آئین نامه اجرائی قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران مصوب پانزدهم تیرماه یکهزارو سیصدوشصت ودو مجلس شورای اسلامی
شماره 49198 5/8/1363
وزارت کشور
هیئت درجلسه مورخ 22/7/1363 بنا به پبیشنهاد شماره 53/5/ 11041 مورخ 27/10/1362 وزارت کشوروبه استناد ماده 16قانون تعاریف وضوابط تقسیمات کشوری مصوب 15/4/1362مجلس شورای اسلامی آئییننامه اجرائی قانون مذکور رامحتوی هدف و36ماده و27تبصره بشرح زیرتصویب نمودند:
هدف :
برقراری نظام تقسیمات کشوری منظور فراهم آوردن موجبات هماهنگی در فعالیتهای مختلف سازمانها و موسسات دولتی و محلی و نهادهای انقلاب اسلامی در جهت اجرای سیاست عمومی دولت جمهوری اسلامی ایران
ماده 1-عناصر تقسیمات کشوری بموجب ماده 1قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری عبارتنداز:روستا،دهستان ،شهر،بخش ،شهرستان واستان که چگونگی شناخت هر یک از آنهامطابق قانون مربوطه و این آئیننامه خواهدبود0
ماده 2-روستای موضوع ماده 2-قانو که بعنوان واحدپایه ،اساس و بنیان تشکیل واحدهای دیگر تقسیمات کشوری میباشدواحد مبداواولین عنصر تقسیمات کشوری شناخته میشود0
تبصره -مزارع ،مکانهاو روستاهائی که فاقد میزان جمعیت و تعداد خانوار مندرج در ماده 2قانو هستند اجزاءتقسیمات کشوری محسوب میشوند0
ماده 3-تشخیص وتعیین هرواحدروستائی موضوع ماده 2قانون وتبصره های ذیل آن بارعایت ماده 13 قانون باپیشنهادوزارت کشوروتصویب هیئت وزیران خواهدبود0
تبصره 1-ملاک تشخیص حدنصاب میزان جمعیت و خانوارروستاآماررسمی جمعیت کشور موضوع ماده 17قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری خواهدبودکه تعدادآن بایدبیش از20 خانوارو یاصدنفر جمعیت باشد0
تبصره 2-درمزارع مستقل و روستاهای کمتر از20خانوار ویا صدنفر جمعیت در صورتیکه نقاط کوچک نزدیک بهم وجودداشته باشدکه ازمجموع آن نقاط20خانوار ویا صدنفر بیشتربوجودآیدبعنوان یک روستاشناخته خواهدشد0
تبصره 3-نحوه انجام امور روستاهائی که فاقد شرایط مندرج درماده 2قانون وتبصره 2ماه 3آئیننامه هستندتابع دستورالعمل تبصره 1ماده 21آئیننامه خواهد بود0
تبصره 4-تعیین مرکزموضوع تبصره با درنظرگرفتن موقعیت یک نقطه از همان مجموعه با رعایت سهولت دسترسی ومیزان جمعیت خواهدبود0
تبصره 5-وزارتخانه های ذیربط موظفند نسبت به جذب تدریجی مزارع ومکانهاو روستاهای کوچک و همجوار که چندان آبادنیستند وامکان خدمات رسانی و دسترسی به سهولت انجام نمیگیرد درمراکز دهستانها و یاروستاهائی که مستعد جذب و امکان دسترسی بهتری رادارند و میتوانند به آبادیهای بزرگ و مرفهی تبدیل شونداقدام نمایند0
ماده 4-محدوده دهستان که با رعایت معیارهای مندرج درماده 3قانون و تبصره های ذیل آن معین گردیده کوچکترین واحدتشکیلاتی اداری ، سیاسی کشور است ،بطوریکه روستائی واحدمبدا عنصراصلی تشکیل دهنده آن خواهد بود0
تبصره 1-هر دهستان وسیله دهدار اداره خواهد شد0
تبصره 2-مرکز دهستان روستائی است که علاوه بردارا بودن شرایط مندرج در تبصره 3ماده 3قانون با حفظ جهات سیاسی ازامکانات توسعه و قابلیت جذب جمعیت و سهولت دسترسی به حداکثر نقاط درمحدوده دهستان از اولویت بیشتری برخوردار باشد0
