده واحده قانون وحدت رویه قضائی مصوب سال 1328 برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاهها در مواردمشابه لازم الاتباع است.
هیات عمومی دیوان عالی کشور
207
* سابقه *
شماره رای : 19615/1/1376
شماره پرونده : 137537
شماره جلسه : 13761
علت طرح : اختلاف نظر بین شعب اول و سوم دیوان عالی کشور
آئین نامه اجرای قانون ثبت علایم واختراعات : ماده 48
ترکیب ، ترتیب ، و فرمول دارویی
موضوع : ابداع و اکتشاف و اختراع دارویی
قانون ثبت علایم واختراعات مصوب 1310 : مواد27و28
قرارداد اتحادیه پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی مصوب 1337 : ماده واحده
در ساعت 9 صبح روز سه شنبه مورخ 19/1/1376 جلسه هیات عمومی دیوان عالی کشور به ریاست حضرت آیت الله محمدمحمدی گیلانی رئیس دیوان عالی کشور و با حضور جنابان آقایان قضات شعب دیوان عالی کشور و نماینده جناب آقای دادستان کل کشور تشکیل و با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید رسمیت یافت 0
رئیس : تهافت دادنامه شماره 30260/8/1374 شعبه اول دیوان عالی کشور به تصدی جناب آقای بهروز صفرزاده مستشار و جناب آقای احمد اردکانی عضو معاون با دادنامه شماره 3195/3/1375 شعبه سوم دیوان عالی کشور به تصدی جناب آقای محمدمهدی منشی زاده منوچهری رئیس و جناب آقای دکتر علی خوشوقتی مستشار مطرح است 0
رئیس : جناب آقای نیری گزارش جریان امر را قرائت فرمائید0
ریاست محترم هیات عمومی دیوان عالی کشور
احتراما" معروض می دارد در مورد بند3 ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310 توسط شعب اول وسوم دیوان عالی کشور رویه های مختلفی اتخاذ گردیده که ایجاب می نماید موضوع از نظر ایجاد رویه واحد قضائی در هیات عمومی دیوان عالی کشور مطرح شود0 خلاصه جریان پرونده ها بشرح زیر است :
1 به حکایت پرونده شماره 1827411 شعبه اول دیوان عالی کشور آقای سیروس پویان به وکالت از شرکت اکتیولاژت هاسل دعوائی به طرفیت اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به خواسته الزام اداره خوانده به ثبت اختراع و (طریقه تهیه مواد و ترکیبات داورئی جدید جهت استفاده دهانی )) و (طریقه تهیه وترکیب فرمول داروئی و مواد متغیر اسیدی جهت استفاده از راه دهان ) در دادگاه حقوقی یک تهران مطرح نموده ، مبنی بر اینکه موکل وی با استفاده از امتیاز حق تقدم مندرج در بند یک از ماده 4 قرارداد اتحادیه پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی که در اسفندماه سال 1377به تصویب مجلس رسیده با تقدیم دو فقره اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع نموده که اداره خوانده اقدام به رد اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع کرده است 0 لذا به استناد ماده 48 آئین نامه اصلاحی اجرای قانون ثبت علائم واختراعات مصوب 1337 صدور حکم بر ابطال تصمیم مذکور و الزام اداره خوانده به صدور ورقه اختراع را تقاضا کرده است 0شعبه اول دادگاه حقوقی یک تهران بشرح دادنامه شماره 1237 28/11/72 چنین رای داده است :
000 دادگاه در ماهیت امر نظر به تخصصی بودن قضیه و به منظور کشف حقیقت و صحت و سقم اظهارات طرفین قرار ارجاع امربه کارشناس ثبت علائم واختراعات صادر نموده است و آقای کارشناس نظریه خودرا در تاریخ 25/10/72 اعلام نموده که ملخص آن چنین می باشد:
اولا" ترتیبات داروئی صحیح است وترکیبات داروئی اشتباها" در بعضی از مجلدات مجموعه قوانین ثبتی درج گردیده 0 ثانیا" مقنن از تصریح حکم مذکور مقصود خاصی را ملحوظ نظر داشته و از نظرلغوی ترکیبات و ترتیبات مختلف المعنی بوده و باتوجه به مفاهیم فوق الاشعار و تطبیق مفهوم هر یک از دو لغت با مدلول ماده 27 قانون ثبت علائم و اختراعات به نظر می رسد که ترتیبات داروئی از درهم آمیختن مواد و محلولهای ساخته شده به دست می آیدومتضمن نوآوری نیست ونمی تواند از زمره اخترعات تلقی گردد و به همین جهت ممنوعیت مندرج درشق 3 ماده 28 قانون ثبت علائم به داروسازان تجربی که فاقدفرهنگ و دانش داروسازی می باشند تسری دارد و این ممنوعیت بر حسب تعریف اختراع موضوع ماده 27 قانون یاد شده موجه و منطقی به نظر می رسد0 و مقنن با تصویب بند3 ماده 28 مبادرت به حمایت از محقق واقعی از غیر واقعی نموده و با تحقیقات به عمل آمده رویه اداره خوانده ازبدو امر تا طرح دعوی حاضر مسوولین اجرای ثبت علائم و اختراعات از تعبیر و تفسیر مشروحه فوق تبعیت نموده همواره اختراعات داروئی رابه ثبت رسانده اند خاصه اینکه در تمام کشورهای مترقی دنیا به ویژه کشورهای عضو اتحادیه قرارداد پاریس نتایج تراوشات فکری مخترعین داروئی مورد تقدیر و سپاس قرارگرفته لذا عدم ثبت اختراعات داروئی در ایران و قبول ثبت آن در خارج اولا" غیرمنطقی ثانیا" به مشابه آن است که دولت ایران برای مخترع داروئی سرطان یاایدز که هردو از بیماریهای خانمانسوز و دشمن سلامت به شمار می روند ارج و قربی قائل نگردد و همچنین زمینه سرقت تراوشات فکری وزحمات محققین و دانشمندان در ایران فراهم می گردد)
دادگاه با پذیرش نظریه کارشناس به این شرح رای داده است :
نظریه آقای کارشناس با اوضاع و احوال محقق و معلوم قضیه موافقت داشته و مبتنی بر مبانی عملی و عقلی ومنطقی می باشدو قطع نظر از موارد معروضه نادیده انگاشتن مفهوم ومنطوق عبارت ترتیبات داروئی به فرض که ترتیبات داروئی همان ترکیبات داروئی تلقی گردد نظر به اینکه به دلالت اظهارات نماینده حقوقی سازمان ثبت واظهار نظر کارشناس از بدو تاسیس در اداره مالکیت صنعتی تا کنون بند ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات جامه عمل به خود نپوشیده ودر طول 60 سال حیات سازمان بند مذکور بدون اجراء دربوته اجمال ومتروک باقی مانده است و رویه متداول و مستمرکارمندان ومسوولین آن اداره در قبول درخواستهای ثبت اختراعات ترکیبات داروئی در طول سالهای گذشته آنچنان عادتی را بین آنان ایجاد نموده که جنبه اجباری به خود گرفته و به صورت عرفی پایدار و عمومی در بین حقوقدانان درآمده و همه آنرا به دیده احترام می نگرند و در نهایت به عنوان یک قاعده الزام آور مرسوم شده و این عملکرد در عرف جاری باعث متروک شدن بندسوم ماده 28 قانون یاد شده گردیده و عملا" آنرا نسخ ضمنی نموده است بنابه مراتب فوق الاشعار دادگاه دعوی خواهان را موجه تشخیص مستندا" به ماده 7 قانون مارالذکر حکم برابطال تصمیم اداره خوانده به شماره اخطاریه شماره 51222/7/5122372/7/1372 و الزام نامبرده به ثبت و صدورورقه اختراع موضوع اظهارنامه شماره 2229856/5/72 و 2729858/5/72 خواهان صادر و اعلام می دارد0
با تجدیدنظرخواهی اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسنادواملاک و طرح آن در شعبه اول دیوان عالی کشور شعبه مذکور طی دادنامه شماره 74/1260/301/8/74 چنین رای داده است :
از ناحیه تجدیدنظرخواه ایراد و اعتراض موثری که مستلزم نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته و منطبق باماده 10 قانون تجدیدنظرآراء دادگاهها باشد به عمل نیامده است قطع نظر از استدلال اخیر دادگاه بند3ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات مصوب 1310 ناظر به فرمولها و ترکیبات دوائی است نه ترکیبات داروئی وموردتقاضای ثبت اختراع طریقه تهیه مواد وترکیبات داروئی جدید جهت استفاده دهانی منصرف از مقررات ماده موصوف است مضافا" اینکه شرکت خواهان تبعه کشور سوئد در تاریخ 7/1/1993 میلادی بشماره 244380 مطابق قوانین محل برای مدت 19سال و 4ماه و21 روز تحصیل ورقه اختراع کرده و برای بقیه مدت طبق ماده 30 قانون ثبت علائم و اختراعات در ایران نیز تقاضای ورقه اختراع نموده است لذا با رد تجدیدنظرخواهی دادنامه مورد تقاضای تجدیدنظر نتیجتا" ابرام می گردد0
2 طبق پرونده شماره 153/8753 مطروحه در شعبه سوم دیوان عالی کشور آقای سیروس پویان به وکالت از طرف شرکت لابراتوربرامکس در تاریخ 2/7/72 دادخواستی به طرفیت اداره مالکیت صنعتی بر الزام خوانده به ثبت اختراع (ترکیبات جدید داروئی بر اساس مشتقات نومروسترول و طریقه تهیه و بدست آوردن آنها ) تقدیم دادگاههای حقوقی یک تهران می نماید پرونده در شعبه اول دادگاه حقوقی یک تهران مطرح ، دادگاه پس از رسیدگی و کسب نظر کارشناس برابر دادنامه شماره 301240/11/72 به همان جهت ومبانی مندرج دردادنامه شماره 281237/11/72 حکم بر ابطال تصمیم اداره خوانده در خصوص رد تقاضای اختراع و الزام اداره خوانده به پذیرش ادعا و صدور ورقه اختراع صادر می نماید0 اداره مالکیت صنعتی از این حکم نیز تجدیدنظرخواهی به عمل می آورد پرونده در شعبه سوم دیوان عالی کشور مطرح و شعبه مزبور بشرح دادنامه شماره 95/313/3/75چنین رای می دهد:
اعتراض تجدیدنظرخواه نسبت به دادنامه 301240/11/72 صادره از شعبه اول دادگاه حقوقی یک تهران وارد است زیرا:
اولا" به موجب بند4 ذیل ماده یک قرارداد پاریس که دولت ایران به موجب ماده واحده قانون مصوب اسفندماه 1337 به آن ملحق گردیده منظور از ورقه اختراع ، انواع مختلف از ورقه های اختراع صنعتی است که قوانین کشورهای اتحادیه آنرا شناخته باشند و ورق بند3 ماده 4قرارداد پاریس تسلیم هر درخواستی که به موجب قانون داخلی هر کشور عضو اتحادیه یا به موجب عهدنامه های دوجانبه یاچندجانبه منعقد بین کشورهای اتحادیه معتبر شناخته شده باشد موجد حق تقدم می گردد بنابراین به موجب قرارداد پاریس هم در مورد اختراعات اظهارنامه ها و درخواستهائی معتبر شناخته شده که قوانین کشورهای اتحادیه اعتبار آنرا به موجب قوانین کشوری شناخته باشند0از طرفی طبق بند3ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات مصوب 1310برای فرمولها و ترتیبات داروئی نمی توان تقاضای ثبت اختراع نمود و به دلالت اوراق پرونده آنچه که بعنوان اختراع مورد لحوق درخواست ثبت از طرف شرکت خواهان قرار گرفته اختراع راجع به طرز تهیه ترکیبات داروئی است که ثبت آن به عنوان اختراع با منع قانونی مصرح در بند3 ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات مواجه است 0
ثانیا" دادگاه بشرح تصمیم مورخ 9/10/72 به دو منظور قرار ارجاع امر به کارشناس صادر نموده اول اینکه کارشناس رویه اداره ثبت علائم واختراعات را در برخورد با این قبیل تقاضاها که راجع است به ثبت فرمولها وترکیبات داروئی بعنوان اختراع بررسی واظهار نظر نماید در ثانی اظهارنظر نماید چه در قدیم و چه بعداز انقلاب فرقی بین ترتیبات دوائی و ترکیبات داروئی قائل بوده اند یاخیر و عملا" اختراع مزبور را به ثبت رسانده اند یانه ؟ که اقدام دادگاه در زمینه ایکال توضیح این مسائل به نظریه کارشناس صحیح و قانونی نمی باشد زیرا تشخیص مراد قانونگزار از ظاهر عبارت به کار برده شده در متن قانونی امر قضائی محض است و بر دادرس دادگاه است که با بررسی ظاهر الفاظ به کار برده شده در متن قانون و در نظر گرفتن مفاهیم عرفی الفاظ و تفسیر قضائی در حدی که اصل هفتاد و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تجویز کرده است مقصودومراد قانونگزار را تشخیص دهد و این معنی محتاج الیه جلب نظر کارشناس نیست و فرضا" هم اداره ثبت علائم و اختراعات قبلا" تقاضائی این چنین را پذیرفته باشد این سابقه با وصف نص مذکور دربند3 ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات برای خواهان اثبات حقی نمی کندو فضلا" بر مراتب آنکه نظر کارشناس در این قسمت که کلمه ترغیب غیر از ترکیب است از آنجا که در بند3ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات از فرمولها و ترتیبات دوائی گفتگو شده و اگر ترتیبات داروئی را آنچنان که مورد لحوق نظر کارشناس قرارگرفته بپذیریم لازم می آید هر داروخانه ای بتواند تعدادی دارو را در قفسه ای ترتیب دهد و سپس برای مجموعه این ترتیبات تقاضای ثبت نماید و قانونگزار هم ثبت این عمل لغو را ممنوع کند0
ثالثا" ماده 13 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی وداروئی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 1334 که راجع است به عنوان داروهای اختصاصی صرفا" داروئی را تحت این عنوان پذیرفته که با فرمولها و اسم ثابت با علامت مخصوص صنعتی مشخص بنام ابداع کننده ثبت شده باشد که در این مورد ماده یک طرح آئین نامه نصب و ثبت اجباری علائم صنعتی مصوب 1328 هم تاکید نموده تمام اجناس داروئی و طبی و000 اعم از اینکه در داخله ایران ساخته یادر خارج ساخته شده باشد در بازار تحت اسم مشخصی که بر روی برچسب آن زده میشود به معرض فروش قرار گیرد باید دارای علامت صنعتی یاتجارتی ثبت شده بوده باشد000 بنا به مراتب و با عنایت به اینکه به موجب بخشنامه شماره 2619848/11/1317 وزرات دادگستری به عنوان دوائر و دادگاههای مرکز و شهرستانها کاربرد واژه دارو به چای واژه دوا که به تصویب فرهنگستان رسیده موکدا" توصیه شده است و با توجه به درج کلمه (فرمول ) قبل از عبارت (ترتیبات دوائی ) مقطوع این است که منظور نظر قانونگزار از فرمولها و ترتیبات دوائی مذکور در بند3 ماده 28قانون اشعاری همان فرمولها وترکیبات داروئی است که ثبت آن به عنوان اختراع ممنوع اعلام گردیده است و بااین وصف دادنامه تجدیدنظرخواسته که خلاف موازین قانونی فوق الشعار صدور یافته به استناد ماده 6 قانون تجدیدنظر آراء دادگاهها نقض می شود000
همانطور که ملاحظه می فرمائید شعب اول و سوم دیوان عالی کشور نسبت به موارد مشابه یعنی در مورد ثبت فرمول و ترکیب داروئی به عنوان اختراع و مقررات بند3ماده 28 قانون مذکور رویه های مختلف اتخاذ نموده اند لذا به استناد ماده واحده قانون مربوط به وحدت رویه قضائی مصوب تیرماه سال 1328 طرح آن در هیات عمومی دیوان عالی کشور جهت اتخاذ رویه واحد قضائی مورد استدعاست 0
معاون اول قضائی دیوان عالی کشور حسینعلی نیری
رئیس : جناب آقای مفید بفرمائید:
اختلاف بین شعب محترم اول و سوم دیوان عالی کشور دراستنباط از بند سوم ماده 28 قانون ثبت علائم است که این ماده در مجموعه هایی که از قوانین تا سال 1353 ترتیب یافته آمده و درمجموعه های چاپ سالهای بعد حذف شده و به نظر می رسد که متروک مانده و نسخ ضمنی شده لذا چون قانون مبنای اختلاف منسوخ است پرونده قابل طرح نیست در ماهیت موضوع هم به نظر می رسد اعمال ماده 27 در مورد اختراع نظر مقنن را تامین کند0
رئیس : جناب آقای فهیمی
صرف نظر از فرمایشات جناب آقای مفید که راجع به قابلیت اعمال قانون و باقی بودن اعتبار قانون بحث فرمودند بنده معتقد هستم که اساسا" رای شعبه سوم دیوان عالی کشور تحت عنوان رویه هنوزنهایی نشده یعنی این رایی است که شعبه سوم دیوان عالی کشورایرادگرفته ایراد قانونی و قضائی گرفته در موارد عدیده متذکر شده و ظاهر قضیه این است که پرونده را برگردانده به شعبه دادگاه بدوی چه استنباط و روشی را اتخاذ می کند که احتمالا" روش آن شعبه بدوی چنان ممکن است باشد که دیوان نظر بعدی دادگاه را تایید بکند یا به عقیده خودش باقی باشد به نظر بنده هنوز رای شعبه سوم دیوان عالی کشور نهائی نشده که روش متفاوت باشد و از این جهت پرونده را قابل طرح در دیوان عالی کشور نمی دانم 0
رئیس : جناب آقای صفرزاده :
بنده مساله را قابل طرح می دانم آنچه که جناب آقای مفید فرمودند که قابل طرح نیست ایشان مجموعه قوانینی راملاحظه فرموده اند که موادی از قانون ثبت علائم و اختراعات را چاپ کرده و کلیه مواد را چاپ نکرده ، بنابراین عدم چاپ کلیه مواد دلیل نمی شودکه ماده 28 نسخ شده باشد قانون سال 1310 ثبت علائم و اختراعات به قوت خود باقی است و علاوه بر آن به منظور حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی در سال 1337 دولت ایران به عضویت اتحادیه عمومی بین المللی پاریس درآمده که این عضویت نیز به قوت خود باقی است ودرمجموعه قوانین سالهای بعد کل قانون را چاپ کرده اند، در مجموعه قوانین سال 73هم آمده است و قدرت اجرائی دارد0 بنابراین آن جهتی را که جناب آقای مفید فرمودند که قابل طرح نمی باشد آن جهت مردود است و موجه نیست 0 نسخ هر قانونی نیاز به قانون دارد و آنچه را که جناب آقای فهیمی فرمودند که به لحاظ عدم قطعیت رای شعبه سوم موضوع قابل طرح نیست ، نه خیر رای قطعی از شعبه سوم دیوان عالی کشور صادر شده و شعبه سوم دیوان عالی کشور استنباطش طبق بند3از ماده 28 بشرحی بوده است که رای را نقض کرده ولی شعبه اول دیوان کشور استنباطش از بند3ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات طور دیگری بوده ، که در نتیجه دو رای متهافت از شعب دیوان عالی کشور صادر شده من قابل طرح می دانم بقیه عرایضم را بعد از طرح موضوع به عرض آقایان خواهم رساند0
رئیس : جناب آقای دکتر احمد هاشمی :
بحث بنده درباره اصل موضوع است و اگر اجازه بفرمائیدبعداز ورود به ماهیت در خصوص موضوع صحبت خواهم کرد، ولی در خصوص قابل طرح یا غیر قابل طرح بودن مطلب آنچه آقایان در مورد نسخ بعضی از مواد قانون ثبت اختراعات فرمودند باید عرض کنم که مواد مذکور نسخ و فسخ نشده و به قوت خو باقی است و فعلا" در اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اجرا می شود و در اکثر مجموعه های قوانین بخصوص مجموعه قوانین ثبتی چاپ شده است 0به فرض که در مجموعه ای چاپ نشده باشد این امر دلالت بر لغو و یا فسخ قانون مورد استناد ندارد0 ولی آنچه جناب آقای فهیمی فرمودنداگر چه جناب آقای صفرزاده در این خصوص پاسخ دادند باید عرض کنم که شعبه محترم سوم دیوان عالی کشور رای مورد تجدیدنظرخواهی رانقض کرده اند و نتیجتا" نظر شعبه سوم برخلاف نظر شعبه اول بوده است و لذا موضوع مطروحه ، قابل طرح در هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور برای ایجاد وحدت رویه می باشد0
