شناسه : 1526
قرارداد مساقات، توافق حقوقی بین مالک زمین و فردی که روی این زمین فعالیت کشاورزی یا باغبانی انجام میدهد، است. این قرارداد جزئیات مهمی از همکاری بین طرفین را پوشش میدهد و به صورت کامل شرایط و اطلاعات مربوط به همکاری در زمینه کشاورزی یا باغبانی را مشخص میکند. اطلاعات این قرارداد شامل جزئیاتی چون نام و اطلاعات تماس مالک زمین و فرد فعال در زمین، نوع محصول باغ یا زمین کشاورزی، مسئولیتها و تعهدات هر طرف، مدت زمان اعتبار قرارداد، سهم و تقسیم محصول بین طرفین و دیگر شروط و مقررات مرتبط با همکاری است.
قرارداد مساقات چیست؟
قرارداد مساقات، توافق حقوقی بین مالک زمین و فردی که روی این زمین فعالیت کشاورزی یا باغبانی انجام میدهد، است. این قرارداد جزئیات مهمی از همکاری بین طرفین را پوشش میدهد و به صورت کامل شرایط و اطلاعات مربوط به همکاری در زمینه کشاورزی یا باغبانی را مشخص میکند. اطلاعات این قرارداد شامل جزئیاتی چون نام و اطلاعات تماس مالک زمین و فرد فعال در زمین، نوع محصول باغ یا زمین کشاورزی، مسئولیتها و تعهدات هر طرف، مدت زمان اعتبار قرارداد، سهم و تقسیم محصول بین طرفین و دیگر شروط و مقررات مرتبط با همکاری است.
این سند حقوقی ابزاری مهم در حفظ حقوق و تعهدات طرفین است. از طرفی، اگر هرگونه اختلاف یا نقض قرارداد به وجود آید، این قرارداد به عنوان شاهدی مکتوب میتواند در دادگاه یا مراجع قضایی برای حل و فصل اختلافات مورد استفاده قرار گیرد.
ویژگی های عقد مساقات
1. توافق و رضایت ابتدایی دو طرف.
2. مساقات به عنوان یک نوع قرارداد خاص و مقررات مساقات در قانون مدنی.
3. تعهد هر دو طرف به رعایت شرایط.
4. امکان لغو قرارداد توسط هر طرف با دلیل قانونی.
5. قرارداد منفسخ خواهد شد در صورت فوت عامل تعیینشده برای انجام عمل آبیاری یا آبدهی.
6. قابلیت معاوضه و وجود سهم مشخص برای طرفان به عنوان همکاران در قرارداد.
قرارداد مساقات بانکی
مساقات بانکی در ساختار قانون بانکداری، برای تنظیم و تسهیل در ارتباطات مالی بین بانکها و افراد یا شرکتها استفاده میشود. این نوع قراردادها امکان ارائه تسهیلات مالی از سوی بانک به افراد یا شرکتها را فراهم میکند که به وسیله آنها میتوانند به رونق فعالیتهای اقتصادی خود ادامه دهند. در قرارداد مساقات بانکی، بانک به عنوان نهاد مالی با نقش اساسی در توسعه اقتصادی کشور، اقدام به ارائه تسهیلات مینماید. این تسهیلات ممکن است شامل وامها، اعتبارات و سایر ابزارهای مالی باشد که به افراد یا شرکتها اجازه میدهد منابع مالی لازم برای توسعه یا ادامه فعالیتهای خود را فراهم آورند.
مدت زمان در قرارداد مساقات
در قراردادهای مساقات کشاورزی یا باغبانی، مدت زمان تعیین شده برای همکاری بین مالک زمین و فرد فعال بر روی زمین بسیار حیاتی است. این مدت زمان معین به عنوان پارامتر اساسی تعیین میشود تا فرد فعال بتواند برنامهریزی دقیقی برای آبیاری، نگهداری و دیگر فعالیتهای مرتبط با کشت و برداشت محصولات انجام دهد.
در این قرارداد، میزان سهم عامل نیز تعیین شده و بین مالک زمین و فرد فعال تقسیم میشود. به عنوان مثال، نصف ثمره و برگ و گل و هیزم درختان به عنوان سهم فرد فعال در نظر گرفته میشود. همچنین، درختان غیر مثمر و بوتههایی که کمتر از یک سال عمر دارند، مشمول مساقات نمیشوند. در تعیین مدت زمان قرارداد، نیاز است مدت زمان مشخص شده به گونهای انتخاب شود که در آن دوره، درختان مثمری داشته باشند. برای مثال، برای درختانی که در تابستان محصول میدهند، مناسب است تا قرارداد در بازه زمانی پاییز تا بهار سال بعد منعقد گردد.
تسهیلات بانکی در قالب مساقات
مساقات چیست؟
مساقات در لغت به معنای آبیاری کردن است. در مفهوم فقهی و حقوقی هم مساقات چندان از این معنا دور نیفتاده است. در مفهوم حقوقی، مساقات به معنای “نگهداری از درختان و بوتههای موجود در باغ و تقسیم منافع و ثمرهی این درختان است”.