تبصره 3-در تعیین محدوده دهستان شاخص های اوضاع طبیعی منطقه از جمله حوزه آبریز،پستی و بلندی وآب وهوا مورد رعایت قرارخواهد گرفت 0
ماده 5-حوزه شهری موضوع تبصره 4از ماده 4قانون محدوده جغرافیائی است که علاوه برمحدوده قانونی شهر شامل مکانهاو مزارع و اراضی وعوارض طبیعی بوده ،بنحویکه حدودثبتی و عرفی آن با حدودیکی از عناصرتقسیمات کشوری و احیانا مکان و مزرعه مستقل همجوارباشد0
ماده 6-تشخیص و شناخت شهر براساس ضوابط و معیارهای مندرج در ماده 4قانون تقسیمات کشوری موکول به پیشنهادوزارت کشورو تصویب هیئت وزیران میباشد0
تبصره -در نقاطی که شهر شناخته میشود،شهرداری تاسیس میگردد0 نحوه تاسیس و اداره شهرداری در محدوده قانونی شهر وسایرنقاط واقع در حوزه شهری را قانون معین میکند0
ماده 7-وزارت کشورموظف است برای ایجاد بخش جدید درجهت اجراء تبصره 1و2ماده 6قانون در نقاط استثنائی که در آن جمعیت محدوده درتراکم زیاد کمتر از سی هزار نفر ودرتراکم متوسط کمتر از20 هزار نفر و درتراکم کم و نقاط دورافتاده مرزی ،جزایری ،جنگلی وکویری کمتر از12هزار نفر باشدلایحه پیشنهادی راجهت تصویب مجلس شورای اسلامی هیئت وزیران تسلیم نماید0
تبصره 1-اداره امور بخش بابخشداراست 0
تبصره 2-مرکز پخش بنحوی باید تعیین گرددکه علاوه بردارا بودن شرایط مندرج در تبصره 3ماده 6قانون و حفظ جهات سیاسی از اولویت راههای ارتباطی و آتی و امکانات تشکیلاتی و مبادلاتی و قابلیت توسعه و جذب جمعیت برخورداربوده بطوریکه بسهولت بتواندبااکثریت نقاط واقع در محدوده بخش از لحاظ ارتباطات دسترسی داشته باشد0 تبصره 3-چنانچه در محدوده بخش نقطه شهری فاقد شرایط مندرج در تبصره 3ماده 6قانون باشدروستاحائزشرایط (مرکزی یکی از دهستانها) به مرکزیت بخش انتخاب خواهد شد0
ماده 8-کلیه نقاط کشور که برای ایجاد دهستان از نظر تراکم جمعیت به سه حالت مشخص شده در ایجاد بخشهای جدید نیز ملاک عمل قرار خواهد گرفت 0
ماده 9-چنانچه در محدوده ای از بهم بستن چند دهستان که نسبت بهم دارای تراکم متفاوت هستند ایجاد واحد بخش جدید ضرورت بایددرجه تراکم سطح محدوده ملاک عمل خواهد بود0
ماده 10-شهرهائی که درمحدوده جغرافیائی دهستان قرار دارندازلحاظ نظام اداری تابع مربوطه خواهد بود0باستثنای شهرهای مراکزشهرستان که تابع نظام اداری شهرستان میباشد0
ماده 11-با توجه به ماده 5قانون هرگاه عشایر ویالات درمسیر کوچ به اقتضای نوع زندگی و اشتغال و تحرک و گرفتن خدمات مورد نیاز در چندماه از سال در محدوده بخش موضوع ماده 6قانون اقامت نمایند در مدت فوق بخش مذکور بخش عشایری نیز شناخته میشود0
تبصره 1-در مدت اقامت عشایر و ایلات کوچ رو درمحدوده بخش بخشدار همان محل با مسئولیت و اختیارات ویژه با عنوان بخشدارسیار نیز مسئول ارائه خدمات فرهنگی امور عشایر باادارات و سازمانهای ذیربط خواهد بود ودر غیاب وی امور اداری بخش راقائم مقام اواداراه خواهد کرد0
تبصره 2-تشخیص و تعیین هر یک از بخشهائی که بخش عشایری نیز شناخته میشودبا پیشنهادوزارت کشوروتصویب هیئت وزیران میباشد0