البته در خصوص طرح موضوع بنده بحثی دارم اماچون باطرح موضوع موجب رفع مشکل خواهد شد طرح آنرا مصلحت می دانم لذا ازبحث درباره عدم طرح خودداری می کنم واستدعا دارم اجازه بفرمایند نوبت صحبت در اصل موضوع برای اینجانب محفوظ باشد0
رئیس : جناب آقای احمد رضائی
همانطور که جناب آقای دکتر هاشمی فرمودند عدم درج موادی از قانون دلیل بر نسخ آن نیست 0 قانون ثبت علائم واخترعات به قوت خود باقی است 0 مطالبی که جناب آقای مفید فرمودند در مجموعه قوانین حقوقی موادی از قانون ثبت علائم واختراعات رادرج کرده اند نه تمام مواد را، کمااینکه در همان موردی که حاج آقا استناد فرمودند در ماده 37 می گوید در موارد ذیل هر ذینفعی می تواند به محکمه ابتدائیه تهران رجوع کرده و تقاضای صدور حکم بطلان ورقه اختراع را بنماید:
1 وقتی که اختراع ، اختراع جدیدنیست 0
2 وقتی که اختراع مخالف مقررات ماده 28، ثبت شده باشد0
بنابراین ماده 28 به قوت خود باقی است که در این جا هم ماده 38 که مورد استناد جناب آقای مفید بوده است دلیل بربقاء آن است 0
یک مورد دیگر اینکه در مجموعه قوانین ثبتی که تمام قوانین ثبت شده است والان همین مجموعه که در اینجا است متعلق به سال 1372 است 0 ماده 28 کامل درج شده و در مورد دیگر که جناب آقای صفرزاده پاسخ فرمودند من دیگر وقت دوستان رانمی گیرم باز نتیجه می گیرم که قانون ثبت علائم به قوت خود باقی است وماده 28نسخ نشده 0
رئیس : جناب آقای سپهوند:
در مورد فرمایشات جناب آقای مفید به طوری که آقایان هم فرمودند، نسخ قوانین ترتیبات خاصی دارد قید مواد قانون یا تعدادی از مواد قانونی در بعضی از مجموعه ها و حذف بعضی از مواد دلیل منسوخ بودن مقررات نیست مجموعه های مختلفی تهیه می شود به اعتبارات متفاوت در بعضی از این مجموعه ها تعادی از مواد درج می شود0
بنابراین جائی که موادی حذف شده دلیل این نیست که بدون توجه به قواعدی که اشاره کردم ما مقررات رامنسوخ بدانیم 0 قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310 همانطوری که فرمودند به قوت خودش باقی است 0 من حیث المجموع معتبر است 0
و اما راجع به اینکه آیا بین شعبه اول وسوم اختلافی وجوددارد در اینکه شعبه مخترم اول حکم را تایید کرده وش عبه سوم نقض و ظاهرا" به نقائص هم اشاره فرموده اند0 آیا اختلاف رویه محقق شده تا ماده واحده قانون وحدت رویه قضائی 1328 قابل اعمال باشدیانه ، باید گفت ک تفاوتی ندارد0 در هر حال در این موضوع دوشعبه رویه ای اتخاذ کرده اند، یک شعبه تایید کرده و شعبه دیگر نقض کرده اگرما بخواهیم مساله را مورد توجه قرار بدهیم در کلیه موارد این مساله قابل طرح است آیا شعبه سوم دیوان عالی کشور حکم را نقض کرد آیا دادگاه بعدی تبعیت کرد یا نه حکم مخالفی صادر کردکه اصراری بشود و ترتیبات بعدی ، دلیلی ما نداریم چون دلیلی نداریم معنایش این است که دادگاه بعدی تبعیت کرده و موضوع منتفی است 0 درکلیه موارد اگر ما بنا را بر این بگذاریم که در موارد نقض آیا تبعیت شده یا نه آنچه الان این جا مطرح است این است که دو شعبه محترم دیوان عالی کشور رویه هایشان با هم متفاوت است اما مطابق مقررات قانون وحدت رویه قضائی زمانی رویه متفاوت دو شعبه درهیات عمومی قابلیت طرح دارد که مبنی و مستند واحد باشد اینجا در مورد بند3 ماده 28 که راجع به ترکیبات دارو نیست 0 قطع نظر از آن اختلافی که وجود دارد آیا ترتیبات داروئی است یا ترکیبات داروئی مجموعه ای که الان اینجا هست و مربوط می شود به مقررات تجاری و قانون ثبت علائم و اختراعات هم به طور کامل اینجا درج شده وچاپهای متعددهم دارد0
در بند3 ترکیبات داروئی آمده (فرمولها وترکیبات داروئی ) چون این مساله به ماهیت ارتباط پیدا می کند بنده این جا عرضی ندارم اساس مساله این است که شعبه سوم محترم دیوان عالی کشور نظرشان این است که به نظر من در ماهیت صحیح هم هست که بند3ماده 28 منع کرده ترکیبات داروئی یا ترتیبات داروئی را می خواهم مطرح بکنم که با هم تفاوت دارند و موضوع واحدی نیست 0 قانون رامعتبر می دانند و ممنوعیت را ترتیب اثر داداند اما رای دادگاه اول که شعبه اول دیوان عالی کشور تایید کرده بند3ماده 28 را منسوخ عملی می داند کارشناس انتخاب کرده بر مبنای رویه سازمانها وتشکیلات آمده رای صادر کرده نه باستناد بند3 ماده 28، بنابراین از این بابت مبنای رویه متفاوت است و قابل طرح نیست 0
رئیس : در مورد قابلیت طرح مساله آقایان چنانچه قابل طرح می دانند دستشان را بلند کنند0
رئیس : اکثریت قریب به اتفاق موضوع را قابل طرح دانستند جناب آقای صفرزاده بفرمائید:
مساله مطروحه از جهات عدیده مهم است و من استدعا می کنم آقایان مقداری حوصله به خرج دهند تا موضع روشن شود0 برای حمایت مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی در سال 1337 دولت ایران به عضویت اتحایده عمومی بین المللی معروف به پاریس درآمده بند4ماده یک قرارداد پاریس می گوید: منظور از ورقه اختراع انواع مختلف ورقه های اختراع صنعتی است که قوانین کشورهای اتحادیه آن را شناخته باشند و چون ابهامی برای آقایان در رای شعبه سوم احتمالا" پیش آید عرض می کنم که ابداعات صنعت داروسازی و آنچه که در قسمت داروئی کشف واختراع می شود در زمره اختراعات صنعتی است 0 بند2 ماده 4 قرارداد پاریس هم هر درخواستی را که به موجب قانون داخلی هر کشور که عضو اتحادیه یا به موجب عهدنامه های دوجانبه یا چند جانبه منعقد بین کشورهای اتحادیه معتبر شناخته شده باشد موجد حق تقدم می داند شعبه سوم دیوان عالی کشور معتقد است که طبق بند 3 ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات مصوب 1310 برای فرمولها و ترتیبات دوائی مذکور در بندسوم ماده 28 قانون موصوف همان فرمولها و ترکیبات داروئی است ، این نظر شعبه سوم است که ثبت آن به عنوان اختراع ممنوع اعلام گردیده است به عکس شعبه اول دیوان عالی کشور بر این اعتقاد است که ترتیبات دوائی یا داروئی غیراز ترکیبات داروئی است 0 ترتیب و ترکیب در کتب لغات معنی مترادفی نداشته دارای معانی مخلتف است در فرهنگ معین ترتیب را نظم دادن و هر چیزی را در جای خود قراردادن و ترکیب را به هم پیوستن وآمیخه کردن واختلاط، تبدیل چند جسم به جسم سنگین تر معنی کرده اند در لغت نامه دهخدا ترتیب را نهادن چند چیز به مقام و مرتبه خود یکی پس ازدیگری قراردادن چیزی در مرتبه خود و ترکیب را چیزی اندر چیزی نشاندن معنی کرده است درکشاف اصطلاحات الفنون آمده است که ترکیب در لغت به معنی جمع است و در عرف تالیف بود و آن قرارداداشیاء متعدد است بدانسان که بتوان نام واحدی را بر آن اطلاق کرد و در مفهوم ترکیب ، نسبت به علت تقدم و تاخر و مناسبت اجزاء معتبر نیست چنان که در مفهوم ترتیب حفظ مرتبه از لحاظ تقدیم و تاخیر لازم است 0
ملاحظه میفرمائید که ترکیب وترتیب ازلحاظ لغوی معانی متفاوتی دارد از نظر علمی هم ماده مرکب ماده ای است که از ترکیب دو یا چند عنصر ساخته شود و عنصر ماده ای است که از یک نوع اتم ساخته شده باشد0 ماده مرکب مانند آب که از ترکیب یک مولکول اکسیژن ودو مولکول ئیدروژن بوجود آمده است ، این ترکیب ماده جدیدی است بنام آب ، آب نه اکسیژن است و نه ئیدروژن ، حال که وجه افتراق ترکیب و ترتیب معلوم گردید می توان گفت اگر در دنیا آب نبود وکسی دوعنصر اکسیژن و ئیدروژن را طوری ترکیب می کرد که این ماده حیاتی به وجود بیاید مخترع آب بود0 خداوند متعال آب را در طبیعت چنین خلق کرده است پس آب از ترکیب دو عنصر به وجود می آید0 آب نمک ، آب مقطر، آب قند از جمله ترتیباتی هستند که ماده اصلی و اختصاصی آنان آب است 0 بنابراین اگر آب مخترعی داشته باشد نمی شود آب نمک را به عنوان اختراع به ثبت داد0 چون ماده اصلی آن همان آب است و آب نمک مخلوطی است که با بخارآب ، نمک بجا می ماند0
