در مواردی ممکن است اعلام جرم از سوی، بازرسی، یگان و... صورت پذیرد.
نکته- سازمان بازرسی ناجا از طریق سامانه 197 نیز به موضوع رسیدگی می نماید.
پس از طرح پرونده به سازمان قضایی نیروهای مسلح «دادسرای نظامی» شروع به رسیدگی در ماهیت موضوع خواهد نمود.
دادسرای نظامی پس از ورود در ماهیت ممکن است 3 قرار را صادر نماید.
الف- قرار منع تعقیب: در صورت رسیدگی دادسرای نظامی و جرم نبودن عمل ارتکابی و یا عدم وجود ادله کافی قرار منع یا موقوفی تعقیب صادر می گردد.
ب- قرار جلب به دادرسی: در صورت رسیدگی دادسرای نظامی و احراز وقوع جرم و وجود ادله کافی قرار جلب به دادرسی صادر می گردد.
ج- عدم صلاحیت: در صورت رسیدگی در دادسرای نظامی و عدم وجود شرایط صلاحیت، قرار عدم صلاحیت به شایستگی دادسرای عمومی و انقلاب صادر می گردد.
صلاحیت دادسرای نظامی:
مطابق ماده 597 قانون آیین دادرسی کیفری که مقرر نموده: "به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی اعضای نیروهای مسلح به جز جرایم در مقام ضابط دادگستری در سازمان قضایی نیروهای مسلح رسیدگی می شود"
منظور از جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی، جرائمی است که اعضای نیروهای مسلح "انتظامی، نظامی، سپاه، بسیج و.." در ارتباط با وظایف و مسئولیت های نظامی و انتظامی که طبق قانون و مقررات به عهده آنان است مرتکب گردند که در این صورت سازمان قضایی نیروهای مسلح، صلاحیت رسیدگی به این جرائم را در مواردی با شکایت شاکی خصوصی و در مواردی نیز بدون شکایت شاکی خصوصی خواهد داشت.
حال، جرم در مقام ضابط دادگستری، جرمی است که ظابطان در حین انجام وظایف قانونی خود و در ارتباط با جرائم مشهود و یا در راستای اجرای دستور مقام قضایی مرتکب شوند، اگر جرم در چنین شرایطی واقع شده باشد، مرجع صالح به رسیدگی، دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم خواهد بود و نه دادسرای نظامی، فلذا چنانچه جرم ارتکابی از سوی ضابطان دادگستری نه در ارتباط و نه در راستای دستور قضایی صورت پذیرد، مبین صلاحیت سازمان قضایی نیروهای مسلح "دادسرای نظامی" جهت رسیدگی به موضوع خواهد بود.
نکته 1- به اتهامات نظامیان که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران مرتکب جرم شوند، و دادگاه های ایران صلاحیت رسیدگی به آن جرم را مطابق قانون داشته باشند و از جمله جرائمی باشد که در صلاحیت سازمان قضایی نیروهای مسلح باشد، در دادسرای نظامی تهران رسیدگی می شود.
نکته 2- چنانچه سازمان قضایی نیروهای مسلح صالح به رسیدگی به جرائم نظامیان کمتر از هجده سال باشد، با رعایت مقررات مربوط به رسیدگی جرائم اطفال و نوجوانان در دادسرای نظامی رسیدگی می شود.
وکالت در محاکم نظامی
متهمین در دادسراهای نظامی استان و دادسراهای نظامی نواحی، در همه ی جرایم، با هر نوع و میزان مجازات قانونی حق انتخاب وکیل دادگستری را دارند. بنابراین به موجب مواد ۹۹ و ۱۰۵ از قرارداد ژنو راجع به اسیران جنگی مورخه ی ۱۲ اوت ۱۹۴۹ در قسمت تنبیهات جزایی و انتظامی اسیر جنگی حق خواهد داشت که به وسیله ی یک وکیل که خود او انتخاب کرده است، دفاع کند، و در صورتی که اسیر جنگی وکیل تعیین نکرده باشد، دولت حامی یک نفر مدافع برای او تهیه خواهد کرد. نمایندگان دولت حامی حق خواهد داشت در جلسات دادرسی حضور داشته باشد .
به موجب اصل ۳۵ قانون اساسی چمهوری اسلامی ایران، در همه ی دادگاه ها اصحاب دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند.
به موجب ماده ی واحده ی مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوا، مصوب ۱۱/۰۷/۱۳۷۰ همه ی اصحاب دعوا حق انتخاب وکیل دارند و کلیه دادگاه هایی که به موجب قانون تشکیل می شوند، مکلّف به پذیرش وکیل می باشند و هر دادگاهی که حق وکیل گرفتن را از متهم سلب نماید، حکم صادر شده فاقد اعتبار و وجاهت قانونی می باشد.
با عنایت به اینکه دادسرا و دادگاه های نظامی از جمله مراجعی محسوب می شوند که اقامه ی دعوای کیفری و یا دفاع در آن ها نیاز به تجربه، تخصّص و دانش حقوقی لازم و کافی دارد، فلذا به منظور طرح شکایت در دادسرای نظامی، می بایست با یک وکیل رسمی دادگستری که تخصّص و تجربه ی کافی در مورد دادسرا و دادگاه های نظامی را دارد، مشورت نمایید.
شناسه : 1510