درواقع در این قرارداد، فردی که صاحب باغ یا ملک است، با دیگری قرارداد میبندد که به درختان باغ او رسیدگی نماید (آنها را آبیاری کند و دیگر مراقبت های معمول را از درختان باغ بهعمل آورد) و درمقابل، درصد و سهمی از محصول و ثمرهی را دریافت کند. به کسی که وظیفهی مراقبت و نگهداری از باغ را برعهده دارد “عامل” گفته میشود؛ بنابراین مساقات قراردادی است میان مالک و عامل که در آن عامل متعهد میشود از درختان و باغ نگهداری کند و در مقابل در محصول باغ شریک شود؛ یکی باغ را در اختیار میگذارد و دیگری عملی را انجام میدهد و در نهایت در محصول نهایی شریک هستند و بر محصول مالکیت مشاع دارند (نسبت مالکیت هرکدام در محصول نهایی بسته به توافق طرفین است).
شرایط مساقات
1- در شرایط ضروری بانک مجاز میباشد بخشی از ثمره را به صورت نقد به عامل در طی دوره تولید پرداخت نماید.
2- هر دو طرف در زمان قرارداد باید عاقل بالغ بود و چگونگی تقسیم سهم و همچنین زمان پایان قرارداد باید قید شود.
3- در پایان عامل و بانک هر دو طرف در میزان سود و ضرر شریک میباشند.
4- درصورت فسخ قرارداد تمام ثمره به مالک تعلق گرفته و اجرتالمثلی به عامل پرداخت خواهد شد.
5- قرارداد مساقات باید حتما قبل از رسیدن میوه منعقد شود حتی اگر بعد از رسیدن میوه باشد تا زمانی که نیاز به کارهایی از جمله آبیاری و سمپاشی داشته باشد این عقد صحیح است.
6- مدت قرارداد باید مشخص و به صورت ماه یا سال باشد و به گونهای باشد که ثمره درختان بدست آید.
7- در قرارداد مساقات امکان اینکه تمام ثمره برای عامل یا مالک باشد و طرف دیگر تنها حقالزحمه دریافت کند وجود ندارد.
8- درصورتی که عامل در نگهداری و پرورش درختان و باغ کوتاهی کند و محصول آسیب ببیند یا کاسته شود باید به مالک خسارت پرداخت کند.
9- مالک به علت سفاهت و یا ورشکستگی نمیتواند از سهم خود محروم شود.
10- عامل نمیتواند بدون اطلاع به مالک قرارداد را به دیگری واگذار و یا فسخ نماید.
اتمام قرارداد
مساقات هم مانند سایر قراردادها دارای مدت زمان مشخصی میباشد که با پایان این زمان قرارداد خاتمه مییابد. در طی مدت قرارداد امکان ابطال قرارداد مگر با شرایط و قانون مشخص نیست حتی اگر دراین زمان یکی از طرفین فوت شود .
تفاوت قرارداد مزارعه و مساقات
الف – در قرارداد مزارعه طرفین باید سهم مشخصی از محصول را میان خود تقسیم کنند و اگر تمام محصول متعلق به یکی شرط شود، دیگر آن قرارداد مزارعه نیست اما در قرارداد مساقات می توان شرط اجرت کرد و تمام محصول حاصل شده از باغداری عامل را، برای مالک در نظر گرفت.
ب – در مزارعه گفتیم که عامل می تواند بدون اجازه مالک شریک برای خود بگیرد ولی در قرارداد مساقات این چنین نیست در صورتی که عامل قصد شریک گرفتن داشته باشد، باید اجازه مالک را بگیرد.
با این توضیحات تمامی الزامات بیان شده میان قرارداد مزارعه و مساقات مشترک هستند و صرفاً دو مورد فوق را می توان از وجوه تمایز این دو قرارداد در نظر گرفت و امید است با در نظر گرفتن مطالب مندرج در این نوشتار طرفین قراردادهای مزارعه و مساقات، قراردادی به دور از هر گونه اجمال و ابهام، و با آگاهی کامل نسبت به الزامات پیش گفته، قراردادی صحیح و دارای ضمانت اجرا تنظیم نمایند.
محتوای اصلی قرارداد مساقات شامل چه مواردی میشود؟
این قرارداد شامل اطلاعات طرفین، نوع محصول باغ، مسئولیتها، تعهدات، مدت زمان قرارداد، میزان سهم هر طرف و شروط دیگر مرتبط است.
چه نکاتی باید در تعیین مدت زمان قرارداد مساقات در نظر گرفت؟
مدت زمان باید با دوره حیات درختان و شرایط جوی هماهنگ شود تا از بهرهوری بهینه استفاده شود.
بانک چه نقشی در قرارداد مساقات دارد؟
در این نوع قرارداد، بانک به عنوان صاحب باغ عمل میکند و متقاضیان به عنوان عوامل باغ شناخته میشوند.