حال مثالهای علمی تری عرض می کنم البته درکتب پزشکی ، داروئی مطاله کرده با کارشناسان داروئی و درمان هم مطرح کردم ومجموعه مطالعات خود را خدمت آقایان عرض می کنم 0 الکساندرفلمینک در 1929 هنگامی که بر روی انواع استافیلوکوکها کار می کرد تعدادی از بشقابهای مخصوص کشت موجود در آزمایشگاه وی در معرض هوا قرار می گیرد کپک می زند فلمینگ متوجه می شود که بشقابهای حاوی قارچ کپک زده و آن قسمت از کلنی های استافیلو کوکی را شفاف و لیزنموده و از بین برده است و بدین طریق پنی سیلین را به عنوان آنتی بیوتیک کشف نمود که یک اسیدآلی است وازکشتهای قارچ پنی سیلیوم گریزوژنوم به دست به دست می آید0 مخترع پنی سیلین که ماده اصلی آنتی بیوتیکهای خانواده پنی سیلین است فلمینگ می باشد و این یک ترکیب داروئی است که بنام الکساندر فلمینگ ثبت شده است و از این ترکیب امروزه ترتیبات داروئی فراوانی را درست کرده اند که دارای طیف واثرات مختلفی است و از آن جمله است آنتی بیوتیک های آمپی سیلین ، طوری ساخته شده که پزشکان هر 6 ساعت یک کپسول آن را تجویز می کنند آموکسی سیلین را گفته اند هر 8 ساعت یک کپسول اثر دارد،اگزاسیلین و سایر آنتی بیوتیکها که ماده اصلی و داروی اختصاصی آن پنی سیلین است 0 سازندگان آنتی بیوتیکها چیز تازه ای اختراع نکرده اند بلکه ترتیبات داروئی با طیف و اثرات مختلفی بوجود آورده اندکه هیچکدام از آنها به عنوان اختراع قابلیت ثبت ندارد مگر اینکه سازندگان این آنتی بیوتیک ها چنان تغییری در ترکیب داروئی مزبور داده باشند که یک ابداع محصول داروئی جدید تلقی گردد0
اداره نظارت بر امور داروئی و مواد غذائی وزارت بهداشت و درمان مرجع ثبت ترتیبات داروئی است و اداره ثبت شرکتهاو مالکیت صنعتی مرجع ثبت ترکیبات داروئی به عنوان ابداع واختراع است 0 کارشناسان اداره کل نظارت بر امور داروئی و موادغذائی وبهداشتی وزارت بهداشت ودرمان ترتیبات داروئی رااشکال داروئی یابه اصطلاح فرم دوزاژ نامیده اند و منظور قانونگزار در بند سوم ماده 28 مصوب 1310 از ترتیبات دوائی اشکال داروئی است ، آقایان آشنا هستند دیفن هیدرامین هیدوکلرایدماده اصلی همه شربتهای سینه ضد سرفه در زمینه حساسیت است ابداع کننده آن این ماده را به عنوان اختراع به ثبت می دهد و کارخانه های داروسازی از این ماده اختصاصی واصلی استفاده کرده انواع شربتها و قطره ها و قرصهای ضدسرفه درست می کنند که اشکال و ترتیبات دوائی هستند وبرای درست کردن اشکال وترتیبات داروئی کارخانه سازنده باید به اداره نظارت بر امور داروئی و مواد غدائی و بهداشتی وزارت بهداشت ودرمان مراجعه مشخصات تمام مواد تشکیل دهنده شربت را ارائه دهد تا کارشناسان آن اداره در آزمایشگاهها بررسی نمایند0
مواد تشکیل دهنده عبارت خواهد بوداز: میزان ماده اصلی و داروی اختصاصی که اختراع شده که همان دیفن هیدرامین هیدروکلراید است 0 ماده خوشبوکننده ، ماده شیرن کننده ، آنتی اکسیدان بکاررفته به منظور جلوگیری از تجزیه شیمیائی ماده ضدمیکروبی که به آن خواهند زد، ماده ای که HP دارو را حفظ بکند که به طرف قلیائی و آسیدی نرود، ماده رنگی به کار رفته 0 اداره کل آزمایشگاههای وزارت بهداشت (بهداری ) مواد به کار رفته را تحت آزمایشات متعدد قرار می دهد سپس پروانه بهره برداری شربت سینه منظور سازنده را صادر می کند تا تحت همان شماره با وزن و حجم معین و برچسب تجاری مشخص بهره برداری کند همه شربتهای سینه ماننده شربت اسپکتورانت ، دیفن هیدرامین کامپاند و قرصها و قطره های آن ترتیبات دوائی هستند که به عنوان اختراع قابلیت ثبت ندارند مسلما" ماده اصلی وداروی اختصاصی این شربتهای سینه ب عنوان اختراع بنام سازنده آن به ثبت رسیده است 0 دکتر بلاک انگلیسی سایمتدین را که اکثر آقایان با نام آن آشنا هستند کشف نموده که یک ترکیب جدید داروئی برای درمان زخمهای معده است سایمتدین به عنوان اختراع ثبت شده ،ازاین داروی اختصاصی واصلی کارخانه های داروسازی رانیتدین و فموتدین را با طیف های قویتر ساخته اند که ترتیب داروئی است جالب توجه این است که ماده 13 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی وداروئی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 1334 استنادی شعبه سوم دیوان عالی کشور ترکیبات دوائی را به عنوان اختراع پذیرفته است 0
ماده 13 عنوان داروی اختصاصی شامل داروهائی می شود که به طور ساده و یا از اختلاط یا ترکیب چند دارو در نتیجه ابداع شخصی یا شخصیت حقوقی معینی بدست آمده و با فرمول و اسم ثابت و علامت صنعتی مخصوص بنام ابداع کننده در کشورایران و یا کشورهای خارجی به ثبت رسیده باشد0 ابداع مترادف با اختراع است 0 می گوید که داروهای اختصاصی شامل داروهائی می شود که به طور ساده و یااز اختلاط یا ترکیب چند دارو و در نتیجه ابداع شخص یا شخصیت حقوقی معین به دست آمده 0 داروهای اختصاصی همان داروهای مادر و مواد اصلی کشف شده داروئی هستند و ابداع مترادف و به معنای اختراع است به طوری که ماده 27 قانون ثبت علائم واختراعات هم می گوید هر کس مدعی یکی از امور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید:
1 ابدع هر نوع محصول جدید صنعتی 00000
پس اینجا هم در خود ماده 27 ابداع را به عنوان اختراع پذیرفته اند0 ملاحظه می فرمایند که ماده 13 قانون 1334 ترکیبات داروئی و به دست آوردن داروی اختصاصی مانند پنی سیلین راابداع و اختراع دانسته ما بحثی در لفظ دوا و دارو و مصوبه فرهنگستان نداریم استنباط شعبه سوم دیوان عالی کشور از ترتیبات داروئی صحیح نبوده ، چه ، چیدن تعدادی دارو در قفسه ای از داروخانه ترتیب داروئی نیست تا برای مجموع قفسه تقاضای ثبت نمایند0 ترتیب داروئی فرم دوزاژ یااشکال داروئی است ویتامین C یااسیداسکوربیک را کسی اختراع کرده ، این یک ترکیب ابداعی داروئی است که بنام خود به ثبت داده و هم اکنون در کارخانه های داروسازی به طور سنتتیک ساخته می شود این ویتامین C را دیگر از گیاه نمی گیرند اشکال و ترتیبات ویتامین C در بازار به بصورت پودر،قرص ویتامین C 500میلی گرم ،قرص ویتامین Cجوشان 1000میلی گرم قرصهای ویتامین C میکدنی عرضه میشودوهمه اینهاترتیبات داروئی هستندکه طبق بند3ماده 28حقا"قابل ثبت بعنوان اختراع نیستندفقط همان ویتامین Cاست که قابل ثبت بود0
بند3 ماده 28 نص قانونی است ومصرحا" ثبت ترتیبات داروئی را به عنوان اختراع منع نموده نه ترکیبات داروئی را، علت اینکه بند3ماده 28 فرمولهای داروئی رابه عنوان اختراع قابل ثبت ندانسته این است که هر فرمول شیمیائی ممکن است روی کاغذ باشد و عینیت پیدا ننماید چطور می شود که کسی بگوید که این فرمول را کشف کردم این فرمول را ثبت بکنید چیزی که اصلا" عینیت هم پیدانکرده 0ثانیا" فرمولهای شیمیائی را به طور تجریدی و تنها نمی توان به عنوان مالکیت صنعتی به ثبت داد زیرا از یک طرف مورد استفاده مراکز علمی و دانشگاهی است و از طرف دیگر فرمول بسیاری از مواد موجود در طبیعت از طریق تجزیه به دست می آید نه ترکیب و نتیجه تجزیه مواد و فرمول آن قابل ثبت نخواهد بود0 مگر اینکه یک ماده جدید با خصوصیات خاص کشف شود و عینیت پیدا نماید0
ماده 30 قانون ثبت علائم واختراعات می گوید: مخترعی که در خارج ایران برای اختراع خود مطابق قوانین محل تحصیل ورقه اختراع کرده می تواند در صورتی که مدت ورقه مزبور منقضی نشده باشد در ایران نیز برای بقیه آن مدت تقاضای ورقه اختراع کند0
بنابراین شرکتهای خواهان که ورقه اختراعشان در کشورخودشان در کشور مبداء به عنوان اختراع ثبت شده ماهم طبق ماده 30تکلیف داریم که بپذیریم لذا ثبت اختراع و قبول تقاضای ثبت شرکت خواهانها موجه و قانونی بوده است این ابهام ممکن است به ذهن آقایان خطور نماید که کسی که اختراع داروی ضد سرطان کرده یا داروی ضد میکروب ایدز را اختراع نمود اختراعش را به قیمت گزاف بفروشد یا بهره برداری نکند، به این صورت نیست ،بندهای 2و3و4ماده 5 کنوانسیون پاریس مقرراتی را در مقام الزام به استفاده و بهره برداری از اختراع وضع نموده تا از هرگونه سوءاستفاده های ناشی از حق اختراع جلوگیری شود0 مقرراتی هم در وزارت بهداشت و درمان ، قسمت داروئی داریم که جلوی اینگونه سوءاستفاده ها را خواهدگرفت شرکتهای خواهان ، داروئی را که کشف کرده اند به عنوان اختراع در کشور خودشان به ثبت داده اند که به عنوان یک ترکیب داروئی است نه به عنوان یک ترتیب داروئی و من عرض کردم که ترکیب داروئی آن چنان ترکیبی است که دیگر آن موادتشکیل دهنده نیست خودش یک ماده اختصاصی جدید و موثر است من آب را مثال زدم که از اکسیژن و ئیدروژن تشکیل شده آب نه اکسیژن است نه ئیدروژن این یک ترکیب است ، ترتیب این است که ما بخواهیم که موادی به آب اضافه بکنیم و ترتیبات دیگری بدهیم 0
رئیس : البته بیان شما قابل نقص است آب نمک را فرمودید که ترکیب نیست وخلاصه میزان در ترکیب چیست آیا میزان در ترکیب ، ترکیب فلسفی است ؟
جناب آقای صفرزاده : آب نمک را اگر مابخواهیم از هم جدا کنیم می توانیم به طور فیزیکی جدا بکنیم 0
رئیس : ببینم نظر شما راجع به مناط ترکیب ، میزان ترکیب چیست ، ترکیب یعنی یک سلسله عناصری را ما مخلوط بکنیم یک صورت نوعیه روی اینها بیاید مثل همین اکسیژن و ئیدروژنی که مثال زدید وقتی که ترکیب می شود معلوم می شود که فاعل مطلق یک چیزی روی آن می آورد اکسیژن سوزاننده است هیدروژن هم برادر آن است وقتی که اینها ترکیب می شوند یک خاصیت ثالثه ای روی آن می آیدآیا مراد شما از ترکیب این است ؟