ماده 12-چنانچه در محدوده شهرستان بیش از یک شهر وجود داشته باشد آن شهریکه که مرکز یکی از بخشهای متشکله بوده و از نظر موقعیت طبیعی و شرایط سیاسی ،اجتماعی و همچنین از لحاظ مسائل اقتصادی ارتباطات و قابلیت توسعه و جذب از اهمیت بیشتری برخورداربوده و مناسبترین کانون شناخته شودبعنوان مرکز آن شهرستان تعیین و انتخاب خواهد شد0
ماده 13-چنانچه در محدوده ای از بهم پیوستن چند بخش که نسبت بهم دارای تراکم متفاوت هستند ایجاد واحد شهرستان و تعیین محدوده آن ضرورت یابد درجه و حالت تراکم محدوده ملاک عمل خواهدبود0
ماده 14-وزارت کشور موظف است برای ایجاد شهرستان جدید دراجرای تبصره 2ماده 7قانون درنقاط استثنائی که درآن جمعیت محدوده در تراکم زیاد،کمتر از 120هزار نفر ودر تراکم متوسط کمتر از80هزار نفر ودرتراکم کم و نقاط دورافتاده مرزی ،جزایری ،کویری ازپنجاه هزار نفر باشدلایحه پیشنهادی آنرا جهت تصویب مجلس شورای اسلامی به هیئت وزیران تسلیم نماید0
تبصره 1-اداره امور شهرستان با فرماندار میباشد0
ماده 15-استان بزرگترین واحد تقسیمات واحد تقسیمات کشوری است ک ه با دارا بودن مندرج در ماده 9قانون از مجموع آنها کشور جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده است 0
تبصره 1-ایجاد استان جدید بنا به پیشنهاد وزارت کشور وتایید هیئت وزیران با تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد بود0
تبصره 2-اداره امور استان با استاندار میباشد0
ماده 16-مرکز استان شهری از مراکز شهرستانهای تشکیل دهنده استان است که علاوه برداشتن کلیه شرایط مندرج در تبصره 2ماده 9قانون محل استقرار ستاد اداری و هماهنگی بوده که بنا به ضرورت عوامل اجرائی و پیگیری و سازمانهای دولتی بعنوان ستاد اجرائی میتواند برحسب مورد برای مدتی در هی یک از واحدهای تابعه تقسیمات کشوری مستقر واجرای هدفهاو برنامه های دولت و تصمیم گیری در محل را تسهیل نمایند0
ماده 17-در اجرای مواد10و13قانون در مواقع انجام هرگونه انتزاع والحاق لازمیست حفظ جهات طبیعی ،فرهنگی ،اقتصادی و دسترسی نیز رعایت گردد0
تبصره 1-در انضام عناصر تقسیمات کشوری به نزدیکترین مرکز واحد تقسیماتی رعایت و تناسب واحدهای تقسیمات کشوری ضروریست 0
تبصره 2-در الحاق یکی از عناصر و یا محدوده های تقسیمات کشور اگر آن نقطه نسبت به نزدیکترین مراکز دارای شرایط مشابه باشد رعایت مفادماده فوق و تبصره های ذیل ان تشخیص الحاق اینگونه با پیشنهاد وزارت کشور وتصویب هییت وزیران میباشد0
ماده 18-محدوده واحدهای تقسیمات کشوری که بموجب ماده 11قانون عناوین انها باقی خواهد ماند تابع تغییراتی است که پس از اجرای تبصره یک ماده 9و ماده 13قانون بترتیب ازشکل گیری محدوده دهستانها و سایر واحدهای تقسیمات کشوری که بالنتیجه از بهم پیوستن آنها حاصل خواهد شد0
ماده 19-وزارت کشور موظف است پس از اجرای قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری نسبت به بررسی و تطبیق مفاد قانون با محدوده های تقسیمات کشوری اقدام و نقایص و نادسائیهای احتمالی باقیمانده رامرتفع نماید0
تبصره -وزارت کشور موظف است با پیش نگریهای لازم سازمان تقسیمات کشوری مناسبتری راایجاد،تا در هرزمان که به اقتضای سیاست دولت به تکمیل ویا تجدیدنظر اساسی در تقسیمات کشوری نیاز باشد ازطریق مطالعات و تحقیقات مستمر و همه جانبه طرحهای مربوطه را تهیه و تدوین و امکان اجرای قانونی آنرا فراهم نماید0