بلی ، عرض بنده این است که همین آب نه اکسیژن است نه ئیدروژن یک ماده جدیدی است یک مایع جدیدی است 0
رئیس : هم اکسیژن است و هم ئیدروژن ولی طوری ترکیب شده اند، ترکیب حقیقی به قول شما یک نام واحدی پیدا کرده این نه اکسیژن است نه ئیدروژن ، این را آب می گویند من از شما سئوال می کنم اگر میزان ترکیب این باشد ترکیب فلسفی است 0
ترکیب حقیقی یعنی اجزاء عناصر درهم آمیخته بشوند آن طوری تفاوت کنند که یک چیز ثالثی با اثر دیگری پدید بیاید آب نمک این نیست ؟
جناب آقای صفرزاده : عرض کردم که پنی سیلین ماده اصلی همه آنتی بیوتیکهای خانواده پنی سیلین است منتها کارخانه ای می آید آمپی سیلین می سازد از این ماده اصلی بادوزاژ کمی استفاده می کند مواد علیحده ای هم به آن می زند می گوید که هر 6 ساعت بخورید کارخانه دیگری هم آموکسی سیلین را می سازد می گویدهر8ساعت بخورید ماده اصلی آن پنی سیلین است ، پنی سیلین ترکیب داروئی به عنوان اختراع است آمپی سیلین ترتیب داروئی است که قابل ثبت نیست عرض کردم مگر چنان تغییری در ماهیت ترکیبی پنی سلین داده باشند که یک ابداع جدید داروئی با نتیجه دیگری بدست آید0 به عرایض خود خاتمه می دهم 0 هیات عمومی دیوان عالی کشور می تواند موجب دلگرمی و پشتوانه برای محققین ایرانی بشود که با تلاش خود درمان قطعی بسیاری از بیماریهای خانمان سوز ومهلک را ابداع و اختراع کنند و در ایران به ثبت بدهند0 و تراوشات فکری محققین ایرانی بوسیله بیگانگان به یغما نرود عرضی ندارم 0
جناب آقای عروجی : عرضی بنده داشتم جناب آقای صفرزاده اینهائی را که مطرح کردند کبرای قضیه بود وانصافا" روشنگرانه بود شاید برای همه ما، ولی عرض بنده این است که در صغرای قضیه شعبه محترم این داروی مورد تقاضای ثبت را به عنوان یک ترکیب داروئی طبق موازین استاندارد بین المللی احراز کرده اند یا نکرده اند0
جناب آقای صفرزاده شرکت سوئدی ثبت اختراعش را در سوئد عملی کرده ، در کشور سوئد به عنوان اختراع به ثبت داده و مسلما" آزمایشگاههای سوئد حساستربوده آنها را بررسی کرده اند که این را به عنوان اختراع ثبت کرده اند و طبق ماده 30 قانون ثبت علائم و اختراعات و قرارداد پاریس ما هم مکلف بودیم که برای بقیه مدت بپذیریم 0
رئیس : جناب آقای منشی زاده منوچهری
بنده فقط یک مطلب را عرض می کنم که این بند3 ماده 28 فقط ناظر به ترتیب یا ترکیب نیست گفته فرمول و فرمولها و ترتیبات دوائی که بعد هم بنده توضیح دادم که منظور از دوا همان دارو و فرهنگستان واژه دارو را به جای دوا برگزیده بحث بر سرفرمولها و ترتیبات و ترکیبات است فرمول بیان نمادین اجسام است که از عناصر به شکل ترتیب به وجود می آید مثلا" همان طور که فرمودند آب از د عنصر ئیدروژن و اکسیژن بوجود می آید و فرمول آن هم O2H است بنابراین جائی که این کلمه فرمول صریحا" به کار برده بند3 ماده 28 و در این مطلبی که اینها تقاضای اختراع کرده اند در خود دادخواست آنها نوشته طریقه تهیه و ترکیب فرمول داروئی و مواد متغیر اسیدی جهت استفاده از راه دهان این عنوان فرمول شامل همه این مسائل می شود بنابراین ندیده گرفتن این کلمه فرمول و بحث کردن راجع به ترکیب یا ترتیب نظر قانونگزار را منقلب خواهد کرد قانونگزار نظرش این بوده که به این مساله عنوان اختراع ندهد به لحاظ بسیاری از ملاحظاتی که مطمح نظرش بوده در قوانینی که بعدا" تصویب شده از مساله دارو به عنوان اختراع گفتگونکرده اند همه جا گفته است ابداع و احتراز داشته از به کار بردن این کلمه وقتی که این لغت فرمول هست در ابتدا به تمام این ترکیبات عنوان فرمول اطلاق می شود به تمام ترکیبات 0 هر ترکیب شیمیائی یک فرمول دارد بنابراین با بودن کلمه فرمول بحث از اینکه ترتیبات داروئی است یک بحثی است که با ظاهر ماده فرق می کند ومنظورنظرقانونگذار هم دقیقا" همین فرمول و طرز تهیه مواد شیمیائی و داروئی بوده و لاغیر، بنابراین خود قانونگزار گفته است که در مورد اختراع دارو ما ثبت نمی کنیم این تقاضا را اداره ثبت هم بنده سئوال کردم که تا به حال چنین تقاضای ثبتی را نپذیرفته اند و آن را بر اساس قانون نپذیرفته اند0
بند ب اصلاح بعضی از مواد قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و داروئی : وزرات بهداشت ودرمان و آموزش پزشکی مکلف است تقاضای افراد یا موسساتی را که داروی جدیدی را کشف یا ابداع می نمایند از طریق کمیسیون ساخت و ورود موضوع ماده 20 این قانون رسیدگی و در صورت تایید ضرورت تولید و ارائه آن با رعایت سایر مقررات پروانه واطلاعات داروی کشف شده از طرف متقاضی می باشد و اطلاعات مزبور فقط با اجاره متقاضی قابل انتقال به غیر می باشد0 برای حفظ حق هم گفته اند از نظر علائم صنعتی ایشان می توانند علائم خاص صنعتی برای آن داروی مورد نظر و آن فرمول مورد نظر ثبت کنند0 به عنوان ثبت علامت صنعتی نه اختراع در قوانین دیگری هم هست که بنده بیش از این تصدیع نمی دهم که قانونگزار از به کار بردن اختراع در مورد دارو خودداری کرده 0 بنابراین به نظر بنده با توجه به کلمه فرمول و عبارت فرمول که ذیل بند3 ماده 28 قانون وجود دارد و صریح در این مساله است دیگر حالا بگوئیم ترکیب هم همان ترتیب است یا نه این کلمه فرمول مساله را حل می کندوبعد هم این کنوانسیون واشخاص تبعه خارج بیش از آنچه که به افراد تبعه خارج بیش از آنچه که به افراد تبعه ایران حق داده اندحقی نداده است همان حقوقی را اتباع خارجی در مورد اختراعات دارندکه تبعه ایران دارد بیشتر از آن حقی ندارد باین ترتیب رای شعبه شعبه سوم صحیح و با قانون منطبق است 0
رئیس : جناب آقای دکتر احمدهاشمی
موضوعی که امروز برای ایجاد وحدت رویه مطرح شده است از سه جهت حائز اهمیت است ، چون اولا" از سال 1310 شمسی که قانون ثبت علائم واختراعات به تصویب مجلس وقت رسیده است تا کنون که بیش از 60سال از آن تاریخ گذشته است اداره ثبت علائم واختراعات سازمان ثبت اسناد واملاک کشور که فعلا" اداره مالکیت صنعتی نامیده می شود نتوانسته است رویه صحیح و مشخصی در موردثبت اختراعات و اکتشافات وابداعات دارویی اتخاذ نماید و هر زمان بنابه سلیقه واستنباط مدیران اداره مذکور در این خصوص عمل شده است و علت این امر ابهامی است که درعبارت بند3ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات وجود دارد و به همین علت گاهی اداره مالکیت صنعتی ثبت اکتشافات واختراعات داروئی را بلامانع تشخیص داده و به ثبت آن اقدام نموده است و گاهی بر عکس این قبیل اکتشافات را بااستنباطی که از بند3 ماده 28 قانون مذکور نموده اند غیر قابل ثبت تشخیص داده اندواین موضوع باعث اشکالات زیاد برای کاشفین و مخترعین داروئی اعم از داخلی و خارجی و همچنین اداره مالکیت صنعتی شده است ، زمانی که بنده مسئولیت اداره سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را به عهده داشتم 0 با توجه به قانون ثبت اختراعات به خصوص بند3 از ماده 28 قانون مذکور و با توجه به مقررات کنوانسیون پاریس در مورد نحوه ثبت اکتشافات واختراعات داروئی و همچنین مواردی که ثبت آن ممنوع است تذکراتی به متصدیان اداره مالکیت صنعتی دادم که بر اساس آن عمل می نمودند ولی بعدا" وضع تغییر کرد و فعلا" بطوری که می گویند اداره مذکور با استناد به بند3ماده 28 قانون مورد بحث از ثبت اکتشافات واختراعات دارویی خودداری می کند و مسلما" این امر اشکلا شده است و صدور آراء ختلف از شعب محترم دیوان عالی کشور نیز ناشی از همین امر است لذا رایی که امروز از هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور برای اتخاذ رویه واحدصاد خواهدشد بایستی به نحوی باشدکه این مشکل 60ساله را به نحو صحیح و قاطع حل نماید0
ثانیا" : اهمیت دیگر موضوع مطروحه این است که آراء صادره هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور در رابطه با ایجاد وحدت رویه معمولا" عطف با ماسبق نمی شود و برای آینده معتبر است ولی در موضوع مطروحه با توجه به بند2از ماده 37قانون ثبت علائم واختراعات وقتی که ورقه اختراع مخالف مقررات ماده 28 صادر شده باشد هر ذینفعی می تواند به دادگاه عمومی تهران رجوع کرده و تقاضای صدور حکم بطلان ورقه اختراع را بنماید، لذا تصمیم هیات محترم عمومی در رابطه به غیر قابل ثبت بودن مواردی ازاکتشافات و اختراعات دارویی می تواند به استناد ماده 37 مذکور در فوق نسبت به اختراعات ثبت شده قبلی موثر بوده و احتمالا" موجب درخواست ابطال آنچه قبلا" ثبت شده است به استناد رای هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور گردد0
ثالثا" اهمیت دیگر موضوع در این است که معمولا" آراء هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور در رابطه با وحدت رویه با توجه به قوانین مصوبه داخلی صادر می گردد ولی در این مورد اتخاذ تصمیم علاوه بر رعایت مقررات و قوانین داخلی بایستی با توجه به اینکه دولت ایران به عضویت قراردادمعروف به کنوانسیون پاریس درآمده است در اتخاذ تصمیم مقرارت و موازین قرارداد مزبور نیز بایستی مورد توجه قرار گیرد، و دقت شود رای صادره مغایرتی با کنوانسیون پاریس و نتیجتا" تعهدات بین المللی دولت جمهوری اسلامی ایران در این موردنداشته باشد وگرنه برای دولت از لحاظ عدم رعایت تعهدات بین المللی ایجاد مشکل خواهد نمود0
بعد از این توضیح که در رابطه با اهمیت موضوع مطروحه بود چون در توضیحاتم اشاره به قرارداد و کنوانسیون پاریس نمودم لازم است مختصری در رابطه با این قرارداد صحبت نمایم :
کنوانسیون پاریس چیست ؟
این قراردادکه به علت محل انعقاد آن که شهرپاریس بوده است کنوانسیون پاریس نامیده می شود و برخلاف اکثر کنوانسیون ها فقط در یک نسخه و به یک زبان که همان زبان فرانسه است تنظیم شده و اصل آن دربایگانی دولت کنفدراسیون سوئیس بایگانی شده است ، موضوع این قرارداد عبارت از((حمایت از مالکیت صنعتی )) است این کنوانسیون در سال 1883 یعنی بیش از حدود یکصد وده سال است که منعقدگردیده است در ابتدا11 کشور و به تدریج کشورهای مختلف جهان به عضویت آن درآمده اند ودولت ایران نیز در سال 1337 شمسی یعنی پس ازحدود 75سال با تصویب مجلس وقت به این قرارداد ملحق گردیده است البته لازم به ذکر است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برای تعیین تکلیف در مورد عضویت دولت جمهوری اسلامی ایران در این قرارداد توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از طریق شورای عالی قضائی وهیات دولت از مجلس شورای اسلامی کسب تکلیف شده وادامه عضویت جمهوری اسلامی ایران به تصویب و تایید مجلس شورای اسلامی و همچنین شورای محترم نگهبان رسید ونتیجتا" این کنوانسیون را مغایر با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وموازین شرع ندانستند و با این تصویب و تایید قرارداد مذکوره عنوان قانون ثانوی قابل اجراء درمورد ثبت اختراعات وعلامات تجارتی خواهد بود همانطور که قبلا" توضیح داده شد موضوع این قراردادعبارت است : ( حمایت ازمالکیت صنعتی ) که به زبان فرانسه (ELIEIRTSUDNI ETEIRPORP ALED NOITCETORP AL) گفته می شود0 و به زبان انگلیسی : :(YTREPORP LAIRTSUDNI FO NOITCETORP) گفته می شود مالکیت صنعتی شاخه ای است از مالکیت معنوی ، لذا برای مشخص شدن اینکه مالکیت صنعتی چیست بدوا" لازم است تعریفی از مالکیت معنوی داشته باشیم 0
مالکیت معنوی : که به زبان فرانسه (ELLEUTCELLETNI ETETRPORP AL) و به زبان انگلیسی : (YTREPORP LAUTCELLETNI) گفته می شود را می توان چنین تعریف کرد: آثاری که از دانش و فکر و هوش یا هنر وابتکار شخص به وجود می آید برای خالق و به وجود آوردنده اثر حق انحصاری و نتیجتا" مالکیت نسبت به آن ایجاد می گردد که این مالکیت را مالکیت معنوی می گویند0
مالکیت معنوی به دو شاخه تقسیم می شود:
1 مالکیت ادبی و هنری که به آن حقوق مولف هم می گویند که به زبان فرانسه (RUETUA،D TIORD) و به زبان انگلیسی ] THGIR YPOC[ گفته می شود0 2 مالکیت صنعتی که به زبان فرانسه : (ELLEIRTSUDNI ETEIRPORP AL) و به زبان انگلیسی : (YTREPORP LAIRTSUDNI) گفته می شود0
بحث در رابطه با مالکیت ادبی و هنری فعلا" ضرورتی ندارد و موجب اطاله کلام خواهد شد، اما چون موضوعی که در هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور مطرح است مربوط به مالکیت صنعتی است لذا مختصری بحث در رابطه با مالکیت صنعتی لازم به نظر می رسد0
موضوع مالکیت صنعتی عبارت است از اولا" حمایت ازاختراعات و اکتشافات وابداعات 0
ثانیا" : حمایت از علامات تجارتی و صنعتی ، ثالثا" مبارزه با رقابت مکارانه و مجازات عاملین آن و لازم به تذکر است که در واقع تحقق مالکیت صنعتی موکول است به مبارزه جدی با رقابت مکارانه و مجازات عاملین آن نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین المللی و و موضوع قرارداد پاریس که قبلا" درباره آن توضیح دادم در رابطه با همین حمایت از مالکیت صنعتی است 0 و بر اساس این قرارداد که دولت جمهوری اسلامی ایران نیز به آن ملحق گردیده است اتباع هر یک از کشورهای اتحادیه در سایر کشورهای اتحادیه ازمزایایی که قوانین مربوط جاری یا آتی به اتباع داخلی داده یا خواهد داد برخوردار خواهند شد بدون اینکه به حقوق خصوصی که دراین کنوانسیون پیش بینی شده است لطمه ای وارد آید بنابراین اتباع کشورهای اتحادیه از همان حمایتی بهره مند می شوند که اتباع داخلی داراهستندوهمانند آنان می توانند علیه هر نوع تضییع حق به شرط رعایت مقررات و تشریفات ناظر به اتباع داخلی به مراجع صالحه مراجعه کنند،ضمنا" کشورهای عضو اتحادیه مکلفند حمایت واقعی اتباع اتحادیه درمقابل رقابت نامشروع را تامین کنند و به همین جهت دولت جمهوری اسلامی ایران نیز موادی در قانون مجازات عمومی و بعدا" درقانون تعزیرات برای مجازات رقابت مکارانه پیش بینی و به تصویب رساندولی متاسفانه در قانون مجازات اسلامی اخیرالتصویب توجه کافی به این موضوع نشده است و در واقع این امر بر خلاف تعهدات بین المللی در این خصوص می باشد0 ضمنا" هر یک از کشورهای اتحادیه تعهد نموده اند که اداره مرکزی مخصوص مالکیت صنعتی تاسیس نمایندتامرجع قبول اظهارنامه های ثبت اختراع وعلامات تجارتی باشد و بر همین اساس دولت ایران نیز در سال 1340 شمسی اداره ثبت اختراع و علامات تجارتی را به اداره مالکیت صنعتی تبدیل نمودو از تاریخ مذکور امور مربوط به ثبت اختراع و علامات تجارتی و صنعتی را به اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت که یکی از ادارات اداره کل ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی است محول کرد از این جهت توضیح در رابطه با مالکیت صنعتی را لازم دانستیم که ملاحظه شد بعضا" برداشت صحیحی از کلمه صنعتی مندرج درقانون ثبت علائم واختراعات وهمچنین کنوانسیون پاریس نفرموده اند چون برخلاف استنباطی که شده است مالکیت صنعتی را نبایدفقط محدود به امور صنعتی کارخانه ای نموده بلکه این عبارت که ترجمه ای است از لغت فرانسه (ELLEIRTSUDNI) از نظر لغوی و حقوقی معنای وسیعی دارد که موضوعات صنعتی وکارخانه ای نیز جزئی از آن است و مالکیت صنعتی همان طور که قبلا" توضیح دادم شاخه ای است از مالکیت معنوی و منحصر به امور صنعتی نمی باشد0
پس از این بحث مقدماتی در ماهیت امر و در خصوص آراء صادره از شعبه محترم اول و شعبه محترم سوم دیوان عالی کشور بایدعرض کنم که به نظر اینجانب آنجه باعث اختلاف دراستنباط ازمواد قانون ثبت علائم و اختراعات و مواد کنوانسیون پاریس شده است ناشی از این است که قانون ثبت علائم واختراعات مصوب 1310 می توان گفت عینا" ترجمه ای است از قانون ثبت وعلائم واختراعات کشورهای فرانسه و سوئیس البته با جرئی تغییرات 0 و چون این قانون از زبان فرانسه به زبان فارسی ترجمه شده است در بعضی از موارد کلماتی که درترجمه عبارت به کار رفته است موجب استنباطاعت مختلف از مواد قانون می گردد و این امر ناشی از ترجمه تحت اللفظی عبارت است که موجب می شود در زبان فارسی معانی مخلتف از آن استنباط نمود، متن اصلی کنوانسیون پاریس را به زبان فرانسه و همچنین به زبان انگلیسی ملاحظه نمودم و برای ارائه به همکاران محترم آورده ام و همچنین متن فرانسه وانگلیسی قانون ثبت علائم واختراعات را مطالعه کردم و به استحضار می رسانم که متاسفانه آراء صادره مطروحه دراین جلسه از هر جهتی یا قانون ثبت علائم واختراعات و کنوانسیون پاریس تطبیق نمی نماید و این عدم تطبیق به لحاظ ابهامی است که درنتیجه ترجمه تحت اللفظی بعضی از مواد این قوانین حاصل گردیده 0
مطابق ماده 26 قانون ثبت علائم واختراعات هر قسم اکتشاف ویا اختراع جدید به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط ودر مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اکتشاف ویا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد و مطابق ماده 27 قانون مذکور هر کس مدعی یکی از امور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید0
1 ابداع هر محصول صنعتی جدید0(در اینجا بایستی به معنای عام و وسیع صنعتی که قبلا" توضیح داده شد توجه شود0)
2 کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجود، به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا مصحول صنعتی یا خلاقیه 0