ماده 20-بمنظور هماهنگی و تسهیل در پیشبرد وظایف بخشدارای ، دهداران مسئولان واحدهای تقسیمات در ان دسته ازمحدوده شهرهائیکه مرکز واحدهای تقسیمات کشوری نیستندو روستاهای موضوع ماده 2قانون و مکانهای مستقل همچون شهرکهای صنعتی ،کشاورزی -مسکونی ونظائر اینهایکنفر بعنوان رابط دران محل تعیین که نحوه گزینش وحدود وظایف آنرا وزارت کشور طی دستورالعمل جداگانه ای تهیه و ابلاغ خوتهدنمود0
ماده 21-با توجه به مفاد ماده 13قانون تقسیمات کشوری تغییر نام و نام گذاری واحدها و عناصر واجزاءتقسیمات کشوری و همچنین اراضی وعوارض و جغرافیائی کشور باپیشنهاد وزارت کشور وتصویب هیئت وزیران خژاهد بژد0
تبصره 1-تغییر نام و نام گذاری سایر اماکن جغرافیائی واقع در حوزه های شهری و روستائی و نظایر اینها بعهده وزارت کشور است 0 تبصره 2-تشخیص تغییر نام و نام گذاری استانهابا پیشنهاد وزارت کشورو تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد بود0
ماده 22-رعایت محدوده کلیه واحدهای تقسیماتی برای تمامی واحدهاو سازمانهای اداری (اجرائی و قضائیی )و نهادهای انقلاب اسلامی کشور لازم است 0
ماده 23-بمنظور تعیین آخرین حد حوزه ماموریت و عملکرد مسئولان واحدهای تقسیمات کشوری در مناطق مرزی کشور با کشورهای همجوار (مرززمینی ،مرز دریائی )وزارتخانه ها و سازمانهای ذیربط موظفند آخرین سوابق و اطلاعات خطوط مرزی را همراه با نقشه های مربوطه در اختیاروزارت کشورقرار خواهنددهند0
تبصره 1-شورایعالی نقشه برداری ملزم به تهیه و تامین هرنوع نقشه و عکس مورد نیازوزارت کشور ازطریق مراجع ذیربط میباشد0
تبصره 2-بمنظور تعیین کامل محدوده های تقسیمات کشوری و تهیه نقشه های وزارت دادگستری و سازمانهای ذیربط مکلف اند کلیه سوابق و مشخصات مربوط بحدودثبتی و عرفی هر یک ازاجزاء و عناصرتقسیمات کشوری اعم از مزرعه ،مکان ،روستا،شهرکه عرفاآبادی نامیده میشده است تهیه ودر مراحل اجرائی قانون که برحسب نیاز منطقه بندی اعلام خواهد شد،دراختیاروزارت کشور قراردهد0
ماده 24-همزمان با تصویب این آییننامه دولت اعتبارلازم رابرای اجرای قانون تامین ودر اختیار وزارت کشورقرارمیدهد0
ماده 25-وزارت کشورپس از اجرای کامل قانون کلیه اطلاعات ومشخصات ونقشه های مربوط به محدوده های تقسیمات کشوری را با توجه به نیازهای موردی وزارتخانه ها وسازمانهای دولتی تهیه ودراختیار قرارخواهد داد0
ماده 26-انتشار نقشه ها و جزوات رسمی حاوی اسامی -حدود-مرزعلائم اختصاری و اختصاصی وکدگذاری مربوط به روستاها وشهرهاو سایر واحدهای تقسیمات کشوری که از طرف کلیه سازمانها اعم از دولتی و خصوصی تهیه میشودموکول به تاییدوزارت کشوراست 0
ماده 27-تعیین علائم اختصاصی و اختصاری و کدگذاری مربوط به عناصر وواحدهای تقسیمات کشوری با وزارت کشوراست 0کلیه وزارتخانه هاو سازمانها بادرنظر گرفتن ماده 14قانون ملزم به رعایت آن میباشد0
ماده 28-وزارت کشورموظف است برای ایجاد مرکز اطلاعاتی و آرشیو تقسیمات کشوری همزمان با اجرای قانون نسبت به جمع آوری اطلاعات وتهیه شناسنامه عناصرتقسیمات کشوری اقدام نماید0