بنابراین طبق موادی که ذکر شد هر قسم اکتشاف و اختراع جدید و یا ابداع محصول صنعتی جدید و حتی اعمال وسایل موجود به طریق جدید را به عنوان اختراع کشف وابداع قابل ثبت دانسته است و به هیچ وجه نمی توان اکتشافات واختراعات وابداعات و امور دارویی را مستثنی از این امر و نتیجتا" غیر قابل ثبت دانست و چگونه می توان پذیرفت 0 اگر کسی فرضا" سماور نفتی را به برقی تبدیل نماید مخترع است و حق انحصاری نسبت به اختراعش دارد و می تواند آنچه اختراع کرده است به نام خود به ثبت برساند ولی دانشمندی که داروئی برای معالجه سرطان یا امراض مهم دیگر کشف می کند رامخترع یا کاشف آن نشناسیم و به او حق ثبت و استفاده از اختراع و کشفش را ندهیم بگوئیم بند3ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات ، ثبت اختراعات داروئی را ممنوع کرده است و چنین استنباطی برخلاف نظر قانونگزار بوده و موجب دلسردی کاشفین و مخترعین داروئی خواهد شد0 لذا به نظر اینجانب طبق قانون ثبت علائم واختراعات مصوب سال 1310 شمسی و مقررات کنوانسیون پاریس که دولت جمهوری اسلامی ایران با تصویب ادامه عضویت در آن متعهد به اجرای مقررات آن شده است اکتشافات ، ابدعات و اختراعات داروئی نیز قابل ثبت خواهد بود و کاشف و مخترع آن حق انحصاری و نتیجتا" مالکیت نسبت به آنچه کشف کرده است دارد و در سطح ملی و بین المللی از حق او حمایت قانونی خواهد شد0 مگر اینکه مورد از مواردی باشد که طبق بند3 ازماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات ، ثبت آن ممنوع شده باشد0
بعد از این بحث لازم است ببینیم آنچه بند3 از ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات ثبتش را ممنوع کرده است چیست ؟
طبق بند3 از ماده مذکور برای فرمولها وترکیبات و ترتیبات داروئی نمی توان تقاضای ثبت نمود0
موضوع روشن است چون آنچه طبق بند3 قانون مذکور نمی توان به ثبت رساند فرمول و ترتیبات و یا ترکیبات داروئی و دوائی است 0
فرمول لغت فرانسه است ، ترتیبات یا ترکیبات داروئی هم ترجمه کلمه کمپوزیسیون (NOITISOPMOC) است 0
که در واقع هر سه کلمه در اینجا یک معنا دارد و آن عبارت است از اجزاء و مواد تشکیل دهنده یک ترکیب 0
البته فرمول در جبر و مثلثات به معنای راه حل مساله ریاضی است ولی در دارو عبارت است ازاجزاءتشکیل دهنده یک دارو0 ترتیبات و ترکیبات نیز از لحاظ معنای لغوی ، معانی متعدد و گاهی متفاوت دارند و هرگاه در مورد دارو به کار روند دارای یک معنا و مفهوم بوده و به جای کلمه فرمول یا کمپرزیسیون به کار برده می شوند و همانطور که قبلا" عرض کردم هر سه کلمه در موضع مورد بحث یک معنا دارند و آن عبارت است از اجزاء و موادیکه در ساختن یک دارو به کار رفته است یعنی فرمول و ترتیبات داروئی را نمی توان به عنوان اختراع به ثبت رساند ولی داروئی که از ترکیب این مواد به دست آمده است چنانچه واجد شرایط ابداع و کشف و اختراع باشد قابل ثبت است 0
برخلاف آنچه فرمودند(آب نمک ) که از ترکیبات نمک و آب به دست آمده مانند سایر سرمها به نام کاشف آن قابل ثبت است ولی فرمول یا ترتیبات یا ترکیبات آن یعنی اجزاء تشکیل دهنده آن عبارتست از آب و نمک قابل ثبت نیست 0 برای روشن شدن بهتر موضوع مثالی می زنم :
ما داروئی داریم به نام هفت گل یا هفت گیاه که از ترکیب گیاهانی که احتمالا" هفت گیاه باشد ملین یا آرام بخش ساخته شده است این دارو به نام سازنده آن که کاشف یا ابداع کننده یا مخترع آن محسوب می شود به ثبت رسیده و ثبت آن هم طبق قانون بلا اشکال است ولی طبق بند3ماده 28 قانون ثبت علائم و اختراعات مواد تشکیل دهنده این دارو که همان 7نوع گیاه که عبارت دیگر فرمول ، ترتیبات و ترکیبات داروئی مزبوراست را نمی توان به عنوان اختراع و کشف به نام سازنده داروئی 7 گل یا 7گیاه به ثبت رساند، منظور من از این توضیحات این است که آنچه که ثبتش ممنوع شده است فقط و فقط اجزاء تشکیل دهنده یک دارو است و لاغیر0 ولی خود دارو به عنوان اختراع قابل ثبت خواهد بود0 مثلا" گل گاوزبان و ترنجبین و عناب و غیره ترکیب و ترتیب یافته باشد هر یک از مواد را نمی توان جداگانه به عنوانکشف و اختراع به نام سازنده داروی هفت گل یا 7گیاه به ثبت رساند چون اگر چنین شود حق انحصاری برای سازنده نسبت به آن ایجاد می شود0 هیچکس بدون اجازه کسی که این گیاه به نام او به عنوان اختراع ثبت شده است نمی تواند از آن استفاده کند و به همین علت است که ثبت ترکیبات و ترتیبات و فرمول یا به عبارت دیگر اجزاء تشکیل دهنده یک دارو را ممنوع کرده اند و این ترتیب عمل ، منطبق با مقررات بین المللی بوده و در اکثر کشورهای عضو قرارداد پاریس نیز به همین نحوعمل می شود0
آنچه همکاران محترم از جمله جناب آقای صفرزاده در رابطه با اختلاف بین تریبات داروئی و ترکیبات داروئی فرمودند و در رای صادره نیز به آن اشاره کرده اند اگرچه از نظرمعنای لغوی همانطور که قبلا" عرض کردم بین ترکیبات و ترتیبات تفاوت وجود دارد ولی از نظر اجزاء تشکیل دهنده یک دارو تفاوتی از لحاظ معنا و مفهوم بین این دو عبارت موجود نیست ضمنا" آنچه در رابطه با مقررات ثبت دارو به عنوان اختراع و اکتشاف ندارد و چون مقررات ثبت دارو در وزارت بهداشت و درمان مربوط است به صدور مجوز برای ساخت و توزیع دارو ولی مقررات مورد اجراء در اداره مالکیت صنعتی مربوط است به ثبت اختراع و اکتشاف 0 کسی که وزارت بهداشت و درمان دارویش را ثبت و اجازه تولید داده است می تواند فقط تولید کننده دارو باشد نه مخترع و کاشف آن ولی اگر همان تولید کننده که دارویش در وزارت بهداشت ودرمان از نظر کسب مجوز تولید به ثبت رسیده است مدعی کشف و ابدع داروی مزبور باشد بایستی برای دریافت گواهی اختراع به اداره مالکیت صنعتی مراجعه نماید0 بحث در این موضوع اگرچه برای اینجانب آموزنده بود ولی ربطی به موضوع مطروحه یعنی ثبت اختراع نداردچون مقرراتی که وزارت بهداشت و درمان در مورد اموری که انجامش با آنها است مورد عمل قرار می دهد را نمی توان انتظار داشت که اداره مالکیت صنعتی نیز برای ثبت اختراع واکتشاف مورد عمل قرار دهد آنچه در بحث امروز ما می تواند مورد استناد قرار گیرد صرفا" مقررات و قوانین مربوط به ثبت اختراع و ثبت علائم است ولاغیر0
بعد از این توضیحات بایستی عرض نمایم رای صادره از شعبه محترم اول دیوانعالی کشور را در آن قسمت که موضوع موردتقاضای ثبت اختراع را که عبارت بوده از طریقه و تهیه مواد وترکیبات داروئی جدید منصرف از مقررات ماده 28 قانون مورد بحث دانسته اند منطبق با قانون دانسته و آن را تایید می نمایم ولی از آن جهت که بند3ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات مصوب 1310 را فقط ناظر به فرمولها و ترتیبات و بین ترکیبات و ترتیبات دوایی و داروئی تفاوت قائل شده اند را منطبق با قانون نمی دانم چون با توجه به توضیحات مفصلی که دادم فرمول ، ترتیبات ، وترکیبات داروئی ودوائی هرسه در موضوع مورد بحث دارای یک معنا و مفهوم می باشند و همان طور که گفتم اجزاء تشکیل دهنده یک دارو می باشند و فرقی با هم ندارند و اگر تصمیم دیگری جز این اتخاذ فرمایند نه تنهامشکلی را از اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد واملاک کشور وکاشفین و مخترعین داروئی اعم از داخلی وخارجی حل نمی کند بلکه برمشکلات سابق افزوده خواهد شد و چنین برداشت و تصمیمی مغایر با نص صریح قانون ثبت و علائم و اختراعات مصوب سال 1310 شمسی و به خصوص مغایر با مقررات کنوانسیون پاریس است که دولت جمهوری اسلامی ایران با پیوست به آن متعهد به اجرای مقررات آن شده است 0
البته اتخاذ تصمیم در این مورد با هیات محترم عمومی دیوان عالی کشور است و رای اکثریت ملاک عمل خواهد بود0
استدعای اینجانب این است که رای صادره به نحوی تنظیم شود که بتواند مشکل موجود را حل کند، ضمنا" با قوانین داخلی به خصوص تعهدات بین المللی دولت جمهوری اسلامی ایران در رابطه باکنوانسیون پاریس نیز مغایرتی نداشته باشد0
رئیس : جناب آقای عروجی
بنده بنا بر آنچه از فرمایش جناب آقای صفرزاده دستگیرم شد ترکیبات غیراز ترتیبات است و این را هم بنابر منابعی که یادآور شدند برای ما بازگو کردند که ترتیبات غیر از ترکیبات است و حال آنکه مثالهائی که زدند هم از مصادیق ترکیبات به نظر می رسد ولی اشکال کار این است که تعریفی که ایشان داشتند این تعریف پزشکی بود نه عرفی یعنی از فرمایش ایشان برمی آید که از نظر پزشکی ترتیبات تعریفش غیر از ترکیبات است 0 عنایت داشته باشید جناب آقای دکتر هاشمی هم برای ما فرمول را مطرح کردند و جناب آقای صفرزاده هم ترتیبات را برای ما توضیح داده اند000 عرض من این است که در رای شعبه محترم دیوان عالی کشور مورد بحث طریقه تهیه مواد و ترکیبات داروئی است یعنی روی سخن بر طریقه و تهیه است ، ترکیبات داروئی مطرح نیست 0
ترکیب یعنی شخصی پیدا بشود داروئی بسازد که بتوان کلمه مخترع ومبدع را به او صادق دید نه عنوان مرتب ، اگر عنوان مرتب باشد بنابر فرمایش جناب آقای صفرزاده و همکار محترمشان بند3 ماده 28 قانون ثبت اختراعات شاملش می شود تقاضای ثبت خواهان های اولی ، طریق تهیه مواد و ترکیبات داروئی است و دومی طریقه تهیه و ترکیب فرمول داروئی و مواد متغیر اسیدی جهت استفاده از راه دهان یعنی هیچکدام از اینها مشمول ترکیبی که ایشان خودشان مطرح فرمودند و مثال زدند به کشف پنی سیلین که ماده اولیه خیلی از آنتی بیوتیکها است و مثال دیگری در رابطه با شربت سینه زدند آن طور که شرکت خواهان ، تقاضای ثبت کرده است اینها هرگز مشمول تعریف ایشان نمی شود و درحقیقت از مصادیق همان بند3 ماده 28 به حساب می آید0
شعبه سوم دیوان عالی کشور هم آن جائی که اصل قضیه را مطرح می کند می گوید که ترکیبات جدید داروئی بر اساس مشتقات نرمرستول و طریقه تهیه و به دست آوردن آنها این بنابرآنچه که ایشان مطرح فرمودند در رابطه با ترتیبات و تعریف ترتیبات این هم از مصادیق آن است هرگز این عنوان ترتیبات تلقی نمی شود یعنی ماده اولیه پنی سیلین را دارند بنابر فرمایش وتعریف ایشان انواع آنتی بیوتیکها را ما از طریق پنی سیلین درست می کنیم یا آب را داریم و نمک رابه آن اضافه می کنیم آب نمک درست می کنیم یعنی اگر ما باشیم ودو رای شعبه اول و سوم دیوانعالی کشور هیچکدام از اینها ترکیبات به آن معنا که خارج از ترکیبات مورد نظر جناب آقای صفرزاده باشد نیست و هر دو تای اینها مشمول همان بند3 ماده 28 است و در نتیجه من رای شعبه سوم را منطقی مستدل و مبرهن می بینم 0
رئیس : جناب آقای حریرفروش :
توضیحات مفصلی از طرف روساء محترم شعب اول و سوم و جناب آقای دکتر هاشمی داده شد، نیازی به بحث نیست فقط خواستم به عرض برسانم که گاهی در ترجمه مقررات خارجی اشکالاتی پیش می آید دراین مورد بنده نیز عقیده دارم که باید از متن قانون که به زبان فرانسه است استفاده کرد در مواردی که قانون متخذ از فقه اسلامی اگر ابهامی باشد باید به کتب فقهی مراجعه نمود0
در سال 1345 به طوری که در یکی از جرائد آن موقع نوشته شده بو و من خواندم وقتی که قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند1345 در مجلس سنا مطرح بود چند نفر از نمایندگان وقت گفتند بعضی از مواد این قانون را که ترجمه ما بود ما درست نفهمیدیم ولی تصویب می کنیم انشاءالله بعدا" اشکالات را رفع می کنند و ظاهرا" معتقد بودند که ابهامات در اثر ترجمه از انگلیسی به فارسی حاصل شده است (قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1366 مجلس شورای اسلامی قابل اجراء از سال 1368 با اصلاحات بعدی مورد عمل و اجراءبوده وجانشین قانون اسفند1345 می باشد) من سئوالم این بود که جناب آقای دکتر هاشمی فرمودند با رای شعبه اول موافق هستند ولی صددرصدآن طور نوشته نشود به نظر اینجانب هیات عمومی دیوان عالی کشور مکلف نیست نظر یکی از دو شعبه را عینا" تایید نماید بلکه می تواندنظر ثالثی اتخاذ نماید تا اداره مالکیت صنعتی با استفاده از رای هیات عمومی بتواند به وظیفه خود صحیحا" عمل نماید0
رئیس : جناب آقای دکتر احمد هاشمی
در پاسخ به سئوال جناب آقای حریر فروش باید عرض کنم که بنده نگفته ام که اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد واملاک کشور به وظیفه خود عمل نکرده یا بد عمل کرده است بلکه منظورم این است که به علت عدم استنباط صحیح از قانون متاسفانه نتوانسته اند رویه مشخص وصحیح دراین مورداتخاذ فرمایند وعمل آنهامعمولا" بستگی به سلیقه مدیران آن اداره داشته است ، مطلب دیگر این است که بنده نگفته ام که ترجمه قانون غلط است بلکه منظورم از آنچه بیان کردم این است که چون قانون اززبان فرانسه به زبان فارسی ترجمه شده است در بعی از موارد ترجمه آن تحت اللفظی است و در مواردی که بعضی از لغات معانی مختلف داشته است یک معنای آن را در ترجمه آورده اند و در همین موضوع مورد بحث عرض کردم که عبارت فرمول و ترتیب و ترکیب در مورد دوا ودارو که مورد بحث ما است ازلحاظ لغوی معنی یکی است واین همان مطلب است که در بند3 ماده 28 قانون ثبت اختراعات آمده است ولی مسلما" در کتاب لغت بین کلمه ترتیب و ترکیب با فرمول از لحاظ معنا فرق قائل شده اند که این موضوع در آنچه فعلا" مطرح است قابل استناد نیست 0
رئیس : جناب آقای صفرزاده :
معنی لغوی ترتیب وترکیب را من از کشاف از لغت نامه دهخدا، از فرهنگ معین آوردم واضعین قانون ثبت علائم واختراعات 1310 نظر داشته اند که ترکیبات را نیاورده اند، کمپوزیسیون در زبان فرانسه به معنای ترکیب است نه ترتیب قانونگذار که فرمولها وترتیبات داروئی را به عنوان اختراع قابل ثبت ندانسته روی کلمه ترتیب نظر داشته بنده علتش را به تفصیل عرض کردم که چرا ترتیبات داروئی قابل ثبت نیست ، اگر قرار باشد که از ماده اصلی کشف شده داروئی هر کسی شکل وفرم و دوزاژ آن را عوض کرده کم و زیادنماید و به عنوان اختراع به نام خود به ثبت بدهد آن موقع دفاتر ثبت علائم و اختراعات گنجایش ثبت اختراعات داروئی را نخوهد داشت توجه فرمائید مساله روشن است ، آن موقع در سال 1310 همین کلمه کمپوزیسیون را که به معنای ترکیب است ، اگر قانون 1310 کلا" ترجمه از قانون فرانسه باشد ترکیب ترجمه نکرده اند مسلما" ترتیبات ]TNEMEGNARRA،ERDRO[ لغت خاص خودراداشته است 0 بروشورهای داروئی که ارائه فرمودند کمپرزسیون دارو را به معنای مواد تشکیل دهنده آن نوشته ، آب کمپوزسیونی است ، ترکیبی است که از یک عنصراکسیژن و دو عنصر ئیدروژن تشکیل یافته است که این ترکیب یک ماده اختصاصی و اصلی است که نه اکسیژن است نه ئیدروژن ، عرضی ندارم 0
رئیس : جناب آقای نیری :
من ضمن تشکر از سروران عزیز به خصوص جناب آقای صفرزاده و جناب آقای دکتر هاشمی که از بیاناتشان استفاده کردم می خواهم این را عرض بکنم واردشدن به این مبادی درخیلی از قوانین ممکن است پیش بیایدالان هم درقوانینی که تصویب می شودازشورای نگهبان هم می گذرد ممکن است اینجا تغییری بکند که این حدیثی که آنجا بدان استناد کرده اند این حدیث سندش مخدوش است اگر بخواهیم وارد این مسائل بشویم که از این جلسات هرچند هم که بگذاریم به جائی نمی رسیم عرض بنده این است ما طبق قانون برایمان مشکل پیش آمده دو رای صادر شده از شعبه اول و شعبه سوم دیوان عالی کشور و ما باید اینجا مشکل را حل بکنیم با توجه به توضیحاتی که جناب آقای هاشمی دادند ما الان می توانیم این مشکل را در حد فعلی حل بکنیم و لذا موکول به جلسات بعد نکنیم و وارد این بحثهای مقدماتی هم نشویم 0
جناب نماینده محترم دادستان کل هم نظر مبارکشان رابفرمایند و رای گیری بشود که فعلا" این مشکل برای موقت هم که شده حل بشود اگر وارد این بحثها بشویم به جائی نخواهیم رسید0
رئیس : مذاکرات کافی است با اعلام کفایت مذاکرات جناب آقای ادیب رضوی نظریه آقای دادستان محترم کل کشور را قرائت فرمایید0
نظر به اینکه آنچه در بند3 ماده 28 قانون ثبت علائم واختراعات ثبت آن منع گردیده فرمولها و ترتیبات داروئی است نه ترکیبات داروئی و ماده 27 قانون مزبور مثبت مواردی از جمله ابداع محصول صنعتی جدید با کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجود به طریق جدید را تجویز نموده است بنابراین اکتشافات واختراعات واقعی که از طریق علمی و یا ترکیب دو یا چند ماده شیمیائی عنصر جدیدی به دست می آید که با عوامل ترکیبی آن از نظر جسم و خاصیت متفاوت می باشد مورد نظر قانونگزار نبوده است واز نظر لغوی نیز معنای کلمه ترتیبات و ترکیبات از یکدیگر متمایز است و قانونگزاردرشق 3 ماده 28کلمه ترتیبات را به کار برده است بنا به مراتب رای شعبه اول دیوان عالی کشور نتیجتا" موجه بوده ، معتقد به تایید آن میباشم 0
رئیس : آقایان لطفا" آراء خود را دراوراق رای مرقوم فرمائید0 رئیس : عده حاضر در جلسه 73 نفر بودند که از این عده 65نفر اکثریت قریب به اتفاق رای شعبه اول دیوان عالی کشور تایید کرده اند0 اقلیت به تعداد8 نفر رای شعبه سوم دیوان عالی کشور را پذیرفته اند0
مرجع : کتاب مذاکرات وآراء هیات عمومی دیوان عالی کشور
سال 1376 ، دفترمطالعات وتحقیقات دیوان عالی کشور، چاپ اول
تهران 1378 ، چاپ روزنامه رسمی کشور
صفحه 1 تا 34
207
نوع : رای وحدت رویه
شماره انتشار : 615
تاریخ تصویب : 1376/01/19
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
در اجرای ماده 235 چنانچه مرجع تجدیدنظر دعوائی دادگاه تجدید نظراستان باشد، مقامی که حق نقض رای صادره ازاین دادگاه رادارد، دیوان عالی کشور خواهد بود0 عدم احراز اختلاف استنباط دادگاهها از قوانین - تخلیه محل کسب بعلت انقضای مدت