تبصره 1-وزارتخانه ها و سازمانها ونهادهای انقلاب اسلامی (نظامی و غیرنظامی )موظفنداطلاعات و آماری را مه تاکنون در رابطه با تهیه شناسنامه نقاط برای هر یک از آبادیهای کشوراعم از روستا و شهرگردآوری نموده اند بمنظوربهره گیری درجهت اجرای دقیق قانون تقسیمات کشوری از تاریخ تصویب این آئیننامه ظرف مدت 2ماه در اختیاروزارت کشورقراردهند0
تبصره 2-سازمانهای فوق الذکر موظفند فهرست مشخصات مربوط به طرحهای پنجساله آینده خود را که بتصویب رسیده و یادر حال اجراء میباشد(بنحویکه درتغییرشناسنامه نقاط موثرباشند)طرف مدت تعیین شده وزارت کشورتسلیم نمایند0
ماده 29-نقاط دورافتاده و محروم موضوع ماده 18قانون که بطور کلی متاثراز اوضاع نامساعداقلیمی -طبیعی -اقتصادی ومحرومیت ازتسهیلات زندگی است و موجب حالت کم تراکم جمعیتی هرمنطقه میگرددبنابراین وزارت کشورمکلف است اجرای این قانون را به ترتیب از مناطق کم تراکم آغاز نماید0
ماده 30-وزارت کشور ملزم به اجرای مفادقانون از کوچکترین عناصر تقسیمات کشوری میباشد0
ماده 31-وزارت کشور موظف است پس از پایان مراحل مقدماتی اجرای قانون وآییننامه اجرائی آن کلیه تغییرات حاصله راهمراه بانقشه محدوده های تقسیمات کشوری جهت تصویب نهائی به هیئت وزیران تسلیم نماید0
ماده 32-بمنظورتسهیل دربرنامه ریزیهای اجرائی وسازمانی دولت وزارت کشورمکلف است پس از اجرای کامل قانون ،درجه بندی واحدهای تقسیمات کشووری را باهمکاری سازمانهای ذیربط براساس آخرین اطلاعات وآمارمربوط به اوضاع و احوال مناطق مختلف کشورتهیه وپس از تصویب هیئت وزیران بمورداجراء بگذارد0
ماده 33-بمنظور تامین کمبود پرسنل فنی و غیر فنی مربوط به اجرای قانون وزارت کشورمیتواند نیروی انسانی نیروی انسانی مورد نیاز خود راتامین وپس ازآموزش لازم بصورت قراردادی استخدام نماید0
ماده 34-نظر به اهمیت و گستردگی عملیات و مراحل اجرائی قانو در سراسر کشورکلیه وزارتخانه هاو سازمانهای دولتی و ارگانهای انقلاب اسلامی موظفندامکانات وتجهیزات موردنیاز وزارت کشور را از لحاظ نیروی اسلامی اداری وفنی و وسائط نقلیه موتوری وسایروسایل وابزار فنی و مهندسی و کارگاهی را باهماهنگی وزیر مربوطه درجهت اجرای مفاد قانون و این آئیننامه در اختیار وزارت کشورقراردهند0
ماده 35-هرگونه تغییر و تبدیل درعناصر وواحدهای تقسیمات کشوری چنانچه دراثر عوارض طبیعی و اقتصادی و سیاسی و عوامل دیگر با افزایش جمعیت (سکونت دائمی )لزوم تجدیدنظردر تغییر و تبدیل واحدهای تقسیمات کشوری را بنا به تشخیص وزارت کشور ایجاب نماید مرکز آمارموظف است نسبت به سرشماری نفوسی آن محدوده اقدام و رسما اعلام نماید0
ماده 36-وزارت کشور پس از اجرای قانون جدید تقسیمات کشوری موظف است جدول مربوط به نقاط جغرافیائی واقع در حدفاصل نوار مرز بین المللی که مشمول مزایا و مقررات خاص مرزی میگردند تهیه و بسازمانهای ذیربط ابلاغ نماید0
نخست وزیر -میرحسین موسوی
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 11562
تاریخ تصویب : 1363/07/22
تاریخ ابلاغ : 1363/08/14
دستگاه اجرایی : وزارت كشور -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
تغییرعبارت تصویبنامه آئین نامه اجرائی نحوه مصرف اعتبارات موضوع تبصره 64 قانون بودجه سال 1363
